1. στηρίζουν τα προγράμματα
της Περιβαλλοντικής
Εκπαίδευσης
Στο πλαίσιο δράσεων της «Εβδομάδας Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης»
Επιμέλεια παρουσίασης : Πρωτόπαπα Στέλλα, διευθύντρια 93ου Δ.Σ.Αθηνών

2. Στόχοι Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης
Συνειδητοποίηση: να βοηθήσει τις κοινωνικές ομάδες και τους πολίτες να αποκτήσουν επίγνωση και
ευαισθητοποίηση σχετικά με το περιβάλλον και τα προβλήματα του.
Γνώσεις: να βοηθήσει τις κοινωνικές ο μάδες και τους πολίτες να αποκτήσουν ποικιλία εμπειριών, καθώς και
μια βασική κατανόηση του περιβάλλοντος και των σχετικών με αυτό προβλημάτων.
Στάσεις: να βοηθήσει τις κοινωνικές ομάδες και τους πολίτες να αποκτήσουν ένασύνολ ο αξιών και συναισθημάτων
ενδιαφέροντος για το περιβάλλον, καθώς και κίνητρα για την ενεργό συμμετοχή στη βελτίωση και την προστασία
του περιβάλλοντος
Ικανότητες: να βοηθήσει τις κοινωνικές ομάδες και τους πολίτες να αποκτήσουν τις
απαιτούμενες ικανότητες για την αναγνώριση και επίλυση των περιβαλλοντικών
προβλημάτων.
Συμμετοχή: να δώσει στις κοινωνικές ομάδες και στους πολίτες τη δυνατότητα να
συμμετάσχουν ενεργά σε όλα τα επίπεδα, εργαζόμενοι για την επίλυση των
περιβαλλοντικών προβλημάτων
Βιβλία σε ρόδες
 Μικρές, κινητές, θεματικές βιβλιοθήκες μέσα στις
σχολικές τάξεις των δημοτικών σχολείων και των
νηπιαγωγείων.
 Βιβλία γνώσεων και λογοτεχνίας,ενθαρρύνουν τα
παιδιά να ξεφυλλίσουν, να ακούσουν ή να
διαβάσουν τα βιβλία στο σχολείο, να
αναγνωρίσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα
που τους προκαλούν και να τα μοιραστούν. Τους
προσφέρουν την επιλογή να δανειστούν βιβλία
στο σπίτι και να χαράξουν έτσι την προσωπική
τους αναζήτηση,. Δίνουν επιπλέον τη δυνατότητα
να συζητηθούν θέματα από το σύγχρονο
κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον. Έτσι, τα
παιδιά αντιλαμβάνονται πως για κάθε θέμα
υπάρχουν πολλές και συχνά αντικρουόμενες
αφηγήσεις-προσεγγίσεις και πως ένα βιβλίο
μπορεί να γίνει συνοδοιπόρος τους σε
διαφορετικές διαδρομές προσφέροντας τους και
γνώσεις και πληροφορίες
Βιβλία σε
ρόδες
ΣΤΟΧΟΙ
Περιβαλλοντικής
εκπαίδευσης

3. ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΣΑΚΟΙ
Κήποι
Νερό
Ζώα
Πόλη
Θάλασσα
Περιβάλλον
Δέντρα-δάση
Γνώσεων
Λογοτεχνίας

5. Επιμορφωτικές
επισκέψεις
Επαναχρησιμοποίηση,
ανακύκλωση
Βιβλία σε ρόδες:
Κήποι Συνεργασίες με
Δ.Αθηναίων και
ειδικούς επιστήμονες

6. Μελέτη χώρου
δημιουργίας του
σχολικού λαχανόκηπου
Είδη φυτών
Τρόπος φύτευσης
Έντομα και ζουζούνια
του κήπου
Εποχές φύτευσης ανά
είδος
Προστασία από τις
ασθένειες με
οικολογικούς τρόπους
Βιολογική καλλιέργεια
Σπορείο
• Είδη βοτάνων και
θεραπευτικές ιδιότητες
• Τα φυτά της Ελλάδας
• Γιατί δημιουργώ
λαχανοβοτανόκηπους
• Φυτά του χτες και
σήμερα
• Μεσογειακή διατροφή

