Στρατηγικές και μέθοδοι διδασκαλίας της νεοελληνικής γλώσσας στο γυμνάσιο. Βρείτε σχέδια μαθήματος στο sxediomathimatos.gr!

1. [1]
΢ΣΟΧΟΙ ΜΑΘΗΜΑΣΟ΢ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ΢ ΓΛΩ΢΢Α΢
Σύμφωνα με το ΕΠΠΣ τησ Νεοελληνικόσ γλώςςασ, ςκοπόσ τησ γλωςςικόσ
διδαςκαλύασ εύναι να κατακτόςουν οι μαθητϋσ το βαςικό όργανο επικοινωνύασ τησ
γλωςςικόσ τουσ κοινότητασ, ώςτε να αναπτυχθούν διανοητικϊ και ςυναιςθηματικϊ. Να
ςυνειδητοποιόςουν τη ςημαςύα του λόγου για τη ςυμμετοχό ςτην κοινωνικό ζωό, ώςτε
εύτε ωσ πομπού εύτε ωσ δϋκτεσ του λόγου να μετϋχουν ςτα κοινϊ ωσ ελεύθεροι
δημοκρατικού πολύτεσ με κριτικό και υπεύθυνη ςτϊςη. Να εύναι ςε θϋςη να
αναγνωρύζουν τα δομικϊ και γραμματικϊ ςτοιχεύα τησ νεοελληνικόσ γλώςςασ ςτον
προταςιακό και κειμενικό λόγο, ώςτε να κατανοούν και να αιτιολογούν και τισ τυχόν
παρεκκλύςεισ ό ανατροπϋσ των παραπϊνω ςτοιχεύων. Να εκτιμόςουν, επύςησ, τη
ςημαςύα τησ γλώςςασ ωσ βαςικού φορϋα τησ ϋκφραςησ και του πολιτιςμού κϊθε λαού.
Να εκτιμόςουν την πολιτιςτικό τουσ παρϊδοςη τησ οπούασ βαςικό ςτοιχεύο και φορϋασ
εύναι η γλώςςα, ςεβόμενοι ςυγχρόνωσ τη γλώςςα και τισ πολιτιςτικϋσ αξύεσ ϊλλων
λαών. Να κατανοόςουν, τϋλοσ, οι μαθητϋσ ότι οι αλληλεπιδρϊςεισ των λαών αποτυ-
πώνονται και ςτη γλώςςα τουσ.
Επιςημαύνεται ότι οι ςτόχοι μπορούν να εφαρμόζονται ςε κϊθε τϊξη, αρκεύ να
προςαρμόζονται ςτισ ιδιαιτερότητϋσ τησ, καθώσ και ςτην ηλικύα των μαθητών.
Γενικότερα, για τη δευτεροβϊθμια εκπαύδευςη το ΕΠΠΣ προτεύνει ωσ ςτόχουσ τησ
διδαςκαλύασ τησ Νεοελληνικόσ γλώςςασ τουσ παρακϊτω:
 Την απόκτηςη γνώςεων, δεξιοτότων και ςτϊςεων, οι οπούεσ ϋχουν να κϊνουν με
τη μητρικό γλώςςα και την αποτελεςματικό γλωςςικό επικοινωνύα, αλλϊ και με
την ανϊπτυξη και καλλιϋργεια τησ προςωπικόσ και κοινωνικόσ ζωόσ των
μαθητών.
 Τη διεύρυνςη, καλλιϋργεια και εμπλουτιςμό του λόγου του κϊθε μαθητό, ώςτε
να εύναι ςε θϋςη να διαφοροποιούν τον λόγο τουσ ανϊλογα με την περύςταςη
επικοινωνύασ.
 Την καλλιϋργεια τησ ϋκφραςόσ τουσ και την ανϊπτυξη τησ δημιουργικόσ τουσ
ικανότητασ μϋςω τησ κατανόηςησ, επεξεργαςύασ και παραγωγόσ γραπτού και
προφορικού λόγου, όςο και με τη βαθύτερη ςχϋςη τουσ με τα κεύμενα, καθώσ
από δϋκτεσ γύνονται πομπού, δημιουργώντασ δικϊ τουσ κεύμενα με ςυνοχό και
ςυνεκτικότητα. Τϋλοσ, την ικανότητϊ τουσ για κατανόηςη των κειμϋνων. Με
αυτόν τον τρόπο επιτυγχϊνεται η γλωςςικό επϊρκεια του μαθητό.
Ειδικότερα για το Γυμνϊςιο και το Λύκειο οι ςτόχοι διδαςκαλύασ εξειδικεύονται και
αναφϋρονται ωσ εξόσ (ΕΠΠΣ, ςελ. 48-49 και 103 αντύςτοιχα):
ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ
 Να ςυνειδητοποιόςουν οι μαθητϋσ τη ςημαςύα του λόγου για τη ςυμμετοχό ςτην
κοινωνικό ζωό ώςτε εύτε ωσ πομπού εύτε ωσ δϋκτεσ του λόγου να μετϋχουν ςτα
κοινϊ ωσ ελεύθεροι δημοκρατικού πολύτεσ με κριτικό και υπεύθυνη ςτϊςη για τα
ζητόματα τησ εθνικόσ τουσ καθώσ και τησ παγκόςμιασ κοινότητασ.
 Με την κατϊκτηςη τησ γλώςςασ να εξελιχθούν ςε ϊτομα με ολοκληρωμϋνη
προςωπικότητα, αυτοπεπούθηςη και δημιουργικό ςκϋψη.
