Διδακτική πρόταση στη Νεοελληνική Γλώσσα

1. 1
Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή
των Τ.Π.Ε στη Διδακτική πράξη
ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Β΄ ΕΠΙΠΕΔΟΥ
ΚΛΑΔΟΥ ΠΕ02 ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ
Μία Διδακτική Πρόταση
για τη ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ της Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
«ΕΓΩ ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΗ»
…μια συνομιλία σε ανοιχτή ακρόαση…
Επιμορφούμενη: Σταυριανού Ευγενία, ΠΕ02

2. 2
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
Τίτλος: «Εγώ και η τέχνη – Μια συνομιλία σε… ανοιχτή ακρόαση»
Δημιουργός: Σταυριανού Ευγενία – ΠΕ02
Γνωστικό αντικείμενο: Νεοελληνική Γλώσσα
Διδακτική ενότητα: Ενότητα 7, μέρος Δ΄ – ΤΕΧΝΗ: Μια γλώσσα για όλους, σε όλες τις εποχές
Τάξη: Γ΄Γυμνασίου
Χρονική διάρκεια: 6 διδακτικές ώρες
Προϋποθέσεις υλοποίησης:
Διαθέσιμο Εργαστήριο Πληροφορικής
Διαθέσιμος βιντεοπροβολέας
Διαθέσιμη βιντεοκάμερα
Διαθέσιμη φωτογραφική μηχανή
Εξοικείωση εκπαιδευτικού και μαθητών με την πλοήγηση στο διαδίκτυο, τη χρήση του
επεξεργαστή κειμένου και τη δημιουργία παρουσιάσεων
Εξοικείωση εκπαιδευτικού και μαθητών με τον ομαδοσυνεργατικό τρόπο διδασκαλίας
Ευελιξία στο ωρολόγιο πρόγραμμα
Εργαλεία (Έντυπα και ηλεκτρονικά)
Σχολικό Εγχειρίδιο (Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄Γυμνασίου)
Λογισμικό Επεξεργασίας Κειμένου
Λογισμικό Παρουσιάσεων (Power Point)
Διαδίκτυο: Σχετικές Διευθύνσεις Περιήγησης, (όπως αναφέρονται εκτενώς στο τέλος της
διδακτικής πρότασης - Δικτυογραφία, σελ. 42-43)

3. 3
ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
Για το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας στα πλαίσια του Διαθεματικού Ενιαίου
Προγράμματος Σπουδών κρίνεται αναγκαία η ενεργή συμμετοχή των μαθητών σε βιωματικές
διερευνήσεις, η επικοινωνιακή προσέγγιση, η ομαδοσυνεργατική μέθοδος ανταλλαγής, και η
έρευνα σε πεδία σχετικά με την προς επεξεργασίαν ενότητα.
Οι μαθητές θα κληθούν να κάνουν παραγωγή λόγου, να δημιουργήσουν πολυτροπικά
κείμενα, να επεκτείνουν την αναζήτησή τους με τη βοήθεια του διαδικτυακού πλούτου και τελικά
μέσα από τους βιωματικούς ρόλους τους να εμπλουτίσουν τόσο το γνωστικό τους απόθεμα, όσο
και την κριτική διεργασία της σκέψης τους.
Μέσα από την παρούσα εργασία προσδοκάται η εξοικείωσή τους με την τέχνη της
συγγραφής και την παραγωγή δημιουργικού λόγου, τη διαδικασία μιας σωστής έρευνας, την
δημιουργική σύνθεση δομημένης αφήγησης και περιγραφής, και την τελική παρουσίαση μιας
ομαδικής ερευνητικής εργασίας με τη χρήση λογισμικού παρουσίασης.
ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
Η διδακτική πρόταση βασίστηκε στο εξής σκεπτικό:
Στην διαπίστωση ότι οι μαθητές στην πλειονότητά τους πέραν ελαχίστων εξαιρέσεων
απέχουν από την γνώση της τέχνης σε όλες της τις μορφές, διαμορφώνοντας την αντίληψη
ότι οτιδήποτε αφορά την τέχνη απευθύνεται σε «εκλεκτούς» ταλαντούχους ή
ενσυνείδητους μελετητές της.
Στην εμπειρία της διδάσκουσας που συνοψίστηκε στη διαπίστωση ότι οι μαθητές
θεωρούν ως «τέχνη» εύπεπτα δημιουργήματα κατ΄ευφημισμόν «καλλιτεχνών»,
προωθούμενα κυρίως από τα μαζικά μέσα ενημέρωσης και τα μέσα κοινωνικής
δικτύωσης.
Στην διαπίστωση της αδυναμίας των μαθητών να αναγνωρίζουν και να εκτιμούν την
ποιότητα και τη διαχρονικότητα ενός έργου τέχνης.
Στην παρατήρηση ότι οι μαθητές εμφανίζουν αδυναμίες όσον αφορά στην δομή μιας
αφήγησης και στη ανάπτυξη μιας περιγραφής, κυρίως όταν πρόκειται για παραγωγή
κειμένων που χρήζουν σχημάτων λόγου, ακόμα κι όταν η επιθυμία τους να παράγουν
δημιουργικό λόγο είναι σφοδρή.
Στην αναγνώριση της παιδαγωγικής αξίας της εργασίας σε ομάδες, που θα δημιουργήσει
τις συνθήκες της δυνατότητας ανατροφοδότησης μέσα από πληροφορίες αντλούμενες
από την ίδιες τις ομάδες και κρίσεις που θα προκύψουν από αυτές.
Στην αναγνώριση της αναγκαιότητας να σταματήσουν οι μαθητές να είναι παθητικοί
αναγνώστες και συσσωρευτές πληροφοριών που δεν αποτελούν πηγή διαμόρφωσης
κρίσης και δεν αξιοποιούνται, και να γίνουν αναγνώστες δυναμικοί, που αλληλεπιδρούν
με το κείμενο, την εικόνα ή την πληροφορία.
Στις ποικίλες δυνατότητες που προσφέρει η χρήση των εφαρμογών Τ.Π.Ε και της
διαδικτυακής εξερεύνησης και περιήγησης.

4. 4
ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
Ως προς το γνωστικό αντικείμενο:
Επιδιώκεται οι μαθητές:
Να έρθουν σε επαφή με την ποικιλομορφία της τέχνης.
Να γνωρίσουν κάποιους σημαντικούς εκπροσώπους κάθε πεδίου της.
Να ανταμώσουν με καλλιτεχνήματα διαχρονΙκά και αιώνια προκειμένου να κατανοήσουν
την αξία της ποιοτικής και διαχρονικής δημιουργίας.
Να έρθουν σε επαφή με την ορολογία της τέχνης.
Να έρθουν σε επαφή με περαιτέρω μορφές επικοινωνίας, όπως απαιτεί το σύγχρονο
επικοινωνιακό τοπίο.
Να κατανοήσουν την ύπαρξη σημειωτικών συστημάτων πέραν του γραπτού ή προφορικού
λόγου.
Να ασκηθούν στην παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου.
Να ασκηθούν στην γραφή κριτικής διατύπωσης των σκέψεών τους σχετικά με ένα
καλλιτεχνικό έργο, όπως και στη σύνταξη ενός βιογραφικού σημειώματος για τον
δημιουργό του.
Να μάθουν να αναγνωρίζουν τις συνθήκες δημιουργίας ενός καλλιτεχνήματος μελετώντας
τη ζωή, τα ενδιαφέροντα και την εποχή του δημιουργού του.
Ως προς την μαθησιακή διαδικασία:
Επιδιώκεται οι μαθητές:
Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργατικής μάθησης με βάση τον προσωπικό ρυθμό
μάθησης και την αλληλεπίδραση με το μαθησιακό περιβάλλον.
Να εξοικειωθούν με την βιωματική μάθηση μέσα από την ανάθεση ρόλων και να
καλλιεργήσουν τις δυνατότητές τους μέσα από γνήσιες καταστάσεις επικοινωνίας.
Να ασκηθούν στην αναζήτηση, κριτική αποτίμηση και επιλογή υλικού μέσα από την
ποικιλία των πηγών που εξασφαλίζει το διαδίκτυο και να γίνουν μαθητές – ερευνητές
«εγγράμματοι στην πληροφορία»
Να αυτενεργήσουν, να κοινωνικοποιηθούν, να οικοδομήσουν νέα γνώση, και να
αναπτύξουν την κρίση τους, όχι απορροφώντας άκριτα και αβασάνιστα τις γνωστικές
δομές αλλά αξιοποιώντας τις και εμπλουτίζοντας τις.
Να ασκηθούν σε δραστηριότητες αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης στο πλάισιο της
ανατροφοδότησης.

