Εισαγωγή στο αρχαίο ελληνικό θέατρο

1. πΑττική ή Κλασική ερίοδος
μ πΔρα ατική οίηση

Συνθέτει στοιχεία από:
(α) πέ ος και
(β) πλυρική οίηση.

Ξεχωρίζει, επειδή προορίζεται για
παράσταση.

2. μ π ( )Γένεση δρα ατικής οίησης α

μΔρώ ενα = θρησκευτικές τελετουργικές τελετές
π μρος τι ή του Διονύσου

Χαρακτηριστικά της λατρείας του
:Διονύσου
− μΙερή ανία (που προκαλεί την κστασιν)ἔ
− Θεοληψία (το πνεύμα του λατρευόμενου θεού
καταλαμβάνει τον πιστό)
− Έξαλλος μενθουσιασ ός
− μΜι ητικό στοιχείο στις κινήσεις και στη φωνή
− μΜετα φίεση πιστών σε Σατύρους

3. μ π ( )Γένεση δρα ατικής οίησης β

μ =Διθύρα βος θρησκευτικό και λατρευτικό
μ π μάσ α ρος τι ή του Διονύσου
− Τον τραγουδούσε ιερός θίασος 50 πιστών, ίσως
μεταμφιεσμένων σε τράγους
− Τους συνόδευε αυλός
− Ταυτόχρονα χόρευαν κυκλικά γύρω από τον βωμό
− Πιθανόν αφηγούνταν τη ζωή και τα παθήματα του
θεού
− Αφηγητής ήταν ο ἐξάρχων, ο πρώτος των χορευτών

: , μΕίδη τραγωδία κω ωδία και σατυρικό

4. : π ( )Τραγωδία ροέλευση α

: μΑριστοτέλης αυτοσχεδιασ οί των
+ μ >ἐξαρχόντων διθύρα βος τραγωδία

π μ ( ,Αρίων α ό τη Μήθυ να Λέσβου Κόρινθος
), 6 π. .Περίανδρος ος αιώνας Χ
− Έδωσε έντεχνη μορφή στον διθύραμβο συνθέτοντας
− Του έδωσε λυρική μορφή
− Του έδωσε αφηγηματικό περιεχόμενο
− Παρουσίασε χορευτές μεταμφιεσμένους σε Σατύρους
(ε ρετ ς το τραγικο τρόπου)ὑ ὴ ῦ ῦ

5. : π ( )Τραγωδία ροέλευση β

π π , μ 6Θέσ ις α ό την Ικαρία έσα του ου αιώνα
π. .Χ
− Συνδιαλέχτηκε με τον Χορό αφηγούμενος κι όχι
τραγουδώντας
− Αντικατέστησε τον ξάρχοντα με τονἐ πὑ οκριτήν (<
ποκρίνομαι = ποκρίνομαι) ηθοποιό που έκανεὑ ἀ
διάλογο με τον Χορό
− Από τον συνδυασμό του επικού με το λυρικό στοιχείο
γεννήθηκε η τραγωδία
− Πρώτη διδασκαλία (παράσταση) τραγωδία στα
Μεγάλα ν στει Διονύσια το 543 π.Χ.ἢ ἐ ἄ

6. : π ( )Τραγωδία ροέλευση γ

π μ :Παράγοντες ου δια όρφωσαν το είδος
− Μιμικές λατρευτικές τελετές
− Κλιματολογικές συνθήκες
− Κοινωνικές συνθήκες
− Δημοκρατικοί πολιτειακοί θεσμοί

π :Παράγοντες ου βοήθησαν στην εξέλιξη
− Επίδραση επικής και λυρικής ποίησης
− Ανάπτυξη ρητορείας
− Εμφάνιση φιλοσοφικού λόγου

7. : π ( )Τραγωδία ροέλευση δ

π πΗ θρησκευτική ροέλευση α οδεικνύεται
πα ό
− Διατήρηση διονυσιακών στοιχείων (Χορός,
μεταμφίεση, σκευή [ενδυμασία] ηθοποιών – όχι στη
θεματολογία)
− Τμήμα της λατρείας του Διονύσου
− Τιμητική θέση στον ιερέα του Διονύσου
− Στεφάνι κισσού στους νικητές των δραματικών
αγώνων
− Θέατρο του Διονύσου στην Ακρόπολη

8. : μ ( )Τραγωδία ακ ή α

πΣυνθήκες ανά τυξης
− Δράση του πολίτη:

Παραστάσεις = διαγωνισμοί κατορθωμάτων

Αγωνιστικό πνεύμα αρχαίας κοινωνίας
− Πολιτικός χαρακτήρας τη δημοκρατίας

Εκκλησία του Δήμου – άμεση συμμετοχή του πολίτη στα
κοινά

Ισχύ και δόξα της Αθήνας

Πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο

9. : μ ( )Τραγωδία ακ ή β

μ :Θέ ατα
− Ο ηρωικός άνθρωπος συγκρούεται με Μοίρα, Ανάγκη,
θεία δικαιοσύνη
− Το τριαδικό σχήμα – βρις, τη, δίκη– αποτελεί τοὕ ἄ
ηθικό υπόβαθρο
− Μύθοι που συνδέονταν με την τότε πραγματικότητα
και μετέφεραν τους προβληματισμούς
− Πολίτες-κοινό που συν-μετέχει στα δρώμενα (νίκες
κατά των Περσών, αμφισβήτηση, σοφιστικές ιδέες,
Πελοποννησιακό πόλεμο), που ενδιαφέρεται για
ανθρωπολογικά προβλήματα (ειρήνη, δικαιοσύνη,