 Να εκτιμόςουν τη ςημαςύα τησ γλώςςασ ωσ βαςικού φορϋα τησ ϋκφραςησ και
του πολιτιςμού κϊθε λαού.
 Να επιςημϊνουν τη δομό και τισ ιδιαιτερότητεσ τησ εθνικόσ τουσ γλώςςασ.

2. [2]
 Να εκτιμόςουν την πολιτιςτικό τουσ παρϊδοςη, τησ οπούασ βαςικό ςτοιχεύο και
φορϋασ εύναι η γλώςςα.
 Να κατανοόςουν ότι οι αλληλοεπιδρϊςεισ των λαών αποτυπώνονται και ςτη
γλώςςα τουσ.
 Να ςϋβονται τη γλώςςα κϊθε λαού, ωσ βαςικό ςτοιχεύο του πολιτιςμού τουσ και
να προετοιμϊζονται να ζόςουν ωσ πολύτεσ ςε μια πολυπολιτιςμικό Ευρώπη.
 Ειδικότερα με τη διδαςκαλύα τησ νεοελληνικόσ γλώςςασ επιδιώκεται οι
μαθητϋσ:
 Να αναγνωρύςουν και να εκτιμόςουν τη μακρόχρονη πορεύα τησ ελληνικόσ
γλώςςασ και τον πλούτο των διαλεκτικών τησ μορφών.
 Να εύναι ςε θϋςη να αναγνωρύζουν τα δομικϊ και γραμματικϊ ςτοιχεύα τησ
νεοελληνικόσ γλώςςασ ςτον προταςιακό και κειμενικό λόγο ώςτε να κατανοούν
και να αιτιολογούν και τισ τυχόν παρεκκλύςεισ ό ανατροπϋσ των παραπϊνω
ςτοιχεύων.
 Να αναγνωρύζουν και να αιτιολογούν τισ επιδρϊςεισ ϊλλων γλωςςών ςτη
νεοελληνικό γλώςςα.
 Να κατανοόςουν ότι η προςπϊθεια για τη βελτύωςη του γλωςςικού επιπϋδου
δεν περιορύζεται μόνο ςτο μϊθημα τησ γλωςςικόσ διδαςκαλύασ, αλλϊ εκτεύνεται
ςε όλα τα μαθόματα και ςε όλεσ τισ εκδηλώςεισ και δραςτηριότητεσ τησ
ςχολικόσ και εξωςχολικόσ ζωόσ.
 Να αςκηθούν ςτο να επιλϋγουν και να χρηςιμοποιούν με επιτυχύα το ανϊλογο
επύπεδο λόγου ςε κϊθε περύςταςη επικοινωνύασ.
 Να αναγνωρύζουν τισ διϊφορεσ κειμενικϋσ μορφϋσ, π.χ. ημερολόγιο, βιογραφικό
ςημεύωμα, επιςτολό κτλ. και να τα χρηςιμοποιούν με το πιο κατϊλληλο για την
περύπτωςη επύπεδο λόγου.
 Να αναγνωρύζουν τα παραγλωςςικϊ και εξωγλωςςικϊ ςτοιχεύα τησ
νεοελληνικόσ γλώςςασ.
 Να εκτιμόςουν την αξύα του διαλόγου και να αςκηθούν ςτο εύδοσ αυτό του
λόγου -βαςικού ςτοιχεύου του δημοκρατικού πολιτεύματοσ-, καθώσ και ςτην
κριτικό αντιμετώπιςη διαφορετικών απόψεων.
 Να διευρύνουν το λεξιλόγιό τουσ με τη ςυςτηματικότερη χρόςη των λεξικών.
 Να εξοικειωθούν με τουσ χώρουσ των βιβλιοθηκών και γενικϊ των κϋντρων
πληροφόρηςησ και τεκμηρύωςησ, από όπου μπορούν να αντλούν τισ
απαραύτητεσ για κϊθε περύπτωςη πληροφορύεσ.
 Να εξοικειωθούν ςτην ϊντληςη και ςυλλογό ςτοιχεύων και πληροφοριών και
ςτην παραγωγό λόγου τεκμηριωμϋνου και ςύνθετου.
 Να αναπτύξουν πνεύμα ςυνεργαςύασ και ομαδικότητασ ςτη ςχολικό και
εξωςχολικό ζωό.
 Να μπορούν να ςυγκεντρώνουν ςτοιχεύα και πληροφορύεσ από διϊφορεσ πηγϋσ
(γραπτϋσ ό προφορικϋσ), να τισ επεξεργϊζονται και τϋλοσ να ςυνθϋτουν μια
εργαςύα ςτην οπούα να εκφρϊζουν και να τεκμηριώνουν τισ δικϋσ τουσ απόψεισ
και ιδϋεσ.
 Να εξοικειωθούν με την τεχνολογύα τησ πληροφορικόσ ώςτε να μπορούν να
διαβϊζουν και να γρϊφουν κεύμενα μϋςω των Η/Υ και να επικοινωνούν μϋςω
των Η/Υ ωσ πομπού ό δϋκτεσ.
 Ωσ προσ τουσ μαθητϋσ, που δεν ϋχουν την ελληνικό ωσ πρώτη / μητρικό γλώςςα
(αλλοδαπού, παλιννοςτούντεσ), επιδιώκεται η εξοικεύωςη και εκμϊθηςη τησ
ελληνικόσ με τη χρόςη τησ πρώτα ςε ρεαλιςτικϋσ καταςτϊςεισ τησ ςχολικόσ και

3. [3]
εξωςχολικόσ ζωόσ, με ςεβαςμό, όμωσ, ςυγχρόνωσ και προσ την πρώτη / μητρικό
γλώςςα των μαθητών αυτόσ τησ κατηγορύασ.
ΓΙΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ
 Να κατακτόςουν το βαςικό όργανο επικοινωνύασ τησ γλωςςικόσ τουσ
κοινότητασ, ώςτε να αναπτυχθούν διανοητικϊ, ςυναιςθηματικϊ και κοινωνικϊ,
αποκτώντασ τισ απαραύτητεσ για την ηλικύα τουσ γνώςεισ τησ λειτουργύασ του
γλωςςικού ςυςτόματοσ και χρηςιμοποιώντασ με επϊρκεια και ςυνεύδηςη το
λόγο (προφορικό και γραπτό) ςτισ διϊφορεσ επικοινωνιακϋσ περιςτϊςεισ.
 Να ςυνειδητοποιόςουν τη ςημαςύα του λόγου για τη ςυμμετοχό ςτην κοινωνικό
ζωό, ώςτε να μετϋχουν ςτα κοινϊ εύτε ωσ πομπού εύτε ωσ δϋκτεσ του λόγου με
κριτικό και υπεύθυνη ςτϊςη.
 Να εκτιμόςουν τη ςημαςύα τησ γλώςςασ ωσ βαςικού φορϋα τησ ϋκφραςησ και
του πολιτιςμού κϊθε λαού.
 Να επιςημϊνουν τισ δομϋσ και τισ ιδιαιτερότητεσ τησ εθνικόσ τουσ γλώςςασ
ςυνειδητοποιώντασ την πολιτιςμικό τουσ παρϊδοςη.
 Να μϊθουν να εκτιμούν και να ςϋβονται τη γλώςςα κϊθε λαού ωσ βαςικό
ςτοιχεύο του πολιτιςμού του, προετοιμαζόμενοι να ζόςουν ωσ πολύτεσ ςε μια
πολυπολιτιςμικό Ευρώπη.
ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΢ΣΡΑΣΗΓΙΚΕ΢ ΔΙΔΑ΢ΚΑΛΙΑ΢ ΣΗ΢ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ΢ ΓΛΩ΢΢Α΢
H μεθοδολογύα τησ διδαςκαλύασ τησ γλώςςασ διϋπεται από τισ βαςικϋσ αρχϋσ τησ
επικοινωνιακόσ προςϋγγιςησ τησ γλώςςασ, τησ κειμενολογύασ και τησ
διαθεματικότητασ. Το πλαύςιο μϋςα ςτο οπούο κινεύται το Π.Σ. (ςελ.16) αποτελεύ ϋναν
ςυνδυαςμό των ςύγχρονων γλωςςοπαιδαγωγικών απόψεων, οι οπούεσ βϊζουν ςτο
κϋντρο τησ εκπαιδευτικόσ διαδικαςύασ τον μαθητό και τη μαθότρια, ςτηρύζουν τη
μϊθηςη ςε εκπαιδευτικό υλικό που ϋχει νόημα για τη ζωό των μαθητών και των
μαθητριών και ςτοχεύουν ςυνολικϊ ςτην κατϊκτηςη δεξιοτότων γραμματιςμού και
κριτικόσ θεώρηςησ των πραγμϊτων. Ειδικϊ οι δεξιότητεσ που καλεύται ο/η
εκπαιδευτικόσ να καλλιεργόςει μϋςω τησ διδαςκαλύασ εύναι οι εξόσ τϋςςερισ:
α) κατανόηςη προφορικού λόγου,
β) παραγωγό προφορικού λόγου,
γ) κατανόηςη γραπτού λόγου,
δ) παραγωγό γραπτού λόγου.
Στο πλαύςιο αυτών των γενικών δεξιοτότων καλούνται να καλλιεργόςουν
ειδικότερεσ δεξιότητεσ, όπωσ δεξιότητεσ αναγνώριςησ του κϊθε κειμενικού εύδουσ, των
κοινωνικών χαρακτηριςτικών των ςυμμετεχόντων ςε μια επικοινωνιακό περύςταςη,
του περικειμϋνου (τόςο του ϊμεςου, π.χ. πομπόσ, δϋκτησ, ςκοπόσ, όςο και του
ευρύτερου κοινωνικοπολιτιςμικού, π.χ. θεςμοθετημϋνεσ κοινωνικϋσ ςυνθόκεσ και
πρακτικϋσ που καθορύζουν την παραγωγό και την πρόςληψη των ςυγκεκριμϋνων
κειμενικών ειδών), ερμηνεύασ τησ λειτουργύασ επιμϋρουσ γλωςςικών ςτοιχεύων,
αξιολόγηςησ τησ αποτελεςματικότητασ ενόσ κειμϋνου, επιλογόσ χαρακτηριςτικών για
το ςχεδιαςμό ενόσ κειμϋνου.

4. [4]
Για να εύναι δυνατό να καλλιεργηθούν αυτϋσ και ανϊλογεσ δεξιότητεσ, θα πρϋπει
ςτη διδαςκαλύα τα κεύμενα να αντιμετωπύζονται ωσ προώόντα επικοινωνύασ, ωσ
γλωςςικϋσ και νοηματικϋσ δομϋσ, ωσ φορεύσ ιδεολογικών και κοινωνικοπολιτιςμικών
νοημϊτων, ωσ μϋςα ανϊπτυξησ των μεταγνωςιακών δεξιοτότων και τησ κριτικόσ
ςκϋψησ και ωσ αντικεύμενα αξιολόγηςησ.
Πιο ςυγκεκριμϋνα, η μεθοδολογύα διδαςκαλύασ τησ γλώςςασ ςτηρύζεται ςτισ εξόσ
αρχϋσ:
α) Aξιοποιούνται ςτη διδαςκαλύα ςτοιχεύα από την εμπειρύα των μαθητών και των
μαθητριών.