5. 5
Ως προς τη χρήση νέων τεχνολογιών:
Επιδιώκεται οι μαθητές:
Να εξοικειωθούν με τη χρήση του διαδικτύου ως περιβάλλοντος μάθησης, καλλιεργώντας
δεξιότητες ψηφιακού γραμματισμού.
Να γνωρίσουν επιλεγμένους δικτυακούς τόπους αλλά και να αποκτήσουν την αντίστοιχη
εμπειρία ως προς την αναζήτησή τους μαθαίνοντας να ελέγχουν την πηγή πληροφοριών
και να ενσωματώνουν την ενδεδειγμένη και χρήσιμη.
Να ασκηθούν στη χρήση του επεξεργαστή κειμένου και του λογισμικού παρουσίασης για
την παραγωγή απλών και πολυτροπικών κειμένων ή ακόμα και την παραγωγή έργων
οπτικοακουστικής παιδείας.
Να εξοικειωθούν με την αξιοποίηση των πολυμέσων για την προσέγγιση και αισθητική
απόλαυση οποιουδήποτε έργου τέχνης.
ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
Η προβληματική της διδακτικής παρέμβασης
Η παρούσα διδακτική παρέμβαση συνίσταται στην προσέγγιση της τέχνης ως υπαρκτό,
ζωντανό και πάντα ακμάζοντα και εξελλισσόμενο οργανισμό της κοινωνίας και της
καθημερινότητας, στην αντίληψη ότι η τέχνη, ως δημιούργημα πνευματικό, οφείλει να διαχέεται
και να μοιράζεται και στην πεποίθηση ότι μέσα από τα γενικά χαρακτηριστικά των ποικίλων
μορφών της μπορεί να καταστεί προσεγγίσιμη από τους νεαρούς κοινωνούς της και περισσότερο
οικεία.
Είναι βασικό και καθοριστικό να κατανοήσουν οι μαθητές την ικανότητα κάθε μορφής
τέχνης να «συνομιλεί» με τον ίδιο τον δημιουργό της, τους αποδέκτες του τελικού προϊόντος της,
αλλά και με όλες τις υπόλοιπες τέχνες. Έτσι η τέχνη δεν είναι μόνο μέσον έκφρασης αλλά κυρίως
δίαυλος επικοινωνίας, ανταλλαγής, μέθεξης, διεύρυνσης πνεύματος και αναζήτησης,
διαμόρφωσης χαρακτήρων και ανάπτυξης αισθητικής αντίληψης.
Το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας είναι το πλέον ενδεδειγμένο προκειμένου να
εκπονηθεί μία βιωματική αναζήτηση τέτοιας μορφής και εύρους.
Το ηλεκτρονικό περιβάλλον γνώσης έχει τη δυνατότητα να εμπλέξει τους μαθητές νοητικά
και συναισθηματικά σε μια δημιουργική σύνθεση πάντα μέσω της διερευνητικής, βιωματικής και
συνεργατικής μάθησης.
Μέσα και μέθοδος διδασκαλίας
Ως μέσα διδασκαλίας ορίζονται αφ΄ ενός το σχολικό εγχειρίδιο και αφ΄ ετέρου το διαδίκτυο.
Θα χρησιμοποιηθούν οπωσδήποτε το λογισμικό επεξεργασίας κειμένου καθώς και το λογισμικό
παρουσίασης, (απαραίτητα τόσο για την παραγωγή λόγου, όσο και για την εκπόνηση
πολυτροπικών κειμένων), καθώς και λογισμικά για την εκπόνηση εργασιών υπό τύπου
ψυχαγωγίας (σταυρόλεξο)
Ως εκ τούτου, η προσέγγιση της διδακτικής ενότητας θα απομακρυνθεί από τον τύπο του
κλασσικού γραμματισμού, και θα εκπονηθεί στο ευρύ πλαίσιο του ψηφιακού γραμματισμού,
αφού:

6. 6
Εμπλέκει τον μαθητή στην ενεργή αναζήτηση πληροφοριών από τους διαδικτυακούς
τόπους με αποτέλεσμα την ενεργοποίηση του ενδιαφέροντός του.
Αξιοποιεί εμπειρίες και βιώματα του μαθητή από άλλα γνωστικά αντικείμενα. (Αρχαία
Ελληνικά κείμενα, Νεοελληνικά κείμανα, Ιστορία, Καλλιτεχνικά, Τεχνολογία, Μουσική)
Δίνει τη δυνατότητα στον μαθητή να παράγει με πρωτοτυπία και να αυτενεργήσει.
Αναπτύσσει ένα συνεργατικό περιβάλλον μέσω του οποίου αξιοποιείται η συλλογική
εμπειρία.
Ενδυναμώνει την δημιουργική έκφραση του μαθητή και ενεργοποιεί τη φαντασία του.
Δημιουργείται με αυτόν τον τρόπο ένα μαθητοκεντρικό μοντέλο στο πλαίσιο του οποίου ο
ρόλος του εκπαιδευτικού παύει να είναι αυτός του στατικού μεταφορέα της γνώσης και γίνεται
αυτός του καθοδηγητή, εμπνευστή και διευκολυντή, έτσι ώστε οι μαθητές να βιώσουν τη
συγκίνηση της έρευνας και ανακάλυψης (ανακαλυπτική – διερευνητική μάθηση), να αναπτύξουν
την κριτική τους ικανότητα και να συνθέσουν ομαδικά ( ομαδοσυνεργατική μάθηση), και τέλος να
αποκτήσουν γόνιμη και παραγωγική γνώση μέσα από την εμπλοκή τους στο προς επεξεργασία
πεδίο (εποικοδομητική μάθηση)
Ως εκ τούτου ο εκπαιδευτικός κινείται ως εξής:
Σχεδιάζει το πλαίσιο και το περιεχόμενο της μαθησιακής διαδικασίας.
Συντονίζει τη διαδικασία και εξομαλύνει τυχόν δυσκολίες.
Αξιοποιεί την αρχή της αυτενέργειας, της βιωματικής προσέγγισης και της κριτικής
ικανότητας.
Συνεργάζεται ως «συμμαθητής» και όχι ως αυθεντία.
Υποστηρίζει την έρευνα διευκολύνοντας την αναζήτηση.
Ενθαρρύνει, ενισχύει ψυχολογικά και ανατροφοδοτεί τους μαθητές.
Σχεδιάζει και συντονίζει τις διαδικασίες της αξιολόγησης και της αυτοαξιολόγησης.
Η μέθοδος διδασκαλίας είναι ομαδοσυνεργατική και μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι μαθητές
καλούνται:
Να αναδείξουν τις δυνατότητές τους μέσα από τους ρόλους τους.
Να υιοθετήσουν το κλίμα συνεργασίας μέσα από την ανταλλαγή θέσεων και απόψεων.
Να επιδείξουν δεκτικότητα και προθυμία στους νέους τρόπους απόκτησης γνώσης
καθιστάμενοι ανοιχτοί στην σύγχρονη μέθοδο αναζήτησης.
Να αντιληφθούν τα ταλέντα και τις κλίσεις τους και να τα αξιοποιήσουν γόνιμα και
δημιουργικά.
Να συνδέσουν τη γνώση που αποκόμισαν με στοιχεία της καθημερινότητάς τους και με
πραγματικές συνθήκες και εικόνες της ζωής τους.
Να καλλιεργήσουν το αίσθημα ευθύνης και αλληλοσεβασμού μέσα από τον κοινό στόχο
του συλλογικού αποτελέσματος.
Να κατανοήσουν την σημασία της δυναμικής της ομάδας και των ωφελειών της, σε
επίπεδο γνωστικό, κοινωνικό, παραγωγικό.
Να καλλιεργήσουν την κριτική και αξιολογική τους ικανότητα μέσα από διαδικασίες
αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης.

