ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ-ΑΝΤΙΓΟΝΗ

1. ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

2. ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
 Χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από το έπος και
τη λυρική ποίηση.
 Η μουσική και η όρχηση συνόδευαν τον λόγο.
 Προήλθε από τα θρησκευτικά δρώμενα και
συνδέθηκε με τη λαμπρή γιορτή του
Διονύσου, τα Μεγάλα Διονύσια.
2
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

3. Ο ΘΕΟΣ ΔΙΟΝΥΣΟΣ
 Θεός του αμπελιού και
του κρασιού.
 Προσωποποιούσε τις
παραγωγικές δυνάμεις
της φύσης.
 Λατρεία του θεού σε
κατάσταση έξαλλου
ενθουσιασμού.
 Μεταμφίεση των
πιστών για να φτάσουν
στην έκσταση.
3
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

4. ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΤΙΚΗΣ
ΠΟΙΗΣΗΣ
 Ο Πεισίστρατος
ίδρυσε ιερό προς τιμή
του Διονύσου και
οργάνωσε λαμπρές
γιορτές.
 Το 534π.Χ. ο Θέσπης
δίδαξε για πρώτη
φορά δράμα.
4
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

5. ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ
 Τα Μεγάλα ή εν αστει Διονύσια
Μάρτιος- Απρίλιος, η λαμπρότερη γιορτή, νέα δράματα
 Τα Μικρά ή κατ’ αγρούς Διονύσια
Δεκέμβριος-Ιανουάριος, επαναλήψεις επιτυχημένων
δραμάτων
 Τα Λήναια
Ιανουάριος-Φεβρουάριος, νέες τραγωδίες και κωμωδίες
 Τα Ανθεστήρια
Φεβρουάριος-Μάρτιος,πολύ αργότερα προστίθενται οι
δραματικοί αγώνες.
5
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

6. ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ
•Τραγωδία
•Σατυρικό δράμα
•Κωμωδία
6
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

7. ΣΑΤΥΡΙΚΟ ΔΡΑΜΑ
Σατυρικό
Δράμα
Διατηρούσε τα
εξωτερικά γνωρίσματα
της τραγωδίας
Σκοπό είχε να
προκαλέσει γέλιο και
όχι να διδάξει.
Οι θεατές
ξανάβρισκαν
τους Σατύρους
Παίζουσα
τραγωδία
7
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

8. ΚΩΜΩΔΙΑ
Κωμωδία
Προκαλεί το γέλιο
και ασκεί κριτική.
Γελοιοποιεί
πρόσωπα και
καταστάσεις.
Αντλεί θέματα από την
καθημερινή ζωή με στόχο
να τέρψει και να διδάξει.
Τα πρόσωπα
των κωμωδιών
ήταν σύγχρονα.
8
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

9. ΤΡΑΓΩΔΙΑ
Η ετυμολογία της λέξης:
α) ωδή των τράγων
β) χορικό άσμα σε διαγωνισμό με
βραβείο έναν τράγο.
9
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

10. ΤΡΑΓΩΔΙΑ
Αρίων :
 Εγκαταστάθηκε στις αρχές του 6ου αιώνα στην αυλή του
Περίανδρου.
 Διαμόρφωσε καλλιτεχνικά τον διθύραμβο, συνθέτοντας
τους στίχους και τη μουσική.
 Το περιεχόμενο αρχικά ήταν σχετικό με τους μύθους του
Διονύσου.
 Τους διθυράμβους εκτελούσε χορός 50 ανδρών.
 Ήταν ο ευρετής του τραγικού τρόπου, είδους μουσικής το
οποίο τραγουδούσαν οι χορευτές μεταμφιεσμένοι σε
τράγους.
10
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

11. ΤΡΑΓΩΔΙΑ
Θέσπης :
 Έκανε το μεγάλο βήμα από τον διθύραμβο στην τραγωδία
στα μέσα του 6ου αιώνα.
 Ξεχωρίζει τον εξάρχοντα από την ομάδα-χορό.
 Ταυτίζει τον εξάρχοντα με το πρόσωπο που υποδύεται.
 Οι λόγοι του εξάρχοντα ήταν στίχοι που απαγγέλλονται και
διέφεραν από εκείνους της μελωδίας του χορού.
 Ενθουσίασε με τις πρωτοτυπίες του.
 Δημιουργεί το Άρμα Θέσπιδος, ένα μικρό θίασο με τον
οποίο περιοδεύει στα χωριά της Αττικής.
11
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

12. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
«Ἐστὶν οὖν τραγωδία μίμησις πράξεως
σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης,
ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδὼν
ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι’
ἀπαγγελίας, δι’ ἐλέου καὶ φόβου
περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων
κάθαρσιν»
12
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

13. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
Είναι λοιπόν η τραγωδία:
 Ελεύθερη αναπαράσταση της πραγματικότητας.
 Με αρχή, μέση και τέλος και συγκεκριμένη έκταση.
 Με λόγο που έχει ρυθμό, αρμονία και μελωδία.
 Με δράση και μίμηση των ηρώων.
 Με σκοπό την κάθαρση μέσα από τον έλεο και τον
φόβο.
13
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

14. ΚΑΤΑ ΠΟΣΟΝ ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ
ΕΠΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ
Πρόλογος Επεισόδια Έξοδος
14
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

