Αμπελόκηποι Αθήνας: Συνέντευξη με την κυρία Κυριακή Παπαηλιάδη-Διαμαντοπούλου

Συνέντευξη με την κυρία
Κυριακή Παπαηλιάδη-Διαμαντοπούλου
(Η μητέρα της κυρίας Κυριακής Παπαηλιάδη-Διαμαντοπούλου εργαζόταν στη Στέγη Τυφλών
στα Κουντουριώτικα. Στην παραπάνω φωτογραφία η κυρία Κυριακή (Κική) είναι ανάμεσα
στους γονείς της Κυριακή (Κίτσα) και Παναγιώτη Διαμαντόπουλο)
(Οι φωτογραφίες ανήκουν στην οικογένεια της κυρίας Κυριακής Παπαηλιάδη-
Διαμαντοπούλου η οποία μας έδωσε την άδεια να τις φωτογραφίσουμε και να τις
παρουσιάσουμε στο πλαίσιο των εργασιών μας που κάνουμε με στόχο τη διάσωση υλικού
της περιοχής. Την ευχαριστούμε θερμά.)
56ο
Γυμνάσιο Αθήνας
Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής
Σχολικό έτος: 2022-2023

Συνέντευξη με την κυρία Κυριακή Παπαηλιάδη-Διαμαντοπούλου / Συντακτική και Φωτογραφική
Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ου Γυμνασίου Αθήνας / Σχολικό έτος: 2022-2023 [2]
Αναμνήσεις και υλικό της κυρίας Κυριακής Παπαηλιάδη-Διαμαντοπούλου από
τη Στέγη Τυφλών. Λόγω αντικειμενικών δυσκολιών η κυρία Παπαηλιάδη-
Διαμαντοπούλου έδωσε συνέντευξη στο σπίτι της στα Ιλίσια στον συντονιστή
της Συντακτικής και Φωτογραφικής Ομάδας του Εργαστηρίου Πληροφορικής.
Την ευχαριστούμε πάρα πολύ για τις πληροφορίες που μας έδωσε, το
φωτογραφικό υλικό για τις εργασίες μας, καθώς και για τη φιλοξενία στο
διαμέρισμά της, στην οδό Ταξίλου 65 στα Ιλίσια.
Συνάντηση: 21/10/2022 (18:00-21:15). Διευκρινήσεις και επιπλέον
πληροφορίες δόθηκαν διαδικτυακά μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Η κυρία Παπαηλιάδη - Διαμαντοπούλου κατάφερε τελικά να επισκεφθεί το
σχολείο μας στις 16/11/2022 και μίλησε με μαθητές μας σχετικά με τη Στέγη
Τυφλών, τους γονείς της, το πώς διαβάζουν και γράφουν οι τυφλοί, πώς
"βλέπουν" την ώρα και πώς πραγματοποιούν καθημερινές εργασίες χωρίς
όραση. Όλα αυτά έγιναν με επίδειξη και τρόπο βιωματικό. Φωτογραφίες στο
τέλος του παραρτήματος.
[56ο Γυμνάσιο -ΤΚ] Καλησπέρα σας. Ευχαριστώ πολύ που με δεχθήκατε σπίτι
σας στο σύντομο διάστημα που βρίσκεστε στην Αττική. Θα ήθελα να μας πείτε
το όνομά σας και τι γνωρίζετε για τη Στέγη Τυφλών, τόσο από προσωπική
εμπειρία, όσο και από τα όσα σας έχει μεταφέρει η μητέρα σας. Πείτε μας ό,τι
θυμάστε με όποια σειρά σας έρχονται στο μυαλό.
[κυρία Κυριακή (Κική) Παπαηλιάδη - Διαμαντοπούλου (ΚΠΔ)] Ναι, λέγομαι
Κυριακή Παπαηλιάδη, το γένος Διαμαντοπούλου. Η μαμά μου ήταν Κυριακή
Διαμαντοπούλου με καταγωγή από τη Σμύρνη της Μικράς Ασίας. Αυτά που
θυμάμαι σαν διηγήσεις από εκείνη είναι ότι, μετά από τον διωγμό και την
καταστροφή της Σμύρνης, βρέθηκαν κάποια στιγμή στην Αθήνα με τη μητέρα
της και τον αδελφό της. Ο παππούς χάθηκε στο Σαγγάριο, δε βρέθηκε ποτέ. Η
μαμά μου ήταν πέντε χρόνων όταν ήρθε στην Ελλάδα, στην Αθήνα. Ήταν ήδη
τυφλή, από τα πέντε της χρόνια, από ευλογιά η οποία, την περίοδο εκείνη, ήταν
επιδημία στη Σμύρνη τουλάχιστον. Δεν ξέρω, ίσως και σε άλλες πόλεις της
Μικράς Ασίας… Είχε ευλογιά και την είχε πειράξει στα μάτια με αποτέλεσμα να
τυφλωθεί στην ηλικία των πέντε ετών. Όταν ήρθαν στην Αθήνα έμαθε η γιαγιά
Στέλλα για τη Σχολή Τυφλών της Καλλιθέας στην οποία κατάφερε να την

εγγράψει και να παρακολουθήσει τα μαθήματα ως εσωτερική. Ήταν εσωτερικά
τα παιδιά τότε στη Σχολή Τυφλών της Καλλιθέας. Στην αρχή, όπως μου είπε, δεν
της άρεσε. Μου είχε πει ότι έκλαιγε, ότι ήθελε να φύγει κτλ. Ήταν μικτό σχολείο.
Είχε και αγόρια και κορίτσια. Τελικά έμαθε πάρα πολλά πράγματα εκεί.
Τελείωσε δηλαδή κανονικά σχολείο, όπως και τα παιδιά που έβλεπαν. Στη σχολή
μάθαιναν Γαλλικά, μάθαιναν πιάνο, διάφορα τέτοια, χειροτεχνίες. Ήταν πολύ
δραστήρια, ήταν πολύ δυναμική γυναίκα η μαμά μου. Όταν τελείωσε πια αυτήν
τη σχολή θεώρησαν ότι θα ήταν ικανή να γίνει δασκάλα η ίδια. Έτσι, έγινε
δασκάλα, όταν μετά από κάποια χρόνια δημιουργήθηκε αυτή η Στέγη Τυφλών.
Νομίζω ότι ξεκίνησε λίγο μετά τα πρώτα χρόνια του πολέμου, του Β’ παγκόσμιου
πολέμου. Δεν ήταν όμως πάντα στους Αμπελοκήπους. Την πρώτη φορά
στεγάστηκε στη Ριζάρειο Σχολή [https://el.wikipedia.org/wiki/-
Ριζάρειος_Σχολή] που ήταν στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας. Ήταν ένα παλιό κτήριο
όπου στεγαζόταν η Ριζάρειος Σχολή και το Ριζάρειο Νοσοκομείο… και
στεγάστηκε για κάποια χρόνια εκεί και η Σχολή Τυφλών. Εκεί η μητέρα μου
γνώρισε και τον πατέρα μου που είχε πάει ως μαθητής. Πήγαιναν μεγάλα παιδιά.
Μετά, όταν μεταστεγάστηκαν στους Αμπελοκήπους, στη Στέγη Τυφλών, όπως
την ονόμασαν, Στέγη Τυφλών Αμπελοκήπων, ήταν ένα Αμερικάνικο Ίδρυμα που
είχε γίνει πιθανόν από την U.N.R.R.A (United Nations Relief and Reabilitation
Administration) [https://el.wikipedia.org/wiki/Οργανισμός_Περιθάλψεως_και-
_Αποκαταστάσεως_των_Ηνωμένων_Εθνών] ή κάτι τέτοιο την εποχή εκείνη στο
οποίο πήγαιναν παιδιά, όχι μικρά παιδιά για να μάθουν, γιατί ήταν κάποιας
ηλικίας όλα τους… Νέα παιδιά συνήθως. Ήταν και λίγα κορίτσια, όχι πολλά.
Πολλοί από αυτούς ήταν και ανάπηροι, ανάπηροι από τον πόλεμο. Επίσης, μετά
από τον πόλεμο, από νάρκες οι οποίες εκρήγνυνταν εκεί που έπαιζαν τα παιδιά
στα χωράφια, στα χωριά τους κτλ. Ήταν παιδιά που ήταν χωρίς χέρι, χωρίς πόδι,
ήταν με τεχνητά μέλη αλλά και τυφλά. Αυτό ήταν το κυριότερο και γι’ αυτό
παρακολουθούσαν μαθήματα στη Στέγη Τυφλών. Τώρα που το λέμε θυμάμαι
χαρακτηριστικά έναν μαθητή ο οποίος ήταν τυφλός και του έλειπαν και τα δύο
χέρια. Αφού δεν μπορούσε με τα χέρια του να διαβάσει, να γράψει τη γραφή
Μπράιγ [https://el.wikipedia.org/wiki/Κώδικας_Μπράιγ] των τυφλών, έμαθε
τον τρόπο της γραφής, πώς γίνεται, και διάβαζε με τη γλώσσα. Επειδή δεν είχε
ούτε μάτια να διαβάσει, ούτε δάκτυλα να διαβάσει τα ανάγλυφα γράμματα της