7. 7
Οργάνωση της τάξης
Οι μαθητές χωρίζονται σε πέντε ομάδες των πέντε (05) ατόμων η καθεμία. Ο
εκπαιδευτικός φροντίζει να εξασφαλίσει ότι σε κάθε ομάδα θα υπάρχει οπωσδήποτε ένας
μαθητής με γνώση και ευχέρεια στη χρήση των εργαλείων Τ.Π.Ε., όπως και ότι η κάθε ομάδα θα
χαρακτηρίζεται από ανομοιογένεια ως προς τις μαθησιακές επιδόσεις των μαθητών, έτσι ώστε να
επιτυγχάνεται αλληλεπίδραση και ανατροφοδότηση. Για να εμφυσήσει εξ αρχής το κλίμα
συνεργασίας παραχωρεί το δικαίωμα στην κάθε ομάδα να συζητήσει και να ορίσει τους
υπευθύνους των φάσεων της συνολικής διαδικασίας, όπως τον αναγνώστη, τον συντονιστή, τον
γραμματέα και τον παρουσιαστή.
Είναι σημαντικό να ενημερωθούν οι ομάδες ότι ο εκπαιδευτικός έχει το δικαίωμα να
αποκαταστήσει την ομαλότητα, αν αυτή διαταραχθεί, με ενδεχόμενη ανακατανομή των ρόλων ή
ακόμα και την ανασύσταση των ομάδων.
Πορεία υλοποίησης της διδακτικής παρέμβασης
Η πρακτική εφαρμογή της προτεινόμενης διδακτικής πρότασης αναπτύσσεται σε τέσσερις
(04) φάσεις που κατανέμονται ως εξής:
1η ΦΑΣΗ: Δύο (02) διδακτικές ώρες (μία (01) διδακτική ώρα στην αίθουσα διδασκαλίας και μία
(01) διδακτική ώρα στην αίθουσα πληροφορικής)
Α. (α΄ διδακτική ώρα στην αίθουσα διδασκαλίας)
Πρόκειται για την εισαγωγική φάση κατά την ποία ο εκπαιδευτικός:
Ενημερώνει τους μαθητές για το περιεχόμενο και την προτεινόμενη διαδικασία της
διδακτικής πρότασης, τονίζει την αναγκαιότητα υλοποίησής της μέσω της διαδικτυακής
αναζήτησης και έρευνας και απαντά σε ενδεχόμενες απορίες τους.
Εισάγει τους μαθητές στην ευρεία έννοια της τέχνης χρησιμοποιώντας τα κείμενα του
σχολικού εγχειριδίου, έτσι ώστε οι μαθητές να αποκτήσουν μια γενική εικόνα για το θέμα
που θα επεξεργασθούν και να δημιουργηθούν κίνητρα.
Μέσα από την επεξεργασία ή ανάγνωση των κειμένων ανιχνεύει διακριτικά τις κλίσεις και
τα ταλέντα τους και βάση αυτού…
Χωρίζει σε ομάδες καθορίζοντας τους ρόλους τους.
Τονίζει στους μαθητές την σπουδαιότητα των ομάδων επιμένοντας στον παράγοντα
συνεργασία, αίσθημα συλλογικής ευθύνης, αλληλοσεβασμός, σύμπνοια, ανταλλαγή
καθώς και στον κοινό στόχο της ομαδικής συνθετικής εργασίας.
Ενημερώνει τους μαθητές για την τελική διαδικασία της αυτοαξιολόγησης –
ετεροαξιολόγησης
Διευκρινίζει τον δικό του ρόλο ως συντονιστή, διευκολυντή και υποστηρικτή της όλης
διαδικασίας.

8. 8
Με το τέλος της διδακτικής ώρας έχουν ορισθεί οι ομάδες – ρόλοι ως εξής:
Ομάδα – Λογοτέχνες
Ομάδα – Μουσικοί
Ομάδα – Ζωγράφοι
Ομάδα – Φωτογράφοι - Κινηματογραφιστές
Ομάδα – Δημιουργοί και εμπνευστές σύγχρονων μορφών τέχνης
Β. (β΄διδακτική ώρα στην αίθουσα πληροφορικής.)
Η πρώτη επαφή με την έννοια της τέχνης θα ξεκινήσει με την ανίχνευση της ίδιας της
λέξης, καθ΄ όσον είναι σημαντικό για τους μαθητές να ανακαλύψουν το νοηματικό της εύρος και
τις επεκτάσεις της τόσο στον καθημερινό τους λόγο, όσο και στις καθημερινές ενασχολήσεις τους.
Γι΄ αυτό το λόγο σε μια μικρή χρονική διάρκεια προπαρασκευής οι μαθητές καλούνται να
επισκεφθούν την ιστοσελίδα Πύλη για την Ελληνκή Γλώσσα > Νέα Ελληνική > Εργαλεία >
Ηλεκτρονικά Λεξικά > Λεξικά Κοινής Νεοελληνικής Τριανταφυλλίδη> Αναζήτηση, και να
πληκτρολογήσουν το λήμμα «Τέχνη».
Σε μία σελίδα του επεξεργαστή κειμένου σημειώνουν τον ορισμό της λέξης, τα πεδία στα
οποία αναφέρεται, τις μορφές και τις κατηγορίες της.
Στη συνέχεια, από την επιλογή «Σύνθετη αναζήτηση» καλούνται να βρουν πέντε
παράγωγα της επιλογής τους και να συνθέσουν πέντε προτάσεις που να τα εμπεριέχουν.
Στη συνέχεια της πρώτης διδακτικής ώρας της β΄φάσης οι μαθητές καλούνται να κάνουν
μια αναγνωριστική περιήγηση στα μουσεία του κόσμου (τρισδιάστατη αναπαράσταση)
Πρόκειται για ένα προπαρασκευαστικό στάδιο, με σκοπό την εξοικείωση μέσω των εικόνων στο
ευρύτατο πεδίο μορφών έκφρασης της τέχνης και ο διαφορετικός τρόπος που αυτή απεικονίζεται
από τους δημιουργούς της, καθώς και η ενεργοποίηση της δημιουργικής περιέργειας των
μαθητών, της ανάπτυξης του ενδιαφέροντος και της ενεργοποίησης της φαντασίας τους.
Η ελεύθερη αυτή περιήγηση θα αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη στα επόμενα στάδια, καθ΄
όσον οι μαθητές θα έχουν αποκτήσει εξοικείωση με την σχετική ιστοσελίδα, δεδομένου ότι θα
ανατρέξουν σε αυτήν και σε επόμενες ιστοεξερευνητικές φάσεις του διδακτικού σεναρίου.
Σε όλη τη διαδικασία ο εκπαιδευτικός θα συμπαρίσταται διακριτικά και θα απαντά σε
ερωτήσεις των μαθητών διευκολύνοντας και όχι παρεμβαίνοντας.
(Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι συγκεκριμένοι μαθητές προέρχονται
στην πλειονότητά τους από οικογένειες της εργατικής τάξης μιας περιοχής υποβαθμισμένης, και
ως εκ τούτου η ενασχόλησή τους με ζητήματα τέτοιου τύπου είναι από μέτρια έως μηδενική. Το
διαδίκτυο σε αυτήν την περίπτωση αποτελεί την δίαυλο γνωριμίας με έναν κόσμο που για πολλά
παιδιά μοιάζει ανύπαρκτος.)
Στη συνέχεια μοιράζεται στους μαθητές ένα φύλλο εργασίας κοινό για όλες τις ομάδες
που έχει ως στόχο την προθύστερη επιβεβαίωση ότι η μέθεξη στην τέχνη δεν αφορά μόνο
κάποιους αναγνωρισμένους εκφραστές της αλλά συνίσταται στην ανθρώπινη ανάγκη έκφρασης
του καθημερινού ανθρώπου.

9. 9
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΚΟΙΝΟ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ
Στην ιστοσελίδα Γνωμικολογικόν ανατρέξτε στην Τέχνη (από κατηγορίες). Διαβάστε τα
γνωμικά για τη τέχνη και επιλέξτε αυτό που σας αρέσει ή σας εκφράζει περισσότερο,
φροντίζοντας ώστε η επιλογή σας να μη συμπίπτει με αυτήν κάποιας άλλης ομάδας.
Ανοίξτε μια σελίδα στον επεξεργαστή κειμένου. Σε ένα κείμενο 500 περίπου λέξεων
αναπτύξτε τους προβληματισμούς, τα ερωτηματικά, τις απόψεις και τις όποιες ιδέες σας
γέννησε, ακόμα και τα συναισθήματα που σας προκάλεσε.

10. 1
0
Στη συνέχεια κάνετε μια περίληψη του τελικού σας κειμένου, έτσι ώστε να αποτελείται
από δέκα προτάσεις.
Ανατρέξετε στη μηχανή αναζήτησης του διαδικτύου και πληκτρολογήστε «πίνακες
ζωγραφικής» Επιλέξτε δέκα πίνακες ζωγραφικής που να συνάδουν με τις δέκα προτάσεις της
περίληψης του κειμένου σας και αποθηκεύστε τις σε έναν φάκελλο στην επιφάνεια εργασίας του
υπολογιστή σας.
Ανοίξτε το λογισμικό παρουσίασης για την τελική αποστολή. Σκοπός σας είναι να
δημιουργήσετε μία παρουσίαση αποτελούμενη από δέκα συνολικά διαφάνειες. Κάθε διαφάνεια
πρέπει να περιλαμβάνει μία από τις εικόνες που έχετε επιλέξει. Σε κάθε μία από τις εικόνες αυτές
θα υπάρχει ως λεζάντα μία πρόταση από την περίληψη του κειμένου σας.
Ανοίξτε το παρακάτω σταυρόλεξο, διαβάστε τους οριζόντιους και κάθετους ορισμούς και
συμπληρώστε τις περί τέχνης λέξεις. Κάθε επιτυχία!
Περίτέχνηςweb.htm

11. 1
1
2η ΦΑΣΗ: Δύο (02) διδακτικές ώρες στην αίθουσα πληροφορικής
Μετά την ολοκλήρωση των δύο προηγούμενων φάσεων οι μαθητές είναι πλέον έτοιμοι να
ασχοληθούν διεξοδικότερα και ειδικότερα με τις μορφές της τέχνης που αναφέρονται οι ομάδες
τους.
Μοιράζονται τα φύλλα εργασίας – διαφορετικά για κάθε ομάδα – με στόχο να συλλεγούν
πληροφορίες και να αναπτυχθούν προβληματισμοί.
Λόγω της ευρύτητας του προς αναζήτηση και προς επεξεργασία πεδίου, κρίνεται
απαραίτητη η ολοκλήρωση των φύλλων εργασίας σε συνεχόμενο δίωρο στην αίθουσα
πληροφορικής.
Ωστόσο ο εκπαιδευτικός οφείλει να διερευνήσει την αναγκαιότητα διαλείμματος για την
ξεκούραση των μαθητών και να το παραχωρήσει πρόθυμα, αν καταστεί αναγκαίο αλλά και
χρήσιμο για την ανασύνταξη των δυνάμεών τους.

