ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

1. ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Οι προτάσεις χωρίζονται σε κύριες και δευτερεύουσες. Κύρια είναι η πρόταση
που έχει ολοκληρωμένο νόημα και στέκει μόνη της στο λόγο, ενώ η
δευτερεύουσα είναι αυτή που δεν μπορεί να σταθεί μόνη της στο λόγο, αλλά
συμπληρώνει κάποια άλλη πρόταση ή προσδιορίζει κάποιον όρο αυτής. π.χ.
Λέγεται (κύρια) ὃτι εὐδοκιμεῖ.(δευτερεύουσα)
Οι δευτερεύουσες προτάσεις χωρίζονται σε ονοματικές, που
χρησιμοποιούνται ως ονόματα ( υποκείμενα, αντικείμενα, κατηγορούμενα,
ονοματικοί προσδιορισμοί) και επιρρηματικές, που χρησιμοποιούνται ως
επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου στο ρηματικό τύπο από τον οποίο
εξαρτώνται.
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Προτάσεις Εισαγωγή Άρνηση Εκφορά Συντακτικός Ρήμα
ρόλος εξάρτησης
Ειδικές ὃτι(αντικειμενική Οὐ Οριστική Αντικείμενο Ρήματα
Δυνητική Υποκείμενο λεκτικά
άποψη) οριστική (σε γνωστικά
ὡς(υποκειμενικ Δυνητική ευκτική
απρόσωπα αισθητικά
Ευκτική πλαγίου
ή άποψη, ρήματα)
λόγου(με ρήμα δεικτικά
Επεξήγηση
μετάφραση: ότι εξάρτησης σε
ιστορικό χρόνο)
τάχα)
Ενδοιαστικές Μή(μήπως) Οὐ Υποτακτική(προσ Αντικείμενο Ρήματα
δοκία φόβου) Υποκείμενο φόβου
Μὴ οὐ(μήπως Οριστική(πραγματ (σε ενδοιασμού
δεν) ικός φόβος)
απρόσωπα δισταγμού
Ευκτική πλαγίου
ρήματα)
λόγου(με ρήμα υποψίας
Επεξήγηση
εξάρτησης σε προφύλαξης
ιστορικό χρόνο)
Πλάγιες Ολικής άγνοιας Οὐ Οριστική Αντικείμενο Ρήματα
Ερωτηματικές Δυνητική Υποκείμενο ερωτηματικά
Μονομελείς: εἰ, Μή Οριστική (σε γνωστικά
ἐάν, ἂν,ἢν Δυνητική ευκτική
απρόσωπα λεκτικά
Απορηματική
Διμελείς:εἰ-ἢ, ρήματα)
υποτακτική δεικτικά
Επεξήγηση
πότερον-ἢ, εἲτε- Ευκτική του σκέψης
πλαγίου λόγου(με
φροντίδας
εἲτε ρήμα εξάρτησης
απόπειρας
Μερικής άγνοιας σε ιστορικό
χρόνο) προσοχής
Ερωτηματικές
1

2. αντωνυμίες ή
ερωτηματικά
επιρρήματα
Αναφορικές
αντωνυμίες ή
αναφορικά
επιρρήματα
Αναφορικές Αναφορικές Οὐ Οριστική Υποκείμενο
Υποτακτική Αντικείμενο
αντωνυμίες Μή Δυνητική Κατηγορούμενο
οριστική Ομοιόπτωτος
Δυνητική ευκτική προσδιορισμός
Ετερόπτωτος
προσδιορισμός
Θυμάμαι ότι:
1. Λεκτικά Ρήματα: λέγω, διδάσκω, ἀγγέλω, δηλῶ, ἀποκρίνομαι….
2. Δεικτικά: δείκνυμι, ἀποδείκνυμι……
3. Γνωστικά -Αισθητικά: γιγνώσκω, οἶδα, μανθάνω, ἐπίσταμαι, πυνθάνομαι,
αἰσθάνομαι ,ἀκούω
4. Ρήματα φόβου, δισταγμού, ανησυχίας: φοβοῦμαι, δέδοικα, ὀκνῶ, ὁρῶ,
προσέχω, ὑποπτεύω….
5. Ρήματα που σημαίνουν ερώτηση-απορία: ἐρωτῶ, ἀπορῶ, πυνθάνομαι,
θαυμάζω…
6. Ρήματα που σημαίνουν απόπειρα-φροντίδα: πειρῶμαι, παρασκευάζομαι,
πράττω, φροντίζω, ἐπιμελοῦμαι, ….
7. Ρήματα που σημαίνουν σκέψη-προσοχή: σκοπῶ, σκοποῦμαι, ἐξετάζω,
βουλεύομαι
8. Ρήματα που σημαίνουν δείξη-ανακοίνωση: δείκνυμι, δηλῶ, λέγω,
ἀποκρίνομαι……….
Ώρα για εξάσκηση
Στις παρακάτω περιόδους να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες ονοματικές
προτάσεις και να δηλώσετε την εισαγωγή, την εκφορά και το συντακτικό τους ρόλο.
2