β) Tα θϋματα με τα οπούα αςχολεύται η τϊξη προϋρχονται από διϊφορεσ πηγϋσ
ϋντυπου, ηλεκτρονικού και προφορικού λόγου που παρϊγεται ςε ποικύλεσ
επικοινωνιακϋσ ςυνθόκεσ. Το υλικό αυτό, εφόςον εύναι κατϊλληλο για διδαςκαλύα,
προςκομύζεται ςτην τϊξη εύτε από τον/την εκπαιδευτικό εύτε από τουσ μαθητϋσ και τισ
μαθότριεσ.
γ) Δύνεται η δυνατότητα παραγωγόσ από όλουσ τουσ μαθητϋσ και όλεσ τισ μαθότριεσ
διαφόρων ειδών προφορικού και γραπτού λόγου που απευθύνεται ςε κϊποιον
πραγματικό αποδϋκτη.
δ) O διδϊςκων και η διδϊςκουςα ϋχουν ρόλο ςυντονιςτό και ςυντονύςτριασ και
ιςότιμου ςυνομιλητό και ιςότιμησ ςυνομιλότριασ κατϊ τη διδαςκαλύα και τη διεξαγωγό
των διϊφορων γλωςςικών δραςτηριοτότων.
ε) Oι ενότητεσ που ςχεδιϊζονται για την καλλιϋργεια του γραμματιςμού ϋχουν τη
μορφό ςχεδύων δρϊςησ (project) που αξιοποιούν και εμπλουτύζουν τισ γνώςεισ
γραμματιςμού των μαθητών και των μαθητριών.
ςτ) H διδαςκαλύα τησ δομόσ τησ ΝΕ γύνεται με ςκοπό την εμπϋδωςη και την
κατανόηςη τησ κειμενικόσ και υφολογικόσ λειτουργύασ των γραμματικών φαινομϋνων.
Για το λόγο αυτό δύνεται ϋμφαςη όχι μόνο ςτη διδαςκαλύα τησ μικροδομόσ (γραμματικό
τησ λϋξησ ό τησ πρόταςησ) αλλϊ και τησ μακροδομόσ (γραμματικό τησ λεκτικόσ πρϊξησ,
τησ γλωςςικόσ λειτουργύασ, του κειμενικού εύδουσ/τύπου).
ζ) H πολυγλωςςύα που παρουςιϊζεται ενδεχομϋνωσ ςτην τϊξη γύνεται αντικεύμενο
αξιοπούηςησ, ςτο βαθμό που υπϊρχει αφενόσ η δυνατότητα χειριςμού των βαςικών
δομικών διαφορών μεταξύ των γλωςςών που χρηςιμοποιούνται από τουσ μαθητϋσ και
τισ μαθότριεσ τησ τϊξησ και αφετϋρου η δυνατότητα αξιοπούηςησ των πολλαπλών
πρακτικών γραμματιςμού που εύναι δυνατό να φϋρουν ςτην τϊξη μαθητϋσ και
μαθότριεσ φυςικού ομιλητϋσ και ομιλότριεσ ϊλλων γλωςςών.
η) O χρόνοσ διεκπεραύωςησ των γλωςςικών δραςτηριοτότων και η ολοκλόρωςη
μιασ θεματικόσ ενότητασ εξαρτώνται από το ενδιαφϋρον και τη ςυμμετοχό των
μαθητών και των μαθητριών.
θ) Κατϊ τη διδαςκαλύα δύνεται ιδιαύτερη ςημαςύα ςτην καλλιϋργεια επικοινωνιακών
ςτρατηγικών και ςτρατηγικών εκμϊθηςησ τησ γλώςςασ.
ι) H προςϋγγιςη και η επεξεργαςύα των προφορικών και των γραπτών κειμϋνων
γύνεται με τϋτοιο τρόπο, ώςτε να φωτύζονται τα κεύμενα από όλεσ τισ δυνατϋσ πλευρϋσ
που αναφϋρθηκαν ςτην αρχό αυτόσ τησ ενότητασ και ιδύωσ ωσ φορεύσ ιδεολογικών και
κοινωνικοπολιτιςμικών νοημϊτων.

5. [5]
ΜΕ΢Α ΔΙΔΑ΢ΚΑΛΙΑ΢ ΣΗ΢ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ΢ ΓΛΩ΢΢Α΢
Για τη διδαςκαλύα τησ νεοελληνικόσ γλώςςασ μπορούμε να χρηςιμοποιόςουμε
παραδοςιακϊ εποπτικϊ μϋςα διδαςκαλύασ, όπωσ:
- το ςχολικό βιβλύο
- τον πύνακα
- διαγρϊμματα
- φωτογραφύεσ/ εικόνεσ/ γελοιογραφύεσ
- τμόματα από ςχετικϊ βιβλύα/ ϊρθρα κ.λπ.
- διϊφορα εύδη κειμϋνων/λόγου
οπτικοακουςτικϊ μϋςα, όπωσ:
- βιντεοταινύεσ/ dvd
- κομμϊτια από ραδιοφωνικϋσ εκπομπϋσ
- διαφημύςεισ
- τραγούδια
- τηλεόραςη
- υπολογιςτό
εναλλακτικϊ μϋςα, όπωσ:
- παιχνύδια ρόλων/δραματοπούηςη
- αντιπαρϊθεςη (debate)
- αναζότηςη ςτο διαδύκτυο (webquests)
- επιςκϋψεισ ςε θεατρικϋσ παραςτϊςεισ
- κόμικσ
- ηλεκτρονικϊ παιχνύδια
- τραγούδια
ΔΡΑ΢ΣΗΡΙΟΣΗΣΕ΢ ΓΙΑ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ΢ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ΢ ΓΛΩ΢΢Α΢
Οι δραςτηριότητεσ για τη νεοελληνικό γλώςςα ςυνδυϊζουν την παραδοςιακό
διδαςκαλύα με μαθητοκεντρικϋσ μεθόδουσ, ώςτε να προκαλεύται η αυτενϋργεια των
μαθητών.