12. 1
2
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΟΜΑΔΑ Λογοτέχνες
Ανατρέξτε στο σχολικό σας εγχειρίδιο «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» της Γ΄
Γυμνασίου, σελ. 193, και διαβάστε προσεκτικά το ποίημα Kuro Siwo του Νίκου Καββαδία.
Ανοίξτε τον επεξεργαστή κειμένου και αντιγράψτε το ποίημα.
Ως… «λογοτέχνες» σας δίνεται το δικαίωμα να κάνετε στο ποίημα μια παρέμβαση.
Βρείτε όλες τις μεταφορές του ποιήματος και αντικαταστήστε τις με δικές σας μεταφορικές
επινοήσεις. Καταγράψτε τις αλλαγές σε έναν πίνακα δύο στηλών του επεξεργαστή κειμένου.
Μεταφορές του ποιήματος Νέα μεταφορά
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1999/02/28021999.
και διαβάστε το σχετικό άρθρο – αφιέρωμα στον ποιητή Ν. Καββαδία της εφημερίδας
«Καθημερινή», με πλούσιες πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του δίνοντας περισσότερη
έμφαση και προσοχή στη σχέση που είχε ο ποιητής με την θάλασσα. Στη συνέχεια επισκεφθείτε
την ιστοσελίδα Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού και διαβάστε ποιήματα του Ν. Καββαδία, στα
οποία φαίνεται η ιδιότητά του, του ναυτικού.
Γυρίστε στον επεξεργαστή κειμένου και χρωματίστε με έντονο μπλε χρώμα όλες τις λέξεις
ή φράσεις του ποιήματος που αναφέρονται στη δύσκολη ζωή των ναυτικών.
Παρατηρήστε το οπτικό αποτέλεσμα μετά τη μορφοποίηση και διατυπώστε την
παρατήρησή σας σε μία παράγραφο 50 λέξεων. Στην απάντησή σας να ενσωματώσετε την
απάντηση στο ερώτημα αν δικαιολογείται ο κατά γενική ομολογία χαρακτηρισμός του Ν.
Καββαδία ως «Ο ποιητής της Θάλασσας»

13. 1
3
Στη συνέχεια αναρωτηθείτε αν η προσωπική ζωή του κάθε δημιουργού, η επαγγελματική
του ιδιότητα, οι κοινωνικές συνθήκες της εποχής του, η χώρα καταγωγής του και οι προσωπικές
του αναζητήσεις επηρεάζουν το έργο του.
Συνθέστε μια παράγραφο 100 λέξεων σχετικά με την άποψη που διαμορφώσατε.
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα http://www.stixoi.info/, αναζητήστε το ποίημα και εντοπίστε
την μελοποίησή του από τον Θάνο Μικρούτσικο και την ερμηνεία του από τον Γ. Κούτρα.
Στη συνέχεια ανατρέξτε στη διεύθυνση https://www.youtube.com/watch?v=4sdlkhSwV-0
και ακούστε το ποίημα σε διασκευή και ερμηνεία από τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου.
Αν υποθέσουμε ότι πρόκειται να γράψετε μία κριτική σε κάποιο περιοδικό λογοτεχνικό,
ποια από τις δύο εκδοχές θα προτείνατε λαμβάνοντας ως κριτήριο ότι αποδίδει καλύτερα το
περιεχόμενο του ποιήματος;
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα http://www.stixoi.info/ και αναζητήστε ποιήματα του Γ.
Σεφέρη που έχουν μελοποιηθεί. Επιλέξτε το ποίημα «Άρνηση» και διαβάστε προσεκτικά τους
στίχους του ποιήματος.
Ανοίξτε τον επεξεργαστή κειμένου. Σε ένα κείμενο πεζού λόγου 200 λέξεων αποδώστε το
περιεχόμενο του ποιήματος και αναζητήστε τη βασική ιδέα πάνω στην οποία στηρίχθηκε ο
ποιητής.
Στον επεξεργαστή κειμένου αντιγράψτε το κείμενο. Με τη αρχή ότι στο ποίημα
διαφαίνεται μια έντονη νοσταλγία, εντοπίστε τις λέξεις ή φράσεις του ποιήματος που ενισχύουν
αυτήν την διαπίστωση και μορφοποιήστε τις με τις επιλογές Bold και Πλάγια. Στη συνέχεια
αναρωτηθείτε με ποιο χρώμα θα χρωματίζατε τη νοσταλγία και κάνετε την αντίστοιχη
μορφοποίηση.
Ακούστε προσεκτικά όλες τις μελοποιήσεις του ποιήματος και επιλέξετε την μελοποίηση
που θεωρείτε ότι απέδωσε πιο πιστά το περιεχόμενο των στίχων και των προκαλούμενων
συναισθημάτων. Στη συνέχεια, σε ένα κείμενο 100 λέξεων γράψτε τους λόγους που
διαμόρφωσαν την τελική σας επιλογή.

14. 1
4
Στο τελικό αισθητικό αποτέλεσμα συνομίλησε η τέχνη του λόγου και η τέχνη της μουσικής.
Καλείσθε να παρέμβετε δημιουργικά σε αυτήν τη συνομιλία!
Στη μηχανή αναζήτησης πληκτρολογήστε «Πίνακες ζωγραφικής με πλοία»
Γυρίστε στην ανοιχτή σελίδα του επεξεργαστή κειμένου και επισυνάψτε την κατάλληλη
εικόνα δίπλα σε κάθε στροφή δημιουργώντας ένα πολυμορφικό κείμενο. Ποια τέχνη προσετέθη
στη συνομιλία αυτήν τη φορά;

15. 1
5
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΟΜΑΔΑ Μουσικοί
Επισκεφθείτε την Πύλη για την Ελληνική γλώσσα και διαβάστε τα ερμηνευτικά σχόλια για
τον διθύραμβο. Επειδή οποιαδήποτε ενασχόληση για την ποικιλομορφία της τέχνης της μουσικής
θα πρέπει να ξεκινάει από τη γνώση της πηγής της, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα
http://www.livepedia.gr/index.php/%CE%94%CE%B9%CE%B8%CF%8D%CF%81%CE%B1%CE%BC%
CE%B2%CE%BF%CF%82 προκειμένου να ενημερωθείτε για την εξέλιξή του ανά τους αιώνες.
Στη συνέχεια επισκεφθείτε την ιστοσελίδα Εκήβολος
http://www.ekivolos.gr/H%20paradosh%20ths%20Arxaias%20Lyrikhs%20poihshs%20kai%20to%2
0dhmotiko%20tragoudi.htm και διαβάστε για την πορεία του αρχαίου ελληνικού άσματος προς
το ακριτικό τραγούδι.
Επισκεφθείτε την διεύθυνση
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE
_%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE και δείτε προσεκτικά την σταδιακή
πορεία της ελληνικής μουσικής κληρονομιάς από την αρχαιότητα ως σήμερα.
Ανοίξτε μια σελίδα του επεξεργαστή κειμένου και καταγράψτε τα συμπεράσματά σας σε
ένα κείμενο 150 λέξεων.
Στη συνέχεια επισκεφθείτε το Κέντρο Ελληνικής Μουσικής Κληρονομιάς ΛύρΑυλος, για να
ακούσετε ένα δείγμα αρχαίου ελληνικού άσματος.
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα Μυριόβιβλος
http://www.myriobiblos.gr/afieromata/dimotiko/txt_akritika_next.html#8
και διαβάστε προσεκτικά το ακριτικό τραγούδι «Ο Θάνατος του Διγενή».

16. 1
6
Στη συνέχεια επισκεφθείτε τη διεύθυνση https://www.youtube.com/watch?v=cIOufzUmP4Y και
παρακολουθείστε το ριζίτικο τραγούδι «Ο Θάνατος του Διγενή» ερμηνευμένο από τον Ξυλούρη,
όπως παρουσιάστηκε στη συναυλία του Γ. Μαρκόπουλου στο Ηρώδειο το 1976.
Συγκρίνετε τα δύο τραγούδια ως προς τα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούνται, τον
μουσικό τόνο και ρυθμό και επισημάνετε τις ομοιότητες στη μελωδία.
Σε ένα κείμενο 200 λέξεων αναπτύξτε τα επιχειρήματά σας σχετικά με το συμπέρασμα στο
οποίο καταλήξατε, σε μορφή διαλόγου με έναν υποτιθέμενο ακροατή, ο οποίος αντιτίθεται σ΄
αυτά.
Δείτε τις φωτογραφίες που ακολουθούν και γράψτε ως λεζάντα κάτω από την κάθε μία
από αυτές την μουσική που θα μπορούσαν να εκπροσωπούν. Μπορείτε να συμβουλευτείτε την
διεύθυνση
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%AF
%CE%B1:%CE%9C%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AC_%CE%B5%CE%AF%CE%B4%
CE%B7, η κατάταξη της οποίας θα σας βοηθήσει στην απάντηση.