10. : μ ( )Τραγωδία δρα ατικοί αγώνες α

:Παραστάσεις γίνονταν στα
− Μεγάλα ν στει Διονύσια (Ελαφηβολιών – τέληἢ ἐ ἄ
Μαρτίου έως μέσα Απριλίου), νέες τραγωδίες από το
534 π.Χ.
− Μικρά κατ' γρο ς Διονύσια (Ποσειδεών – τέληἢ ἀ ὺ
Δεκεμβρίου έως αρχές Ιανουαρίου), επαναλήψεις
− Λήναια (Γαμηλιών – τέλη Ιανουαρίου-αρχές
Φεβρουαρίου), νέες τραγωδίες από το 433 π.Χ.
− Ανθεστήρια (Ανθεστηριών – τέλη Φεβρουαρίου-αρχές
Μαρτίου), αρχικά δεν διδάσκονταν δράματα

11. : μ ( )Τραγωδία δρα ατικοί αγώνες β

( π μ ):Κρατική φροντίδα ἐ ώνυ ος ἄρχων
− Επιλογή ποιητών (τρεις με μία τετραλογία ο καθένας
-τρεις τραγωδίες και ένα σατυρικό δράμα)
− Επιλογή χορηγών
− Επιλογή δέκα κριτών (ένας από κάθε φυλή) με
κλήρωση
− Προαγών: παρουσίαση από τον ποιητή των χορευτών
και των ηθοποιών
− Απονομή από Εκκλησία του Δήμου των βραβείων
− Αναγραφή ονομάτων σε πλάκες που φυλάσσονταν

12. : μ ( )Τραγωδία δρα ατικοί αγώνες γ

: π μμΚοινό αλλαϊκή συ ετοχή
− Αθηναίοι
− Μέτοικοι
− Ξένοι
− Γυναίκες
− Θεωρικά: οικονομικό βοήθημα στους άπορους
πολίτες – δείγμα ότι οι παραστάσεις θεωρούνταν
μάθημα παιδείας και δημοκρατίας

13. : μ ( )Τραγωδία δρα ατικοί αγώνες δ

Θέατρο (π : http://ancient-dromena.blogspot.gr/2011/11/blog-ηγή
post.html)

14. : μ ( )Τραγωδία δρα ατικοί αγώνες ε

μ μ :Θεατρικά ηχανή ατα
− κκύκλημαἘ
− Γερανός ή α ώρημαἰ
− Βροντε ον και κεραυνοσκοπε ονῖ ῖ
− Περίακτοι

15. : π ( )Τραγωδία συντελεστές αράστασης α

:Χορός
− Αρχικά 50. Μειώθηκε σε 12 και σταθεροποιήθηκε σε
15 από τον Σοφοκλή
− Χωρισμένος σε δύο ημιχόρια
− Μπαίνει στην ορχήστρα από τη δεξιά πάροδο κατά
ζυγά (5x3) ή κατά μέτωπο (3x5) με επικεφαλής τον
αυλητή
− Απλούστερο ντύσιμο από εκείνο των υποκριτών
− Με τη συνοδεία του αυλού χορεύει και κινείται
εκφράζοντας συναισθήματα

16. : π ( )Τραγωδία συντελεστές αράστασης β

π :Πρόσω α
− Αρχικά ο ποιητής ήταν ο πρώτος ποκριτής.ὑ
− Ο Αισχύλος εισήγαγε τον δεύτερο και ο Σοφοκλής τον
τρίτο ποκριτήν.ὑ
− Οι ρόλοι μοιράζονται στους τρεις ποκριτάςὑ
− Επαγγελματίες, επί μισθώ, άντρες
− Χρήση προσωπείου και ψιμυθίου (για μακιγιάζ)
− Πολυτελής ενδυμασία ανάλογα με το πρόσωπο που
υποδύονταν
− Είχαν σημαντικά προνόμια, κοινωνική αναγνώριση

17. μ : μΔο ή τραγωδίας ορισ ός

μ μ πἜστιν οὖν τραγῳδία ί ησις ράξεως
π , μ ,σ ουδαίας και τελείας έγεθος ἐχούσης
μ ,ἡδυσ ένῳ λόγῳ χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδῶν
μ , 'ἐν τοῖς ορίοις δρώντων καὶ οὐ δι
π , 'ἀ αγγελίας δι ἐλέου καὶ φόβου
π π μεραίνουσα τὴν τῶν τοιούτων αθη άτων
. ( )κάθαρσιν Αριστοτέλης
− Θεατρική παρουσίαση ενός μύθου
− Ποιητικός λόγος
− Ανθρωπογνωστική λειτουργία

18. μ : ( )Δο ή τραγωδίας Μέρη α

πΚατά οσόν

πΚατά οιόν
Διαλογικά – Επικά Λυρικά – Χορικά
 Πρόλογος
 Επεισόδια
 Έξοδος
 Πάροδος
 Στάσιμα
 Μονωδίες
 Διωδίες
 Κομμοί
Μ θοςῦ θοςἮ Λέξις
Διάνοια Μέλος ψιςὌ

19. μ : ( )Δο ή τραγωδίας Μέρη β

π (μ )Περι έτεια εταστροφή της τύχης

(μ πΑναγνώριση ετάβαση α ό την άγνοια στη
)γνώση

( ,Τραγική ειρωνεία ο θεατής γνωρίζει ενώ ο
)ήρωας αγνοεί την αλήθεια