γραφής των τυφλών. Διάβαζε με τη γλώσσα. Το είχα γνωρίσει αυτό το παιδί.
Ήταν παιδιά που προέρχονταν από φτωχές οικογένειες και έρχονταν από όλες
τις περιοχές της Ελλάδος… και από νησιά και από την ηπειρωτική χώρα. Έμεναν
εκεί ένα διάστημα όπου μάθαιναν τη γραφή Μπράιγ, που δεν την μάθαιναν και
πολύ εύκολα, γιατί ήταν παιδιά που δεν είχαν από πριν κάποια παιδεία από το
σπίτι τους, από την οικογένειά τους. Ήταν αγρότες, οι γονείς δεν μπορούσαν να
τους προσφέρουν πολλά, δεν έδιναν σημασία, είχαν πολλά παιδιά κτλ. Μάθαιναν
όμως κάποια τέχνη, όπως π.χ. πλεκτές καρέκλες ή ψάθινες που φτιάχνουν αυτοί
οι πλανόδιοι που περνούν καμιά φορά. Εκεί μάθαιναν τέχνες και αυτός ήταν και
ο αρχικός σκοπός των Κυριών που υποστήριζαν αυτήν τη Σχολή. Να μάθουν τα
τυφλά παιδιά μια τέχνη και μετά να γυρίσουν στον τόπο τους και να φτιάχνουν
κάτι, να κάνουν κάτι, ώστε να μπορέσουν να ζήσουν ανεξάρτητα. Να φτιάχνουν
καρέκλες π.χ. αυτές τις βιεννέζικες. Στις φωτογραφίες θα δείτε που υπάρχουν τα
τελάρα πάνω στα οποία τους έδειχνε η δασκάλα πώς να περάσουν το καλαμάκι
και να κάνουν την καρέκλα. Τελικά δεν είχε αποτέλεσμα αυτό. Ελάχιστοι ήταν
αυτοί που μάθαιναν μια τέχνη, έφευγαν για τα σπίτια τους, ξαναπήγαιναν στα
χωριά τους και μπορούσαν να ζήσουν με αυτά που έμαθαν στη Στέγη Τυφλών.
Οι περισσότεροι έμεναν στην Αθήνα. Κάποιοι από αυτούς που είχαν και τη
θέληση παρακολουθούσαν νυχτερινό σχολείο. Παρακολουθούσαν το νυχτερινό
σχολείο, γυμνάσιο, που ήταν στα Κουντουριώτικα, κοντά στη Στέγη Τυφλών,
όπως ο Γιώργος Σπυριδόπουλος, ο Κώστας Γραμμένος... και άλλα παιδιά που δε
θυμάμαι τώρα τα ονόματά τους. Ήταν παιδιά που είχαν θέληση, που ήθελαν να
μάθουν. Τελείωσαν το Γυμνάσιο και βρήκαν δουλειά ως τηλεφωνητές. Υπήρχε
μια σχολή τηλεφωνητών τότε, στο Φάρο Τυφλών, στην Καλλιθέα επίσης. Ήταν
μια άλλη σχολή από τη Σχολή Τυφλών της Καλλιθέας. Και εκεί μάθαιναν να
φτιάχνουν βούρτσες, σκούπες, τέτοια πράγματα, αλλά είχε και μια σχολή
τηλεφωνητών στην οποία πήγαιναν αρκετά παιδιά και βρήκαν δουλειά ως
τηλεφωνητές σε Νοσοκομεία, σε Δημόσιες υπηρεσίες κτλ. Υπήρχε βέβαια και
ένα πρόβλημα με το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων. Ήταν αυτά που τα
κοίταζαν.... Μπορεί κάποιοι να είχαν τις προϋποθέσεις να γίνουν τηλεφωνητές,
αλλά δεν ήταν το πολιτικό τους μητρώο καθαρό, ήταν αριστεροί δηλαδή, με
αποτέλεσμα να μην τους δέχονται στη σχολή. Κάποιοι από αυτούς κατέληξαν να
ζήσουν στην Αθήνα αλλά με επαιτεία πια.

Τώρα για τη σχολή να σας πω περισσότερα. Πήγαινα στη σχολή, γιατί δούλευε
εκεί η μαμά μου ως δασκάλα, όταν δεν είχα σχολείο, όταν ήταν μέρες αργίας, το
καλοκαίρι. Παρατηρούσα τα παιδιά, παρατηρούσα το πώς φέρονταν, το πώς
μάθαιναν. Ήταν πράγματι αξιοθαύμαστο αυτό που συνέβαινε εκεί πέρα, κάθε
φορά που το έβλεπα. Να έρχεται ένα παιδί 20 χρονών, από την Δράμα θυμάμαι
συγκεκριμένα, που να λέει. Εγώ δεν μπορώ να τα μάθω αυτά, δασκάλα.
Δασκάλα, εγώ δεν μπορώ να τα μάθω. Εγώ έζησα στα χωράφια εκεί με τη μαμά
μου και τον μπαμπά μου και ήμασταν πέντε παιδιά και ήμασταν και τα πέντε
τυφλά. Δεν μπορώ εγώ να μάθω τέτοια πράγματα. Και τα πέντε τυφλά. Αυτό το
θυμάμαι να ηχεί στα αυτιά μου ακόμα. Ο Ηλίας ο Σακκογιάννης... Δεν ξέρω αν
ήταν εκ γενετής, αν και στην περίπτωση αυτή είναι πολύ πιθανό. Η ζωή τους
μέσα στη Στέγη Τυφλών ήταν καλή μπορώ να πω. Ήταν ευχάριστα, είχαν
φροντίδα. Ήταν η δεσποινίς Μαυρουδή, η δεσποινίς Φανή Μαυρουδή που ήταν η
εμψυχώτρια κατά κάποιον τρόπο των παιδιών της Στέγης Τυφλών. Με δική της
φροντίδα, πήγαιναν κυρίες και δεσποινίδες στη Στέγη, οι οποίες αφιέρωναν το
χρόνο τους τα απογεύματα στους μαθητές της Σχολής. Τους διάβαζαν διάφορα
βιβλία, τους πήγαιναν κοντινούς περιπάτους ή βοηθούσαν τους μαθητές του
Γυμνασίου στα μαθήματά τους. Θυμάμαι, σαν ονόματα, μόνο την κυρία Νταίζη
Κωσταρά και τη Δίδα Αζίζα Κοκώνη! Υπήρχαν όμως κι άλλες. Πήγαινε και μία
Κοινωνική Λειτουργός, που δε θυμάμαι καθόλου το όνομά της. Η δεσποινίς
Μαυρουδή τους είχε γυμναστή για να τους κάνει γυμναστική, τον κύριο
Δεκάριστο, πήγαινε ο κύριος Στέλιος, δεν ήξερα το επίθετό του, κύριο Στέλιο τον
ήξερα μόνο, που τους έκανε κατήχηση. Τους πήγαινε στην εκκλησία. Η ίδια η
δεσποινίς Μαυρουδή φρόντιζε τις εκδρομές τους με διάφορα μέσα. Διοργάνωνε
επίσης μουσικές εκδηλώσεις με τους μαθητές που ήξεραν να παίζουν διάφορα
όργανα ή και να τραγουδούν ακόμη, σε χώρο του "Φάρου Των Τυφλών" στην
Καλλιθέα. Καλούσε επίσης και γνωστούς καλλιτέχνες της εποχής για τη
διασκέδαση των παιδιών! π.χ. Νίκο Γούναρη, Μαριάννα Χατζοπούλου, Φώτη
Πολυμέρη, το "Τρίο Κιτάρα" και διάφορους άλλους.... Όλα αυτά στη μεγάλη
Αίθουσα των Εκδηλώσεων, στον "Φάρο". Εννοείται ότι οι μαθητές της Στέγης
μεταφέρονταν εκεί! Αν δε σας κουράζω, να αναφερθώ σε μία Πρωτομαγιά,
μάλλον το 1959, που η "Δεσποινίς" Φανή Μαυρουδή είχε καλέσει τους μαθητές
και όλο το Προσωπικό της Στέγης Τυφλών στον μεγάλο κήπο της ιδιόκτητης

Βίλας της στην Κηφισιά! Ήταν μια υπέροχη διοργάνωση μέσα στον ολάνθιστο
κήπο, όπου είχε φροντίσει η ίδια όλες τις λεπτομέρειες, για να απολαύσουν τα
παιδιά! Φαγητά, ποτά, διακόσμηση, μπαλόνια! Στα παιδικά μου μάτια, όλα αυτά
μέσα σ' αυτό το χώρο, μου φάνταζαν μαγικά, σαν σε παραμύθι!
Η τελική έκπληξη ήταν οι καλλιτέχνες που εμφανίστηκαν ξαφνικά, μουσικοί και
τραγουδιστές! Κιθάρες, βιολιά, ακορντεόν, τρομπόνια και χαρούμενα πρόσωπα,
που τραγουδούσαν και χόρευαν! Έτσι είχε κλείσει εκείνη η Πρωτομαγιά! Μεταξύ
τους ήταν σα μια συντροφιά, για όσα χρόνια έμεναν. Δεν έμεναν για πάντα εκεί.
Μετά από κάποια χρόνια έφευγαν τα προηγούμενα παιδιά και πήγαιναν κάποια
άλλα. Πήγαινα εκεί και τους έβλεπα που έκαναν και τα διαλείμματά τους που
έβγαιναν έξω. Θυμάμαι τα κορίτσια από το απέναντι Εμπειρίκειο
Αναμορφωτήριο στο οποίο υπήρχαν παράθυρα με σιδερένια κάγκελα όπου
έβγαιναν τα κορίτσια, μέσα από τα κάγκελα και φώναζαν τα αγόρια, αυτά που
ήταν απέναντι, που έβλεπαν απέναντι, που είχαν μια επαφή τέλος πάντων. Τα
αγόρια δεν έβλεπαν, ίσως και τα κορίτσια να μη γνώριζαν ότι τα αγόρια ήταν
τυφλά. Δεν ξέρω. Ήταν χωριστά οι άνδρες με τις γυναίκες, τα αγόρια με τα
κορίτσια και βλέπονταν από μακριά. Δεν ξέρω πάντως αν ο σκοπός για τον
οποίο είχε γίνει αυτή η σχολή τελικά πέτυχε. Πάντως, το ότι βρέθηκαν στην
Αθήνα αυτά τα παιδιά από τα χωριά τους ήταν σημαντικό. Κάποια από αυτά
είχαν και μια εξέλιξη στην Αθήνα. Κάποιοι πήγαν στο Πανεπιστήμιο, έκαναν
Νομική. Ένας Σωτήρης, που δε θυμάμαι το επίθετό του, είχε πάει στην Πάντειο.
Έκανε Πολιτικές Επιστήμες στην Πάντειο. Είχε τελειώσει το Γυμνάσιο των
Αμπελοκήπων.
Οι εκδρομές που έκαναν ήταν πολύ όμορφες. Θυμάμαι που τραγουδούσαν όλοι
μαζί. Ήταν η δεσποινίς Μαυρουδή που της άρεσε να της τραγουδούν το "Ετίναξε
την ανθισμένη αμυγδαλιά" [https://kithara.to/stixoi/MTA2MzY0NDA3/-
etinakse-tin-anthismeni-amygdalia-kagialoglou-aliki-lyrics] και πολλές φορές
πήγαιναν σε κάποιο μέρος στο Καβούρι. Ήταν ένα σπίτι, βίλα θα έλεγα, ένας
πολύ μεγάλος χώρος που ήταν κυρίως Αμερικανίδες κυρίες. Θυμάμαι κάτι
μεγάλα κασόνια που είχαν με αναψυκτικά και μπύρες. Τα μοίραζαν αφειδώς. Τα
παιδιά ετοίμαζαν κάτι μπάρμπεκιου, αμερικάνικα πράγματα. Μιλάω για τη
δεκαετία του '50, μέχρι το '60. Όχι παραπάνω. Πάντα σκεφτόμουν ότι αυτές θα
ήταν οι κυρίες που θα είχαν δώσει χρήματα, με το μυαλό μου το παιδικό τότε,