17. 1
7

18. 1
8

19. 1
9
Επισκεφτείτε τη διεύθυνση https://www.youtube.com/watch?v=bln98NpCLQA.
Στο βίντεο που θα παρακολουθήσετε ο αμερικάνος ηθοποιός Sean Connery απαγγέλλει το
ποίημα του Κ.Π.Καβάφη «Ιθάκη» σε μουσική υπόκρουση του συνθέτη Βαγγέλη Παπαθανασίου.
Είστε μπροστά σε μία συνάντηση τριών κορυφαίων εκφραστών διαφορετικών μορφών τέχνης.
Καλείσθε να απαντήσετε σε μία παράγραφο 50 λέξεων: Ποιο ρόλο έπαιξε η μουσική επένδυση
στο τελικό αισθητικό αποτέλεσμα;

20. 2
0
Επισκεφθείτε τη διεύθυνση https://www.youtube.com/watch?v=ZaDAIQEF0C4. Στο βίντεο
που θα παρακολουθήσετε ο Γ. Νταλάρας τραγουδά την Ιθάκη του Κ.Π.Καβάφη, μελοποιημένη
από τον Αλέξανδρο Καρούζα σε μια συναυλία για το έργο του μεγάλου μας ποιητή που έγινε στην
Τουρκία.
Τέλος επισκεφθείτε τη διεύθυνση https://www.youtube.com/watch?v=M2tttzvmZkE Στο
σχετικό βίντεο θα παρακολουθήσετε μια τρίτη μελοποίηση του ποιήματος από τον Κώστα Πουλή
και μια ερμηνεία από μαθητική χορωδία σε μια παρουσίαση, που έγινε για τον εορτασμό των 150
χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου μας Αλεξανδρινού ποιητή και την ανακήρυξη του έτους
2013 ως «έτος Κ.Π.Καβάφη»
Ποια από τις τρεις εκδοχές μουσικής επένδυσης του συγκεκριμένου ποιήματος θα
επιλέγατε για μια δική σας παρουσίαση της μελοποιημένης ποίησης του Καβάφη στο πλαίσιο των
σχολικών σας δραστηριοτήτων;
Να επιλέξετε με κριτήριο το ποια από τις τρεις μελωδίες αποδίδει καλύτερα το κλίμα και
το παραινετικό ύφος του ποιήματος και να διατυπώσετε γραπτά σε μία παράγραφο 50 λέξεων
την τελική σας πρόταση.

21. 2
1
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΟΜΑΔΑ Ζωγράφοι
Σας παρατίθεται ένα από τα πιο γνωστά έργα παγκοσμίως, ενός πασίγνωστου ζωγράφου.
Πρόκειται για την Guernica του ισπανού ζωγράφου Πάμπλο Πικάσσο!
Παρατηρήστε τον πίνακα προσεκτικά. Εντοπίστε κυρίως:
Τα χρώματα που έχουν επιλεγεί από τον δημιουργό.
Τα πρόσωπα, τις εκφράσεις τους, το κοινό τους συναίσθημα, τη στάση των σωμάτων, την
κίνηση.
Τον τρόπο που τοποθετούνται στον πίνακα οι άνθρωποι, τα ζώα και τα αντικείμενα.
Την γενική αίσθηση που προκαλεί η συγκεκριμένη αναπαράσταση.
Τέλος, αναρωτηθείτε για το τι ακριβώς αναπαρίσταται.
Στη συνέχεια ανοίξτε τον επεξεργαστή κειμένου και αναφέρετε τις παρατηρήσεις και την
τελική σας διαπίστωση σε ένα κείμενο 100 λέξεων.

22. 2
2
Επισκεφτείτε τη διεύθυνση https://www.youtube.com/watch?v=jc1Nfx4c5LQ και δείτε το
βίντεο με την τρισδιάστατη αναπαράσταση του πίνακα.
Επανέλθετε στην παράγραφό σας και συμπληρώστε ή διορθώστε, αν χρειάζεται, κάποια
σημεία της, στην περίπτωση που μετά την παρακολούθηση του βίντεο αποσαφηνίστηκαν
καλύτερα. Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα
http://arive.gr/pages/tributes/pablo_picasso/pablo_picasso.html
και ενημερωθείτε για τη ζωή και το έργο του μεγάλου δημιουργού, καθώς και για τις ιστορικές
συνθήκες της εποχής του που τον στιγμάτισαν και επηρέασαν το έργο του. Μείνετε ιδιαίτερα στο
συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός που τον ενέπνευσε για τη δημιουργία της Guernica.
Επανέλθετε στον επεξεργαστή κειμένου και ολοκληρώστε την παράγραφό σας
καταγράφοντας τις νέες ανακαλύψεις σας, καθώς και τον προβληματισμό σας σχετικά με το
πανανθρώπινο, διαχρονικό και παγκόσμιο μήνυμα που πέρασε ο Πικάσσο με το συγκεκριμένο
έργο του σε όλη την ανθρωπότητα.
Πώς συνάδει η διοχέτευση αυτού του μηνύματος στις ανθρώπινες συνειδήσεις, με το
απόφθεγμα του ζωγράφου « Η τέχνη είναι ένα ψέμα, που μας βοηθάει να ανακαλύψουμε την
αλήθεια»;
Επισκεφθείτε την διεύθυνση Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα > Νέα Ελληνική> Εργαλεία >
Ηλεκτρονικά λεξικά > Λεξικό κοινής Νεοελληνικής Τριανταφυλλίδη, και στη μηχανή αναζήτησης
πληκτρολογήστε το λήμμα «τεχνοτροπία»
Αντιγράψτε τον ορισμό σε μια σελίδα του επεξεργαστή κειμένου.
Στη συνέχεια βοηθούμενοι από τον ορισμό της λέξης «Σχολή» που έχετε διδαχθεί στο
μάθημα της Νεοελληνικής λογοτεχνίας να γράψετε μία παράγραφο 50 λέξεων σχετικά με το
νόημα της λέξης «τεχνοτροπία» στην ζωγραφική, και να το αποσαφηνίσετε χρησιμοποιώντας ένα
τουλάχιστον παράδειγμα από το μάθημα των Καλλιτεχνικών.

23. 2
3
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα Τέχνη και επιλέξτε «Ζωγραφική» ή, αν προτιμάτε,
«Τρισδιάστατη Ζωγραφική».
Περιηγηθείτε στα έργα που προβάλλονται στην οθόνη σας.
Επιλέγοντας όποιο σας αρέσει, θα προβληθούν αρκετά ακόμα της ίδιας τεχνοτροπίας με
τα έργα που επιλέξατε.
Επικολλήστε δέκα από αυτά σε μια σελίδα του επεξεργαστή κειμένου και παρατηρήστε
τα.
Ποιες ομοιότητες εντοπίζετε ανάμεσά τους σχετικά με τον τρόπο που έχουν αποδοθεί από
τους δημιουργούς τους; Να συνοψίσετε τα συμπεράσματά σας σε μία παράγραφο 50 λέξεων.

24. 2
4
Σας δίνονται δέκα έργα ζωγραφικής. Στα πέντε πρώτα αναφέρεται ως λεζάντα το όνομα
του δημιουργού τους. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι τα πέντε επόμενα ανήκουν στους
προαναφερόμενους δημιουργούς, να συμπληρώσετε την αντίστοιχη λεζάντα εξετάζοντας
προσεκτικά τις ομοιότητες στην τεχνοτροπία, τα θέματα, τον τρόπο έκφρασης και τον τρόπο
απεικόνισης.
Φασιανός Τσόκλης
Μυταράς Εγγονόπουλος
Τσαρούχης

25. 2
5

26. 2
6
Δείτε προσεκτικά κάποια έργα ζωγραφικής του ζωγράφου Δημοσθένη Κοκκινίδη. Τι σας
θυμίζουν άραγε;…

27. 2
7
Επισκεφθείτε τον διαδικτυακό τόπο http://www.culturenow.gr/18174/dimosthenis-kokkinidis-
omirou-odusseia-zwgrafiko-dokimio-sto-miet και ενημερωθείτε για την πηγή
έμπνευσης αυτών των έργων καθώς και για τον σκοπό για τον οποίον δημιουργήθηκαν.
Ανοίξτε τον επεξεργαστή κειμένου και χρησιμοποιώντας τις φωτογραφίες δημιουργήστε ένα
πολυτροπικό κείμενο με τίτλο «Η δική μου Ιθάκη» και θέμα της επιλογής σας.

