1. ВИРТУАЛЬ ТӨСӨЛ
Ринчингийн Баттулга
Монгол улс, Компьютерийн техник Менежментийн Сургууль
имэйл: tulgaa_r@yahoo.com
Хураангуй
Байгууллагын дээд удирдлагуудын ашиглаж буй “Удирдлагын цахим систем” нь
хэрэгцээт мэдээллийн дийлэнхийг олгохын зэрэгцээ байгууллагын бүтээмж
болон бусад шуурхай мэдээллийг түргэн хугацаанд харах боломжийг олгоно. Бүх
ахиц дэвшилийн хамт бизнесийн ба мэдээллийн технологийн маш олон шинэлэг
хэлбэрүүд гарч ирсэн. Үүний нэг нь Виртуаль хэлбэр юм. Мэдээж виртуаль
хэлбэрээр зохион байгуулагдсан виртуаль төсөл нь өмнөх уламжлалт төслөөс
өөрийн гэсэн шинэлэг болон давуу талуудтай. Энэхүү илтгэлд төслийн
виртуаль хэлбэр, түүнийг уламжлалт төсөлтэй харьцуулах замаар
тайлбарлахыг зорилоо.
Түлхүүр үг Виртуаль амьдрал, виртуаль төсөл, виртуаль төслийн баг, уламжлалт
төслийн баг, виртуаль төслийн удирдлага
Оршил
Төсөл бол “Шинж чанар, нөөц боломж, цагаа тодорхой гаргасан албан ёсны
зорилгоо тодорхойлсон хүмүүсийн бүрэлдэхүүнтэй, цорын ганц, бас аз туршсан
зүйл
байх
ёстой”
(Baker
and
baker
1992,
6).
Хорин нэгдүгээр зууны босгон дээрхи бизнесийн шинэ суурь хууль нь

2. Интернэт бүхнийг өөрчилнө гэдэг үзэл санаа юм. Одоогоор олонх компаниуд
үйлчлүүлэгчидтэйгээ интернэтээр дамжуулан харилцах шаардлага гараагүй байна,
гэвч тун удахгүй, үйлчлүүлэгчид хэрэглэгчид компанитай харилцах, ажил хэрэг
явуулах компаний сайт шаардлагатай болно, энэ нь телефон утас, шуудангийн
хаяг шиг бизнесийн зайлшгүй нэг хэрэгсэл болох болно.
Ямар ч компани нэг их зардал гаргалгүйгээр, самбар үйлчилгээний
тусламжийг авалгүй интернэт ашиглан өөрийн тухай мэдээллийг тарааж байна.
Манай үйлчлүүлэгчид өөрчлөгдөж байна. Мэдээлэл хүлээн авах, шийдвэр
гаргах арга өөрчлөгдөж байна. Ийм нөхцөлд бид бас өөрчлөгдөхгүй бол болохгүй
нь гэдгийг ухаарахгүй байх нь маш мунхаг хэрэг болох юм.
Байгууллагын дээд удирдлагуудын ашиглаж буй “Удирдлагын цахим систем”
нь хэрэгцээт мэдээллийн дийлэнхийг олгохын зэрэгцээ байгууллагын бүтээмж
болон бусад шуурхай мэдээллийг түргэн хугацаанд харах боломжийг олгоно.
Шинэ технологи нь зөвлөгч гэсэн үзэл санааг өөрчлөхөд хүргэсэн. Өнөө үед
амжилттай үйл ажиллагаа явуулахын тулд удаан хугацаанд хуримтлуулсан мэдлэг
мэдээллийг эрж хайх нь хангалтгүй болсон.
Энэхүү бүх ахиц дэвшилийн хамт бизнесийн ба мэдээллийн технологийн, ер
нь төслийн маш олон шинэлэг хэлбэрүүд гарч ирсэн. Үүний нэг нь Виртуаль хэлбэр
юм. Мэдээж виртуаль хэлбэрээр зохион байгуулагдсан виртуаль төсөл нь өмнөх
уламжлалт төслөөс өөрийн гэсэн шинэлэг болон давуу талуудтай.
Энэхүү төсөлд төслийн виртуаль хэлбэр, түүнийг уламжлалт төсөлтэй
харьцуулах замаар тайлбарлахыг зорилоо.
Нэгдүгээр бүлэгт үндсэн гол ойлголтууд, виртуаль төслийн удирдлагын
талаар, харин хоёрдугаар бүлэгт амьдрал дээр хэрэгжиж буй байдлыг
судалгаагаар, виртуаль төсөл түүнд ашиглагдах програм хангамж, техник
хангамжуудыг жишээгээр үзүүлэв. Гуравдугаар бүлэгт виртуаль төслөөр бид
үүнээс илүү юу хийж чадах, Монгол улсын хэмжээнд хэрхэн ашиглах талаар
өөрийн дүгнэлтийг хийлээ.
Бүлэг 1: Ерөнхий ойлголт
1.1 Виртуаль төсөл
Онол арга зүй
Чиг хандлага тодорхой, ойлгомжтой. Дэлхий дахины технологийн дэвшил нь
олон төрлийн харилцаа холбоо болон хамтын ажиллагааны хэрэгсэл, өмнө нь
хэрэгжүүлэх боломжгүй байсан эсвэл хэтэрхий өндөр зардалтай байсан арга
технникүүдийг, зохион байгуулалтуудыг хэрэгжүүлэх боломжтой болсон. Энэ нь
маш олон шалтгаанаас виртуаль багуудыг зохион байгуулах хэрэгцээг өсгөж
байна. Зарим шалтгаан нь байгууллага дээрх төрөл бүрийн ажилтнаас авч
ажиллуулах, бүтээгдэхүүн хүргэж өгөх үйлчилгээнүүд, бүтээгдэхүүнүүдийг
хөгжүүлэлт, худалдан авагчдын анхаарлыг хурдан татах хэрэгцээ зэрэг
асуудлуудаас бүрдэнэ. Багууд маш чадварлагаар байгууллагын хил хязгаар болон