για να φτιάξουν το κτήριο αυτό, της Στέγης Τυφλών. Ήταν μια φτηνή
κατασκευή βέβαια. Θυμάμαι που είχε απέξω μια πινακίδα στα αμερικάνικα, που
προσπαθούσα να το διαβάσω αλλά δεν μπορούσα να το καταλάβω. Ήταν της
Μέσης Ανατολής, της Νίαρ Ηστ. Τα υπόλοιπα που έγραφε δεν τα θυμάμαι.
Θυμάμαι και τις παράγκες που ήταν από την πίσω μεριά της Στέγης Τυφλών.
Υπήρχε ένας δρόμος που χώριζε τη Στέγη Τυφλών από τις παράγκες. Εκεί
έμεναν και Αρμένιοι. Θυμάμαι έναν Αρμένη που είχε τσαγκάρικο. Μου έκανε
εντύπωση τότε που δε μιλούσε πολύ καλά τα Ελληνικά, τα μιλούσε με την
προφορά της δικιάς του γλώσσας. Αυτές οι παράγκες έφταναν μέχρι το γήπεδο
που έπαιζε ο Παναθηναϊκός, μέχρι την Τσόχα που τότε ήταν χωματόδρομος. Την
ανεβαίναμε με τη μαμά μου, όταν πήγαινα μαζί της, από τη Βασιλίσσης Σοφίας
που μας άφηνε το τραμ παλιά και μετά το τρόλεϊ έξω από το Ιπποκράτειο
Νοσοκομείο και ανεβαίναμε την Τσόχα με τα πόδια έχοντας στα δεξιά μας το
Ινστιτούτο Παστέρ και ανεβαίναμε με τα πόδια τον χωματόδρομο μέχρι τη
Στέγη Τυφλών. Σιγά σιγά άρχισαν να φτιάχνουν και τις διάφορες πολυκατοικίες.
Επίσης αυτό που θα ήθελα να σας πω είναι ότι έκαναν γιορτές πάντα. Πάσχα,
Χριστούγεννα, εθνικές γιορτές απαραιτήτως. Η δεσποινίς Μαυρουδή ήταν πολύ
του εθνικού, της παράδοσης... τα Χριστουγεννιάτικα τραγούδια, τα τραγούδια
της επανάστασης του '21 κτλ και τα οποία τραγουδούσαν όλοι μαζί. Η μαμά μου
έκανε και τη δασκάλα της χορωδίας κατά περίσταση. Επίσης έρχονταν κάποια
από τα πρόσωπα που θεωρούσα εγώ ως αρχηγούς αυτού του οικοδομήματος,
της Στέγης Τυφλών. Θυμάμαι την κυρία Ρέστη. Ρέστης ήταν αυτός που είχε τα
διυλιστήρια, βενζίνες... Επίσης η κυρία Πρωτοπαπαδάκη, σύζυγος υπουργού.
Ήταν οι προσωπικότητες που ερχόντουσαν στη σχολή. Στη σχολή μπαίνοντας
υπήρχε ένας χώρος που ήταν για τους επισκέπτες, ας πούμε, ένας χώρος σα
σαλόνι. Αυτό που με εντυπωσίαζε πάντα ήταν οι φωτογραφίες των βασιλέων
τότε, με τα ονόματά τους από κάτω. Θυμάμαι τρεις φωτογραφίες. Ο μπαμπάς, η
μαμά και ο διάδοχος Κωνσταντίνος. Θυμάμαι ακόμα ότι όταν πήγαινα Δευτέρες,
μετά τους αγώνες ποδοσφαίρου της Κυριακής, παίρναμε τις εφημερίδες «το
ΦΩΣ» και «ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΗΧΩ» και τους διάβαζα από τις εφημερίδες τα νέα των
αγώνων της προηγούμενης Κυριακής. Άλλοι ήταν Ολυμπιακοί, άλλοι ΠΑΟΚ,
άλλοι Παναθηναϊκοί. Έκαναν μεταξύ τους τα σχετικά καβγαδάκια και
πειράγματα. Είχα μάθει τι άρεσε στον καθένα να διαβάζω και τους διάβαζα τις

αθλητικές εφημερίδες. Θυμάμαι που έλεγαν ότι ο Δομάζος είχε μάθει να παίζει
ποδόσφαιρο εκεί στην Τσόχα, στον χωματόδρομο. Τότε ο Δομάζος δεν ήταν
ακόμα φίρμα. Έπαιζε στην Άμυνα Αμπελοκήπων. Τους άρεσε πολύ που τους
διάβαζα τις εφημερίδες. Επίσης, θυμάμαι το γραφείο της δεσποινίδος
Μαυρουδή το οποίο είχε μέσα τηλέφωνο, που για την εποχή εκείνη ήταν πολύ
σημαντικό. Υπήρχε τηλέφωνο, υπήρχε γραφομηχανή κλασική, αλλά υπήρχε και
γραφομηχανή Μπράιγ, όπου ο γραμματέας της και μετέπειτα σύζυγος της της
έγραφε την αλληλογραφία είτε στην μια γραφομηχανή, την κανονική με τα
γράμματα τα ελληνικά, είτε στην άλλη, την Μπράιγ, αν επρόκειτο να απευθυνθεί
σε τυφλούς. Ο γραμματέας της τότε τελείωνε τη Νομική Σχολή και έγινε
δικηγόρος. Μάλιστα, δούλεψε και σα δικηγόρος. Μετά από πάρα πολλά χρόνια
έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία μια μέρα, εντελώς ξαφνικά, ότι παντρεύεται η
δεσποινίς Φανή με τον Παναγιώτη, με τον οποίο είχανε μια πολύ μεγάλη
διαφορά ηλικίας. Ήτανε και οι δύο πολύ συμπαθητικοί άνθρωποι. Τους γνώρισα
από πολύ μικρή ηλικία μέχρι το τέλος τους.
Στις γιορτές και τα παιδιά το διασκέδαζαν, σε αυτές τις γιορτές που γίνονταν
εκεί στη σχολή. Έλεγαν ποιήματα, έπαιζαν σκετς, τραγουδούσαν επετειακά
τραγούδια, τραγουδούσαν τραγούδια από τις δικές τους ιδιαίτερες πατρίδες που
δεν ήταν γνωστά στους υπόλοιπους. Ο καθένας από το μέρος του, την Κρήτη,
την Ήπειρο, τη Μακεδονία, τη Θράκη κτλ. Έλεγαν και τα δικά τους τραγούδια.
Κάποια παιδιά που έπαιζαν και όργανα, ήξεραν ήδη πριν έρθουν να παίζουν
όργανα, άλλος ακορντεόν, άλλος κιθάρα, άλλος βιολί κτλ, έκαναν και μεταξύ
τους «παρτάκια», δεν ξέρω πώς να το πω. Προσπαθούσαν να διασκεδάσουν τα
προβλήματά τους με τον τρόπο αυτό, να ξεφύγουν από την καθημερινότητα και
τις δυσκολίες. Η σχολή αυτή διατηρήθηκε μέχρι τη δεκαετία του '60, το 1963, το
1964; Δε γνωρίζω ακριβώς πότε έφυγε από τα Κουντουριώτικα. Πιθανόν τον
χώρο να τον διεκδικούσε κάποιος άλλος, ο Δήμος Αθηναίων ή να ήθελαν να
φτιάξουν κάτι άλλο εκεί. Έτσι, μετέφεραν τη σχολή αυτή των τυφλών, τη Στέγη
Τυφλών, στο Ψυχικό, όπου υπήρχε το ΚΑΠΑΨ, Κέντρα Αποκατάστασης
Πολιτικών Αναπήρων Ψυχικού (ΚΑΠΑΨ) [https://myrtillocafe.gr/-
ιστορία/]. Εκεί, βλέποντες μάθαιναν διάφορες τέχνες, ραφτάδες, παπουτσήδες,
μαραγκοί ... τέτοια. Σε κάποιους από τους χώρους του ΚΑΠΑΨ βρέθηκαν και τα
παιδιά από τη Στέγη Τυφλών. Αυτό ήταν και το τέλος. Μετά δεν κράτησε πολύ.