7. Αποκτώνται γνώσεις
υιοθετούνται νέες αξίες -στάσεις
Απελευθερώνονται
δημιουργικές δυνάμεις

8.  Οι κήποι στην ιστορική γραμμή ,
συμβολή των κήπων
στην καθημερινότητα των ανθρώπων σε εποχές
που ο άνθρωπος με τη φύση συναντιούνταν
και δημιουργούσαν μαζί
 Αισθητική απόλαυση
καλλιέργεια
 Ανάπτυξη της καλλιέργειας των κοινωνικών δεξιοτήτων
των παιδιών όπως: διαχείρισης σχέσεων συνεργασίας,
ικανότητα αξιολόγησης και επίλυσης προβλημάτων
για το περιβάλλον, ελπίδα για ζωή, αίσθηση του «ανήκειν»;
 Ο κύκλος της ζωής και εποχές
ηρεμία που προσφέρει
η φύση
 Ο μαγικός ρεαλισμός της λογοτεχνίας
απενεχοποιεί τη «διαφορετικότητα»

9. Τι μου έκανε εντύπωση…..
 Τα πουλιά που ζουν στο νερό Mε εντυπωσίασε το πανέμορφο φοινικόπτερο ή φλαμίνγκο, επειδή
έχει πολύ ωραία χρώματα και ασυνήθιστο μακρύ λαιμό. Επίσης ζει κοντά στο χωριό μου, στις
θάλασσες της Θράκης, γι’ αυτό αισθάνομαι ωραία για την ιδιαίτερη πατρίδα μου που φιλοξενεί
τόσο όμορφα και σπάνια πουλιά. - Π.π.
 …Ηταν ιστορίες που σε ταξίδευαν σε άλλο κόσμο, που ένοιωθες πως μέχρι να φτάσεις στον
προορισμό σου περνούσες και τις έβλεπες από το παράθυρο και, όπως πίστευα εγώ, θα το άνοιγα
θα τις έπιανα μία-μία και θα τις διάβαζα. - Αριάδνη, Στ’ τάξη
 Τα βιβλία που μας δώσατε για το νερό μας άρεσαν πολύ και μας βοήθησαν να μάθουμε
περισσότερα πράγματα για το νερό και να καταλάβουμε πως πολλές χώρες είναι χωρίς νερό και
πίνουνε από βρώμικα ποτάμια και τα παιδιά αρρωσταίνουν. Εγώ διάβασα το βιβλίο Το ποτάμι
τρέχει να συναντήσει τη θάλασσα.- Ρέα, 93ο Δημοτικό Αθηνών
 Μέσα στην τάξη διαβάστηκε το βιβλίο Το δέντρο που έδινε. Λίγο πριν τελειώσει η αφήγηση,
ζήτησα από τα παιδιά να γράψουν το δικό τους τέλος. Στη συνέχεια ανακοίνωσε ο καθένας το
δικό του τέλος της ιστορίας και μετά διαβάστηκε το τέλος του βιβλίου. Θα ήθελα να σημειώσω ότι
η ιστορία αυτή άγγιξε πολύ τα παιδιά. Είναι συγκινητικό ότι καθώς τους διάβαζα την ιστορία, στα
σημεία που το δέντρο προσφερόταν να κόψει κομμάτια από το σώμα του, τα παιδιά αντιδρούσαν
από το θρανίο τους και έλεγαν «Μην το κάνεις», «όχι και τα κλαδιά σου» και άλλα λόγια
συμπαράστασης προς το δέντρο.- Δασκάλα Ε’ Τάξης, 94ο Δημοτικό Αθηνών
 Καλά τα βιβλία για την Αρχαία Αθήνα, αλλά μου άρεσαν περισσότερο αυτά για τη σημερινή Αθήνα
και ειδικά αυτό με τα γκράφιτι.- Παναγιώτης
 Σας ευχαριστούμε που μας στείλατε τα βιβλία σε ρόδες! Και να σας πω τι διάβασα; Μια και πέντε
Καρυάτιδες και Το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Και πήγα στο Μουσείο και μ’ άρεσε πολυ!-
Ειρήνη

10. ΄
Θάλασσα
Βοήθησαν στο σχεδιασμό, τον έλεγχο και τη
διαχείριση του περιβαλλοντικού
προγράμματος