3. 1. Οὗτοι ἒλεγον ὃτι φοβοῖντο μὴ πάθοιεν πολλά δεινά.
2. Κίνδυνος ἐστι μὴ μεταβάλλωνται και γένωνται μετὰ τῶν πολεμίων.
3. Ἐνταῦθα μένοιεν ἂν ὃσοι ἂν ὑμῶν βούλωνται.
4. Οὗτος ἐδεδοίκει μὴ ἐν τῷ κρατῆρι φάρμακα μεμειγμένα εἲη.
5. Ταῦτα λέγω, ὡς τὸ παράπαν οὐ νομίζεις θεούς.
6. Αὐτὸ οὖν τοῦτο προσήκει σκοπεῖν, πότερον ἀγαθά ἢ κακά ἐστι τὰ
πεπραγμένα.
7. Χρὴ τοίνυν σπουδάζειν ὃπως οἱ νόμοι βέλτιστοι δόξουσιν εἶναι.
8. Ὦ Κλέαρχε, ἀπόφηναι γνώμην, ὃ,τι σοι δοκεῖ.
9. Νῦν οὖν λέξω οὓς ὑμῶν πονηροὺς ἡγοῦμαι.
10. Κῦρος ἢρετο εἰ σωθεῖεν πάντες αὐτῷ.
11. Μωραίνει Κύριος ὃν βούλεται ἀπολέσαι.
12. Οὐκ ἒχω τι φῶ.
13. Φοβερόν δ’ ἡμῖν ἒσται μὴ στερηθῶμεν τῶν ἐπιτηδείων.
14. Ὁ κατήγορος πειρᾶται πείθειν ὑμᾶς ὡς ἐγώ τοιαῦτα ἁμαρτήματα πεποίηκα.
15. Ὑμεῖς γὰρ γιγνώσκετε ὃθεν ἣλιος ἀνίσχει και ὃπου δύεται.
16. Δῆλον ἐγένετο ἐκ τούτου ὃτι ἐγγύς που εἶεν οἱ τοῦ βασιλέως ἱππεῖς.
17. Λέγεται τοῖς δικασταῖς Σόλωνα εἰπεῖν, ὃτι νόμος έστίν ἁπάσαις ταῖς πόλεσιν.
18. Οἱ Ἓλληνες ἐφοβήθησαν μὴ και ἐπί σφᾶς ὁ στρατὸς χωρήσῃ.
19. Ἠγγέλθη τοῖς τῶν Συρακοσίων στρατηγοῖς ὃτι φεύγοιεν οἲκοθεν.
20. Λεωτυχίδης, ὃσπερ ἡγεῖτο τῶν ἐν Μυκάλῃ Ἑλλήνων, ἀπεχώρησεν ἐπ οἲκου.
21. Ἡδέως ἂν πυθοίμην τίνα ἂν ποτε γνώμην περὶ ἐμοῦ εἲχετε.
22. Ἀληθὲς εἶναι μοι δοκεῖ, ὃτι τοὺς νόμους ἃπαντες ὑπειλήφασιν.
23. Ὃρα οὖν μὴ ἀδίκως τοσοῦτον πάθῃς.
24. Μὴ οὖν ἀποκρύπτου με οἷς ἂν βούλοιο φίλος γενέσθαι.
25. Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν, μὴ ἀπόλλοιτο πᾶν, Ἐρμῆν πέμπει
ἂγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῷ τε καὶ δίκην.
3