3. цаг хугацаа орон зайн хязгаарлагдмал байдалд үйл ажиллагаагаа явуулдаг.
Виртуаль багууд нь харилцаа холбоо болон шийдвэр гаргах хугацааг сайжруулах,
төслийн календарчлсан төлөвлөгөөг багасгах, зардал багатайгаар нэмэлт үнэ
бууруулах зэрэгт хамтын ажиллагааны цахим технологи мөн бусад техникүүдийг
ашигладаг. ( Duarte and Snyder 2001, 4)
Эдгээр үйлдвэрлэлүүдийг хэзээ ч
зогсолтгүй
байхаар тооцоолсноор
/haywood 9893/ байгуулагууд ирээдүйн зах зээлийн хурдан өөрчлөлт болон
өрсөлдөөн, өсөн нэмэгдэж буй глобалчлалд үр ашигтай виртуаль багуудын
загварыг ашиглаж эхлэх нь өрсөлдөөнийг ширүүсгэх болно. Байгуулагууд ирээдүйд
амжилттай байхын тулд хүн болон технологи, үйлдвэрлэл, зохион байгуулалтаар
бүхий л хэлбэрийн хэл хязгаарын хүрээнд ажиллах шинэ арга замыг олох хэрэгтэй.
Уламжлалт төслийн баг болон виртуаль төслийн баг
Баримт бичгэн дээр буй зорилгыг баг нь уламжлалт багаас авч хадгалсан
байдаг. Ер нь төслийн багийн ихэнх шинж чанарыг уламжлалт багаас
удамшуулсан. Багийн гишүүдийг байрлаж буй газар зүйн байршлаар нь түгээсэн
байдаг. Тэд мөн багийн байршил болон тархалтын зэрэглэлээр нь төрөлжүүлсэн.
Жишээлбэл багийн зонхилох гол гишүүд оффисд байрлаж, цөөн хэдэн гишүүд нь
өөр газарзүйн бүсд хувиарлагдсан. Энэ нь хуваарилагдсан гишүүдээр төслийн
багаа бүрдүүлэх боломжтой ба хэн том бодит төслийн багаа бүрдүүлэхийг
харуулах боломжтой юм. Гэсэн хэдий ч энэхүү баримт бичиг нь эцсийн 2 зорилгод
чиглэж байгаа бөгөөд энэ нь үндэсний хуваарилалттай төслийн баг ба зонхилох
гишүүд цаг хугацаа ба хол ойрын хэмжээгээр нь ангилан үзэх газарзүйн байршлаар
түгээх бодит төслийн баг юм.
Төсөл бол “Шинж чанар, нөөц боломж, цагаа тодорхой гаргасан албан ёсны
зорилгоо тодорхойлсон хүмүүсийн бүрэлдэхүүнтэй, цорын ганц, бас аз туршсан
зүйл байх ёстой” (Baker and baker 1992, 6).
Хэрэгжүүлж буй төслийн үр ашгийг нэмэгдүүлэх боломжууд нь төслийг
амжилтанд хүргэхийн төлөө юм. Энэ бол төслийг амжилттай дуусгахад
хэрэгжүүлэх чухал арга зүй. Төслийн менежментийн цөм нь хариуцлага, үндэслэл,
цагийн хуваарилалт. Эдгээр нь зорилгыг тодорхойлдог. (Baker and baker 1992, 10).
Багийн гишүүдийн хүч төслийн зорилгыг хэрэгжүүлэх гол анхаарах зүйл ба үйл
ажиллагааг зохицуулах, бололцоотой эрсдлийг тооцож үзэх, түүнийг зөөлрүүлэхийг
хичээх юм.
Виртуаль
Уламжлалт
-
Газарзүйн хувьд тарж байрласан
- Нэг оффист төвлөрдөг
-
Мэдээллийн систем дээр суурилсан
- Албагүй
-
Web based software ашигладаг
- Windows application ашигладаг

4. -
Зардал бага
- Зардал их
Виртуаль багийн шинж
Duarte ба Snyder нарын Mastering Virtual Teams номонд Virtual багууд нь маш
олон төрөл байдаг ба тэд үндсэн 7 төрөлд ангилан үзжээ:
1. Төсөл эсвэл бүтээгдэхүүн –хөгжлийн багууд
2. Төслийн баримтанд чиглэсэн сүлжээний баг
3. Параллель багууд
4. Ажил эсвэл үйлдвэрлэлийн баг
5. Үйлчилгээний баг
6. Менежментийн баг
7. Үйл ажиллагааны баг. (Duarte and Snyder 2001, 5).
Виртуал төслийн баг нь чадварлаг багийн гишүүд, мэдлэг чадвар, ажлын
байр болон шийдвэр гаргах чадварийг харгалзан авж үздэг. (МcМаhоn 2001, 4)
Виртуаль төслийн баг, сүлжээний баг, зэрэгцээ баг, виртуаль ажлийн баг
болон үйлдвэрлэлийн багууд нь тогтмол болон үргэлжилсэн ажлыг илэрхийлдэг.
Төслийн багийн адил энэхүү багууд нь оновчтой тодорхойлогдсон гишүүнчлэл
болон байгууллага хоорондоо шилжих эрхтэй юм. Duarte ба Snyder-ийн дагуу
“ихэнх ажлийн болон үйлдвэрлэлийн багууд нь үйл ажиллагаагаа виртуалиар
явуулах болсон учир энэ нь тэдний цагийг ч мөнгийг ч хэмнэх нь ойлгомжтой.
(Duarte and Snyder 2001, 7)
Виртуаль төслийн баг болон уламжлалт төслийн багийн ижил төсөөтэй
талууд
Зорилгодоо хүрэхээр зохион байгуулагдсан багуудыг удирдах арга барил
болон ерөнхий бүтцээрээ ижил байна. Өмнө дурьдсан төслийн багийн долоон
төрлийг виртуаль болон уламжлалт багуудад аль алинд нь ижил ашиглах
боломжтой. Ерөнхийдөө ижил зорилготой уг хоёр төслийн багууд нь ижилхэн
амьдралын мөчлөгөөрөө үйлдвэрлэж гаргасан бүтээгдэхүүн болон үр дүнгээрээ
мөн ижил байдаг. Баг бүрийг удирдах төслийн менежментийн арга барил нь ч
ихэнхдээ ижил байдаг.
1.2 Виртуаль төслийн удирдлага
Төслийн амьдралын мөчлөг

5. Төслийн амьдралын мөчлөг нь зорилгодоо хүрэх хэд хэдэн үе шатын нэгдэл юм.
Бейкер болон түүний ерөнхий төслийг удирдах арга барилын дагуу төслийн
амьдралын мөчлөг нь дөрвөн үе шатаас бүрдэнэ. Эдгээр үе шатууд нь:
1. Тоймлосон буюу ерөнхий үе шат
2. Төлөвлөх үе шат
3. Хэрэгжүүлэх үе шат
4. Төгсгөлийн үе шат (Baker & Baker 1992, 6)
Жакобсон, Бооч ба Рамбау нар ч мөн адил программ хангамжийн хөгжлийн арга
барилыг:
1.
2.
3.
4.
Эхлэл үе шат
Хөгжүүлэх үе шат
Бий болгох үе шат
Өөрчлөх үе шатаас бүрдэх нэгтгэх ажиллагааг тодорхойлжээ. ( Jacobson,
Booch, and Rumbaugh 1999, 11)
Хоёр арга барил хоёул дөрвөн үе шаттай. Ерөнхийдөө, үе шат бүр бусад
төслийн амьдралын үе шаттай төстэй.
Өөр өөр нэртэй эдгээр үе шатууд эсвэл хэдэн тооны эдгээр үе шатуудын
өөрчлөлт нь нэгтгэх үйл ажиллагааны нотолгоо болдог. Гэвч үндсэн ерөнхий
ойлголт нь ижилхэн.
Иймээс төслүүд ялгаатай амьдралын мөчлөгтэй байдаг, мөн төсөл бүр ижил шинж
чанартай байдаг боловч нэг л программ хангамжийн ашиглалт эсвэл нийтлэг үйл
явцыг зохион байгуулдаг. Нэг ижил зүйл байдаг тэр нь юу нь үнэн бэ эсвэл
виртуаль болон хамтарсан баг нь ижил ойлголт гэдэг нь үнэн юм. Гүйцэтгэл болон
амьдралын мөчлөг төслийг удирдах арга барилын ашиглалт нь ижилхэн.
Хоёр төрлийн багуудын хоорондох ялгаа нь багийн гишүүд хэрхэн харилцаж,
хамтран ажиллан зорилгодоо хүрэх явдал юм. Виртуаль багийн төслийн
менежерүүд хамтран ажиллах болон харилцах асуудлууд дээр онцгой анхаарах
хэрэгтэй. Учир нь багийн гишүүд газарзүйн байрлалын хувьд салангид байрлан
ажилладаг. Энэ
нь хүлээн зөвшөөрөгдсөн мөн тодорхойлогдсон хянагдсан
харилцаа холбоо болон хамтын ажиллагааны арга барилыг батлан шийдвэрлэдэг.
Нэмж хэлэхэд учир нь виртуаль төслийн багууд нь өөр өөр соёлоос багийн
гишүүдээ бүрдүүлдэг. Энэ нь харилцаан дах хэлэлцэх асуудлуудад анхаарлаа
хандуулахад маш чухал юм.
Виртуаль төслийн багийн гишүүд нь ихэнхдээ байгууллагын хил хязгаар
болон хол зайнд цаг хугацааны хувьд өөр өөр байдаг учраас багийн гишүүд нь
багийн үр дүнд хариуцлага хүлээнэ.
Виртуаль төслийн нэмэлт бүрэлдэхүүн хэсэг
•
Виртуаль багийн зэрэглэлүүд:

6. 1. Төслийн багууд
2. Сүлжээний багууд
3. Параллель багууд
4. Ажлын болон үйлдвэрлэлийн багууд
5. Үйлчилгээний багууд
6. Удирдлагын багууд
7. Үйл ажиллагааны багууд зэрэг нь уламжлалт багт илүү тохиромжтой.
Гэсэн хэдий ч виртуаль багуудын удирдлага нь уламжлалт багуудын
удирдлагаас илүү нэгдмэл байж чаддаг, энэ нь ихэнхдээ хоёр шалтгаантай.
Нэгдүгээрт, виртуаль багууд гол төлөв харилцаа холбоо болон хамтран
ажиллахдаа интернэт шуудан мөн groupware технологийг ашигладаг. Жишээ нь
эдгээр нь ихэнхдээ уламжлалт багуудад ихэнхдээ тохиолддог. Ялгаа нь виртуаль
багууд технологид найдаж харилцаа холбоо болон хамтын ажиллагаагаа явуулдаг.
1.1-р хүснэгт
Багийн төрөл
Төсөл болон
бүтээгдэхүүний
хөгжил
Сүлжээ
Параллель
Ажил болон
үйдвэрлэл
Үйлчилгээ
Менежмент
Үйл ажиллагаа
Виртуал багуудын тайлан*
Тайлбар
Баг нь гишүүд цөөн, тодорхой үйлчилүүлэгчидтэй ба цэвэр хил
хязгаартай, техникийн хэрэгцээтэй, бүтээмжтэй. Уртасгасан
ажилын багийн зорилго нь дэг журам үгүй бөгөөд захиргааны
шийдвэр гаргаж чаддаг юм.
Багийн гишүүд нь тархсан, цөөн, гишүүд нь хэрэгтэй үедээ ирж
явдаг. Баг нь байгууллагын хүрээгээр дутагдмал
Баг нь цэвэр хязгаартай ба гишүүнчилэл нь ил. Систем болон
үйл ажилллагааны орчинг сайжруулах, хөгжүүлэх зөвлөгөө дээр
бага цагаар ажилладаг
Баг нь цэвэр хязгаартай ба гишүүнчилэл нь ил. Гишүүд нь 1
албан хэргийн хэсэгт хэвийн гүйцэтгэлтэйгээр ажилладаг.
Багийн гишүүнчилэл нь ил тод ба үйлчилүүлэгчидийн тулгуур ба
сүлжээгээр идэвхиждэг.
Багийн гишүүнчилэл ил тод корпорацийн тэргүүлэх идэвхитэй
ажиллагааг хэвийнээр ажиллан гаргадаг.
Баг нь ихэнхидээ яаралтай газарт хэрэгтэй арга хэмжээг түргэн
авдаг юм. Гишүүнчилэл нь цөөн эсвэл ил тод байж болно.
Виртул төслийн баг – Харилцаа хобоо
Учир нь Виртуаль баг дахь багийн гишүүд харилцах болон байрлуулахад
илүү хэцүү байдаг биеийн хэл нь хүний харилцааны бүх л хэсэг түүнгүйгээр хүлээн
авагчийн харилцаа зөвхөн sms-ийн хэсгээр л шилжүүлэгддэг. Birdwhistell –ийн
хэлсэнээр sms-ийн үндсэн утгын 65%-аас дээших нь
Ижил цаг, өөр өөр байрлал дахь харилцаа холбоо

7. Синхрон харилцаа гэдэг нь нэгэн зэрэг болж байгаа харилцаа юм. Утасны
яриа, агшин зуурын мессеж бичилт, видео хурал нь өөр өөр газар болох синхрон
харилцааны жишээнүүд болно.
Өөр цаг хугацаанд, өөр өөр байрлал дахь харилцаа холбоо
Нэгэн зэрэг болдоггүй болон асинхрон харилцаа нь виртуаль багийн-/ВБ/
өргөн хэмжээний газарзүйн бүсэд тархмал болсноор ихсэх болно.
Ондоо газарт байгаа багийн гишүүдийн хооронд асинхрон/нэгэн зэрэг бус/
харилцаа үүсгэх өөр нэг хүчин зүйл нь явуулсан мессежийг хүлээн авагч зөв
ойлгосон эсэх, мөн түүнчлэн мессежийг хүлээн авсан эсэхэд илгээгч эргэлзсэн
байдаг.
Өөр цаг хугацаанд, ижил байрлалын харилцаа холбоо
Ижил газрын асинхрон харилцаа нь багийн гишүүд чатын өрөө, shared files зэрэг
хэрэгслийг ашиглан сүлжээгээр холбогдоход тохиолдоно. Бодит байдалд, нүүр
нүүрээ хараагүй харилцаанд бусад нөхцөлд хэрэглэдэг харилцааны нийлмэл
бүрдлийг нэмж өгдөг.
ВБ-ууд- Харилцааны хяналтын/стандартын/ хэлэлцэх асуудал/
Цахилгаан харилцаа холбооны ашигтай хэлбэрүүдийн нэг e-mail нь илгээгчийг
өргөн хүрээний харилцагчидтай хурдан бөгөөд үр дүнтэй харилцах чадвартай
болгоно.
Цаашилбал, харилцааны хэлбэрүүдийн аль нь хамгийн давуу эрхтэй/ эн тэргүүнд
тавихуйц/ вэ?гэдэгт одоо болтол зөвшилцөлд хүрээгүй. Хэтэрхий их мэдээллийн
асуудлыг тодорхой бус давуу эрхийн хүрээнд шийдвэрлэх нь харилцааны янз
бүрийн хэлбэрүүдийг чухалчлан үзэж, зөвшилцөлд хүрэхэд тустай юм.
ВБ-н харилцааны амжилттай техникүүд
Амжилттай харилцах боломжийг нэмэгдүүлэхэд ВБ-уудад нийтлэг байх 4 зарчмыг
Haywood гаргасан. Үүнд:
1. Хүчин төгөлдөр ба хариу захидлын стандартууд тодорхой бөгөөд хүлээн
зөвшөөрөгдсөн байх
2. Багийн гишүүд тэдний харилцаанд байхгүй/алга/ болсон нөхцөл байдлыг
нөхөн орлож байх
3. Багийн гишүүд синхрон харилцааг байнга хэрэглэж байх
4. Илгээгчид харилцааг эн тэргүүнд тавих тал дээр хариуцлагыг үүрэх
/Haywood 1998. 18-19/
Бүлэг 2: Виртуаль төсөл хэрэгжиж буй байдал
2.1 Дэлхийн улс орнуудад виртуаль төсөл хэрэгжиж буй байдал