11. Ο κόσμος της θάλασσας
(διαθεματική προσέγγιση
εναλλακτικές τεχνικές
σχ.εργασίας).
Επιλέχτηκαν θέματα όπως
εντατική αλιεία ,ρύπανση
απειλούμενα είδη
HELMEPA
KΠΕ ΚΟΡΘΙΟΥ
..άσκησαν
τους μαθητές
σε συμμετοχικές
δράσεις

12. ..βοήθησαν στην ανάπτυξη
της διαθεματικής προσέγγισης,
Ιστορία
Κ.Π.Αγωγή
Γλώσσα
(προτείνεται ως
παραλληλο κείμενο
, ανθολόγιο Ε΄-ΣΤ΄
Να σ’ αγναντεύω
θάλασσα

13. Ποιηση ,ζωγραφική
,αγνωστοι πολιτισμοί
Συνοπτική ανθολογία
με 50 έργα σημαντικών
δημιουργών
του αιώνα μας
Έργα ζωγραφικής
Ελλήνων
καλλιτεχνών
από το 19ο
Αιώνα μ
έχρι σήμερα
Μέσα από την πολυχρωμία
του Αιγαίου
αναδύεται μια ποικιλία
πολιτισμών
που γεννήθηκαν
σε διάφορες περιοχές,
διαφορετικές εποχές.
…στην καλλιέργεια
αισθητικών δεξιοτήτων

14. Με τα λογοτεχνικά βιβλία του σάκου ,αναδείχθηκε η έννοια της
αειφόρου ανάπτυξης(1990) όπου οι μαθητές μεσα από ήρωες-
συμπεριφορές πρότυπα προς μίμηση ή και αποφυγή ,ανέπτυξαν
στάσεις, δεξιότητες και γνώσεις για το περιβάλλον για να προβαίνουν
σε τεκμηριωμένες αποφάσεις προς όφελος των ίδιων και άλλων.

15. Μέσω της λογοτεχνίας μεταβιβάζονται αξίες (συστήματα ηθικών και
αισθητικών αξιών) και ιδεολογίες (Greimas,1985, σελ. 32-33)
που αφορούν σε διάφορες εποχές, έθνη και κράτη ανάλογα με το
περιεχόμενο του εκάστοτε διδασκόμενου λογοτεχνικού κειμένου.
Άλλωστε οι στάσεις μαθαίνονται πιο αποτελεσματικά μέσα από τη
συμπεριφορά και την ανάλυση των ενεργειών άλλων προσώπων (Gagnè,
1984,σελ. 384) μέσα από την αποδοχή ή την απόρριψη ενός προτύπου
και της παρατήρησης των λογοτεχνικών κειμένων μπορούν να
αποτελέσουν πρότυπα προς μίμηση ή προς αποφυγή από τους μαθητές και
να τους ωθήσουν στη διαμόρφωση των δικών τους στάσεων και της δικής
τους κοσμοθεωρίας απλά και μόνο παρατηρώντας και στη συνέχεια
σχολιάζοντας και αναλύοντας τη συμπεριφορά τους απέναντι στους
άλλους, στο περιβάλλον, γενικότερα απέναντι στη ζωή.

16. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειώσουμε την ιδιαιτερότητα της παιδικής
λογοτεχνίας με οικολογικό περιεχόμενο.
Όπως σημειώνει η Ε.Σβορώνου «αναμφισβήτητα πρόκειται για μια λογοτεχνία
με προγραμματικό περιεχόμενο.
Στόχος της είναι η ευαισθητοποίηση για το περιβαλλοντικό πρόβλημα και η
παρακίνηση σε περιβαλλοντικά υπεύθυνη συμπεριφορά. Ένα βασικό ερώτημα
που εγείρει αυτού του είδους η λογοτεχνία αφορά την ισορροπία ανάμεσα στη
διδαχή και τη λογοτεχνική αρτιότητα
Ίσως λοιπόν η πρόκληση για την παιδική λογοτεχνία, να είναι η δημιουργία
ιστοριών που, χωρίς να παραβλέπουν τις ανάγκες των παιδιών-αναγνωστών, να
αναδεικνύουν τα ακόλουθα τρία στοιχεία
(α) τη μαγεία και την ολότητα της φύσης,
(β) τις λεπτές αποχρώσεις των προβλημάτων και τις δύσκολες αποφάσεις που
πρέπει να λάβει η κοινωνία και το άτομο για την προστασία του περιβάλλοντος
(γ) τη σημασία της προσωπικής στάσης.