Ενδεικτικϊ, ωσ δραςτηριότητεσ για τη διδαςκαλύα τησ ιςτορύασ το ΕΠΠΣ (ςελ.16-19)
προτεύνει τισ παρακϊτω:
 δραςτηριότητεσ που επικεντρώνονται ςτην κατανόηςη, παραγωγό και κριτικό
επεξεργαςύα αυθεντικών κειμϋνων, προφορικών και γραπτών
 δραςτηριότητεσ παραγωγόσ και επεξεργαςύασ κειμϋνων με ςκοπό την
κατανόηςη τησ λειτουργύασ του μηχανιςμού τησ γλώςςασ ςε επύπεδο
μικροδομόσ και μακροδομόσ
 δραςτηριότητεσ οι οπούεσ επικεντρώνονται ςτην επαναδιατύπωςη των
κειμϋνων των μαθητών και των μαθητριών, που μπορεύ να γύνουν εύτε ςτην
ολομϋλεια τησ τϊξησ εύτε ςτο πλαύςιο μικρότερων ομϊδων με ςκοπό τη
βελτύωςη τησ επικοινωνιακόσ τουσ επϊρκειασ

6. [6]
 δραςτηριότητεσ επαναδιατύπωςησ ςυνεχούσ προφορικού λόγου με τη βοόθεια
τησ ςύγχρονησ τεχνολογύασ.
Πιο ςυγκεκριμϋνα (ΕΠΠΣ, ςελ.42-52):
 Σύγκριςη διαφορετικών κειμϋνων ηλεκτρονικών ό ϋντυπων ςτην τϊξη (π.χ. ενόσ
ϊρθρου ςτην ιςτοςελύδα μιασ εφημερύδασ, ενόσ επιςτημονικού ϊρθρου που
μόλισ δημοςιεύτηκε ςτο διαδύκτυο, ενόσ δελτύου τύπου κτλ.) και ςυςτηματικό
καταγραφό των εντοπιζόμενων διαφορών ςε πύνακα ό ςτον προςωπικό
«μαυροπύνακα» του κϊθε μαθητό-χρόςτη.
 Aξιοπούηςη από τουσ μαθητϋσ και τισ μαθότριεσ διευθύνςεων ηλεκτρονικών
βιβλιοθηκών (wikis) για την ϊντληςη πληροφοριών ςχετικϊ με ϋνα ζότημα που
ερευνούν.
 Aναζότηςη πληροφοριών από τουσ μαθητϋσ και τισ μαθότριεσ ςε ιςτοχώρουσ
ςυζητόςεων (forum) και αξιολόγηςη τησ εγκυρότητασ των πηγών τουσ με βϊςη
κριτόρια που προϋκυψαν από ςυζότηςη ςτην τϊξη.
 Συςτηματικό επεξεργαςύα των κειμϋνων μϋςω ερωτόςεων διαφορετικού τύπου
(ερωτόςεισ ςυνολικόσ κατανόηςησ, αναζότηςησ ςυγκεκριμϋνησ πληροφορύασ,
ερμηνεύασ) που καλλιεργούν διαφορετικϋσ όψεισ τησ κατανόηςησ ενόσ κειμϋνου.
 Οι μαθητϋσ και οι μαθότριεσ αςκούνται με βιωματικό τρόπο ςτη χρόςη
ςτρατηγικών κατανόηςησ κειμϋνου και ςτη ςυνϋχεια αξιολογούν την επιτυχύα
τησ κϊθε ςτρατηγικόσ ανϊλογα με τον τύπο του κειμϋνου.
 Σύγκριςη ςτην τϊξη, μϋςα από εργαςύα ςε ομϊδεσ, κειμϋνων ςυνεχών ό και μη
ςυνεχών ωσ προσ την ευκολύα κατανόηςόσ τουσ και ανύχνευςη των παραγόντων
που διευκολύνουν ό δυςχεραύνουν την κατανόηςη ςε ςυνεχό και μη ςυνεχό
κεύμενα.
 Εντοπιςμόσ τησ λειτουργικόσ χρόςησ γραμματικών φαινομϋνων
 Eντοπιςμόσ των λειτουργιών των ςημεύων ςτύξησ ςε διϊφορα εύδη κειμϋνων και
εξϋταςη των περιπτώςεων αςτιξύασ και επιλεκτικόσ αςτιξύασ, π.χ. ςε
λογοτεχνικϊ κεύμενα ό πολυτροπικϊ κεύμενα.
 Άντληςη πληροφοριών από τα λεξικϊ ςχετικϊ με ϊγνωςτεσ λϋξεισ ό ςημαςύεσ
και χρόςεισ λϋξεων και εντοπιςμόσ τησ προθετικότητασ κειμϋνων διαφορετικών
ειδών με βϊςη και τα λεξιλογικϊ μϋςα που χρηςιμοποιούν
 Προβολό ςτο διαδραςτικό πύνακα ό ςτον υπολογιςτό διαλόγων, οι οπούοι
αξιολογούνται με βϊςη ςυγκεκριμϋνα κριτόρια που ϋχουν τεθεύ εκ των
προτϋρων, και διατύπωςη προτϊςεων για τη βελτύωςη του παραγόμενου λόγου.