Η μαμά μου τότε είχε συμπληρώσει και τα χρόνια υπηρεσίας της και μπορούσε
να πάρει σύνταξη. Κάπου εκεί τότε από το Ψυχικό έφυγε και σταμάτησε να
δουλεύει. Έκλεισε μετά και αυτό. Νομίζω ότι έκλεισαν και οι άλλες. Δεν είμαι
σίγουρη και δε γνωρίζω αν μεταφέρθηκαν κάπου αλλού οι άλλες σχολές με τα
επαγγέλματα των μη τυφλών που ήταν στο ΚΑΠΑΨ.
[56ο Γυμνάσιο -ΤΚ] Σας ευχαριστώ πολύ. Θα μπορούσατε να μας δώσετε και
κάποιες πληροφορίες σχετικά με τους γονείς σας, την οικογένειά τους και τη
ζωή σας;
[ΚΠΔ] Ναι. Η μητέρα μου γεννήθηκε το 1916. Την έλεγαν Κυριακή
Γεωργοπούλου, το πατρικό της. Διαμαντοπούλου του συζύγου της, του μπαμπά
μου. Δε γεννήθηκε τυφλή, αλλά έχασε το φως της από ευλογιά στα 5 της χρόνια.
Ήρθε από τη Σμύρνη το 1922. Δούλεψε στη Στέγη Τυφλών αλλά δεν έμενε εκεί.
Έμενε στο σπίτι της. Στη Στέγη Τυφλών, περιστασιακά, προετοίμαζε τη χορωδία
για τις διάφορες γιορτές. Κανονική της δουλειά ήταν να τους μάθει χειροτεχνίες.
Όπως σας είπα και πριν, οι τυφλοί δεν ενδιαφερόντουσαν να μάθουν να
γράφουν και να διαβάζουν, αλλά να μάθουν κάποια δουλειά. Να φτιάχνουν
καλαθάκια, καρέκλες, καλάθια μεγάλα με καλάμια... Χειροτεχνίες, κυρίως
χειροτεχνίες. Οι χορωδίες ήταν για τις συγκεκριμένες ημέρες των γιορτών.
Η μητέρα μου ήρθε από την Σμύρνη, όπως σας είπα, το 1922. Τα πρώτα χρόνια
έμεινε στο Περιστέρι. Αρχικά μείνανε σε κάποια σχολεία. Τα σχολεία ήταν
ξύλινα. Κάποια στιγμή έπιασαν φωτιά. Έφυγαν ως πυρόπληκτοι και τους πήγαν
κάπου αλλού, εκεί κοντά, σε κάτι παράγκες. Πέρασαν πολλές περιπέτειες μέχρι
να στεριώσουν σε ένα σπίτι. Τότε έδιναν σπίτια σε πρόσφυγες. Η γιαγιά Στέλλα
είχε πάρει ένα σπίτι στο Αιγάλεω για να εγκατασταθεί εκείνη και τα δύο της
παιδιά. Δεν ξέρω πότε γεννήθηκε η γιαγιά. Στο Αιγάλεω δεν τους έδωσαν
διαμέρισμα αλλά μια μονοκατοικία. Τώρα δεν ξέρω ακριβώς πώς έγινε.
Φαντάζομαι ότι θα τους είχαν δώσει ένα σπίτι έτοιμο, χτισμένο. Ήταν αρκετά
καλό για μια τέτοια περίπτωση. Έμειναν εκεί αρκετά χρόνια. Ο αδελφός της
μητέρας μου, Γιώργος, δούλευε στο εργοστάσιο του Λαναρά τότε που ήταν στην
Κολοκυνθού. Ο Γιώργος ήταν μεγαλύτερος στην ηλικία από τη μητέρα μου και
φρόντιζε την αδελφή του. Η γιαγιά Στέλλα πέθανε το 1941 με τη μεγάλη πείνα
στην Αθήνα. Μετά παντρεύτηκε ο θείος Γιώργος, έκανε οικογένεια και η μαμά

μου, για κάποια χρόνια, αφού είχε τελειώσει τη σχολή της Καλλιθέας, δε δούλευε
ακόμα, διατηρούσε βέβαια επαφές με τις δασκάλες της στην Καλλιθέα,
βοηθούσε την οικογένεια του αδελφού της, αφού και οι δύο οι γονείς δούλευαν.
Είχαν ήδη το πρώτο τους κοριτσάκι και η μαμά μου έκανε την νταντά, τη
μαγείρισσα, την υπηρέτρια, όπως θέλετε πείτε το. Τους βοηθούσε στο σπίτι.
Ο μπαμπάς μου ήταν και αυτός τυφλός. Και αυτός από τη Σμύρνη. Είχε γεννηθεί
το 1917 ενώ η μαμά μου το 1916. Ο μπαμπάς μου είχε πάθει σε βρεφική ηλικία
μηνιγγίτιδα. Δεν γεννήθηκε ούτε αυτός τυφλός. Η μηνιγγίτιδα του είχε βλάψει
τα οπτικά νεύρα. Αρχικά έβλεπε. Σε κάποια ηλικία φόρεσε γυαλιά, αλλά υπήρχε
μια συνεχής επιδείνωση της κατάστασης. Έβλεπε όλο και λιγότερο. Οι γονείς του
είχαν βρεθεί στην Τήνο. Το καράβι που τους έφερε από την Σμύρνη το 1922 τους
άφησε στην Τήνο και έμειναν εκεί. Η οικογένεια του πατέρα μου ήταν πλούσια
οικογένεια της Σμύρνης. Ο παππούς έκανε εμπόριο με τη Ρωσία. Γουναρικά,
αλλαντικά, χαβιάρι… τέτοια πράγματα. Μπορώ να πω ότι ανήκε στην
μπουρζουαζία της Σμύρνης η οικογένεια. Είχαν ένα μεγάλο σπίτι.... Στην Τήνο
γεννήθηκε και το τρίτο τους παιδί. Είχαν έρθει με δύο παιδιά από τη Σμύρνη, τον
μπαμπά μου Παναγιώτη και τον μεγαλύτερο αδελφό του Απόστολο. Στην Τήνο
γεννήθηκε ο Στέλιος, ο τρίτος γιος. Μετά, όταν πέθανε ο παππούς Ανδρέας στην
Τήνο, είχαν κάποια εισοδήματα, δεν ξέρω ακριβώς τι και πού, σε τράπεζες ήταν,
δε γνωρίζω... Ήμουν τόσο μικρή όταν τα συζητούσαν και δεν ενδιαφερόμουν να
μάθω λεπτομέρειες. Η γιαγιά, με τα εισοδήματα που είχαν, ήρθε στην Αθήνα με
τα παιδιά της. Έμειναν κάπου στην Καισαριανή. Εκεί είχαν ένα μεγάλο σπίτι με
επίσης μεγάλο κήπο. Δεν ξέρω πώς το αγόρασαν. Εκεί έμειναν όλα τα χρόνια.
Μέχρι το 1946 ήταν όλοι. Μετά, με τον εμφύλιο, ο μικρός ο Στέλιος δικάστηκε
για κατασκοπία με τον νόμο 509. Ήταν 17-18 ετών τότε. Από τότε ξεκίνησε να
έχει ταλαιπωρίες με δικαστήρια, με φυλακές, με στρατοδικεία και τέτοια. Από το
1946-47 μέχρι το 1960 που βγήκε από την φυλακή. Η γιαγιά μου είχε τον καημό
της. Το παιδί μου, ας το δω και μετά ας πεθάνω. Έτσι έλεγε. Ας βγει ο γιος μου
από τη φυλακή και ας πεθάνω την ίδια ώρα. Τελικά, η γιαγιά πέθανε τον Μάιο
του 1959, 29 Μαΐου 1959 και 10 Ιανουαρίου του 1960 κατέφθασε ο θείος
Στέλιος από την Αίγινα που ήταν φυλακή. Δύσκολες εποχές.

[56ο Γυμνάσιο -ΤΚ] Πώς γνωρίστηκαν οι γονείς σας;
[ΚΠΔ] Ο μπαμπάς μου πήγε μαθητής στη Στέγη Τυφλών. Ο μπαμπάς μου
τυφλώθηκε στα 18 του χρόνια, μια μέρα ξαφνικά στην Αθήνα, στη γωνία
Ακαδημίας και Ρήγα Φεραίου. Ξαφνικά έχασε το φως του. Σε μεγάλες ηλικίες
είναι πάντα πολύ δύσκολο να χάνει το φως του ο άνθρωπος. Άμα είσαι από
μικρός, ακόμα και αν δεν έχεις γεννηθεί τυφλός, όπως η μαμά μου, συνηθίζεις,
μαθαίνεις κτλ. Σε μεγάλη ηλικία όμως, ενώ είχες τη δυνατότητα να βλέπεις,
ξαφνικά να την χάνεις είναι πολύ, πάρα πολύ άσχημο. Δυνατό σοκ. Για να κάνει
κάτι, όταν έμαθε για τη σχολή που ήταν ακόμα στη Ριζάρειο, δεν είχε μεταφερθεί
ακόμα, πήγε εκεί ως μαθητής. Εκεί γνωρίστηκε με τη δασκάλα και τα βρήκαν,
παντρεύτηκαν. Ξέρω ότι η γιαγιά μου δεν ήταν ευχαριστημένη με αυτόν τον
γάμο. Δεν ήθελε. Φοβόταν ότι άμα είναι και οι δύο τυφλοί τα παιδιά τους θα
βγουν τυφλά. Προτιμούσε ο γιος της να παντρευτεί κάποια που να βλέπει. Αν
γεννηθεί το παιδί τους τυφλό, τι θα κάνουν, πώς θα ζήσουν; Η γιαγιά Κυριακή, η
μητέρα του πατέρα μου. Η γιαγιά Στέλλα είχε πεθάνει το 1941. Από το όνομα της
γιαγιάς Κυριακής, μητέρας του πατέρα μου, και το δικό μου όνομα: Κυριακή. Η
γιαγιά Κυριακή δεν είχε συμφωνήσει για τον γάμο αυτόν. Εν πάση περιπτώσει, ο
γάμος έγινε, παντρεύτηκαν οι γονείς μου. Οι γονείς μου έμειναν σε δικό τους
σπίτι στην Καισαριανή, έμεναν μόνοι τους εκεί και γεννήθηκα εγώ το 1949.
Όπως φάνηκε, ένα εγγόνι τη συγκίνησε τη γιαγιά. «Ζεστάθηκε» η ατμόσφαιρα
και τους δέχθηκε στο σπίτι. Η γιαγιά με λάτρευε, με είχε στα χέρια της και με
αγαπούσε μέχρι που πέθανε, το 1959, όταν ήμουν 10 χρονών. Είχαμε μια πολύ
στενή σχέση μεταξύ μας. Η μαμά δούλευε. Ο μπαμπάς μου είχε ασχοληθεί πολύ
με τον συνδικαλισμό, τους συλλόγους των τυφλών. Υπήρχε ο Πανελλήνιος
Σύλλογος Τυφλών.... Ο πατέρας μου ήταν πολύ δραστήριος σε αυτά. Είχε
τελειώσει το Γυμνάσιο και μάλιστα την τελευταία τάξη του Γυμνασίου την έκανε
εδώ, στο 7ο Γυμνάσιο Παγκρατίου ως ακροατής, μιας και δεν έβλεπε πλέον, αλλά
ήθελε να συνεχίσει. Συνέχισε και τελείωσε το Γυμνάσιο ως ακροατής. Για την
εποχή εκείνη θα έλεγα ότι και η μαμά μου και ο μπαμπάς μου ήταν μορφωμένοι.
Την δεκαετία του '50 και του '60 δεν τελείωναν όλοι Γυμνάσιο. Θα έλεγα δε ότι
ο μπαμπάς μου ήταν πνευματικός άνθρωπος. Η μαμά μου δεν είχε κανένα
πρόβλημα αλλά ούτε και εγώ, ως παιδί, που είχα δύο γονείς τυφλούς. Η μαμά
μου έκανε στο σπίτι τα πάντα. Μαγείρευε, έπλενε, καθάριζε, σφουγγάριζε,