8. Судалгааны асуудал
Виртуаль баг нь тарж байрласан багуудтайгаа хамт уулзаж ярилцах
шаардлагагүйгээр ажилчдын амьдралын зардлыг багасгадгаараа ажилчдад их
ашиг тустай. Багийн гишүүд нийгэмд болон байгууллага дээр ажиллаж байхдаа
өөрсдийн дадлага туршлагаа нэмэгдүүлэх боломжтой байдаг. Өөрөөр хэлбэл
нэмэлт хил хязгаарт зохион байгуулагдаж, алсын зайнаас бүхий л цаг хугацааны
турш хамтран ажиллах нь хувь хүнийг чадваржуулдаг ч баг зорилгодоо хүрэхгүй
байх эрсдэлийг нэмэгдүүлдэг.
Энэхүү төслийн судалгааны асуудал нь виртуаль төслийн багуудыг удирдах
арга зам, хэрхэн харилцаа болон хамтын ажиллагааны хэлэлцэх асуудалд
нөлөөлдгийг судалж мэдэх болно.
Судалгааны арга барилын хүрээнд
Судалгааны үндсэн арга барил нь 6 асуултаас бүрдэнэ. Уг төсөлд
ашиглагдсан асуултууд нь АНУ-аас бусад улс орнуудын виртуаль төслийн
багуудын туршлагыг и-мэйлээр олон төрлийн менежерүүдэд тараасан. Үр дүн нь
асуулт бүрээр болон чанартай дүгнэлтүүдээр групплэгдсэн болно.
Судалгааны аргазүйн тодорхойлолт
Энэхүү төсөл дээр ашиглагдаж байгаа анхан шатны судалгаа нь асуулга
хэлбэртэй бөгөөд нийт 6 асуултаас бүрдэнэ. Судалгаа нь и-мэйл хэлбэрээр бөгөөд
виртуаль төслийн багуудад ажиллаж байсан туршлагатай янз бүрийн төслийн
менежерүүдэд түгээгддэг. Хариулагч нар нь тухайн орны нутаг дэвсгэрт бус, бүр
алс хол байрласан байхыг үгүйсгэхгүй. Жишээ нь жижгээсээ томоохонд тооцогдох
хүртэл 500 компанид ажилладаг хүмүүсээс 8 хариулт цуглаж ирсэн байдаг.
Хариултуудыг нь асуулт тус бүрд болон асуултын чанартай холбогдон бүлэглэсэн
байсан.
Асуултуудын хариултууд нь мэдээллийн суурь үнэлгээ болж өгөх бөгөөд, 2 дугаар
шатны судалгаагаар асуух 28 асуултын өгөгдлөөс зөрөх буюу ялгаатай байж болох
хязгаарыг тодорхойлохоор хийгдсэн байдаг. Энэ нь виртуаль төслийн багийг
хэрхэн үр ашигтай удирдан зохион байгуулах вэ гэсэн ашиг сонирхлыг хамгаалах
үр дүнтэй хэрэгсэл болж өгдөг.
Судалгааны асуултуудын жагсаалт
2.1 Хүснэгт
Хүснэгт 2: Анхан шатны судалгааны асуултуудын жагсаалт
Ямар үндсэн шалтгаануудын улмаас танай байгууллага виртуаль төслийн
1
багуудыг ашигладаг вэ?
Танай байгууллагын хувьд виртуаль төслийн багийн удирдахад уламжлалт
2 төслийн багаас харьцангуй өөр арга техник ашиладаг уу? Хэрэв тийм бол гол
ялгаа нь юу вэ?
3 Таны бодлоор виртуаль төслийн багийг удирдахад хамгийн их хэрэгцээтэй 3
арга хэрэгслийг (технологи, программ хангамж) жагсаж бичнэ үү. Та виртуаль

9. 4
5
6
төслийн багыг удирдахад т ажиллахдаа эдгээр хэрэгслүүдийг хэрхэн
ашигласнаа товчхон тайлбарлана уу.
Виртуаль багууд виртуаль багийн гишүүдийн үзэл бодолд ямар нөлөөтэй вэ?
Бас гэртээ ажилладаг багийн гишүүдэд ямар нөлөөтэй вэ?
Виртуаль төслийн багуудтай ажиллах үед хамгийн их тохиолддог харьцааны
хүндрэлүүдээс 3-ийг нь нэрлэнэ үү?
Виртуаль төслийн багуудтай ажиллах үед хамгийн их тохиолддог хяналтын
асуудлуудаас 3-ийг нь нэрлэнэ үү?
Зарим тодорхой байдаг бичигээгүй журам буюу хэдэн санамжийг доор жагсаав.
• Байгууллагууд нь ихэвчлэн өртөг зардал хэмнэх шалтгаанаар виртуаль
төслийн багуудыг ашигладаг.
• Өнөөдөр маш олон байгууллагын хувьд виртуаль төслийн багийг удирдан
зохион байгуулах нь уламжлалт төслийн багтай ажиллахаас нь онцлон
дурдаад байх ялгаагүй болсон.
• Технологи бол виртуаль төслийн багийг дэмжигч, боломж олгогч хэрэгсэл
юм. Гэхдээ энэ нь виртуаль төслийн багийг бүрдүүлэх шийдэл биш юм шүү.
• Виртуаль төслийн багийн удирдагч нь өөрийн багийг удирдахад арай өөр чиг
хандлага шаардддаг. Удирдлага зохион байгуулалтад бага анхаарч, илүү их
манлайлах хэрэгтэй.
Хариултаас ажиглахад байгууллагын виртуаль төслийн баг ашиглах нь өртөг
зардал ба ажилтны ажлын бүтээмжийг нэмэгдүүлэх зорилготой нягт уялдсан
байдаг. Мөн түүнчлэн виртуаль төслийн баг удирдахад уламжлалт төслийн баг
удирдахаас ямар нэгэн ялгаатай арга техник шаарддаггүй. Виртуаль төслийн баг
бий болгоход нүүр нүүрээ харж уулздаг хүмүүсээс бүрдсэн баг шиг ба харилцааны
ямар нэгэн хүндрэлүүд гардаггүй. Мөн хариулагчид техник технологийн дэвшил нь
виртуаль төслийн багийг дэмжигч, боломж олгогч хэрэгсэл юм. Гэхдээ энэ нь
виртуаль төслийн багийн шийдэл биш юм шүү гэдгийг баталж байв. Хамгийн том
давуу тал нь техник технологоос хараат бус байдалд байхын тулд, мөн зардлыг
бууруулахын тулд техник технологийн хэт өндөр шийдлээс татгалзахад багийн
гишүүд бүгд нэг дуугаар нэг багаж хэрэгслийг сонгож байв. Энэ нь шаардлагатай
үед багийн аль нэг гишүүнд дэмжлэг үзүүлэхийн тулд нэмэлт зардал гарна гэдгийг
баталж байгаа юм.
2.2 Монгол улсад виртуаль төсөл хэрэгжиж буй байдал
Монгол орны хувьд албан ёсоор олон нийтэд мэдээлэгдсэн виртуаль төсөл
хараахан явагдаж амжаагүй. Энэ талын ойлголт ч хүмүүсийн огт мэдэхгүй зүйл
байсаар байна.
Яг одооноос л бид цахим ертөнцийг ойлгож эхэлж байна. 2008 оны байдлаар
Монгол улсад интернэт хэрэглэгчдийн тоо 300,000 хүрсэн нь бид виртуал орчинд
ажиллаж амьдрахад аль хэдийн бэлэн болсныг харуулж байна.

