LITERATURE

1. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Λαϊκό τραγούδι, Θέλω να πα στην ξενιτιά
Θέλω να πάω στη ξενιτιά, να κάμω τριάντα ημέρες,
μα η ξενιτιά με γέλασε και κάνω τριάντα χρόνους.
Παρακαλώ σε, ξενιτιά, αρρώστια μη μου δώσεις.
Η αρρώστια θέλει πάπλωμα, θέλει παχύ στρωσίδι,
θέλει μανούλας γόνατα, θέλ’ αδερφής αγκάλες,
θέλει πρώτες ξαδέρφισσες να κάθονται κοντά σου,
θέλει και σπίτι να ειν’ πλατύ, να στρώνει, να ξιστρώνει.
Μα ’ρθε καιρός και αρρώστησε βαριά για να πεθάνει.
Κι ο ξένος αναστέναξε κι η γης αναταράχτη.
«Να είχα νερ’ απ’ τον τόπο μου και μηλ’ απ’ τη μηλιά μου,
σταφύλι ροδοστάφυλο απ’ την κληματαριά μου.»
Στόχοι
Να γνωρίσουν οι μαθητές τα τραγούδια της λαϊκής μας παράδοσης.
Να απολαύσουν το λιτό και περιεκτικό λόγο των τραγουδιών.
Να επεκτείνουν τις γνώσεις τους στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των δημοτικών
τραγουδιών.
Να νιώσουν αισθήματα συμπάθειας για τους ανθρώπους που ξενιτεύονται σε
αναζήτηση καλύτερης τύχης, καλλιεργώντας έτσι την κοινωνική τους συνείδηση.
Θεματικά κέντρα
Αποδημία- μετανάστευση, αίτια οικονομικά, πολιτικά,κτλ.
Χωρισμός από τα οικεία πρόσωπα –κοινωνικές συνέπειες.
Δομή του τραγουδιού
1η ενότητα: Θέλω … ούλοι τον αγαπάνε.-Η παράκληση του ξενιτεμένου.
Μεταδίδει την πείρα της ζωής και δίνει μια ηθική διάσταση του ξενιτεμού. Οι σχέσεις
είναι χρησιμοθηρικές και δεν βασίζονται στην ανθρωπιά.
2η ενότητα: Μα’ ρθε καιρός … κληματαριά μου.-Το δράμα του αρρώστου στην
ξενιτιά.
Σχολιασμός περιεχομένου
 Για ποιους λόγους νομίζετε ότι ο αφηγητής θέλει να πάει στην ξενιτιά;
Αν και δεν αναφέρονται οι λόγοι μας είναι γνωστοί από την ιστορία του λαού μας.
Ο αφηγητής διηγείται ένα γεγονός περασμένο αλλά το μεταφέρει στο παρόν (χρήση
ενεστώτα).΄Εντονη επιθυμία φυγής για τριάντα ημέρες, ωστόσο μένει εκεί τριάντα
χρόνια (δραματικός ενεστώτας).Παρακαλεί τουλάχιστον να μην αρρωστήσει (σχήμα
θέσης – άρσης).
Επιμέλεια: Ε. Πατέρα Σελίδα 1

2. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
 Γιατί νοσταλγεί την οικογένειά του;
 Να σχολιάσετε το στίχο: «Όσο ’χει ο ξένος την υγειά, ούλοι τον αγαπάνε»
 Με ποια ρήματα περιγράφεται η κατάσταση του ξενιτεμένου;(ρήματα σε
ιστορικό χρόνο)
 Να σχολιάσετε το στίχο: «κι ο ξένος αναστέναξε κι η γης αναταράχη…» ποια
είναι η ψυχική κατάσταση του ξενιτεμένου και ποια η τελευταία του επιθυμία.
 Τι δείχνει η επανάληψη της προσωπικής αντωνυμίας μου;
Γλώσσα – Ύφος: απλή γλώσσα, λαϊκή με προφορικό ύφος και ιδιωματισμούς.
Σε πολλά σημεία το ύφος είναι λυρικό και δημιουργεί μια συγκίνηση. Στο τέλος
διακρίνει κανείς μια θεατρικότητα και αμεσότητα.
Εκφραστικά μέσα
Εικόνες, προσωποποιήσεις, υπερβολές, επαναλήψεις, αντιθέσεις.
Στίχος ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος (χαρακτηριστικό γνώρισμα των δημοτικών
τραγουδιών).
.
10. Σαν πας στα ξένα (Μ. Ασίας – Δωδεκανήσου)
Σαν πας στα ξένα, αγάπη μου,
μην κάνεις ένα χρόνο,
γιατί δεν τον ενταγιαντώ
του χωρισμού τον πόνο.
Σαν πας στα ξένα,
πάρε και μένα για συντροφιά.
Μέρα δεν κάνω δίχως σου,
και χρόνο πώς θα κάνω;
Χωρίς εσένα μάτια μου,
γρήγορα θα πεθάνω.
Μακριά κι αν θα ’σαι,
να με θυμάσαι παντοτινά.
Επιμέλεια: Ε. Πατέρα Σελίδα 2

3. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Γιάννη μου το μαντήλι σου
Γιάννη μου το μαντήλι σου,
τι το ’χεις λερωμένο, βρε Γιάννη, Γιαννάκη μου
τι το ’χεις λερωμένο, βρε παλικαράκι μου.
Το λέρωσε η ξενιτιά,
τα έρημα τα ξένα, βρε Γιάννη, Γιαννάκη μου
τα έρημα τα ξένα, βρε παλικαράκι μου.
Πέντε ποτάμια το ’πλεναν,
και ‘βαψαν και τα πέντε, βρε Γιάννη, Γιαννάκη μου
και ‘βαψαν και τα πέντε, βρε παλικαράκι μου.
Πέρασε και η αγάπη σου,
και ‘βαψε κι η καρδιά της, βρε Γιάννη, Γιαννάκη μου
και ‘βαψε κι η καρδιά της, βρε παλικαράκι μου.
Επισκεφτείτε:
http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGL105/229/1690,540
6/
https://www.youtube.com/watch?v=ge3IstNkTts
https://www.ggae.gr
Διαθεματικές εργασίες
1. Η φιλοξενία στα αρχαία ελληνικά χρόνια.
2. Τραγούδια της ξενιτιάς από τον τόπο μας.
Ερωτήσεις
1. Σε ποιες περιπτώσεις, σύμφωνα με το τραγούδι, ο ξενιτεμένος νιώθει
εντονότερα την ανάγκη να βρίσκεται κοντά στην οικογένειά του και γιατί;
2. Βρείτε σε ποια σημεία του τραγουδιού μιλά ο ξενιτεμένος και σε ποια ο
αφηγητής; Ποιο αισθητικό αποτέλεσμα δημιουργεί αυτή η εναλλαγή;
Επιμέλεια: Ε. Πατέρα Σελίδα 3