τηγάνιζε... Έκανε τα πάντα, μέχρι και τα τελευταία της οι συγγενείς και φίλοι
θαύμαζαν τα φαγητά της Κίτσας. Η Κίτσα έκανε το καλύτερο μπαϊλντί και τον
καλύτερο μουσακά. Δεν ένιωσα ως παιδί να στερούμαι κάτι από την αναπηρία
των γονιών μου. Βέβαια, υπήρχε ο περίγυρος που έλεγε «αχ, το καημένο το
παιδάκι...» Ήταν κάτι που το καταλάβαινα, το εισέπραττα αυτό το πράγμα.
Κρίμα το καημένο το παιδάκι να έχει δύο γονείς τυφλούς. Ειλικρινά δεν με
πείραξε. Μου έμαθαν πάρα πολλά πράγματα. Άκουγα ραδιόφωνο από πολύ
μικρό παιδί. Και οι δύο γονείς μου άκουγαν ραδιόφωνο. Ο μπαμπάς μου ήθελε
πάντα να ακούει τις ειδήσεις. Με το που έμπαινε στο σπίτι το μεσημέρι έπρεπε
να ανοίξει το ραδιόφωνο για να ακούσει ειδήσεις στο ραδιόφωνο. Το βράδυ
άκουγαν την εκπομπή "η ραδιοφωνική μας βιβλιοθήκη", έτσι λέγονταν, στο
δεύτερο πρόγραμμα. Στην εκπομπή αυτή διάβαζαν γνωστοί ηθοποιοί του
θεάτρου λογοτεχνικά βιβλία σε συνέχειες, κάθε μέρα, 11 με 11 και 30 κάθε
βράδυ. Καθόμουν και άκουγα, τον Μυριβήλη, τον Τολστόι, τον Ντοστογιέφσκι,
τον Ξενόπουλο και άλλους. Τον Ξενόπουλο τον λάτρευα. Μου άρεσαν πολύ τα
έργα του Ξενόπουλου. Οι γονείς μου ήταν θεατρόφιλοι. Έχω δει τους
μεγαλύτερους ηθοποιούς της Ελλάδος από πέντε ετών. Εντάξει, τώρα πηγαίνω
μόνη μου αλλά εκείνοι μου έμαθαν να πηγαίνω θέατρο και να μου αρέσει.
Εκείνοι με παρότρυναν «πάμε στο θέατρο», «πάμε στο θέατρο για να δούμε ένα
ωραίο έργο». Υπήρχε μια εκπομπή κάθε Κυριακή στο ραδιόφωνο που λεγότανε
«το θέατρο στο μικρόφωνο» του Αχιλλέα Μαμάκη
[https://vlahopoulou.blogspot.com/2021/04/1954_24.html]. Ο Αχιλλέας
Μαμάκης ήταν δημοσιογράφος, θεατρικός κριτικός παραστάσεων και καλούσε
στο ραδιόφωνο ηθοποιούς που θα μιλούσαν για το προσεχές τους έργο. Η μαμά
μου καθόταν με θρησκευτική ευλάβεια για να ακούσει τι θα ειπωθεί, για ποιο
έργο θα μιλήσουν, για να αποφασίσει σε ποιο έργο θα πάμε την επόμενη
εβδομάδα. Έλεγε «α, θα πάμε σε αυτό. Φαίνεται πάρα πολύ ωραίο». «Παίζει η
Ελένη Χατζηαργύρη, παίζει ο Τζόγιας, παίζει η Κυβέλη και θα πάμε να το δούμε».
Πηγαίναμε στο θέατρο. Πήρα από αυτούς τους ανθρώπους, παρόλο που ήταν
τυφλοί και οι δύο, πάρα πολλά πράγματα. Επειδή δεν είχαν τη δυνατότητα να με
πηγαίνουν και να με φέρνουν από το σχολείο με έστειλαν σε ιδιωτικό. Ερχόταν
το σχολικό και με έπαιρνε και με έφερνε. Με παραλάμβανε η γιαγιά μέχρι το

1959 που ζούσε. Το ιδιωτικό σχολείο ήταν στην Ταξίλου 77. Λεγόταν "Σχολή
Μόσχου". Είναι ακόμα νομίζω κάποιο ιδιωτικό σχολείο εκεί.
[56ο Γυμνάσιο -ΤΚ] Υπάρχει κάτι άλλο που σας είχε κάνει εντύπωση από τη
Στέγη Τυφλών και θυμάστε;
[ΚΠΔ] Ναι. Θυμάμαι την Έλεν Κέλερ [https://el.wikipedia.org/wiki/Έλεν_Κέλερ].
Η Έλεν Κέλερ ήταν αξιοθαύμαστη. Ήταν τυφλή, κωφάλαλη αμερικανίδα
συγγραφέας, ακτιβίστρια και λέκτορας. Είχε έρθει στην Ελλάδα και είχε
επισκεφθεί τη Στέγη Τυφλών το 1956-1957. Θυμάμαι ότι επικοινωνούσε με τη
γλώσσα των κωφαλάλων με τη Μαυρουδή. Στους κόμβους των δακτύλων ήταν
η γλώσσα για τους τυφλούς και κωφάλαλους.
Θυμάμαι την Αγγελική, επίσης τυφλή και κωφάλαλη. Ένα κορίτσι που
αγαπούσε τη ζωή. Ήταν κοκέτα. Πρόσεχε τα ρούχα της, φορούσε κάτι μακριά
όμορφα κολιέ που μου έκαναν εντύπωση. Την είχε αναλάβει ο κύριος Στέλιος και
τη βοηθούσε. Ο κύριος Στέλιος ήταν βαθιά θρησκευόμενος. Σε μια ηλικία 20-25
ετών η Αγγελική είχε την επιθυμία να βρεθεί με άνδρα. Ο κύριος Στέλιος
προσπαθούσε να την πείσει ότι αυτό ήταν ένα έργο του σατανά και όχι του
Θεού. Η Αγγελική κατέληξε σε νευρολογική κλινική. Δεν ξέρω τι έγινε μετά...
Υπήρχε και ένας μαθητής, ο Παναγιώτης Χωραφάκης που ήταν εξαιρετικά
δυναμικός. Έφτιαχνε τα πιο δύσκολα χειροτεχνήματα. Φορούσε ακουστικά για
να ακούει. Δεν έβλεπε καθόλου και άκουγε ελάχιστα. Ήταν εκπληκτικός στο να
μαθαίνει. Έκανε κομψοτεχνήματα. Ήταν πάρα πολύ καλός, όπως και ο Γιώργος
Σπυριδόπουλος.
--------------------------

Ευχαριστίες.
Ευχαριστούμε πολύ την κυρία Κυριακή (Κική) για τις πληροφορίες και τις
αναμνήσεις που μας ανέφερε, αλλά και για το σπάνιο οικογενειακό υλικό που
μας παραχώρησε ταξινομημένο, παρέχοντάς μας μια καλύτερη εικόνα για τη
Στέγη Τυφλών στα Κουντουριώτικα.
Η συνεισφορά της, όπως και της οικογένειας Σπυριδοπούλου, είναι πολύ
σημαντική στην προσπάθεια που κάνουμε για διάσωση υλικού και αναμνήσεων.
Εικόνα 1: Οικογένεια Διαμαντοπούλου. Μαμά, κόρη και μπαμπάς

Παράρτημα
Φωτογραφίες της οικογένειας Παπαηλιάδη-Διαμαντοπούλου
Εικόνα 2: Το φωτογραφικό άλμπουμ της οικογενείας που το κουρδίζεις και παίζει μουσική.

Εικόνα 3: Τα σχόλια για τις φωτογραφίες αυτές υπάρχουν ακριβώς από πάνω!
[ΚΠΔ] Στη φωτογραφία πάνω αριστερά είναι μάλλον άμμος κάτω και έχουν
στρώσει για να καθίσουν. Η μαμά μου είχε μάθει μαντολίνο στη Σχολή Τυφλών
της Καλλιθέας. Οι πρόσφυγες προσπαθούσαν να έχουν και κάποιες ευχάριστες

στιγμές. Στην πατρίδα τους ζούσαν πολύ καλύτερα και αυτό τους έλειπε. Η μαμά
μου ήταν πολύ κοκέτα. Ήθελε να είναι πάντα πολύ καλοντυμένη,
καλοχτενισμένη, να έχει τα μοντέρνα της τα ρούχα... όπως στη φωτογραφία
πάνω δεξιά. Η φωτογραφία είναι από την παράγκα στο Περιστέρι.
Εικόνα 4: Μάλλον από την περίοδο της σχολής τυφλών στην Καλλιθέα
[ΚΠΔ] Τότε δεν είχε ο κόσμος φωτογραφικές μηχανές σπίτι του. Πήγαιναν στο
φωτογραφείο. Στις εκδρομές μπορεί να βρισκόταν κάποιος να έχει για να
καταγράψει τις στιγμές. Βλέπουμε φωτογραφίες από εκδρομές, αλλά και
φωτογραφίες σε φωτογραφείο. Αυτή η φωτογραφία κάτω αριστερά μου έκανε
μεγάλη εντύπωση. Η μαμά μου είναι με μια φίλη της. Η φωτογραφία έχει
σφραγίδα από πίσω, 28 Δεκεμβρίου 1940, δηλαδή δύο μήνες μετά την κήρυξη
του πολέμου στην Ελλάδα. Και όμως, πήγαν στο φωτογραφείο και έβγαλαν
φωτογραφία!

Εικόνα 5: Φωτογραφίες από τη Στέγη Τυφλών στα Κουντουριώτικα
[ΚΠΔ] Οι φωτογραφίες αυτές είναι από τους Αμπελοκήπους. Μέσα και έξω από
το κτήριο της Στέγης Τυφλών. Η φωτογραφία αριστερά είναι έξω από τη σχολή,
στη μάντρα του Εμπειρικείου που υπήρχε εκεί. Οι δύο φωτογραφίες πάνω δεξιά
είναι μέσα από τη σχολή. Η κάτω δεξιά είναι έξω από τη σχολή, πιθανώς άνοιξη
και ο καιρός ήταν καλός. Είχαν βγάλει έξω ένα μεγάλο τραπέζι στο οποίο
δούλευαν, τα υλικά για τα εργόχειρά τους. Εγώ δεν το είχα δει ποτέ μου όσες
φορές είχα πάει εκεί....

