Μια παρουσίαση για τον Ηρόδοτο

1. ΖΡΟΓΟΣΟ΢
Φσηεηλή Πεξηζηεξνπνύινπ
Βηθηώξηα Σζηγγέιε

2. Καηαγσγή
 Ο Ζξόδνηνο γελλήζεθε ζηελ
Αιηθαξλαζζό ηεο Σνπξθίαο..
Πξνεξρόηαλ από
επθαηάζηαηε θαη κνξθσκέλε
νηθνγέλεηα θαη αλαηξάθεθε ζε
κηά επνρή ζαπκαζκνύ ζην
πξόζσπν ηνπ Οκήξνπ .
 Ο παηέξαο ηνπ ιεγόηαλ
Λύμεο, ε κεηέξα ηνπ Γξπώ ή
Ρνηώ, θαη ν αδειθόο ηνπ
Θεόδσξνο. Ο
ζεκαληηθόηεξνο ζπγγελήο
ηνπ θαίλεηαη λα ήηαλ ν ζείνο
ηνπ (ή εμάδειθόο ηνπ),
επηθόο πνηεηήο θαη
ηεξαηνζθόπνο (=εξκελεπηήο
ζαπκάησλ),Παλπάζηο
(Παλύαζζηο).

3. Πνιηηηθέο πεξηπέηεηεο
 Πξνηνκή ηνπ Ζξνδόηνπ (΢ηνά ηνπ
Αηηάινπ)
 O λεαξόο Ζξόδνηνο πήξε κέξνο ζηελ απνηπρεκέλε
ζπλσκνζία γηα ηελ αλαηξνπή ηνπ ηπξάλλνπ
Λύγδακε, κε απνηέιεζκα λα εμνξηζηεί ην 468 ή ην
467 π.Υ. καδί κε ηελ νηθνγέλεηά ηνπ ζηε ΢άκν ελώ ν
ζείνο ηνπ έραζε ηε δσή ηνπ. Από ηε ΢άκν γύξηζε
ζηελ Αιηθαξλαζζό κεηά ηελ κεηαζηξνθή ηνπ
ηπξξαληθνύ Λπγδακηθνύ θαζεζηώηνο ην 455 π.Υ.,
αιιά κεηά από ιίγν ππνρξεώζεθε λα εγθαηαιείςεη
θαη απηόο ηελ παηξίδα ηνπ.
 Από ηόηε άξρηζε ηελ εμεξεπλεηηθή ηνπ πνξεία
«ζεσξίαο έλεθελ», πξνθεηκέλνπ λα κειεηήζεη
δηάθνξα κέξε ηνπ ηόηε γλσζηνύ θόζκνπ.
Δπηζθέθζεθε ηε ρώξα ησλ Κόιρσλ κέρξη ηε ΢θπζία,
ην εζσηεξηθό ηεο Μηθξάο Αζίαο θαη ηνλ Πόλην κέρξη
ηελ Κξηκαία, ηελ Κύπξν θαη ηηο πεξηνρέο ηεο ΢πξίαο,
ηε Βαβπισλία, ηελ Αίγππην, ηελ νπνία θαη νλνκάδεη
"δώξν ηνπ Νείινπ", ηελ Κπξελατθή θαη βεβαίσο όινλ
ηνλ ειιαδηθό ρώξν ζηνλ νπνίν θαη πεξηγξάθεη έλα
παξαιίκλην νηθηζκό ζηε Μαθεδνλία.

4.  Οη Θνύξηνη, θηηζκέλνη πάλσ
ζηα εξείπηα ηεο ΢ύβαξεο
 Γηα κεγάιν δηάζηεκα παξέκεηλε
ζηελ Αζήλα, όπνπ ήξζε ζε επαθή
θαη αλέπηπμε θηιηθέο ζρέζεηο κε
ηνπο κεγάινπο άλδξεο ηεο
επνρήο εθείλεο, ηνλ Πεξηθιή θαη
ην ΢νθνθιή.
 Μαδί κε ηνλ Πξσηαγόξα ίδξπζαλ
πεξί ην 443 ηελ απνηθία ησλ
Θνπξίσλ ζηελ θάησ Ηηαιία. ΢ηελ
απνηθία απηή, πνπ ηδξύζεθε
θνληά ζηελ θαηεζηξακκέλε
΢ύβαξη, ν Ζξόδνηνο πέξαζε ηα
πεξηζζόηεξα ρξόληα ηεο
ππόινηπεο δσήο ηνπ, γη' απηό θαη
επνλνκάζηεθε από κεξηθνύο
Λαηίλνπο "Θνύξηνο". Γηα ηα
ηειεπηαία ρξόληα ηεο δσήο δελ
ππάξρνπλ επαξθείο πιεξνθνξίεο,
σζηόζν πηζαλνινγείηαη νηη
πέζαλε αλάκεζα ζηα ρξόληα 421
θαη 415.