10. Виртуаль төсөл хэрэгжихгүй байгаа шалтгаанууд:
- Цахим ертөнцийн үнэ цэнийг гүйцэд ойлгоогүй
- Интернэтийн боломжийг бүрэн дүүрэн ашиглаж чадахгүй байгаа
- Мэргэжлийн боловсон хүчин дутмаг
- Ном товхимол, гарын авлага байдаггүй
- ASP вэб сайт хөгжөөгүй
- Олон улсад төсөл хэрэгжүүлэх ажил бараг явагддаггүй
Авах арга хэмжээ, хэрэгжүүлэх ажлууд:
- Виртуал орчинг олон нийтэд сурталчлах таниулах
- Мэргэжлийн курс хичээллүүлэх
- Ном сурах бичиг, гарын авлага хэвлүүлэн тараах
- Виртуаль төсөл удирдах програмуудыг орчуулан, техник технологийн орчныг
бүрдүүлэх
Бүлэг 3. Виртуаль төслийн боломжийг ашиглах нь
Олон байгууллагууд виртуаль төслийн багийг байгаа нөөцөө илүү үр
дүнтэйгээр бүтээн байгуулах хэрэгсэл болгон ашигладагт гайхах зүйлгүй юм. Хэрэв
байгууллагууд аялалын зардал, байрны зардал, бусад амьдралын зардлуудыг
төлбөр болон төслийн хугацаанд хувиарласан газар бүрийн ажилтнууд хамтдаа нэг
зорилго нь болох байв. Гэсэн хэдий ч, эдгээр зардлууд төслийн гишүүд хэдий
чинээ олон байна төдий чинээ их байдаг.
Үүнд мөн хүний өртөг багтсан. Ажилтнууд гэр бүл, найз нөхдөөсөө хол чухал
цаг үеийг өнгөөрөөөж байхдаа тэд эргэлзэж, ажилаа үзэн ядахад хүргэдэг. Үүний
үр дүнд ажилтнуудын мораль буурч, төслийн үр дүнд сөргөөр нөлөөлдөг.
Ингэснээр байгууллага, ажилтнуудын ерөнхий төлөв байдал сулран суларсаар
байна. Төсгсгөлд нь өртөг нь ашигаасаа илүү гарна. Тэд хамт ажиллаж байх
хугацаандаа үргэлж бие биенээсээ суралцах боломжтой байдаг. Энэ нь тэдний
хувийн чадвараа мөн ажлын сэтгэл ханамжийг өсгөхөд тусална. Нэмж хэлэхэд,
ажилтаны асуудалд гаргах шийдвэрийг виртуаль багаараа нүүр тулан хэлэлцэх нь
илүү үр бүтээлтэй байж, тал бүрийн мэдлэг нэмэгдэж, хайрцагнаасаа гарч сэтгэхэд
тусална.
Ялангуяа, хаалттай ажилтнуудын хувьд хувиарласан газрынхаа
хамтрагчтайгаа илүү нээлттэй, хувийн нөхөрлөлийн харилцаатай болох ба
багууллагийн соёл уусан өөрчлөгдөж, багийн нягтрал нэмэгдэн, “6547” сэтгэхүйн
чадвар хөгжих болно . Харилцаа холбоо нь багийн гишүүдийн цаг болон хэлний
ялгаралыг гаргаж ирдэг. Багийн гишүүд өргөн уудам газар нутагт хувиарлагдсан ч
үргэлж бусад гишүүдтэйгээ харьцах өдөр бүрийн жижигхэн цонх байдаг .Хэрэв энэ
цонхны боломж алдагдах эсвэл цонхны гадна талд асуулт их гарвал прогресс
удааширах, боломжит түвшиний найдлага буурах болно. Энэ нь тодорхой шат бүр
дээр эмх замбараагүй байдал гарна. Удирдлага үүндээ санал асуулга, анкетыг
багийн гишүүдийн дунд тулгамдаад буй асуудалаар явуулж харилцаа тогтоох
хэрэгтэй болно.
Харилцааны үр дүн нь
багийн гишүүд хэдий өөр соёл
иргэншилтэй нутаг дэвсгэртэй хүмүүсийн хооронд явагдаж байгаа ч нэгдэл
нягралыг авчирдаг. Баг энэ бүх төслйин амьдралын турш дахь харилцаа, хамтын

11. ажиллагааны үр нөлөө нэмэгдэж байгааг хянан мэдэж байх ёстой. Хяналтын үр
дүнд гишүүдийн бие биеэндээ итгэхэд хэцүү байгаа шалтгаан нь тэд хувийн
бондгүй юм.
Дүгнэлт: Товчилбол, виртауль төслийн багийн ажилчид болон байгууллагийн
хувьд ихээхэн үр ашигтай чанартай шийдвэрүүдийг үнэлэх боломжтой болж байна.
Виртауль багийг үр нөлөөтэй удирдана гэдэг нь виртауль орчинг бүтээн
байгуулахад чухал. Харилцаа мөн хамтын ажиллагаа зорилгодоо хүрнэ гэсэн үг.
Бүх процесс болон процедурууд
бүх багийн гишүүдтэй харилцах нарийн
төлөвлөгдсөн байна. Ажилтан бүр үүрэг даалгавараа ухамсарлан, ажлынхаа
зорилгыг олйгож байх ёстой. Төлөвлөлтийг сайжруулах ба гол шийдвэрийг
гаргахдаа багийн гишүүдийн санал бодлоо солилцож байх. Хүрээлэн байгаа
орчныг ямар зүйл тодорхойлох боломжтой. Хэтэрхий олон харилцаа явуулах нь
хангалтгүй байхаас илүү дээр.
Эцэст нь, виртауль төсөлийн багийг удирдана гэдэг зөвхөн уламжлалт
төсөл удирдах процесс бус, виртауль харилцааны үр дүнд тусламж үзүүлнэ гэсэн
үг юм.
Багийн гишүүд зорилго рууга тэмүүлэн, нэгэн санаатай байх ёстой. Мөн тэд
хамтдаа байж, бусдынхаа санаа, туршлага дээр ажиллах ёстой. Төслийн
удирдагчийн гол дүрэм бол үргэлж тэргүүлэгч менежер ба ажилаа хийхдээ
удирдагч нь байх.
Удирдагч нь зорилгодоо хүрэхийн төлөө дагалдагчидаа ятган өдөөх
авьяастай байх. Удирдагч хэрэгцээт сонирхолтой мэдээ мэдээлэл, санаагаар
дэмжлэг үзүүүлэн тэднийг ямар нэгэн том зүйлийн нэгэн хэсэг, мөн өөрсдөөсөө
илүү чухал зүлйийг хийж байгаа мэт мэдрэмж төрүүлэх тэр зүлийг хийх ёстой.
Энэхүү төсөл дээрх судалгааны асуудал нь харилцаа хамтын ажиллагаа вирталь
төслийн менежерийн багаа удирдахад хэрхэн нөлөөлөх арга замыг гаргахыг
оролдлоо. Гайхалтай нь, виртауль төслийн менежерийн багаа хэрхэн удирдахад
хамгийн чухал нөлөөлөлийг харуулж чадаагүй юм. Энэ бол тодорхойгүй, учир нь
виртауль баг нь уламжлалт багтай харьцуулахад байгалиасаа их ялгаатай.
Виртауль төслийн баг нь удирдахад илүү төрөлжсөн байдаг нь нийт цаг, холын
зай,
байгууллагийн
хязгййр
зэрэг
зүйлсээс
шалтгаалж
байна.
Төслийн менежер нь ажилын процессын дунд ажилчидаа хийж байгаа ажилд нь
анхаарал тавьж, төслийн обьект дээр хэр үр бүтээлтэй ажилллажа байгааг хянах
үүрэгтэй. Удирдагч зорилго руу гишүүдээ чиглүүлэх, заавар зөвлөгөө зорилтуудаар
хангаж байх үүрэгтэй.
Ашигласан ном, хэвлэл
[1]
Haywood, Martha, Managing Virtual Teams, Practical Techniques for HighTechnology