15. ΚΑΤΑ ΠΟΣΟΝ ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ
ΛΥΡΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ
Πάροδος Στάσιμα
Κομμοί
Μονωδίες
Διωδίες
15
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

16. ΚΑΤΑ ΠΟΙΟΝ ΜΕΡΗ ΤΗΣ
ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ
 Μύθος: το σενάριο, η υπόθεση του έργου
 Ήθος: ο χαρακτήρας του τραγικού ήρωα, ο
ψυχικός του κόσμος, οι σκέψεις του και ο
τρόπος που αντιδρά.
 Λέξη: τα εκφραστικά μέσα, η ποικιλία των
εκφραστικών τρόπων, το ύφος
 Διάνοια: οι ιδέες των ηρώων για τον κόσμο και
τη ζωή και τα επιχειρήματα τους
 Μέλος: τα μουσικά στοιχεία
 Όψη: ο σκηνικός κόσμος, η σκηνογραφία και η
ενδυματολογία
16
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

17. ΤΡΑΓΙΚΟΤΗΤΑ
 Σύγκρουση των ηρώων με τη Μοίρα, τη θεία δίκη
αλλά και με τους ανθρώπους ακόμα και με τον
εαυτό τους.
 Εκδήλωση ηθικού μεγαλείου, αγώνας για ηθικές
αξίες.
 Μετάβαση από την άγνοια στη γνώση.
 Περιπλοκή σε αντιφατικές καταστάσεις, τρομερά
διλήμματα και αδιέξοδα.
 Η τραγική σύγκρουση οδηγεί στην ηθική ελευθερία.
17
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

18. ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ
18
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

19. ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ
19
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

20. ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ
20
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

21. ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ
21
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

22. ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ
22
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

23. ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
 Συνδέονται με την Αρχαία Αθήνα και το θέατρο του
Διονύσου.
 Οι Αθηναίοι ποιητές παρουσίαζαν τα νέα τους έργα.
 Οι παραστάσεις είχαν αγωνιστικό χαρακτήρα.
 Ο χρόνος διεξαγωγής των αγώνων ήταν η άνοιξη επειδή η
άνοιξη συνδεόταν με τον οργιαστικό χαρακτήρα της
λατρείας του θεού, την περίοδο εκείνη οι γεωργικές
εργασίες ήταν περιορισμένες και υπήρχε πολυπληθής
παρουσία ξένων και συμμάχων στην Αθήνα.
23
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

24. ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
 Επιμέλεια: άρχων-βασιλεύς: διάλεγε τα έργα, τους
ηθοποιούς και του χορηγούς.
 Χορηγοί: χρηματοδότηση της προετοιμασίας του
χορού.
 Κριτές: ήταν δέκα και εκλέγονταν με κλήρο από
κατάλογο Αθηναίων πολιτών.
 Βραβείο: στεφάνι κισσού για τον ποιητή και τον
χορηγό.
 Διδασκαλίες: πλάκες όπου χαράζονταν τα ονόματα
ποιητών , χορηγών και πρωταγωνιστών.
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη
24

25. Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη
25

26. Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη
26

27. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Ο ποιητής
 Συγκέντρωνε πολλαπλούς ρόλους.
 Ήταν ο συγγραφέας, ο σκηνοθέτης, ο
μουσικοσυνθέτης, ο χορογράφος, ο
σκηνογράφος, και στα πρώτα δράματα και
ο ερμηνευτής.
27
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη

28. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Οι ηθοποιοί
 Μεγαλοπρεπής εμφάνιση.
 Ποδήρεις χιτώνες και υψηλά υποδήματα: κόθορνοι.
 Χρήση προσωπίδας: απομάκρυνση από την
καθημερινότητα και μεταφορά σε άλλο κόσμο.
 Μεγαλόπρεπη χειρονομία και στάση.
 Υποκριτική βασισμένη σε κινησιακά και φωνητικά
μέσα.
 Στην αρχαιότητα δεν υπήρχαν γυναίκες ηθοποιοί.
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη
28

29. Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη
29

30. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Ο χορός
 Χόρευε με εκφραστικό και μιμητικό τρόπο και
εξέφραζε τα συναισθήματα του.
 Έμπαινε από τη δεξιά προς τον θεατή πάροδο.
 Επικεφαλής του χορού κατά την είσοδο του ήταν ο
αυλητής.
 Το χαρούμενο τραγούδι, το υπόρχημα συνόδευε
ζωηρή όρχηση.
 Οι χορευτές ήταν ντυμένοι απλούστερα από τους
υποκριτές.
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη
30

31. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Το κοινό
 Άντρες, γυναίκες, παιδιά, μέτοικοι και ξένοι μπορούσαν να
παρακολουθήσουν τους δραματικούς αγώνες. Περνούσαν
στο θέατρο ολόκληρη την ημέρα.
 Το κοινό ήταν ενημερωμένο, χειροκροτούσε αλλά μερικές
φορές σφύριζε και αποδοκίμαζε το έργο.
 Θεωρικά: το αντίτιμο του εισιτηρίου για τους άπορους.
 Ραβδούχοι: εφοδιασμένοι με ραβδιά, τηρούσαν την τάξη.
 Προάγωνας: διαδικασία πριν από τους αγώνες στο ωδείο,
κατά την οποία οι θεατές ενημερώνονταν για το
περιεχόμενο των έργων που θα παρακολουθούσαν.
Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη
31

32. Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γερακίνη
32