5. Σαμίδηα
 . Σελ Αίγππην ν Ζξόδνηνο πξέπεη λα ηελ
επηζθέθηεθε ην 449 π.Υ. Σα έξγα ηνπ
όκσο αλαθέξνπλ θαη πιεξνθνξίεο γηα ηελ
΢θπζία, ζηελ νπνία ν ίδηνο δηεγείηαη ηελ
ζπλνκηιία ηνπ κε ηνλ ΢θύζε Σύκλε. Από
ηνλ Διιάληθν καζαίλνπκε όηη ν Ζξόδνηνο
θηινμελήζεθε γηα θάπνην δηάζηεκα ζηελ
απιή ηνπ βαζηιηά ηεο Μαθεδνλίαο
Αιέμαλδξνπ Α ´.Αθνξκε ηεο επίζθεςεο
ηνπ Ζξόδνηνπ ζηελ ΢άκν πεξίπνπ ην
460π.Υ. απνηέιεζαλ νη εκπνξηθέο ζρέζεηο
πνπ είρε ζπλάςεη ε θνηλσλία ηεο ΢άκνπ
κε ηελ Κπξήλε, ηε ζεκεξηλή Ληβύε.
Ωζηόζν ηδηαίηεξα ζεκαληηθό παξάγνληα
γηα ηελ δηεύξπλζε ηνπ πλεύκαηόο ηνπ
ζπγγξαθέα απνδείρζεθε ην ηαμίδη ζηελ
Αζήλα, νπνύ εθεί ζπλέγξαςε θαη έγηλε
γλσζηό ην κεγαιύηεξν κέξνο ηνπ έξγνπ
ηνπ. Τπνινγίδεηαη όηη ην έηνο 440 π.Υ.
αλαρώξεζε γηα ηελ Γύζε θαη ηελ Μεγάιε
Διιάδα.

6.  Σα ζεκαληηθόηεξνη ζηαζκνί ηνπ Ζξνδόηνπ
είλαη νη ΢άξδεηο πνπ ηηο επηζθέθηεθε γηα
πεξηζζόηεξεο από κηα θνξά, ε Έθεζνο θαη
ε ΢κύξλε.
 Ο Ζξόδνηνο έθηαζε κέρξη ηηο όρζεο ηνπ
Δπθξάηε θαη από θεη θαηέιεμε ζηελ
Βαβπιώλα θαη ζηα ΢νύζα.
 Μεηαμύ ησλ άιισλ επηζθέθζεθε θαη
πεξηέγξαςε ηα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ ΢θηάζν,
Γήιν, Πάξν, Δύβνηα, ΢αιακίλα, Αίγηλα θαη
Κύζεξα.
 Από ηελ θύξηα Διιάδα πεξηεγείηαη ζηελ
΢ηεξεά θαη θηάλεη κέρξη ηα Σέκπε, θαζώο θαη
ζηελ Πεινπόλλεζν δείρλνληαο ηδηαίηεξν
ελδηαθέξνλ θαη όληαο επηθεληξσκέλνο ζηηο
πεξηνρέο πνπ έιαβαλ ρώξα νη κεδηθνί
πόιεκνη. Λόγνο γίλεηαη γηα ην πέξαζκά ηνπ
από ηελ Εάθπλζν ζην δξόκν ηνπ γηα ηνπο
Θνπξίνπο, ρσξίο βέβαηα λα πξνζπεξάζεη
ζεκαληηθά θέληξα όπσο ε Κέξθπξα, ε
Γσδώλε, ε Ακβξαθία, ε ΢ηθειία θαη νη
πόιεηο ηηο Κάησ Ηηαιίαο Μεηαπόληηνλ θαη
Κξόησλα.
 Από ηνλ Ζξόδνην αλληινύκε πνιιέο
πιεξνθνξίεο γηα ηηο θιηκαηνινγηθέο
ζπλζήθεο θαη ηηο κνξθέο δηνίθεζεο ησλ
ιαώλ πνπ ζπλαληά