12. Project Magers, Artech House, 1998
[2]
McMahon, Paul E., Virtual Project Management: Software Solutions for Today
and the
Future, St. Lucie Press, 2001
[3]
Duarte, Deborah L.; Snyder, Nancy Tennant, Mastering Virtual Teams :
Strategies,
Tools, and Techniques That Succeed, Jossey Bass, 2001
[4]
Baker, Sunny, Baker, Kim, On Time/ On Budget: A Step-by-Step Guide for
Managing
Any Project, Prentice Hall, 1992
[5]
Haywood, Martha, Managing Virtual Teams, Practical Techniques for HighTechnology
Project Magers, Artech House, 1998
[6]
Интернэт
Зохиогчийн тухай: Миний бие Ринчин овогтой Баттулга нь 2005 онд Шинжлэх Ухаан Технологийн
Их Сургуулийн Математикийн сургуулийн гүнзгийрүүлсэн сургалттай лицей ангийг төгссөн. 2005
оноос Шинжлэх Ухаан Технологийн Их Сургуулийн Компьютерийн техник Менежментийн Сургуульд
Мэдээллийн системийн менежмент мэргэжлээр 4 дэх жилдээ суралцаж байна.

13. Хавсралт. Виртуаль багийн ашиглах програм хангамжууд
2007 он гэхэд маш олон том болон дунд зэргийн компаниуд бүх оффис нь
нэг доор байх шаардлага гардаг байлаа. Мэдээж энэ нь хүндрэлтэй тул маш олон
компаниуд виртуаль загвараар ажиллах болов. Виртуаль загвар нь газарзүйн
байршлаас үл шалтгаалан наад зах нь замын түгжрэл, байгаль цаг уурын нөхцөл
зэргээс үл хамааран ажлаа хэвийн хийх боломж олгож байна. Гэртээ ажилласан ч
болно шүү дээ.
Харилцаа холбооны хэрэгсэл (Communication)
Нэр: Skype;
Ашиглалтын зардал: үнэгүй.
Ижил төрлийн хэрэгслүүд: Gizmo, Jajah, Google Talk гм.
Нүүр нүүрээ харж ярьдаг хуучин аргыг халж орхисон анхны виртуаль компаний
програм.
Одоо нэгэнт өргөн дэлгэрсэн энэ програм нь телефон утасны яриа,
ярилцлага, хурал, бүр видео хурлыг хүртэл зохион байгуулж чадах бөгөөд
Windows, Mac, Linux үйлдлийн системүүд дээр аль алин дээр нь ажиллладаг.
Багийн гишүүд шаардлагатай үед хоорондоо ярилцахад бүрэн боломжтой PC-toPC call нь ямар ч үнэгүйн дээр SkypeOut (PC – энгийн утасны дугаар луу чөлөөтэй
залгадаг) SkypeIn (дэлхийн хаана ч байсан энгийн утаснаас PC рүү чинь энгийн
дугаар луу залгаж байгаа юм шиг залгана) функцүүдтэй.

14. Бас нэг боломж нь ямар нэгэн файлыг хоорондоо маш хурданаар дамжуулж
болдог.
Мөн хурал, зөвлөгөөн хийхэд нэн тохиромжтой. Бусдад өөрийнхөө дэлгэцэн дээр
гарч буй зүйлийг шууд харуулах (screen sharing) боломж олгодог. Эцэст нь хэлэхэд
Skype бүх төрлийн аппарат камернаас зураг болон видео дүрсийг таны компьютерт
оруулж, бусдад үзүүлэх өргөн боломжтой.
Презентаци (Presentation)
Нэр: GotoMeeting
Ашиглалтын зардал: Сард 49 ам доллар
Ижил төрлийн хэрэгслүүд: WebEx, BudgetConferencing гм.
Энэ програмыг ашигласнаар танд болон танай багийнханд нүүр нүүрээ хараад
ажиллах боломж олгоно. Энэ нь зарим чухал шийдвэр гаргалт болон шуурхай
зөвлөгөөнд үнэхээр их ач холбогдолтой. Мөн өөрийн дэлгэцээ ч үзүүлэх (instant
desktop sharing) боломжтой
. Онлайн хурлын гайхамшигт шийдэл бол WebEx.
Бүтэн дэлгэцээр бүх презентаци-аа үзүүлээд, шууд дээр нь зураад,
хажуугаар нь зэрэг яриад явж болно. Гэдхээ үүний тулд сардаа 75 ам. доллар
төлөх хэрэгтэй. Гэхдээ миний хувийн бодлоор бол WebEx нь GoToMeeting шиг
найдвартай бас уян хатан биш юм шиг байна лээ.

15. Төсөл удирдах (Project Management)
Нэр : Basecamp;
Ашиглалтын зардал: Сард 29 ам доллар
Ижил төрлийн хэрэгслүүд: CentralDesktop, ActiveCollab
бүртгүүлэх шаардлагатай), TeamWorkLive, QuickBase гм.
(үнэгүй,
гэхдээ
Basecamp нь төслийн ажлыг төлөвлөх, хуваарилах, зорилтуудыг багийн
гишүүдэд хариуцуулах гээд төслийг удирдахад шаардлагатай бүх нарийн ширийн
элементүүдийг оруулсан програм хангамж юм.
Basecamp-ийн үндсэн дэлгэц нь календарчилсан төлөвлөгөөгөөр көслийн хугацааг
заан өгч харуулаад, цаашид юу хийхийг тэмдэглэсэн байдаг бөгөөд багийн гишүүн
бүр өөрийн хариуцсан ажил, мөн цаашид хийж гүйцэтгэх ажлыг харж, төлөвлөж
болдог. Microsoft Project бас энэ талдаа сайн боловч виртуаль талдаа Basecampийг гүйцэхгүй л дээ.
Хуанли (Calendar)
Нэр : Google Calendar;
Ашиглалтын зардал: үнэгүй
Ижил төрлийн хэрэгслүүд: Yahoo! Calendar, 30Boxes, Kiko гм.
Basecamp-ийн ганц орхигдуулсан зүйл гь календарчилсан төлөвлөгөө.
Календарчилсан төлөвлөгөөг зохиож ашиглахад хүмүүсийн хамгийн их хэрэглэдэг
програм бол Google Calendar.