Εικόνα 6: Φωτογραφίες από τη Στέγη Τυφλών και από εκδρομή
[ΚΠΔ] Στη φωτογραφία 1 βλέπουμε τη μαμά μου να δείχνει σε δύο κοπέλες πώς
να φτιάχνουν καρέκλες στρογγυλές, τις βιενέζικες που λέμε, με το καλαμάκι, το
ροτέν. Η κοπέλα που είναι δεξιά στη μαμά μου, όπως βλέπουμε τη φωτογραφία,
είναι η Ζωή. Την άλλη δεν τη θυμάμαι. Στις άλλες φωτογραφίες η μαμά μου είναι
με διάφορους μαθητές της σχολής. Στην 6, στα δεξιά είναι η Γεωργίτσα που
δούλευε ως τραπεζοκόμος. Όχι μαγείρισσα, γιατί φαγητό τους έφερναν από
κάπου αλλού, πιθανόν από το ΚΑΠΑΨ. Οι φωτογραφίες 5 και 6 είναι από την
είσοδο της σχολής. Στη φωτογραφία 4, η μαμά μου είναι στο κέντρο της
φωτογραφίας. Είναι έξω από τη σχολή αλλά πρέπει να είναι κοντά σε αυτήν. Οι
φωτογραφίες 2 και 3 είναι μέσα στη σχολή. Στη φωτογραφία 2 φαίνεται η
κρεμάστρα που είχε η μαμά μου τη ζακέτα και την τσάντα της. Είναι πάντα
όρθια όταν δείχνει στα παιδιά το πώς πρέπει να κάνουν κάτι.

Εικόνα 7: Από τη συνέντευξη του κυρίου Γιώργου Σπυριδόπουλου (https://www.slideshare.net/goa56tk/ss-
249565818?fbclid=IwAR0281BcVrOKDK8TztZK5QM_AM-32euaMglBBlunPoZI1Mauu3tBigOwuHo)
Σε σχέση με τους χώρους της Σχολής, η κάτοψη του κ. Σπυριδόπουλου είναι
απολύτως σωστή, ως προς την διαρρύθμιση. Αυτό που θα ήθελα να διορθώσω,
είναι το μέγεθος του χώρου (6) που ήταν αρκετά ευρύχωρος, αφού είχε και δύο
κρεβάτια. Στο ένα κοιμόταν ο κύριος Γιώργος Σπυριδόπουλος και ήταν ο χώρος
υποδοχής όλων όσων επισκέπτονταν τη Στέγη Τυφλών. Δεξιά στην είσοδο
υπήρχαν οι μεγάλες φωτογραφίες των Βασιλέων καθώς και του Διαδόχου με τη
στολή Προσκόπου!
Η βορινή είσοδος του κτηρίου (5) περνούσε μέσα από την κουζίνα (8). Ήταν μία
απλή πόρτα, που διευκόλυνε το προσωπικό και τους μαθητές, να αποφεύγουν
τα σκαλιά της κύριας εισόδου, από τον χώρο (6). Στα σκαλιά αυτά, είναι και οι
περισσότερες φωτογραφίες που υπάρχουν σε εξωτερικό χώρο με τους
δασκάλους και τους μαθητές. Υπήρχε και ένας ακόμη λόγος, για να
χρησιμοποιούν όλοι την ίδια είσοδο μέσω κουζίνας, που ήταν η ύπαρξη ενός
ελέγχου!

Εικόνα 8: Από τη συνέντευξη του κ. Σπυριδόπουλου
Σήμερα θα λέγαμε ότι ο
Παναγιώτης Ζωμανίδης
(ή Ζουμανίδης) ήταν ο
Security της Στέγης
Τυφλών. Είναι αυτός
που φαίνεται στη
φωτογραφία με τον
κύριο Γιώργο
Σπυριδόπουλο,
καθήμενος και έχοντας
δίπλα του τον Δημήτρη
Μωραίτη, στα κάγκελα
του Δημοτικού Σχολείου.
Συνταξιούχος
χωροφύλακας, επόπτης
και ωτακουστής των
πάντων, καθώς και
γενικών καθηκόντων!!
Η θέση του ήταν στην Τραπεζαρία, ακριβώς έξω από το χώρο της αίθουσας της
εκπαίδευσης. Σημειωτέον, ότι δεν υπήρχε πόρτα που έκλεινε και οι
διαχωριστικοί τοίχοι, δεν ήταν μέχρι το ύψος της οροφής, οπότε ήταν όλοι οι
χώροι προσπελάσιμοι από όποιον ήθελε να μπει, για να δει και να ακούσει ό, τι
τον ενδιέφερε! Αυτή τη δουλειά έκανε και ο Παναγιώτης Ζωμανίδης!

Εικόνα 9: Φωτογραφίες στην είσοδο της σχολής
[ΚΠΔ] Στη φωτογραφία πάνω αριστερά η μαμά μου είναι με τον Μανόλη
Μουτσάκη, από το Θραψανό Ηρακλείου Κρήτης [https://el.wikipedia.org-
/wiki/Θραψανό_Ηρακλείου]. Μας είχε καλέσει και τον είχαμε επισκεφθεί στην
Κρήτη. Το παιδί στη φωτογραφία πάνω στο κέντρο δεν το θυμάμαι. Θυμάμαι
που είχε πει η μαμά μου ότι κάποια παιδιά ήρθαν με κοντά παντελονάκια. Έτσι
είχε έρθει και ο Γιώργος Σπυριδόπουλος [https://www.slideshare.net/goa56tk/-
ss-249565818?fbclid=IwAR0281BcVrOKDK8TztZK5QM_AM-32euaMglBBlun-
PoZI1Mauu3tBigOwuHo -από συνέντευξη που μας είχε δώσει παλαιότερα].
Αυτός στο κέντρο της φωτογραφίας πάνω δεξιά είναι ο κύριος Μάρκος, ένας
άλλος καθηγητής χειροτεχνίας της σχολής. Δίπλα του, στα αριστερά του όπως
βλέπουμε την φωτογραφία, η γυναίκα του η Αργυρώ. Τώρα γιατί ήταν εκεί η
κυρία Αργυρώ; Μάλλον οι φωτογραφίες αυτές είναι μετά από κάποια γιορτή
που είχε έρθει και άλλος κόσμος. Στην κάτω σειρά, αριστερά, στην αριστερά
φωτογραφία, είναι ο Ηλίας ο Σακκογιάννης ο οποίος έλεγε ότι «δεν μπορώ εγώ
τέτοια πράγματα. Πέντε τυφλά αδέλφια είμαστε» Στις άλλες δύο φωτογραφίες,
κέντρο και δεξιά στην κάτω σειρά, βλέπουμε επίσης την πρόσοψη του κτηρίου
που υπήρχε. Στις δύο αυτές φωτογραφίες φαίνεται επίσης η ταμπέλα με τα

γράμματα, με την επωνυμία που είχε τότε. Η ταμπέλα αυτή φαίνεται και σε
άλλες φωτογραφίες, όχι όμως τόσο καθαρά ώστε να διακρίνονται τα γράμματα
που ήταν γραμμένα.
Εικόνα 10: Φωτογραφίες από εκδρομές
[ΚΠΔ] Εδώ υπάρχουν φωτογραφίες από εκδρομές σε διάφορα μέρη. Δεν ξέρω
πού ήταν. Στις δύο φωτογραφίες της κάτω σειράς, αριστερά και κέντρο,
εμφανίζεται και ο μπαμπάς μου. Εδώ στη φωτογραφία αριστερά ο μπαμπάς μου
είναι δίπλα στη μαμά μου. Είχαν κάτι και στα Σεπόλια. Νομίζω ότι αυτές οι δύο
φωτογραφίες είναι από τα Σεπόλια. Εκεί είχαν ένα πτηνοτροφείο, όπου
μάθαιναν φροντίδα για τα πτηνά, τι χρειάζεται ένα πτηνοτροφείο. Τα Σεπόλια
τότε ήταν ένα εξοχικό μέρος. Στην κάτω σειρά στα δεξιά βρισκόμαστε σε άμμο.
Εδώ κάτω είμαι εγώ, όρθια στα δεξιά είναι η δεσποινίς Μαυρουδή, η κυρία
Αργυρώ δίπλα της, μετά η μαμά μου και μετά η κυρία Κούλα, που ήταν και αυτή
στο προσωπικό της Στέγης. Το άλλο πρόσωπο δεν γνωρίζω ποιο είναι.

Εικόνα 11: Φωτογραφίες από εκδρομές και βόλτες
[ΚΠΔ] Και εδώ φωτογραφίες από εκδρομές, αλλά και περιπάτους. Οι κάτω δύο
φωτογραφίες του 1952 είναι από το Φάληρο, ακριβώς απέναντι από εκεί που
ήταν ο πάλαι ποτέ Ιππόδρομος. Κάναμε μπάνιο τότε εκεί. Στη φωτογραφία δεξιά
της πάνω σειράς είμαι εγώ με τη μαμά μου.
Εικόνα 12: Οι φωτογραφίες αυτές είναι από εκδρομές με τους τυφλούς. Και στις δύο φωτογραφίες η μεγάλη
κυρία είναι η κυρία Αλεξάνδρα που έβλεπε λίγο. Φορούσε γυαλιά. Ήταν αυτή που έπαιρνε στο χέρι, αγκαζέ,
δύο τυφλούς από την μια και δύο από την άλλη και τους πήγαινε στο θέατρο. Τους συνόδευε. Της άρεσε
πολύ το θέατρο και έπαιρνε τα παιδιά από τη Στέγη για να πάνε.

Εικόνα 13: Στα αριστερά είναι η μαμά με τον μπαμπά στον γάμο τους, 27 Απριλίου του 1947 στον Άγιο
Σπυρίδωνα του Αιγάλεω. Στη δεξιά φωτογραφία είναι ο αδελφός της μαμάς μου που ήταν κουμπάρος και η
κόρη του παράνυμφος.
Εικόνα 14: Εδώ με την τέως Βασίλισσα Φρειδερίκη στο Ζάππειο.
[ΚΠΔ] Στο Ζάππειο είχε γίνει μια έκθεση χειροτεχνίας των παιδιών από τη Στέγη
Τυφλών και είχε έρθει και η Φρειδερίκη να τα θαυμάσει Χαιρέτισε η μαμά μου η
οποία μου πήρε το χέρι να χαιρετίσω τη βασίλισσα. Εγώ κοιτούσα αλλού...