7.  Γνεηεύεηαη ηδηαίηεξα από ην
θιίκα θαη ηνλ πνιηηηζκό ησλ
Αηγππηίσλ ηνπο νπνίνπο ζεσξεί
πνιηηηζκηθά αλώηεξνπο από
ηνπο ηόηε Έιιελεο. Παξόιν πνπ
ζεσξεί ππνδεέζηεξε ηελ
Πεξζηθή θαη Βαβπισληαθή
πνιηηηζκηθή αλάπηπμε
ρξεζηκνπνηεί ηνπο θαηαιόγνπο
ησλ βαζηιέσλ ηεο Βαβπιώλαο
ζαλ ρξνλνινγηθό ζύζηεκα ζηελ
ηζηνξία ηνπ. Ο πξώηνο
δηαρσξηζκόο Δπξώπεο θαη
Αζίαο έγηλε από ηνλ κεγάιν
ηζηνξηθό σζηόζν ν ίδηνο
εληάζζεη ηνλ Πόλην θαη ηελ
΢θπζία, πνπ ζήκεξα αλήθνπλ
ζηελ Αζία, ζηα επξσπατθά
εδάθε.

8.  Ο Ζξόδνηνο έγξαςε κηα
«παγθόζκηα» ηζηνξία, ηελ νπνία
νη Αιεμαλδξηλνί κειεηεηέο
ρώξηζαλ ζε ελλέα βηβιία
δίλνληαο ζην θαζέλα ην όλνκα
κηαο από ηηο ελλέα Μνύζεο.
΢θνπόο ηνπ έξγνπ ηνπ εηλαη ε
εθηεηακέλε πεξηγξαθή ηεο
κεγάιεο ζύγθξνπζεο ησλ
Διιήλσλ θαη ησλ Πεξζώλ, ζηα
πιαίζηα ηεο πξαγκαηηά
γηγαληηαίαο αλακέηξεζεο ησλ
πεξζηθώλ πνιέκσλ. Καη όπσο ν
ίδηνο γξάθεη γηα λα κελ
ιεζκνλεζνύλ κε ηελ πάξνδν
ηνπ ρξόλνπ ηα έξγα ησλ
αλζξώπσλ θαη λα κελ κείλνπλ
ακλεκόλεπηα ηα κεγάια θαη
ζαπκαζηά θαηνξζώκαηα ησλ
Διιήλσλ θαη ησλ βαξβάξσλ
Σν Διιεληθόλ, εόλ όκαηκόλ ηε θαη
νκόγισζζνλ, θαη ζεώλ ηδξύκαηά ηε
θνηλά θαη ζπζίαη ήζεά ηε νκόηξνπα.

9.  Πην ζπγθεθξηκέλα ζην πξώην βηβιίν
(Κιεηώ) κε ην ιαθσληθό πξννίκν ν
Ζξόδνηνο εμεγεί ην ζθνπό θαη ην
πεξηερόκελν ηνπ έξγνπ ηνπ, θαζώο θαη
ηηο πξνζέζεηο ηνπ.
 ΢ην δεύηεξν βηβιην (Δπηέξπε)
πεξηγξάθεηαη ε ηζηνξία ηεο Αηγύπηνπ,
ελώ ζην ηξίην θαηα ζεηξά βηβιίν (Θάιεηα)
παξνπζηάδεηαη ε ππνηαγή ηεο Αηγύπηνπ
ζηνπο Πέξζεο θαη εθζηξαηεία θαηά ησλ
Αηζηόπσλ.
 ΢ην πέκπην (Σεξςηρόξε) θαη έθην
(Δξαηώ) ν Ζξόδνηνο παξνπζηάδεη ηηο
πξώηεο ζπγθξνύζεηο ησλ Πεξζώλ κε
ηνπο Έιιελεο, ζην ηειεπηαίν κέξνο ηνπ
έθηνπ θαη ζε νιόθιεξα ηα δύν επόκελα
βηβιία πεξηγξάθεη ηηο δύν κεγάιεο
εθζηξαηείεο ησλ Πεξζώλ πνπ
θαηέιεμαλ, ε πξώηε ζηε κάρε ηνπ
Μαξαζώλα θαη ε άιιε ζηε λαπκαρία ηεο
΢αιακίλαο.
 Σέινο ζην έλαην βηβιίν (Καιιηόπε)
αλαθέξεηαη ζηηο άιιεο πνιεκηθέο
δξαζηεξηόηεηεο ησλ Διιήλσλ εθείλεο
ηεο επνρήο.
Οὐ γάξ ἐᾷ θξνλέεηλ κέγα
ἄιινλ ὁ Θεόο ἤ ἑαπηόλ