28. 2
8
Η δική μου Ιθάκη…

29. 2
9
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΟΜΑΔΑ Φωτογράφοι - Κινηματογραφιστές
Επισκεφθείτε την διεύθυνση
http://www2.media.uoa.gr/lectures/VCommun/Lessons/Lesson01/final_papers/photohistory.pdf
(« Φωτογραφία - Το αλφάβητου του οπτικού πολιτισμού», της Ειρήνης Γιανναρά)
Διαβάστε για την τέχνη της φωτογραφίας και την εξέλιξή της από την αρχαιότητα μέχρι
σήμερα. Κάποιος από την ομάδα να κρατάει σημειώσεις για όσα από αυτά που διαβάσατε σας
εντυπωσίασαν περισσότερο.
Παρατηρήστε τις ακόλουθες φωτογραφίες από την καθημερινή ζωή στην Ελλάδα των
αρχών του 20ου αιώνα.
Ποια επαγγέλματα σας θυμίζουν οι φωτογραφίες αυτές, που χάθηκαν στο μεταξύ με το
πέρασμα των χρόνων; Σημειώστε τα ως λεζάντα κάτω από την κάθε φωτογραφία.

30. 3
0
Δείτε προσεκτικά την φωτογραφία που ακολουθεί. Ονομάζεται «Lunch atop a skyscraper»
και την έχει τραβήξει ο Lewis Hine το 1932, κατά τη διάρκεια της κατασκευής του RCA building
που αργότερα μετονομάστηκε σε GE building στο Rockefeller Center του Μανχάταν.
Στη συνέχεια επισκεφθείτε την διεύθυνση http://scheong.wordpress.com/2010/08/ και
διαβάστε το άρθρο «Η οικοδόμηση ενός πύργου μέχρι τον ήλιο»
Μετά από όλα αυτά, συζητήστε τι θα μπορούσε να σημαίνει και να περιλαμβάνει ο όρος
«οπτικός πολιτισμός» και εκφράστε τα συμπεράσματά σας σε μία παράγραφο 100 λέξεων.

31. 3
1
Μια φωτογραφία, χίλιες λέξεις!
Δείτε την φωτογραφία που ακολουθεί.
Βάσει των συναισθημάτων και των προβληματισμών που σας προκαλεί, γράψτε έναν
τίτλο και προσθέστε τον στο πλαίσιο τίτλου.
Τίτλος…

32. 3
2
Στη συνέχεια ανοίξτε τον επεξεργαστή κειμένου και δημιουργήστε ένα αφηγηματικό
κείμενο 200 λέξεων, στο οποίο θα διηγείστε την στιγμή και τις συνθήκες συνάντησης των
προσώπων της, τον λόγο για τον οποίον δέθηκαν ο ένας με τον άλλον και τα κοινά αισθήματα κι
εμπειρίες που τους ένωσαν.
Για διευκόλυνσή σας επισκεφθείτε την διεύθυνση
https://www.youtube.com/watch?v=IasOQk36Eeo, για να δείτε πώς οι κοινές εμπειρίες μπορούν
να δημιουργήσουν αδιάρρηκτους δεσμούς ζωής.

33. 3
3
Πρόσφατα αποκαλύφθηκε μέσω διαδικτύου μία συγκινητική ιστορία. Πρόκειται για το
δράμα ενός γέρικου λυκόσκυλου που πάσχει από αρθριτικά και αδυνατούσε να κοιμηθεί από
τους πόνους, ώσπου το αφεντικό του ανακάλυψε ότι τα ζεστά νερά μιας κοντινής λίμνης το
ηρεμούν και το χαλαρώνουν.
Παρακολουθήστε τη συνέχεια της ιστορίας από τις φωτογραφίες που ακολουθούν…
Υποθέστε ότι είστε μέλη ενός φιλοζωικού σωματείου και θέλετε να κάνετε μία καμπάνια
με τίτλο «Σεβασμός στη ζωή» που θα ανεβάσετε στο διαδίκτυο.
Δημιουργήστε λοιπόν ένα πολυτροπικό κείμενο με την ιστορία που διηγούνται οι σχετικές
φωτογραφίες, προσθέτοντας και τα δικά σας σχόλια και διατηρώντας το δικαίωμα να αλλάξετε
τον τίτλο της καμπάνιας, αν επιθυμείτε.
Σε κάθε περίπτωση κρίνεται σκόπιμο να ανατρέξετε στις κατηγορίες της ιστοσελίδας
Γνωμικολογικόν.

34. 3
4
Επισκεφθείτε τον ιστότοπο nea-aylaia.gr και διαβάστε το άρθρο «Η τέχνη του
κινηματογράφου»
Επιλέξτε το απόσπασμα του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν από την αυτοβιογραφία του, στο οποίο
υπεραμύνεται για τον χαρακτηρισμό του κινηματογράφου ως «έβδομη τέχνη», και επικολλήστε
το σε μια σελίδα του επεξεργαστή κειμένου. Συνεχίστε το, αναφέροντας τους δικούς σας λόγους
για τους οποίους πιστεύετε ότι δικαίως ο κινηματογράφος συγκαταλέχθηκε στις αναγνωρισμένες
μορφές τέχνης.
Επισκεφθείτε τη διεύθυνση https://www.youtube.com/watch?v=KRA7lvOP8zI και
παρακολουθήστε ένα εισαγωγικό project με τις πιο συχνές ορολογίες του κινηματογράφου ή
αλλιώς της «έβδομης τέχνης»
Συζητήστε ποιες από αυτές σας είναι γνωστές και ανταποκρίνονται στις έως τώρα γνώσεις
σας. Τι εντύπωση σας προκάλεσαν τα στάδια από τα οποία περνάει μια κινηματογραφική ταινία,
μέχρι να προβληθεί η τελική της μορφή στις κινηματογραφικές αίθουσες;
Μπορείτε τώρα ανατρέχοντας στη διεύθυνση https://www.youtube.com/watch?v=HRsCB9jbs5g
να δείτε την πρώτη κινηματογραφική λήψη στην ιστορία του κινηματογράφου, που έγινε το
1888!
Από τότε μέχρι σήμερα η τέχνη, όπως και οι τεχνικές του κινηματογράφου εξελίχθηκαν και
τελειοποιήθηκαν αλλά επιπλέον έγιναν προσβάσιμες και σε παιδιά της ηλικίας σας.
Επισκεφθείτε την διεύθυνση https://www.youtube.com/watch?v=nAwbQzlKe1Y, για να
δείτε ένα κινηματογραφικό προϊόν από παιδιά της ηλικίας σας στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού
προγράμματος «Βιντεομουσεία – Αποτυπώνοντας ίχνη της προσωπικής μας κουλτούρας»
Συζητήστε για το κοινωνικό ζήτημα που θίγει η ταινία μικρού μήκους που
παρακολουθήσατε, και τον τρόπο που το αντιμετωπίζουν οι έφηβοι. Είναι ο ίδιος με τον τρόπο
των ενηλίκων;
Γιατί στην ταινία απουσιάζει ο λόγος; Αντ΄ αυτού, ποιον τρόπο επιλέγουν οι έφηβοι, για
να περάσουν το μήνυμά τους;
Στη συνέχεια ανοίξτε τον επεξεργαστή κειμένου και γράψτε το δικό σας σενάριο για το
ίδιο κοινωνικό πρόβλημα σε μορφή αφηγηματικού κειμένου 200 λέξεων.

35. 3
5
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΟΜΑΔΑ Δημιουργοί και εκφραστές
παλιότερων και σύγχρονων μορφών τέχνης
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών Από τις επιλογές της
αρχικής σελίδας ενημερωθείτε για τους δημιουργούς του, Σωτήρη και Ευγένιο Σπαθάρη, το
θέατρο σκιών, τη γέννηση του Καραγκιόζη και τις φιγούρες που χρησιμοποιούνται. Στον
επεξεργαστή κειμένου καταγράψτε τα ονόματα των πέντε πιο συχνών και γνωστών χαρακτήρων,
καθώς και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους.
Στη συνέχεια παρακολουθήστε στη διεύθυνση
https://www.youtube.com/watch?v=damEytBu61Q, τα πέντε πρώτα λεπτά από μία παράσταση
Καραγκιόζη.
Κάθε μέλος της ομάδας καλείται να υποδυθεί έναν χαρακτήρα από τους πέντε που
καταγράψατε, σε μια αυτοσχέδια παράσταση διάρκειας τριών λεπτών με τίτλο «Ο Καραγκιόζης
σκηνοθέτης», την οποία θα παρουσιάσετε στις υπόλοιπες ομάδες.
Περιηγηθείτε στον ιστότοπο http://www.helix-theatre.gr/ και ενημερωθείτε για μια
σχετικά σύγχρονη μορφή θεάτρου που ονομάζεται «Θέατρο δρόμου» Συζητήστε για το αν έχει
συμβεί να δείτε κάτι αντίστοιχο σε έναν πολύ γνωστό εμπορικό δρόμο της Αθήνας ή αλλού.
Στον επεξεργαστή κειμένου δημιουργήστε ένα κείμενο 200 λέξεων στο οποίο θα περιγράφετε
ποιον χαρακτήρα θα επιλέγατε να υποδυθείτε, αν ασχολούσασταν ενεργά με αυτήν την μορφή
θεάτρου.