16. Энэ програм нь аливаа үйл ажиллагааг төлөвлөж зохион байгуулахад маш
тохиромжтой. Хамгийн гол нь календарчилсан төлөвлөгөөгөө бусадтай чөлөөтэй
хуваалцаж, мөн олон календарчилсан төлөвлөгөөн дээр зэрэг ажиллах боломж
олгодогоороо давуу талтай.ъ
Backup
Нэр : ElephantDrive;
Ашиглалтын зардал: Сард 34.95 ам доллар
Ижил төрлийн хэрэгслүүд: JungleDisk, Basecamp гм.
ElephantDrive програм нь Amazon S3 бааз дээр суурилсан хадгалалтын үйлчилгээ.
Яг энгийн backup шиг, гэхдээ таны backup-ийг бас хүмүүс өөр газраас ашиглаж
болно.
Backup хийж хадгалахдаа та файл, директор, бүх зүйлсээ яг өөрийн хүссэнээр
зохион байгуулж, хадгалж болно.
Виртуаль баг, компаний хувьд компьютерүүд нь хоорондоо шууд сүлжээ
маягаар холбогдоогүй байдаг. Харин backup нь мэдээллээ бүх компьютерт нэгэн
зэрэг хурдан тараах бас нэгэн шийдэл болж өгдөг.

17. Accounting / Payroll
Нэр: QuickBooks;
Ашиглалтын зардал: Сард 50 ам доллар + ажилтан бүрээс нэмэлт
төлбөр
Ижил төрлийн хэрэгслүүд: IntAcct, Keep More гм
Хэрэглэгчдэд санхүү бүртгэлийн үйл ажиллагааг хялбар дөхөм болгоход
QuickBooks тусална.
Эцэст нь хэлэхэд виртуаль багуудын харилцаа холбооны энэ бүх боломжууд
ямар хурдацтай хөгжсөн нь үнэхээр гайхалтай. Хэдхэн жилийн өмнө эдгээр нь
хамгийн хүндрэлтэй асуудлууд байсан бол одоо хамгийн их хэмнэлттэй технологи,
арга техник болсон байна.
Виртуаль төсөл удирдах програм хангамж
“Virtual project” програм
Танилцуулга
Виртуаль төсөл нь эцсийн хэрэглэгчийн оюун ухаанаар хөгждөг..
VP –Виртуал таслийн програм хангамж/хэрэгсэл
Хамгийн сүүлийн хувилбарын хэрэглэгддэг бүхий л жишээг demo хэлбэрээр
гаргасан бөгөөд http://vp.net.nz/demo энэхүү хаягаар орно.
Суулгах
Энэ хэсэг нь VP-ийг өөрийн байгууллагын сүлжээнд, hosting account эсвэл
PC/Laptop дээрээ хэрхэн суулгах тухай байна. Тодорхой шаардлагуудыг хангасан
нөхцөлд суулгах ажлаа эхэлнэ. Суулгахад хэд хэдэн алхмуудыг дамжих ба таны
хэрхэн суулгаж байгаагаас шалтгаалан гарч болох зарим нэг асуудлууд байдаг.
Шаардлага болон суулгах
Суулгахын өмнө дараах шалгуураар суулгах боломжтой үгүйг нь шалгах хэрэгтэй.
Яагаад гэвэл VP нь ялгаатай баазуудыг (SQL Server болон MySQL) дэмждэг бөгөөд
үүнээс хамааран дараах зүйлсийг харгалзан үзэх хэрэгтэй болсон.
Програм хангамж -Server
Дараах үйлдлийн системүүд дэмжигддэг:
•
Windows 2003 Server (recommended)

18. •
Windows XP Professional (recommended)
•
Windows 2000
• Windows 98/SE/ ME and 95 with Personal Web Server installed
Дараах програм хангамжууд сервер дээрээ суулгасан байгаа эсэхийг шалгах
хэрэгтэй (хэрвээ серверээ өөрөө тохируулсан бол):
•
Internet Information Services with Parent path идэвхитэй болгох
хэрэгтэй.Үүнийг “My Computer”-ийн дээр очин баруун товчлуураа дарж гарч
ирэх цэснээс “Manage” гэсэн хэсэг дээр дарснаас шалгах боломжтой(see fig
3a). Энэ нь зураг 3 дээрхи “Computer Manager”-ийг нээнэ (see fig 3b).
Services ба Applications дээр дарна хэрвээ “Internet Information Services”-ийг
суулгасан эсэхийг хархыг хүсвэл өргөтгөнө. Эндхийн Parent path шиг виртуал
хавтас болон тохиргоог тохируулах боломжтой.
• Microsoft SQL Server эсвэл MySQL (or access to a remote database server)
Суулгаж байгаа сервер дээр чинь дараах Microsoft-н бүрдэл хэсгүүд байгаа эсэхийг
шалгах хэрэгтэй:
•
Microsoft XMLHttp (MSXML2.XMLHTTP)
•
Microsoft CDO Mail component (чухал биш ч гэсэн VP-оос е-мэйл илгээхэд
хэрэгтэй)
Software checks –client
Microsoft Internet Explorer™ эсвэл Mozilla Firefox суулгасан байх шаардлагатай.
Javascript-ийг идэвхитэй болгосон байх хэрэгтэй.
IIS Web server/ hosting
VP нь Microsoft® IIS (Internet Information Services™) вэб сервер болон ASP-ийг
үндсэн скриптийн хэл болгон ажиллахаар зохион байгуулагдсан байдаг.
VP-ийг суулгах 3-н боломжит хувилбар байдаг:
•
Home/Work PC Энэ нь Windows XP, 2000 эсвэл Windows ME юмуу 98 –ийг
Personal веб сервер суулгасан байхыг шаарддаг.
Corporate network Windows NT Server, 2000, 2003 эсвэл ASP-ийг дэмждэг
Sun Chillisoft шиг юу ч байж болно.
• Web host A web hosting provider with ASP support
Гэртээ өөрийнхөө PC дээр суулгах
•
1. Zip файлыг татаж аваад өөрийн компьютер дээр задална..
2. PC дээрээ ISS-н setup байгаа эсэхийг шалгана. Дараах үйлдлийг хийснээр
шалгах боломжтой.Үүнийг “My Computer”-ийн дээр очин баруун товчлуураа

19. дарж гарч ирэх цэснээс “Manage” гэсэн хэсэг дээр дарснаас шалгах
боломжтой(see fig 3a). Энэ нь зураг 3 дээрхи “Computer Manager”-ийг нээнэ
(see fig 3b). Services ба Applications дээр дарна хэрвээ “Internet Information
Services”-ийг суулгасан эсэхийг хархыг хүсвэл өргөтгөнө. Эндхийн Parent
path шиг виртуал хавтас болон тохиргоог тохируулах боломжтой.
Control Panel >>Add/ Remove
Programs>>Add/remove Windows Components.
3. VP-гийн сорс кодыг ISS директори дээр хуулна. Default directory нь
C:Inetpubwwwroot” байдаг. Мөн та шинээр виртуал төсөлдөө зориулан
хавтас үүсгэн сорсоо хуулах боломжтой.
4. SQL/ MySQL баазыг ямар нэг хэрэглэгч дээр тохируулна.
5. Navigate to http://localhost/vp (or wherever your installation is)in your
browser.Энэ нь таны суулгах хавтас руу автоматаар чиглүүлнэ.Зааврын
дагуу ажилласнаар суулгах ажиллагаа дуусна.
6. Гүйцсэн үү! Суулгах ажиллагаа дууссан бол суулгах үед өгсөн админы
логиноороо хандана.
Сorporate network-д суулгах
1. Системийн админаас тусламж авхын тулд ярина.
2. Zip файлыг татан авч задлана
3. Сүлжээнээсээ тохирох серверийг хайна .e.g http://intranet/vp дараагаар нь
энэ таныг суулгах хэсэг рүү хөтлөх болно.Аль хавтсанд суулгахын заана.
Зааврын загуу ажиллана бөгөөд дууссаны дараа логин хийж нэвтрэх
боломжтой.
4. Дууссан уу! Нэгэнт суулгаж дууссан бол суулгахад өгсөн админы эрхээрээ
нэвтрэнэ.
Вэб хост дээрээ суулгах
1. Шахсан файлыг өөрийн компьютер дээрээ татан авч задална.
2. Файлуудаа вэб хостын хавтсан дотроо Upload хийнэ.
3. Тохирох вэб хуудсыг хайна .e.g http://mydomain.com/vp энэ нь таныг суулгах
хэсэг рүү хөтөлнө. Аль хавтсанд суулгахын заана. Зааврын загуу ажиллана
бөгөөд дууссаны дараа логин хийж нэвтрэх боломжтой.
4. Дууссан уу! Нэгэнт суулгаж дууссан бол суулгахад өгсөн админы эрхээрээ
нэвтрэнэ.
Суулгах үед
Өөрийн компьютер дээрээ суулгаж байнуу эсвэл вэб хост дээр суулгаж байнуу
гэдгээс хамааран хавтсанд хандах эрхийг зөв тохируулсан эсэхийг нягтлах
хэрэгтэй.Дараах хавтас болон файлууд нь VP-г зөв ажиллуулхын тулд бүрэн
бичлэг бичилт хийж болохоор хандах эрхтэй байх ёстой.
•
install folder
•
images folder