10.  Γηα ηε ζπγγξαθή ηνπ έξγνπ ηνπ
ρξεζηκνπνίεζε ηα έξγα ησλ
ινγνγξάθσλ, ηα αξρεία ησλ πόιεσλ ,
θάζε άιιε επίζεκε αλαγξαθή θαη
ηέινο ζπιινγέο ρξεζκώλ. Κύξηα όκσο
πεγή ηνπ έξγνπ ηνπ απνηέιεζαλ νη
πξνθνξηθέο παξαδόζεηο θαη νη
πξνζσπηθέο αλαδεηήζεηο. Λέμε-θιεηδί
γηα ηε ζπιινγή θαη ηνλ έιεγρν ησλ
ηνπηθώλ παξαδόζεσλ,
ζπκπιεξσκέλσλ όκσο από ηηο δηθέο
ηνπ παξαηεξήζεηο, είλαη ε αθξίβεηα
(ἀηξεθείε), ζηελ νπνία βαζίδεηαη θαη
όιε ε πξνζσθξαηηθή θηινζνθία.
Καιύηεξν κέζν, όκσο, ζεώξεζε ηελ
πξνζσπηθή έξεπλα (αὐηνςία θαη
ἱζηνξίε), βαζηζκέλε ζε ό,ηη είδε θαη
άθνπζε (ἐμὄςηνο ἤ ἀθνῆο) θαη ηελ
εκπεηξηθή παξαηήξεζε, ρσξίο
πξνζσπηθέο ή κεξνιεπηηθέο
απνθιίζεηο πξνο ηε κηα ή ηελ άιιε
πιεπξά.
Πνιινί κέλ ἄλζξσπνη ἦζαλ
νἱ Πέξζαη, ὀιίγνη δέ ἄλδξεο

11.  Ζ κέζνδνο ηνπ Ζξόδνηνπ είλαη θξηηηθή
(παξαηήξεζε-θξίζε-έξεπλα). Παξαζέηεη
ό,ηη αθνύεη, ρσξίο βέβαηα απηό λα
ζεκαίλεη όηη ηα πηζηεύεη• θαηαβάιιεη,
όκσο, αμηόινγε πξνζπάζεηα γηα
ακεξόιεπηε, αληηθεηκεληθή θαη λεθάιηα
έθζεζε ησλ γεγνλόησλ. Γηα ην ζθνπό
απηόλ ν ηζηνξηθόο ζπλεζίδεη λα αλαθέξεη
θαη ηα ιόγηα επσλύκσλ (ιέγεηαη ή
ιέγνπζηλ ή ιέγεη). Τπνγξακκίδεη,
ζπλήζσο, ην πηζαλό, αιιά παξάιιεια
παξαζέηεη θαη ηηο δηάθνξεο εθδνρέο, ζηηο
νπνίεο αζθεί θξηηηθό έιεγρν.Πνιιέο
θνξέο θαηνλνκάδεη ηελ πεγή ησλ
πιεξνθνξηώλ ηνπ, όπσο γίλεηαη κε ην
Θέξζαλδξν ηνλ Οξρνκέλην, ηνλ Σύκλε
ηνλ ΢θύζε θ.ά. Σν έξγν ηνπ δελ
πεξηνξίδεηαη κόλν ζηελ αθήγεζε καρώλ,
αιιά κεηαμύ άιισλ αλαιύεη ήζε, έζηκα,
ζξεζθεπηηθέο δνμαζίεο θαη ζεσξίεο γηα
ηε δηαθπβέξλεζε κηαο πνιηηείαο,ελώ
ηαπηόρξνλα πξνβάιιεη ηε ζεκαζία ηεο
ειεπζεξίαο ησλ πνιηηώλ ζηα πιαίζηα ηνπ
λόκνπ γηα ηε ζσζηή ιεηηνπξγία ηνπ
πνιηηεύκαηνο.
Ἕιιελεο ἀεί παῖδέο
ἐζηε, γέξσλ δέ Ἕιιελ
νὔθ ἐζηηλ.