36. 3
6
Παρατηρήστε την εικόνα που ακολουθεί.
Η αναπαράσταση στην πρόσοψη αυτού του σπιτιού έχει δημιουργηθεί με τη σύγχρονη
μορφή ζωγραφικής του Graffiti, της οποίας το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι η αντικατάσταση
των πινέλων από spray, και του ζωγραφικού καμβά από εξωτερικές επιφάνειες τοίχων.
Παρατηρήστε τώρα την εικόνα που ακολουθεί και αμέσως μετά επισκεφθείτε τη διεύθυνση
https://www.youtube.com/watch?v=PT-HBl2TVtI

37. 3
7
Συζητήστε τις διαφορές ανάμεσα στις δύο εικόνες ως προς:
Το αισθητικό αποτέλεσμα. (τέρπει ή πληγώνει το αισθητήριο οπτικό νεύρο;)
Τη διοχέτευση της έκφρασης. (πρόκειται για καλλιτεχνική άποψη ή αναίτιο ρύπο;)
Την εξωτερική ρύπανση.
Την έννοια και το περιεχόμενο του βανδαλισμού.
Την φθορά ξένης ιδιοκτησίας.
Την παρέμβαση στον περιβάλλοντα χώρο (είναι καλλιτεχνική ή κακόγουστη;)
Επισκεφθείτε τον ιστότοπο
http://www.enviro.gr/eikastika/fotografia/2019/1004071270633934_5115101311/lightbox_slides
how.php#.VDkeTmd_uSo και διαβάστε για την ιστορία του Graffiti, καθώς και για το μεγάλο
ζήτημα που έχει ενσκύψει σχετικά με το αν πρόκειται για τέχνη ή βανδαλισμό.
Συζητήστε για τις παραμέτρους που ισχύουν για την κάθε περίπτωση.
Στο τέλος συντάξτε στον επεξεργαστή κειμένου μια επιστολή που θα απευθύνεται στον
Δήμαρχο της περιοχής σας, στην οποία θα του ζητάτε την συναίνεση και την άδειά του να
δημιουργήσετε ένα Graffiti σε έναν βρώμικο και παραμελημένο τοίχο ενός εγκαταλελειμμένου
κτιρίου απέναντι από την πρόσοψη του σχολείου σας. Μην ξεχάσετε να τον ενημερώσετε για το
θέμα του graffiti και τον λόγο για τον οποίο το επιλέξατε.
Παρατηρήστε τα έργα τέχνης που αναπαριστούν οι φωτογραφίες που ακολουθούν και
γράψτε ως λεζάντα κάτω από το κάθε ένα, από τι υλικά είναι κατασκευασμένα.

38. 3
8
Επισκεφθείτε τη διεύθυνση http://artmag.gr/art-history/art-history/item/2659-arte-povera-
part-a και αντλήστε πληροφορίες για την Arte Povera, ή αλλιώς τέχνη των φτωχών.
Συζητήστε για ποιο λόγο νομίζετε ότι οναμάστηκε έτσι αυτή η σύγχρονη μορφή τέχνης.
Επισκεφθείτε τη διεύθυνση https://www.youtube.com/watch?v=EKiiqm9NBcA και δείτε
περισσότερα έργα της Arte Povera, δημιουργίες του Γιάννη Κουβέλη, ενός από τους
βασικότερους εκφραστές της.
Συζητήστε γι΄ αυτό που σας εντυπωσίασε περισσότερο.
Ανοίξτε μία σελίδα στον επεξεργαστή κειμένου και σε ένα κείμενο 200 λέξεων περιγράψτε
τη διαδικασία κατά την οποία αποφασίσατε να δημιουργήσετε τη δική σας Arte Povera με
ευτελή υλικά που θα βρείτε μέσα στον σχολικό σας χώρο. Τι υλικά θα ήταν αυτά; Τι θα
αναπαριστά το τελικό σας έργο τέχνης;

39. 3
9
3η Φάση – Μία (01) διδακτική ώρα στο εργαστήριο πληροφορικής.
Μετά την ολοκλήρωση των φύλλων εργασίας η κάθε ομάδα καλείται να παρουσιάσει την
εργασία της στις υπόλοιπες ομάδες.
Είναι αναγκαίο σε αυτήν την φάση οι υπόλοιπες ομάδες να μην παραμείνουν παθητικό
«κοινό» αλλά να συμμετάσχουν σχολιάζοντας και διατυπώνοντας θέσεις και απόψεις και βέβαια
να διατυπώσουν τυχόν απορίες.
Επισημαίνεται ότι η λέξη κλειδί της παρούσας διδακτικής πρότασης περί τέχνης είναι ο
χαρακτηρισμός «συνομιλία». Σε αυτήν τη φάση λοιπόν ο εκπαιδευτικός θα ενισχύσει την διάθεση
των μαθητών για χρήσιμες «παρεμβάσεις», που θα ενδύσουν τη λέξη «συνομιλία» με βιωματικό
χαρακτήρα.
Στη συνέχεια ο εκαιδευτικός θα μοιράσει στις ομάδες ένα κοινό φύλλο εργασίας, που θα
περιλαμβάνει την τελική αποστολή κατά την οποία θα αναγκαστούν να ανατρέξουν στις
αποκτηθείσες γνώσεις και εμπειρίες που αποκόμισαν από την όλη εφαρμογή της διδακτικής
πρότασης.
Εδώ, περισσότερο από κάθε άλλο στάδιο της διαδικασίας, οι μαθητές θα αυτενεργήσουν
αυθεντικά και γνήσια, αφήνοντας το προσωπικό τους αποτύπωμα σε ένα πόνημα ομαδικής
προσπάθειας, και ανοιχτής συνομιλίας τόσο με το αντικείμενο, όσο και μεταξύ τους.

40. 4
0
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – Κοινό για όλες τις ομάδες
Κατά την διαδικασία που προηγήθηκε και κατά την ενασχόλησή σας με το συγκεκριμένο
αντικείμενο σε ποιες περιπτώσεις διαπιστώσατε ότι κάποια τέχνη συνοδοιπορούσε με
κάποια άλλη, με κοινό στόχο το άριστο αισθητικό αποτέλεσμα;
Σε ποιες περιπτώσεις διαπιστώσατε ότι κάποιος δημιουργός εμπνεύστηκε από κάποια
άλλη μορφή τέχνης προκειμένου να βρει τρόπο έκφρασης με τη δική του;
Πόσες φορές σκεφτήκατε ότι η μια τέχνη εμπλούτισε κάποια άλλη και δημιουργήθηκε
κάποιο είδος αλληλεπίδρασης μεταξύ τους;
Υπήρξαν κάποιες στιγμές που κινήθηκε η φαντασία και η ανάγκη έκφρασής σας προς την
κατεύθυνση μιας συγκεκριμένης τέχνης;
Υπήρξαν κάποιες στιγμές που σας προκλήθηκε κάποιο συναίσθημα από όσα είδατε και
ακούσατε;
Κάποιες φορές πιθανόν να σας προκλήθηκε κάποιος βαθύς προβληματισμός για κάποιο
από τα ζητήματα που ανακινήθηκαν. Σε ποιες περιπτώσεις συνέβη αυτό;
Πώς βιώσατε τις προσωπικές σας σχέσεις μέσα από την συνύπαρξή σας στην αναζήτηση
πληροφοριών, στην εκπόνηση εργασιών, και τελικά στην κοινή αρμονική σας αποστολή με
κοινό στόχο την γνωριμία με την τέχνη;
Συζητήστε μεταξύ σας και κάνετε έναν απολογισμό ως προς το αν η τέχνη ήρθε λίγο πιο κοντά
σας.
Στη συνέχεια η κάθε ομάδα να επιλέξει έναν εκπρόσωπο, που θα αναλάβει να καταγράψει τα
συμπεράσματα της ομάδας του από τις παραπάνω διαπιστώσεις.
Κατόπιν οι πέντε εκπρόσωποι να συνθέσουν στον επεξεργαστή κειμένου ένα κείμενο 100
λέξεων συνοψίζοντας τα γενικά συμπεράσματα, μέσα στο οποίο θα ενσωματώσουν το εξής:
Ποιο είναι τελικά το περιεχόμενο της λέξης «συνομιλία», που ενυπάρχει στον τίτλο της
παρούσας εργασίας;
Ορίστε από την τελική ομάδα κάποιον συμμαθητή/τριά σας που κάνει καλές αναγνώσεις, για
να διαβάσει το τελικό κείμενο στην ολομέλεια.
Ακολουθεί μία παρουσίαση διαφανειών με εικόνες σχετικές με την τέχνη και την συνεχή
παρουσία της στην καθημερινή μας ζωή.
Με την επιλογή πλαισίων κειμένου να γράψετε όλοι από όλες τις ομάδες σε κάθε διαφάνεια:
μία πρόταση που θα ξεκινά με τη φράση «Η τέχνη είναι…» και θα συμπληρώνεται με ένα
κατηγορούμενο, και μία πρόταση που θα ξεκινά με τη φράση «Η τέχνη…» και θα συμπληρώνεται
με ένα ρήμα.
Προσπαθήστε να εμπλουτιστούν όλες οι διαφάνειες με την τελική προσωπική σας
αποτίμηση!