20. •
config.asp
• config.bak
If you are unsure please give the root folder write permission. This is essential for
uploading files,
installation and other areas.
Fig 3a –Manage My Computer
Fig 3b –Computer Manager
Нэвтрэх болон нууцлал хамгаалалт

21. Виртуал төсөлд нууцлал хамгаалалтын 3-н түвшин байдаг. Эдгээр нь дараах
хэрэглэгчдийн групээр тодорхойлогддог:
•
Стандарт хэрэглэгч. Стандарт төслийн хэрэглэгчид байдаг. Хөгжүүлэгч,
Эцсийн хэрэглэгч гэх мэт.
•
Администратор. Төслийн админ, менежер гэх мэт албан хаагчид.
• Глобал админ. Систем админ гэх мэт хүн.
Виртуал төсөлд нэвтрэхийн тулд логин home page рүүгээ орох хэрэгтэй. E.g
http://localhost/vp
Дараах дэлгэц харагдана.

22. Нэвтрэхийн тулд хэрэглэгчийн нэр нууц үгээ оруулна. Энэ эрхийг админ таньд емэйлээр илгээсэн байна.
Анх удаа нэвтрэхдээ
Нууц үгээ зөвхөн өөрийн мэдэх үгээр солино.
Стандарт хэрэглэгчдийн хувьд
Энэ нь Хэрэглэгчийн мэдээллийг засах гэсэн хэсэг рүү орсноор хийгддэг.Дэлгэц нь
баруун талд харагддаг.
Админы хувьд
“Manage Staff” хэсэг рүү нэвтэрснээр хийгддэг.Дэлгэц нь баруун талд харагддаг.
Өөрөө хайн олоод сольдог.
Нууц үг буцаах.
“Forgotten registration” буюу мартсан бүртгэл хэсэг дээр дарж нэвтэрснээр
хийгддэг.Е-майл хаягаа оруулснаар таны нууц үгийн мэйл рүү чинь илгээдэг.
Итгэгдсэн логин
Итгэмжлэгдсэн хэрэглэгчээр нэвтрэхийн тулд trusted login дээр дарна.
Panel, Navigation and layout
Panel гэдэг нь таныг нэвтрэхэд гардаг ерөнхий дэлгэц юм. The basic navigation used
is clear

23. on the panel and also once you click on a project you will see a list of possible options
such as
resources/staff, tasks and issues. Up the top are tabs that can be used anywhere within
your
project to get to a certain page or screen.
Төсөл сонгох
Төсөл дээрээ дарснаар төслийн дэлгэц дээр очно.
Хэрэглэгчийг хайх
Хэрэглэгчийн овог эсвэл нэрийг оруулснаар хэрэглэгчийг хайх боломжтой.
Календарь
Календар нь дараах хэсгүүдээр нэвтрэх боломжтой байдаг:
•
Panel,Календар товчлуур дээр дарснаар.
•
Tasks
• Issues
Огноо сонгогч
Энэ нь зөвхөн огноо оруулах шаардлагатай талбарт л хэрэглэгддэг. Дараах үндсэн
2 хэлбэрээр огноо нь оруулагдсан байх шаардлагатай “dd/mm/yyyyy” юмуу
“mm/dd/yyyy”.
Стандарт фунц
Стандарт хэрэглэгчийн
боломжтой байдаг:
группт
байгаа
хэрэглэгчид
дараах
үйлдлийг
хийх
1. Өөрсдийн мэдээллийг засах
2. Байгууллагын төсөлд хандах
3. Календар харах
4. Нөөц албан хаагчид
5. Tasks
6. Issues
7. Хүсэлтийг өөрчлөх
8. Releases
9. Тайлангуудыг харах
Албан хаагчын мэдээллийг засах
“Edit User” дээр дарснаар хэрэглэгчийн мэдээллийг засах боломжтой болдог. Үүний
дараагаар таны мэдээллийг агуулсан цонх байруун талд харагдана. Үүнд нууц үг,
е-мэйл, хаяг зэрэг нь энд засагдах боломжтой байдаг. Өөрчилж дууссаны

24. дараагаар “Save” буюу хадгалах товчлуур дээр дарж хадгална. Хэрвээ нууц үгээ
өөрчилсөн бол та автоматаар гаран буцаж нэвтрэх хэрэгтэй болдог.
Байгууллагын төсөлд хандах
Танай байгууллагад хамааралтай бүх л төсөлд эндээс хандах боломжтой. Эдгээр
нь Project panel дээр жагсаагдсан байдаг. Хандах төсөл дээрээ дарснаар тухайн
төслийн хуудас руу нэвтрэн ордог.
Resources/албан хаагчид
Энэ хэсэг нь өгөгдсөн төслийн байгаа албан хаагч болон нөөцийг харахад
хэрэглэгддэг. Бүх нөөц нь өөрийн үүрэгтэй. Нөөцийг мөн засах боломжтой. “Add”
товчлуур дээр дарснаар нэмэх боломжтой.
Tasks
Task-г “Add new” товчлуур дээр дарснаар баруун талд цонх гарч ирнэ. Энэ таныг
шинээр нэмэх болон засах боломжийг олгодог. Тask бүр нь дараах талбаруудаас
бүрддэг бөгөөд бөглөх юмуу хоосон орхиж болно. :
•
•
Эхлэх огноо – taskийн эхлэх огноо
Дуусах огноо – taskийн тодорхойлсон дуусах хугацаа
•
Priority –the importance of the task in terms of the overall project. Defaults to
critical
Категори –энэ нь текст талбар байх ба хайлт хийхэд хэрэгтэй
мэдээллүүлдээс бүрдэнэ e.g.‘technical’
• Тайлбар
• Нөөцүүд
• Хавсаргах файл –Энэ төсөлд хэрэглэгдэх файлуудбн жагсаалт байна.
Хавсаргах файлынхаа нэрмйг сонгох хавсаргана.
Админы функц
The administrator and global administrator can do all the functionality listed in “Standard
•
functionality” and the following:
•
•
Албан хаагчдыг удирдах
Төслийг удирдах
•
Байгууллагыг удирдах (Global only)
•
•
•
Файл менежер
Нөөцлөх
Албан хаагч оруулж ирэх

25. А Байгууллагын түвшин