 Aφηγόςεισ ό περιγραφϋσ των μαθητών και μαθητριών (π.χ. αθλητικών
ςυμβϊντων, ιςτορικών μαχών κτλ.) από διαφορετικϋσ ςκοπιϋσ με ανϊλογεσ
προςαρμογϋσ ςτην οργϊνωςη τησ πληροφορύασ και τα λεξικογραμματικϊ /
παραγλωςςικϊ/εξωγλωςςικϊ μϋςα.
 Διατύπωςη εκφρϊςεων που, ςυνοδευόμενεσ από κατϊλληλο τόνο και κινόςεισ,
μπορούν να δηλώνουν ειρωνεύα, υπακοό, αντιπαρϊθεςη κτλ.
 Eπαναδιατύπωςη μιασ ςυνομιλύασ με και χωρύσ ενδεύκτεσ προφορικότητασ
(ελλειπτικόσ λόγοσ, φατικϊ ςτοιχεύα όπωσ να πούμε, ξέρεισ κτλ.) και κατόπιν
ερμηνεύα και αξιολόγηςη των διαφορών
 Παιχνύδια ρόλων όπου οι μαθητϋσ και οι μαθότριεσ, υποδυόμενοι/-εσ ομιλητϋσ
και ομιλότριεσ με διαφορετικϊ κϊθε φορϊ χαρακτηριςτικϊ, ςυνειδητοποιούν με

7. [7]
βιωματικό τρόπο την ποικιλύα τησ εκφορϊσ του λόγου, ανϊλογα με την πρόθεςη
των ομιλητών και το επικοινωνιακό πλαύςιο.
 Oι μαθητϋσ και οι μαθότριεσ επιχειρούν να πεύςουν τον ςυνομιλητό και τη
ςυνομιλότριϊ τουσ για ϋνα ζότημα τησ ςχολικόσ ό τησ κοινωνικόσ ζωόσ,
αξιοποιώντασ τα γλωςςικϊ τουσ μϋςα και τισ επικοινωνιακϋσ περιςτϊςεισ του
λόγου τουσ.
 Αξιολόγηςη τησ αποτελεςματικότητασ προφορικών πολυτροπικών κειμϋνων
που ςυνδυϊζουν λόγο και μουςικό (ραδιοφωνικϋσ εκπομπϋσ, διαφημύςεισ κτλ.).
ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΣΗ΢ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ΢ ΓΛΩ΢΢Α΢: ΒΑ΢ΙΚΑ ΢ΗΜΕΙΑ
Στο Γυμνϊςιο και το Λύκειο ειςϊγονται κυρύωσ οι δεξιότητεσ που αφορούν τη χρόςη
του λόγου ςε καθαρϊ επικοινωνιακό πλαύςιο, προώποθϋτοντασ τισ δεξιότητεσ τησ
γραφόσ και ανϊγνωςησ. Συνεπώσ, θεμελιώδεισ αρχϋσ για το μϊθημα τησ Νεοελληνικόσ
γλώςςασ, τισ οπούεσ ωσ εκπαιδευτικού οφεύλουμε να λαμβϊνουμε υπόψη κατϊ το
ςχεδιαςμό τησ διδαςκαλύασ εύναι οι (Μότςησ, 2004, ςελ.92):
 ςυςτηματικό και επιςτημονικϊ οργανωμϋνη προςπϊθεια για ϋνταξη των
μαθητών ςε ςκόπιμη γλωςςικό δραςτηριότητα, ςτο πλαύςιο τησ οπούασ
αςκούνται φυςικϊ και αβύαςτα και βελτιώνουν τη γλωςςικό τουσ ςυμπεριφορϊ
 ατομοκεντρικό – μαθητοκεντρικό μεθοδολογύα, καθώσ ο μαθητόσ αποτελεύ το
επύκεντρο τησ διδακτικόσ διαδικαςύασ, γι’αυτό κατϊ το ςχεδιαςμό τησ
διδαςκαλύασ πρϋπει να λαμβϊνονται υπόψη οι ανϊγκεσ, τα ενδιαφϋροντα και
γενικϊ η προςωπικότητϊ του. Η διδακτικό διαδικαςύα εύναι αναγκαύο να
προςλαμβϊνει, κατϊ το δυνατόν, το χαρακτόρα μιασ εξατομικευμϋνησ
διδαςκαλύασ
 επικοινωνιακό χρόςη τησ γλώςςασ εκ μϋρουσ των μαθητών
 γλωςςικό - επικοινωνιακό δεξιότητα: η γνώςη τησ γραμματικόσ δεν πρϋπει να
προςλαμβϊνει τον χαρακτόρα μιασ τυπικόσ διαδικαςύασ αλλϊ να αποκτϊ ϋναν
χαρακτόρα δημιουργικό
 αρχό τησ εποπτικότητασ: όπωσ και ςτα ϊλλα αντικεύμενα του αναλυτικού
προγρϊμματοσ, ο μαθητόσ πρϋπει να βλϋπει και να κατανοεύ μϋςω των
αιςθόςεων. Γι αυτόν το λόγο χρηςιμοποιούμε εικόνεσ, διαγρϊμματα κ.λπ.