12.  Ζ γιώζζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ν
ηζηνξηθόο αθνινπζώληαο ηε
ζπλήζεηα ησλ ινγνγξάθσλ ,είλαη
ε ησληθή δηάιεθηνο, κεηθηή θαη
πνηθίιε, κε κεξηθνύο αηηηθνύο θαη
δσξηθνύο ηύπνπο, αιιά θαη
νκεξηθέο ιέμεηο θαη εθθξάζεηο, . Ο
ιόγνο ηνπ, γιαθπξόο θαη
παξαζηαηηθόο, απνηειείηαη από
κηθξέο πξνηάζεηο νη νπνίεο
ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο θαηά
παξάηαμε, όπσο ν ιόγνο ησλ
απιντθώλ αλζξώπσλ.
Υαξαθηεξηζηηθό κνξθνινγηθό
ζηνηρείν ηεο εξνδόηεηαο
ζπγγξαθήο είλαη ε
δξακαηνπνίεζε ηεο αθήγεζεο.
Σν ύθνο ηεο δηαθξίλεηαη γηα ηελ
πεξηγξαθηθή απιόηεηα θαη ηελ
απέξηηηε ιηηόηεηα.
Οη ηύρεο ησλ αλζξώπσλ
βξίζθνληαη επάλσ ζε έλα
ηξνρό πνπ θαζώο γπξίδεη
θέξλεη ηελ επεκεξία ζε
δηαθνξεηηθό άλζξσπν
θάζε θνξά.

13.  Υξεζηκνπνηώληαο σο βάζε ηνπ
έξγνπ πνπ ν ίδηνο νλόκαζε
«Ηζηνξίεο απόδεημηο», δειαδή
έθζεζε ηεο ηζηνξηθήο έξεπλαο, ηελ
απηνςία, ηελ έξεπλα θαη ηελ
θξηηηθή, ν Ζξόδνηνο πξνζέγγηζε
πξώηνο ηελ ηζηνξία, ρσξίο όκσο
λα ζεσξεζεί αληηθεηκεληθόο
ηζηνξηθόο. Παξά ην γεγνλόο απηό,
ην έξγν ηνπ ζπλνιηθά είλαη κηα
αμηόπηζηε πεγή θαη ε κόλε
ζπλερήο θαη πιήξεο πνπ είλαη
δηαζέζηκε γηα κηα ηόζν ζεκαληηθή
επνρή ηεο ηζηνξίαο. Ο Ζξόδνηνο
δηέζσζε ζηελ αλζξώπηλε κλήκε
θνζκντζηνξηθήο ζεκαζίαο
γεγνλόηα θαη δηθαίσζε ηνλ
ραξαθηεξηζκό πνπ ηνπ έδσζε ν
Ρσκαίνο ξήηνξαο Κηθέξσλαο,
"πατέρα της ιστορίας", αθνύ
ήηαλ ν πξώηνο πνπ θαηαλόεζε
ηελ κεγάιε αμία πνπ έρεη γηα ηνλ
άλζξσπν ε ηζηνξία θαη θαηέβαιε
αμηόινγε πξνζπάζεηα γηα
ακεξόιεπηε έθζεζε ησλ
γεγνλόησλ.
Ἡξνδόηνπ Ἁιηθαξλεζζένο
ἱζηνξίεο ἀπόδεμηο ἥδε, ὡο κήηε ηὰ
γελόκελα ἐμ ἀλζξώπσλ ηῷ ρξόλῳ
ἐμίηεια γέλεηαη, κήηε ἔξγα κεγάια
ηε θαὶ ζσκαζηά, ηὰ κὲλ Ἕιιεζη, ηὰ
δὲ βαξβάξνηζη
ἀπνδερζέληα, ἀθιεᾶ γέλεηαη, ηά ηε
ἄιια θαὶ δη' ἥλ αἰηίελ ἐπνιέκεζαλ
ἀιιήινηζη.

14.  Ζ πνιηηηθή ζθέςε εθθξάδεηαη κε
ηδέεο απιέο θαη δπλαηέο, όπσο
ε έλλνηα ηεο ειιεληθήο
ελόηεηαο, ε πίζηε ζην ηδεώδεο
ηεο ειεπζεξίαο, ε αίζζεζε ηεο
αληίζεζεο αλάκεζα ζηνλ θόζκν
ηεο απόιπηεο εμνπζίαο θαη ηνλ
θόζκν ηεο ειεπζεξίαο, ε
πεηζαξρία, κε εθνύζηα
ζπλαίλεζε, θαη ε ππαθνή ζηνπο
λόκνπο, πνπ πεγάδεη από ηελ
ειεύζεξε βνύιεζε ησλ
Διιήλσλ. Οη λόκνη, γξαπηνί θαη
άγξαθνη, «ηὰ πάλησλ
ἀλζξώπσλ λόκηκα», απνηεινύλ
ξπζκηζηηθνύο θαλόλεο ζηηο
ζρέζεηο ησλ κειώλ κηαο
θνηλόηεηαο.
Πξέπεη λα ζθεθηόκαζηε πνιύ
αξγά θαη δηεμνδηθά θαη λα
δξνύκε κε
αζηξαπηαία ηαρύηεηα