Εικόνα 15: Από γιορτές στη Στέγη Τυφλών.
[ΚΠΔ] Σε γιορτές στη Στέγη Τυφλών ερχόντουσαν και παιδιά από τη γειτονιά,
από τα σπιτάκια που ήταν δίπλα, από τα Κουντουριώτικα. Για τα παιδιά αυτά
ήταν και θέαμα, κάτι περίεργο να βλέπουν τους τυφλούς να κινούνται. Στην
πάνω φωτογραφία, στα δεξιά κάθεται η δεσποινίς Μαυρουδή, δίπλα της είναι
αυτός που λέγαμε Στρατηγός, δεν ξέρω αν ήταν Στρατηγός ή έτσι ήταν το όνομά
του. Στη συνέχεια είναι η μαμά μου και εγώ, η κυρία Αργυρώ και ο σύζυγος της ο
δάσκαλος της σχολής, ο κύριος Μάρκος. Στη δεύτερη σειρά στα δεξιά είναι η
μαμά μου ενώ διαβάζει, όπως έκανε πάντα, τον πανηγυρικό της ημέρας στις 25
Μαρτίου και στις 28 Οκτωβρίου. Στα δεξιά της φωτογραφίας κάθεται ο
Θεοδωρόπουλος που ήταν ο γραμματέας της δεσποινίδος Μαυρουδή, μετέπειτα
άνδρας της. Χειριζόταν το μαγνητόφωνο στο οποίο έγραφε κάθε φορά, σε κάθε
γιορτή, μαγνητοταινίες και τις κρατούσε σαν αρχείο. Τι έγιναν αυτές δεν ξέρω.
Στα αριστερά είναι από φωτογραφίες από τις γιορτές τις οποίες
παρακολουθούσαν και παιδιά από τον συνοικισμό Κουντουριώτη.

Εικόνα 16: Εδώ είναι κάρτες που έστελναν στη μαμά μου μαθητές της (Μιχάλης Σακάτης, Γεώργιος
Καστανιάς). [Όσοι δεν είχαν μάθει να γράφουν σε Μπράιγ τα υπαγόρευαν σε άλλους. Αυτά τα γράμματα τα
διάβαζα εγώ στη μαμά μου]
[ΚΠΔ] Τις κάρτες τις έστελναν και σε μορφή Μπράιγ ώστε να μπορεί να τις
διαβάσει. Δεν ξέρω αν στη φωτογραφία θα φανεί καθαρά το κείμενο σε μορφή
Μπράιγ. Όσοι δεν είχαν μάθει, υπαγόρευαν το κείμενο σε κάποιον δικό τους και
τους το έγραφε.

[ΚΠΔ] Χριστουγεννιάτικες φωτογραφίες μέσα από το χώρο της σχολής. Όχι
βέβαια αυτά τα δύο πορτρέτα πάνω δεξιά. Οι υπόλοιπες πρέπει να είναι από την
ίδια Χριστουγεννιάτικη γιορτή. Στη φωτογραφία αριστερά η μαμά μου είναι με
κάποιο από τα παιδιά της σχολής. Δε θυμάμαι το όνομά του. Στη φωτογραφία
της πάνω σειράς αλλά και της μεσαίας είναι και ο Γιώργος Σπυριδόπουλος ο
οποίος κρατά μια κούκλα. Στην πάνω φωτογραφία είναι γονατιστός κάτω με μια
κούκλα που μάλλον ήταν ο Χριστός στη θεατρική παράσταση που είχαν
ανεβάσει. Η κοπέλα που κάθεται γονατιστή κάτω δίπλα του είναι η αδελφή του
Ελευθερία. Και στη μεσαία φωτογραφία, μπροστά από το Χριστουγεννιάτικο
δέντρο, κρατά ο Γιώργος την "κούκλα" του. Στη μεσαία φωτογραφία της κάτω
σειράς είναι η μητέρα μου με έναν μαθητή της που τον έλεγαν Μολώση στο
επίθετο. Στη δεξιά φωτογραφία της κάτω σειράς στο κέντρο το παιδί το έλεγαν
Δούκα στο επίθετο. Γιώργο Δούκα θυμάμαι. Εγώ είμαι δίπλα του, αρκετά
μεγάλη για να θυμάμαι το όνομά του. Μικρό παιδί και αυτό είχε έρθει.

Εικόνα 17: Ο Γρηγόρης Λεβεντέλης και η Αλεξάνδρα ήταν τυφλοί αλλά έβλεπαν αρκετά ώστε να βοηθούν τα
παιδιά της Στέγης που δεν έβλεπαν καθόλου. Το ίδιο και η κυρία Μαρούλα. Στις φωτογραφίες με τον
Γρηγόρη και την Αλεξάνδρα διακρίνεται στο πίσω μέρος το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας και στα δεξιά
η μάντρα του Εμπειρικείου*.
[ΚΠΔ] Αυτοί που έβλεπαν έστω και λίγο βοηθούσαν πηγαίνοντας αυτούς που
δεν έβλεπαν περίπατο, στο θέατρο.
Παρακάτω ο θείος Στέλιος σε φωτογραφία από
τις φυλακές Σωτηρίας [στη φωτογραφία
αριστερά] όταν είχε έρθει με ένα πρόβλημα
υγείας, καθώς και ένα από τα γράμματα με ευχές
που μας έστειλε από τις φυλακές Αιγίνης [κάτω
από το κείμενο]. Η μαμά του πέθανε με τον
καημό να τον δει ελεύθερο. Δυστυχώς πέθανε
πριν απελευθερωθεί.

Εικόνα 18: Φωτογραφίες από την Κω. Μας είχε προσκαλέσει ένας από τους μαθητές της μαμάς μου
[ΚΠΔ] Αρκετοί μαθητές της μαμάς μου μας είχαν προσκαλέσει στην περιοχή
τους. Εδώ είναι από την επίσκεψη που κάναμε στην Κω για καλοκαιρινές
διακοπές. Μας είχε καλέσει ο Μιχάλης Τριανταφύλλου, που ήταν μαθητής της
μαμάς μου και της έλεγε πάντα "δασκάλα μου, πότε θα έρθεις στην Κω;". "Έλα
στο χωριό μου να δεις τι ωραία που είναι μπροστά στη θάλασσα." Κάποια φορά
πήγαμε. Γνωρίσαμε την οικογένειά του, τους γονείς του. Θυμάμαι ότι από αυτό
το ταξίδι μου είχε μείνει η βαρκάδα που μας πήγε ένα βράδυ ο Μιχάλης, όπου
έκανε κουπί ο ίδιος και μας πήγε βόλτα μέσα στον κόλπο του χωριού του, τον
Κέφαλο [https://el.wikipedia.org/wiki/Κέφαλος_Κω]. Τώρα είναι ένα
αγνώριστο μέρος από τα ξενοδοχεία και τις πολύ μεγάλες εγκαταστάσεις που
έχουν γίνει εκεί. Ήταν ωραία στην Κω. Την επισκέφθηκα και το 1966.

[ΚΠΔ] Κάποιες από τις τελευταίες χειροτεχνίας της Κίτσας της μαμάς
μου.
[ΚΠΔ] Επίσης, έχω κρατήσει τις "πινακίδες" γραφής BRAILLE και το "κεντρί" με
το οποίο έγραφε η μαμά μου τις σημειώσεις της ή τους αριθμούς των
τηλεφώνων που ήθελε να έχει για κάθε επικοινωνία.
Για μεγάλα κείμενα υπήρχε μία "πινακίδα" στο μέγεθος Α4, με τις δύο όψεις
όπως αυτή με το σχήμα το παραλληλόγραμμο που σας στέλνω. Υπήρχαν
μικρότερες για να γράφει κάτι σύντομο, κάποια μικρή σημείωση...
Η γραφή γινόταν από δεξιά προς τα αριστερά, ενώ η ανάγνωση άρχιζε από τα
αριστερά και πήγαινε προς τα δεξιά. Σας στέλνω και ένα μικρό δείγμα.

Εικόνα 19: Το κουτί που περιείχε τις πινακίδες γραφής BRAILE
Εικόνα 20: Μικρές και μεγάλες πινακίδες. Πάνω σε αυτές φαίνεται και η προέλευση του αντικειμένου, PARIS-
NEW YORK.....
Εικόνα 21: Δοκιμές σε χαρτί. Από τη μία πλευρά διακρίνονται οι "λακουβίτσες" (φωτογραφία δεξιά) και από
την άλλη οι "ανάγλυφες κουκίδες" (φωτογραφία αριστερά).

Εικόνα 22: Ρολόγια της μαμάς και του μπαμπά
[ΚΠΔ] Στέλνω σε φωτογραφίες και κάποια από τα ρολόγια που έχουν απομείνει
στο σπίτι. Ένα του μπαμπά μου και μερικά της μαμάς μου. Είναι όλα πολύ παλιά,
δε λειτουργούν, αλλά μπορεί κάποιος να καταλάβει τη λειτουργία τους. Όταν
έφυγαν οι γονείς μου, όσα ήταν σε καλή κατάσταση, τα είχα δώσει σε φίλους
τους. Δεν είναι κάποιος περίεργος μηχανισμός, απλώς το καπάκι ανοίγει και με
το δάχτυλο, με την αφή, μπορεί ο τυφλός να αγγίξει τις δύο βελόνες και να
προσδιορίσει την ώρα. Το να "βλέπουν" πάντως οι τυφλοί την ώρα με το
δάχτυλό τους, ήταν πολύ παράξενο για όσους δεν το ήξεραν! Θυμάμαι μικρά
παιδιά κυρίως, που τους ρωτούσαν "τι ώρα είναι;", μόνο και μόνο για να δουν
την κίνηση και να ακούσουν τη σωστή ώρα, για να μείνουν μετά με ανοιχτό το
στόμα!

*Σχετικά με τη μάντρα του Εμπειρικείου που διακρίνεται στις δύο
φωτογραφίες αριστερά στην εικόνα 15 αλλά και στη μεγάλη
φωτογραφία αριστερά της εικόνας 5.
Με την ευκαιρία των φωτογραφιών της κυρίας Διαμαντοπούλου όπου φαίνεται
η μάντρα των κτηρίων του Εμπειρικείου αρρένων, επειδή δεν υπάρχουν πολλές
φωτογραφίες από το Εμπειρίκειο αρρένων και δεν είναι πολύ γνωστό ότι είχε
και αγόρια, παρουσιάζουμε ψηφιακές εκδόσεις εφημερίδων που το
τεκμηριώνουν με την υποστήριξη του πάντα πρόθυμου κυρίου Χρήστου
Μπερούκα, ο οποίος μας βοήθησε στέλνοντας μας επιπλέον υλικό και ψηφιακές
δικτυακές πηγές.
Για παράδειγμα: Εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, 9 Σεπτεμβρίου 1925.