 αρχό τησ βιωματικότητασ: Η γλώςςα κατακτϊται με τη ςυμμετοχό του μαθητό
ςε ςυνεχό και ςκόπιμα οργανωμϋνη γλωςςικό δραςτηριότητα η οπούα
προςλαμβϊνει, κατϊ το δυνατόν, τον χαρακτόρα φυςιολογικόσ επικοινωνύασ,
Γι’αυτό και πρϋπει να εφαρμόζεται εύτε η μύμηςη ρόλων, εύτε η δραματοπούηςη,
εύτε η αυθεντικό επικοινωνύα
 αρχό τησ αυτενϋργειασ: μαθαύνει καλύτερα ο μαθητόσ που αναζητϊ μόνοσ του
τη γνώςη, αυτόσ που λύνει προβλόματα και μαθαύνει ενεργητικϊ. Χρόςιμα εδώ
εύναι οι αναζητόςεισ πληροφοριών ςτο διαδύκτυο ό ςε βιβλύα εκτόσ του
ςχολικού, η ϋρευνα ςτο περιβϊλλον του, κ.λπ.
 γλωςςικό ικανότητα (δηλαδό η κατοχό και η ςωςτό εφαρμογό των αρχών και
των κανόνων τησ γραμματικόσ και του ςυντακτικού), η οπούα δεν
αντιμετωπύζεται ωσ αυτοςκοπόσ, αλλϊ ωσ δύαυλοσ για την κατϊκτηςη τησ
επικοινωνιακόσ ικανότητασ των μαθητών.

8. [8]
ΑΞΙΟΛΟΓΗ΢Η
Η αξιολόγηςη εύναι μια ιδιαύτερα ουςιαςτικό εκπαιδευτικό διαδικαςύα και μϋςο
ϊντληςησ πληροφοριών για την αναδιαμόρφωςη τησ διδαςκαλύασ, των διδακτικών και
παιδαγωγικών επιλογών και του προγρϊμματοσ τησ τϊξησ. Παρότι ςυχνϊ ταυτύζεται με
τον ϋλεγχο του βαθμού κατοχόσ των γνώςεων από το μαθητικό κοινό, αντικεύμενο
αξιολόγηςησ μπορεύ να αποτελϋςει οποιαδόποτε παρϊμετροσ τησ εκπαιδευτικόσ
διαδικαςύασ. Η αξιολόγηςη μπορεύ να γύνεται ςε διϊφορεσ φϊςεισ τησ εκπαιδευτικόσ
διαδικαςύασ και να ϋχει διαφορετικούσ ςκοπούσ. Για την αξιολόγηςη τησ γλωςςικόσ
ικανότητασ του μαθητό ιςχύουν τα παρακϊτω (ΔΕΠΠΣ, ςελ.62-63):
Προφορική επικοινωνία
1) Ο μαθητόσ ωσ πομπόσ:
Για την αξιολόγηςη τησ προφορικόσ ϋκφραςησ του μαθητό λαμβϊνονται υπόψη:
 Η ικανότητα του μαθητό να μεταδύδει με ςαφόνεια τισ ςκϋψεισ και τα ςυναιςθόματϊ
του
 Η ικανότητϊ του να χειρύζεται ορθϊ τη γλώςςα (μορφοςυντακτικϋσ δομϋσ, λεξιλόγιο,
κτλ.) και να αξιοποιεύ τα παραγλωςςικϊ και τα εξωγλωςςικϊ γνωρύςματα τησ ομιλύασ,
για να «ζωντανϋψει» το λόγο του.
 Η φυςικότητα και η αμεςότητα ςτο λόγο του μαθητό, ιδιαύτερα αν πρόκειται για
προςχεδιαςμϋνο προφορικό λόγο
 Η ικανότητα του μαθητό να παρακολουθεύ τισ αντιδρϊςεισ (λεκτικϋσ ό μη) του
ακροατηρύου του και να ανταποκρύνεται ςε αυτϋσ, π.χ. να αναθεωρεύ την ϊποψό του
λαμβϊνοντασ υπόψη τισ πληροφορύεσ ό / και τα επιχειρόματα των ακροατών -
δεκτών.
 Η ικανότητϊ του να οργανώνει το λόγο του, ανϊλογα με την περύςταςη τησ
επικοινωνύασ
2) Ο μαθητόσ ωσ δϋκτησ:
Για την αξιολόγηςη τησ ικανότητασ του μαθητό να προςλαμβϊνει τον προφορικό
λόγο λαμβϊνονται υπόψη:
 Η ικανότητα του μαθητό να προςλαμβϊνει και να κατανοεύ διϊφορα εύδη προφορικού
λόγου από ποικύλουσ πομπούσ (απαντϊ ςε ερωτόςεισ κατανόηςησ, παρϊγει ο ύδιοσ
λόγο, ο οπούοσ βαςύζεται ςτο λόγο που ϊκουςε κ.ο.κ.).
 Η ικανότητα του μαθητό να αξιολογεύ τισ ςκϋψεισ και τα επιχειρόματα του πομπού
ςτο λόγο που ακούει, λαμβϊνοντασ υπόψη το ςκοπό του πομπού και την περύςταςη
τησ επικοινωνύασ.