41. 4
1
Εγώ και η τέχνη…
Μια συνομιλία σε ανοιχτή ακρόαση…

42. 4
2
4η ΦΑΣΗ – Αξιολόγηση των ομάδων (Αυτοαξιολόγηση – Ετεροαξιολόγηση)-
-μία (1) διδακτική ώρα στην αίθουσα πληροφορικής
Σε αυτήν τη φάση οι μαθητές καλούνται να κρίνουν, να αξιολογήσουν τη δράση τους και
να συγκρίνουν το αποτέλεσμα της δικής τους εργασίας με αυτήν των άλλων ομάδων,
προβαίνοντας σε αυτοαξιολόγηση και ετεροαξιολόγηση. Τα κριτήρια σε γενικό πλαίσιο θα είναι
τα εξής:
Η ανταπόκριση στους αρχικούς στόχους.
Ο τρόπος συνεργασίας και επικοινωνίας των μελών της ομάδας.
Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων του ηλεκτρονικού περιβάλλοντος εργασίας με τρόπο
δημιουργικό.
Είναι αυτονόητο ότι ο εκπαιδευτικός θα εξετάσει τα αξιολογικά φύλλα με αυτοκριτική
διάθεση προκειμένου να αξιολογήσει ο ίδιος την αποτελεσματικότητα της διδακτικής πρότασης
και να προχωρήσει σε βελτιώσεις ή αλλαγές.

43. 4
3
Δυνατότητες επέκτασης της διδακτικής πρότασης
Με δεδομένο τον τεράστιο όγκο των μορφών τέχνης, όσο και των εκφραστών τους, καθώς και
την μεγάλη εμβέλεια της παρουσίας της στην ανθρώπινη κοινωνική πραγματικότητα, η παρούσα
διδακτική πρόταση μπορεί να επεκταθεί σε project, κάτω από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
Με επέκταση σε όσον το δυνατόν περισσότερες μορφές τέχνης που προσεγγίζουν την
ανθρώπινη ζωή.
Με παρουσίαση των κυριότερων εκφραστών των ποικίλων πεδίων της με αναφορές
βιογραφικού τύπου στις συνθήκες που διαμόρφωσαν την προσφορά τους στην τέχνη που
υπηρέτησαν.
Με εκτενή παρουσίαση των γνωστότερων έργων τέχνης παγκοσμίως.
Με δυνατότητα πλοήγησης σε περαιτέρω δικτυακούς τόπους.
Με αξιοποίηση των κλίσεων και των ταλέντων των μαθητών σε μια παρουσίαση που θα
εστιάζει στην συνύπαρξη και συνομιλία των μορφών τέχνης.
Με το εγχείρημα διαμόρφωσης και ανάδειξης της αίθουσας εκδηλώσεων του σχολείου
τους σε χώρο πνευματικών συναντήσεων και καλλιτεχνικών αναζητήσεων, με δημιουργίες
έργων τέχνης των ίδιων των μαθητών.
Με αξιοποίηση της αυτενέργειάς τους προς νέους τρόπους διερεύνησης και διεύρυνσης.
Δικτυογραφία
Πύλη για την Ελληνκή Γλώσσα
Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
Γνωμικολογικόν.
http://www.myriobiblos.gr/afieromata/dimotiko/txt_akritika_next.html#8
http://www.ekivolos.gr/H%20paradosh%20ths%20Arxaias%20Lyrikhs%20poihshs%20kai%20to%
0dhmotiko%20tragoudi.htm
Κέντρο Ελληνικής Μουσικής Κληρονομιάς ΛύρΑυλος
http://www.stixoi.info/
http://arive.gr/pages/tributes/pablo_picasso/pablo_picasso.html
Τέχνη
http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1999/02/28021999.
Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών
http://www.helix-theatre.gr/
http://www.livepedia.gr/index.php/%CE%94%CE%B9%CE%B8%CF%8D%CF%81%CE%B1%C
E%BC%CE%B2%CE%BF%CF%82
http://www.culturenow.gr/18174/dimosthenis-kokkinidis-omirou-odusseia-zwgrafiko-dokimio-sto-
miet
http://www2.media.uoa.gr/lectures/VCommun/Lessons/Lesson01/final_papers/photohistory.pdf
http://scheong.wordpress.com/2010/08/
nea-aylaia.gr
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%AF
%CE%B1:%CE%9C%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AC_%CE%B5%CE%AF%CE%B4%
CE%B7

44. 4
4
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE
_%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE
https://www.youtube.com/watch?v=4sdlkhSwV-0
https://www.youtube.com/watch?v=cIOufzUmP4Y
https://www.youtube.com/watch?v=bln98NpCLQA
https://www.youtube.com/watch?v=ZaDAIQEF0C4
https://www.youtube.com/watch?v=M2tttzvmZkE
https://www.youtube.com/watch?v=jc1Nfx4c5LQ
https://www.youtube.com/watch?v=IasOQk36Eeo
https://www.youtube.com/watch?v=KRA7lvOP8zI
https://www.youtube.com/watch?v=HRsCB9jbs5g
https://www.youtube.com/watch?v=nAwbQzlKe1Y
https://www.youtube.com/watch?v=damEytBu61Q
https://www.youtube.com/watch?v=PT-HBl2TVtI
https://www.youtube.com/watch?v=EKiiqm9NBcA

45. 4
5
ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Αυτοαξιολόγηση (Συνομιλία με τον εαυτό μου)
Κριτήρια
αξιολόγησης
Ο καλλιτέχνης
Ο καλλιτέχνης που
ακόμα εξελλίσσει το
ταλέντο του
Ο καλλιτέχνης που
έχει ακόμα να μάθει
πολλά
Ως προς το γνωστικό
αντικείμενο:
(Ήρθα σε επαφή με την
ορολογία της τέχνης και τα
σημειωτικά συστήματα,
ασκήθηκα επαρκώς στην
παραγωγή λόγου,
κατανόησα τις συνομιλίες
της τέχνης και τελικά
συνομίλησα κι εγώ μαζί
της!…)
Ως προς τη
μαθησιακή
διαδικασία
(Ανέπτυξα δεξιότητες
συνεργατικής μάθησης,
εξοικειώθηκα με τη
βιωματική μάθηση, και
ανέπτυξα την κρίση και την
αυτενέργειά μου.
Τελικά κατάφερα να
οικοδομήσω νέα γνώση!...)
Ως προς τη χρήση
νέων τεχνολογιών
(Ασκήθηκα στην
επιλεκτική αναζήτηση
πληροφοριών, χειρίστηκα
άριστα τον επεξεργαστή
κειμένου και το λογισμικό
παρουσίασης,
εξοικειώθηκα με το
διαδίκτυο ως περιβάλλον
μάθησης…)

46. 4
6
ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Ετεροαξιολόγηση (Συνομιλία με τους άλλους)
Κριτήρια
αξιολόγησης
Οι καλλιτέχνες
Οι καλλιτέχνες που
ακόμα εξελλίσσουν το
ταλέντο τους
Οι καλλιτέχνες που
έχουν ακόμα να
μάθουν πολλά
Η επιλεκτική συγκέντρωση
πληροφοριών έγινε με
τρόπο που βοήθησε στην
κατανόηση του θέματος
από τις άλλες ομάδες.
Η εκπόνηση των εργασιών
ήταν πρωτότυπη,
ευφάνταστη και
κατατοπιστική.
Η παρουσίαση των
εργασιών ήταν κατανοητή,
επιχειρηματολογημένη και
διαφωτιστική.
Οι επικοινωνιακές
δεξιότητες ήταν
καθοριστικές για μια
εποικοδομητική
«συνομιλία»
Η δημιουργία
συνεργατικού κλίματος
ήταν καταλυτική για την
δημιουργική
αλληλεπίδραση.
Η αξιοποίηση του
ηλεκτρονικού υπολογιστή
ήταν δεξιοτεχνική
Η «συνομιλία»
επιτεύχθηκε σε όλους τους
τομείς!

47. 4
7
«Η τέχνη ξεπλένει από την ψυχή
τη σκόνη της καθημερινότητας…»
Πάμπλο Πικάσο 1881-1973
Ισπανός ζωγράφος
«Είδα τον άγγελο μέσα στο μάρμαρο
και το σμίλεψα
μέχρι που το απελευθέρωσα…»
Μιχαήλ Άγγελος 1475-1564
Ιταλός γλύπτης και ζωγράφος
«Η τέχνη είναι
η υπογραφή των πολιτισμών…»
Beverly Sills
1929-2007
Αμερικανίδα υψίφωνος

48. 4
8
«…Η ζωή, ο θάνατος
κι αναμεσίς η τέχνη…»
Νίκος Εγγονόπουλος 1910-1985
Έλληνας ζωγράφος
2014 - 2015