Εικόνα 23: Από την εφημερίδα
ΕΜΠΡΟΣ
«Τα παιδιά είναι γυμνά μ’
ένα παντελονάκι μόνον
ομοιόμορφο. Ο ήλιος έχει
καταμαυρίσει τα γερά
σώματα των και
μοιάζουν με τους
ιθαγενείς της Αφρικής »
Εικόνα 24: 1924; Μπάντα τροφίμων του Εμπειρίκειου Ιδρύματος (https://archive.ert.gr/2178/-
?fbclid=IwAR0HwXb1jvOuYT9CCwguVu8rA6_m172H_21aJACOaB1Yixz6rgUxgYWUQcE)

Αναφορά στα αγόρια του Εμπειρικείου αρρένων υπάρχει στην εφημερίδα
ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ στις 12 Ιουνίου 1938. Η μάντρα που φαίνεται στις φωτογραφίες
είναι από εκεί που πήγαιναν τα αγόρια κάποια στιγμή και μετά
χρησιμοποιήθηκαν ως αποθήκες; πριν κατεδαφιστούν και γίνει στον χώρο αυτό
το 2ο Πρότυπο Γυμνάσιο Αθηνών, πρώην 2ο Πειραματικό Γυμνάσιο Αθηνών. Τα
κορίτσια ήταν στο μεγάλο κτήριο, τώρα 15ο Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο
Αθηνών.
Εικόνα 25: Εφημερίδα ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ (12/06/1932)

Εικόνα 26: ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΜΕΛΛΟΝ, 14/06/1938
Τρίτη 14 Ιουνίου 1938 και
το Εμπειρίκειο
Αναμορφωτικό Σχολείο
αρρένων, όπως φαίνεται
στην ψηφιακή έκδοση της
εφημερίδας ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ
ΜΕΛΛΟΝ, συνεχίζει να
λειτουργεί.
Σύμφωνα με το άρθρο της
εφημερίδας, η Σχολή
υπάγεται στο Υπουργείο
Δικαιοσύνης στη
Διεύθυνση Σωφρονιστικής
Διοικήσεως.
Τα "περισυλλεγόμενα
αλητεύοντα κορίτσια και
αγόρια (παιδιά), τα
απόκληρα της μοίρας,
στέλνονται στα δύο αυτά
σχολεία, όπου
μορφώνονται γραμματικά
και τεχνικά".
Στις Σχολές αυτές
λειτουργούν εξατάξια
Δημοτικά Σχολεία όπου οι
μαθήτριες και οι μαθητές,
ανάλογα με τις κλίσεις
τους, ακολουθούν τα
εργαστήρια που
προσφέρονται. Με τον
τρόπο αυτό θα μπορέσουν
μελλοντικά να βρουν
δουλειά και να ζήσουν με
αξιοπρέπεια.

Εικόνα 27: Το αναμορφωτικό σχολείο
αρρένων μεταφέρθηκε σε αίθουσα του
γηπέδου της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, όταν το
γήπεδο επιτάχθηκε από τους κατακτητές.

Εικόνα 28: Σύμφωνα με την παραπάνω φωτογραφία μέχρι και την Πρωτοχρονιά του 1947 το αναμορφωτήριο
αρρένων λειτουργούσε ακόμα.
Εικόνα 29: Εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ στις 15/11/1949
Εικόνα 30: Το επισημασμένο κείμενο της εικόνας 23
Με βάση τα στοιχεία που είχαμε και
κυρίως τις πηγές που μας έστειλε ο
κύριος Χρήστος Μπερούκας μπορούμε
να πούμε ότι μεταξύ 1/1/1947 και
15/11/1949 το Εμπειρίκειο αρρένων
μεταφέρθηκε από τους Αμπελόκηπους
Αθήνας στην περιοχή του Κορυδαλλού.

Οι δύο φωτογραφίες που ακολουθούν είναι από το προσωπικό αρχείο του
κυρίου Φαίδωνα Παπαθεοδώρου. Τις είχε αναρτήσει στη σελίδα του
Πολιτιστικού Περιβαλλοντικού Συλλόγου Κέντρου Αμπελοκήπων.
Εικόνα 31: 1981, μετά τον σεισμό. Το οικόπεδο όπου αργότερα κατασκευάστηκε το σημερινό 2
ο
Πρότυπο
Γυμνάσιο. Μόλις είχε κατεδαφιστεί το κτίριο που υπήρχε σε αυτό από την εποχή του προσφυγικού
συνοικισμού Κουντουριώτη. Πίσω η μάντρα του αναμορφωτήριου θηλέων, τώρα 15
ο
Δημοτικό Σχολείο
Αθήνας. Τα μπάζα που είχαν μείνει δεν επιτρέπουν την εύκολη χρήση του χώρου από τους σεισμόπληκτους.
Εικόνα 32: 1981, μετά τον σεισμό. Το πεζοδρόμιο στη γωνία των οδών Τσόχα και Παναγή Κυριακού με
αυτοκίνητα σεισμόπληκτων που διανυκτέρευσαν εκεί. Στο βάθος το οικόπεδο όπου αργότερα
κατασκευάστηκε το σημερινό 2
ο
Πρότυπο Γυμνάσιο. Στην πλευρά της Παναγή Κυριακού στέκεται ακόμη
μέρος του παλιού κτίσματος.

Εικόνα 33: Η παραπάνω φωτογραφία είναι από το αρχείο του Γιώργου Μπακούρου. Στο βάθος φαίνεται και
το κτήριο του αναμορφωτηρίου αρρένων. Μπροστά στη φωτογραφία διακρίνεται το κτήριο για τα κορίτσια.
Στις φωτογραφίες που μας προμήθευσε για τις εργασίες μας η κυρία
Διαμαντοπούλου διακρίνουμε τη μάντρα του Εμπειρικείου, στο ύψος των
κτηρίων που ήταν τα αγόρια, από την πλευρά της οδού Τιμολεόντος Φιλήμονος.
Οι φωτογραφίες 28 και 29 δείχνουν μέρος του κτηρίου από την οδό Παναγή
Κυριακού.
Εικόνα 34: Φωτογραφίες από το προσωπικό αρχείο της κυρίας Διαμαντοπούλου

Το Εμπειρίκειο άσυλο για τα άστεγα παιδιά θεμελιώθηκε το 1917.
Εικόνα 35: Εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, Τρίτη 29 Αυγούστου 1917
Το αποτελούσαν ένα μεγάλο
κτήριο και κάποια μικρότερα.
Το μεγάλο κτήριο βρίσκονταν,
και βρίσκεται ακόμα, στη γωνία
των δρόμων Παναγιώτη
Κυριακού και Έλενας Βενιζέλου.
Εκεί φιλοξενούνταν τα
κορίτσια. Μπροστά από αυτό
υπήρχε ο χώρος όπου
φιλοξενούνταν τα αγόρια, στη
γωνία των οδών Παναγιώτη
Κυριακού και Τσόχα. Μετά τον
Β' Παγκόσμιο Πόλεμο το κτήριο
των κοριτσιών έγινε
αναμορφωτήριο θηλέων ενώ τα
κτήρια των αγοριών έγιναν
αναμορφωτήριο αρρένων.
Μεταξύ 1947 - 1949 το
αναμορφωτήριο αρρένων
μεταφέρθηκε στην περιοχή του
Κορυδαλλού.
Στις παραπάνω φωτογραφίες της εικόνας 30 βλέπουμε τη μάντρα του κτηρίου
στη γωνία Τιμολέοντος Φιλήμονος και Τσόχα. Το κτήριο που ήταν άσυλο για τα
κορίτσια έγινε αναμορφωτήριο κοριτσιών και στη συνέχεια στέγασε το 3ο
Λύκειο. Τώρα στεγάζει το 15ο Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο. Τα κτήρια που
φιλοξενούσαν τα αγόρια κατεδαφίστηκαν. Στον χώρο αυτό χτίστηκε το 2ο
Πρότυπο Γυμνάσιο Αθήνας, όπως βλέπουμε και στην εικόνα 29.

Εικόνα 36: Η φωτογραφία είναι από το google earth
Φωτογραφίες από την επίσκεψη της κυρίας Κυριακής Παπαηλιάδη-
Διαμαντοπούλου στη σχολική μας μονάδα
Η κυρία Κυριακή Παπαηλιάδη-Διαμαντοπούλου επισκέφθηκε τη σχολική μας
μονάδα και μίλησε με μαθητές του σχολείου μας. Συγκεκριμένα με μαθητές των
τμημάτων Γ1, Γ2 στο μάθημα των Θρησκευτικών καθώς και με μαθητές της
Συντακτικής και Φωτογραφικής ομάδας του Εργαστηρίου Πληροφορικής.
2ο
Πρότυπο Γυμνάσιο Αθήνας (στον
χώρο που ήταν το Εμπειρίκειο
αναμορφωτήριο αρρένων)
15ο
Δημοτικό Σχολείο Αθήνας (στον χώρο
που ήταν το Εμπειρίκειο αναμορφωτήριο
θηλέων και στη συνέχεια το 3ο
Λύκειο)
16ο
Δημοτικό
Σχολείο
Αθήνας
Χώρος
που
ήταν
παλιά η
Στέγη
Τυφλών

56ο Γυμνάσιο Αθήνας
Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής
Σχολικό έτος: 2022-2023

Αμπελόκηποι Αθήνας: Συνέντευξη με την κυρία Κυριακή Παπαηλιάδη-Διαμαντοπούλου

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Αμπελόκηποι Αθήνας: Συνέντευξη με την κυρία Κυριακή Παπαηλιάδη-Διαμαντοπούλου

Similar to Αμπελόκηποι Αθήνας: Συνέντευξη με την κυρία Κυριακή Παπαηλιάδη-Διαμαντοπούλου (20)

More from Tassos Karampinis

More from Tassos Karampinis (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Αμπελόκηποι Αθήνας: Συνέντευξη με την κυρία Κυριακή Παπαηλιάδη-Διαμαντοπούλου