Γραπτή επικοινωνία
1) Ο μαθητόσ ωσ πομπόσ
Για την αξιολόγηςη τησ γραπτόσ ϋκφραςησ του μαθητό λαμβϊνονται υπόψη:
 Το περιεχόμενο
 Η χρόςη τησ γλώςςασ (ςύνταξη, διατύπωςη, ςτύξη , ορθογραφύα κτλ.)·
 Η οργϊνωςη του λόγου (ςυνοχό και ςυνεκτικότητα)·
 Η καταλληλότητα του ύφουσ (επιλογό του κατϊλληλου λεξιλογύου, του κατϊλληλου
τρόπου ςύνταξησ, γενικϊ τησ κατϊλληλησ γλωςςικόσ ποικιλύασ, ανϊλογα με την
περύςταςη και το εύδοσ του κειμϋνου)·
 Η αποτελεςματικότητα του κειμϋνου (η ικανότητα του πομπού να πετύχει το ςκοπό
που επιδιώκει με το κεύμενο, π.χ. να πεύςει ό και να προκαλϋςει τισ επιθυμητϋσ
ενϋργειεσ / αντιδρϊςεισ·

9. [9]
2) Ο μαθητόσ ωσ δϋκτησ
Για την αξιολόγηςη τησ ικανότητασ του μαθητό να προςλαμβϊνει το γραπτό λόγο
λαμβϊνονται υπόψη:
 Η ικανότητα του μαθητό να κατανοεύ ποικύλα κεύμενα και να απαντϊ ςε διϊφορεσ
ερωτόςεισ που αφορούν την επεξεργαςύα του κειμϋνου (π.χ. ερωτόςεισ που αφορούν
το περιεχόμενο, την οργϊνωςη, τη γλώςςα του κειμϋνου κτλ.), καθώσ επύςησ και να
ανταποκρύνεται ςε διϊφορεσ αςκόςεισ που αναφϋρονται ςτο κεύμενο (π.χ. πύκνωςη
και ανϊπτυξη του λόγου, διϊγραμμα κτλ.).
 Η ικανότητα του μαθητό να αξιολογεύ και να ςχολιϊζει τισ απόψεισ, που
αναφϋρονται ςε ϋνα κεύμενο, ανϊλογα με το ςκοπό του πομπού και με το εύδοσ λόγου
το οπούο παρϊγει.
 Τα κριτόρια τησ αξιολόγηςησ κλιμακώνονται ανϊλογα με τη βαθμύδα τησ
εκπαύδευςησ (Δημοτικό, Γυμνϊςιο) και με την τϊξη τησ βαθμύδασ ςτην οπούα
βρύςκεται ο μαθητόσ.
Συμπεραςματικϊ πρϋπει να τονιςτεύ ότι η αξιολόγηςη ςτο γλωςςικό μϊθημα:
 βαςύζεται ςτισ ύδιεσ αρχϋσ με τη διδαςκαλύα,
 δρα ςυμπληρωματικϊ προσ αυτό,
 προώποθϋτει τη ςυνεργαςύα ανϊμεςα ςε μαθητό και καθηγητό και
 ϋχει ωσ τελικό ςτόχο την αυτοαξιολόγηςη του μαθητό και τη βελτύωςη τησ
γλωςςικόσ του ϋκφραςησ.
ΒΑ΢ΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΔΙΑΘΕΜΑΣΙΚΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙ΢ΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΢ΠΟΤΔΩΝ (Δ.Ε.Π.Π.΢.)
και ΑΝΑΛΤΣΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΢ΠΟΤΔΩΝ (Α.Π.΢.), Παιδαγωγικό Ινςτιτούτο, διαθϋςιμο
ςτο www.pi-schools.gr
ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙ΢ΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ΢ ΢ΠΟΤΔΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ΢ ΓΛΩ΢΢Α΢ (ΕΠΠ΢),
Παιδαγωγικό Ινςτιτούτο, διαθϋςιμο ςτο www.pi-schools.gr
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΢ΠΟΤΔΩΝ ΓΙΑ ΣΗ ΔΙΔΑ΢ΚΑΛΙΑ ΣΗ΢ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ΢ ΓΛΩ΢΢Α΢ & ΣΗ΢
ΛΟΓΟΣΕΧΝΙΑ΢ ΢ΣΟ ΓΤΜΝΑ΢ΙΟ, 2011, διαθϋςιμο ςτο digitalschool.minedu.gov.gr
Οδηγίεσ διδαςκαλίασ φιλολογικών μαθημάτων ςτο Λύκειο (2002-03), Υπουργεύο
Παιδεύασ, διαθϋςιμο ςτο
http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document/document.php?course=DSGL-
C130
Αναςταςιϊδη-Συμεωνύδη, Α. (2000), Το Λεξικό τησ Κοινόσ Νεοελληνικόσ.
Σχεδιαςμόσ-Συμβολό-Χρόςη Η διδαςκαλία τησ ελληνικήσ γλώςςασ ςτην πρωτοβάθμια
και δευτεροβάθμια εκπαίδευςη: Γλώςςα και μεταρρυθμίςεισ, επιμ. X. Τςολϊκησ, 47-56.
Θεςςαλονύκη: Κώδικασ.
Κατςαρού, Ε. (2001), Η αξιολόγηςη του μαθητό ςτο μϊθημα τησ Νεοελληνικόσ
Γλώςςασ, Στο Γλώςςα και Λογοτεχνία ςτην Εκπαίδευςη, επιμ. Γ. Σπανόσ, & Ε. Φρυδϊκη,
251-289. Αθόνα: Ίδρυμα Γουλανδρό-Χορν.
Κουτςογιϊννησ, Δ. & Δ. Παπαδοπούλου (2008), Παραγωγή γραπτού λόγου και
κατανόηςη ηλεκτρονικού λόγου από τουσ εφήβουσ: Ανάλυςη λαθών. Θεςςαλονύκη:
Κϋντρο Ελληνικόσ Γλώςςασ, διαθϋςιμο ςτο http://www.greek-
language.gr/greekLang/modern_greek/studies/ict/practice/page_000.html

10. [10]
Μότςησ, Ν. (2004). Η Διδαςκαλία τησ Γλώςςασ υπό το Πρίςμα τησ Επικοινωνιακήσ
Προςέγγιςησ. Αθόνα: Gutenberg.