17. πράσινα βιβλία σε ρόδες
 Συνδέουν την περιβαλλοντική εκπαίδευση με την έννοια της αειφόρου ανάπτυξης(1990), η οποία
«αποβλέπει να βοηθήσει τους ανθρώπους να αναπτύξουν συμπεριφορές, δεξιότητες και γνώσεις, για να
προβαίνουν σε τεκμηριωμένες αποφάσεις προς όφελος των ίδιων και άλλων, τώρα και για το μέλλον και
να ενεργούν σύμφωνα με τις αποφάσεις αυτές» (Βασάλα, 2011, σελ. 99).
 Παίζουν καθοριστικό ρόλο στην υλοποίηση των στόχων της Π.Ε που διαδραματίζουν τα περιεχόμενα
διδασκαλίας και τη διδακτική μεθοδολογία. Άλλωστε το γεγονός ότι η περιβαλλοντική εκπαίδευση δεν
αποτελεί «μάθημα» αλλά διατρέχει όλη την εκπαιδευτική λειτουργία (Σπανός, 1993, σ.75) και το ότι
έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά καθιστούν αδήριτη την ανάγκη για την εξεύρεση μιας
διδακτικήςμεθοδολογίας διαφορετικής από αυτής των άλλων διδακτικών αντικειμένων(Δανασσής, 1993,
σ.386). Ιδιαίτερα επωφελής και πρόσφορη μέθοδος διδακτικής προσέγγισης της περιβαλλοντικής
εκπαίδευσης είναι η διάχυση των σχετικών εννοιών στα διδασκόμενα μαθήματα του Αναλυτικού
Προγράμματος σε συνδυασμό με τις αρχές της διεπιστημονικότητας, της διαθεματικότητας και της
ολιστικής(UNESCO-UNEP, 1985).
 Βοηθούν στο σχεδιασμό, τον έλεγχο και τη διαχείριση ενός περιβάλλοντικού προγράμματος ιδανικό
πεδίο για την άσκηση των μαθητών σε συμμετοχικές δράσεις έχοντας ως στόχο την επανεξέταση του
ρόλου των πολιτών στη διαχείριση του περιβάλλοντός τους όσο και των δικαιωμάτων και της ευθύνης
των παιδιών να συμμετέχουν στη διαμόρφωση του μέλλοντός η οποία κατέχει κεντρική θέση στην
ατζέντα της βιώσιμης ανάπτυξης.

18.  Τα Παιδιά Συμμετέχουν: Θεωρία και Πρακτική της Εμπλοκής Παιδιών στην Ανάπτυξη της Κοινότητας
και τη Φροντίδα του Περιβάλλοντος ,Έκδοση: Επίκεντρο | Έτος: 2011 | Views: 0 ,Συγγραφή: Hart, R.A.
,Μετάφραση: Κεσόγλου, Α. ,Επιστημονικός Υπεύθυνος: Ταμουτσέλη, Κ. (πρόλογος, επιμέλεια)

 Ο ρόλος της λογοτεχνίας στη δημιουργία θετικών στάσεων για το περιβάλλον (ΕΛΛ.Ι.Ε.Π.ΕΚ.), 6ο
Πανελλήνιο Συνέδριο, 5-7 Οκτωβρίου 2012 ,ISSN 1790-8574 3
Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Λογοτεχνία:, Νάκη Στέλλα, Δρ., Εκπαιδευτικός ΠΕ02
 Η συμβολή του μαθήματος της Λογοτεχνίας στην ανάπτυξη στάσεων
των μαθητών, Αραβαν, Ευ.(2009), http://www.eduportal.gr/index.php/articles/didaktiki/187-logotexnia
 Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και σχολικά περιβαλλοντικά προγράμματα Βασάλα, Π.(2011).. Μείζον
Πρόγραμμα Επιμόρφωσης, Βασικό Επιμορφωτικό Υλικό, τ. α΄, (σ.98-108).Αθήνα:
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο
 http://www.svoronou.gr/?p=49, 27 Σεπτεμβρίου 2012