1. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 13
Δάμων και Φιντίας
Α. Κείμενο – Μετάφραση
Διονυσίου τυραννοῦντος Όταν ασκούσε την εξουσία ο Διονύσιος,
Φιντίας τις Πυθαγόρειος ἐπιβεβουλευκώς τῷ
τυράννῳ,
κάποιος Φιντίας Πυθαγόρειος, που είχε
συνωμοτήσει εναντίον του άρχοντα,
μέλλων δὲ τῆς τιμωρίας τυγχάνειν, και επρόκειτο να τιμωρηθεί,
ἠτήσατο παρὰ τοῦ Διονυσίου χρόνον ζήτησε χρόνο από τον Διονύσιο,
εἰς τὸ πρότερον ἅ βούλεται διοικῆσαι · για να τακτοποιήσει προηγουμένως τις υποθέσεις
του·
δώσειν δ’ ἔφησεν ἐγγυητὴν τῶν φίλων ἕνα. και είπε ότι θα δώσει για εγγύηση ένα φίλο του.
Tοῦ δὲ δυνάστου θαυμάσαντος, εἴ τοιοῦτός ἐστι
φίλος
Κι επειδή ο άρχοντας απόρησε αν υπάρχει τέτοιος
φίλος
ὅς ἑαυτὸν εἰς τὴν εἱρκτὴν ἀντ’ ἐκείνου παραδώσει, που θα δεχτεί να φυλακιστεί αντί για εκείνον,
προεκαλέσατό τινα τῶν γνωρίμων ὁ Φιντίας, ο Φιντίας προσκάλεσε κάποιον από τους φίλους
του,
Δάμωνα ὄνομα, Πυθαγόρειον φιλόσοφον, που ονομαζόταν Δάμων και ήταν Πυθαγόρειος
φιλόσοφος,
ὅς ἔγγυος εὐθὺς ἐγεννήθη. ο οποίος μπήκε αμέσως εγγυητής του.
Τινὲς μὲν οὖν ἐπήνουν τὴν ὑπερβολὴν τῆς πρὸς
τοὺς φίλους εὐνοίας,
Μερικοί λοιπόν, επαινούσαν την υπερβολή της
αγάπης προς τους φίλους,
τινὲς δὲ τοῦ ἐγγύου προπέτειαν καὶ μανίαν
κατεγίνωσκον.
κάποιοι όμως καταλόγιζαν επιπολαιότητα και
παραφροσύνη στον εγγυητή.
Πρὸς δὲ τὴν τεταγμένην ὥραν ἅπας ὁ δῆμος
συνέδραμεν,
Την καθορισμένη ώρα όλος ο λαός συγκεντρώθηκε
καραδοκῶν εἰ φυλάξει τὴν πίστιν Φιντίας. περιμένοντας με αγωνία αν ο Φιντίας τηρήσει την
υπόσχεσή του.
Ἤδη δὲ τῆς ὥρας συγκλειούσης Και όταν πια πλησίαζε η ώρα,
Φιντίας ἀνελπίστως ἐπὶ τῆς ἐσχάτης τοῦ χρόνου
ῥοπῆς δρομαῖος ἦλθε.
ο Φιντίας ανέλπιστα ήρθε τρέχοντας την
τελευταία στιγμή.
Θαυμάσας οὖν ὁ Διονύσιος Ο Διονύσιος, λοιπόν, από θαυμασμό
ἀπέλυσεν τῆς τιμωρίας τὸν ἐγκαλούμενον απάλλαξε από την τιμωρία τον κατηγορούμενο
καὶ παρεκάλεσε τοὺς ἄνδρας τρίτον ἑαυτὸν εἰς
τὴν φιλίαν προσλαβέσθαι.
και ζήτησε από τους (δύο) άνδρες να τον δεχτούν
ως τρίτο μέλος της φιλίας τους.

2. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 13
Δάμων και Φιντίας
Α. Κείμενο – Μετάφραση
Επεξεργασία
1ο
μέρος
Διονυσίου τυραννοῦντος Φιντίας τις Πυθαγόρειος ἐπιβεβουλευκὼς τῷ τυράννῳ, μέλλων δὲ τῆς
τιμωρίας τυγχάνειν, ᾐτήσατο παρὰ τοῦ Διονυσίου χρόνον εἰς τὸ πρότερον ἅ βούλεται διοικῆσαι
δώσειν δ’ ἔφησεν ἐγγυητήν τῶν φίλων ἕνα. Τοῦ δὲ δυνάστου θαυμάσαντος, εἰ τοιοῦτός ἐστι φίλος ὅς
ἑαυτὸν εἰς τὴν εἱρκτήν ἄντ' ἐκείνου παραδώσει, προεκαλέσατό τινα τῶν γνωρίμων ὁ Φιντίας,
Δάμωνα ὄνομα, Πυθαγόρειον φιλόσοφον, ὅς ἔγγυος εὐθὺς ἐγενήθη.
Ποιος επρόκειτο να τιμωρηθεί από το Διονύσιο και γιατί;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Τι ζήτησε ο Φιντίας από τον τύραννο;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Τι υποσχέθηκε ως εγγύηση;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Πώς αντέδρασε ο άρχοντας;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Ποιον προσκάλεσε ο Φιντίας;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ποια ιδιότητα είχε ο Δάμων;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Τι προσφέρθηκε να κάνει ο Δάμων;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2ο
μέρος
Τινὲς μέν οὖν ἐπῄνουν τὴν ὑπερβολήν τῆς πρὸς τοὺς φίλους εὐνοίας, τινὲς δὲ τοῦ ἐγγύου προπέτειαν
καὶ μανίαν κατεγίνωσκον.
Πώς ερμήνευσαν κάποιοι την υπερβολή της αγάπης προς τους φίλους;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Πώς ερμήνευσαν κάποιοι άλλοι τη στάση του εγγυητή;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3ο
μέρος
Πρὸς δὲ τὴν τεταγμένην ὥραν ἅπας ὁ δῆμος συνέδραμεν, καραδοκῶν εἰ φυλάξει τὴν πίστιν Φιντίας.
Ἤδη δὲ τῆς ὥρας συγκλειούσης Φιντίας ἀνελπίστως ἐπὶ τῆς ἐσχάτης τοῦ χρόνου ῥοπῆς δρομαῖος
ἦλθε. Θαυμάσας οὖν ὁ Διονύσιος ἀπέλυσεν τῆς τιμωρίας τὸν ἐγκαλούμενον καὶ παρεκάλεσε τοὺς
ἄνδρας τρίτον ἑαυτὸν εἰς τὴν φιλίαν προσλαβέσθαι.
Τελικά ο Φιντίας κράτησε την υπόσχεσή του ;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Πώς αντέδρασε ο Διονύσιος;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Γλωσσικές ασκήσεις
1. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της Α στήλης με τις σημασίες τους στη Β στήλη:
Α Β
1. τυραννέω-ῶ α. είμαι τύραννος
2. ἐπιβουλεύω β. απορώ
3. μέλλω γ. εγγυητής
4. αἰτοῦμαι δ. κατηγορούμενος
5. βούλομαι ε. πρόκειται να
6. θαυμάζω στ. περιμένω με αγωνία
7. ἔγγυος ζ. συνωμοτώ
8. καραδοκῶ η. θέλω
9. ἐγκαλούμενος θ. ζητώ
2. Να αντιγράψετε τις φράσεις στο τετράδιό σας και να δώσετε τη σημασία τους:
Διονυσίου τυραννοῦντος
μέλλων δὲ τῆς τιμωρίας τυγχάνειν
καραδοκῶν εἰ φυλάξει τὴν πίστιν Φιντίας
Θαυμάσας οὖν ὁ Διονύσιος ἀπέλυσεν τῆς τιμωρίας τὸν ἐγκαλούμενον
Στην
Όταν ασκούσε την εξουσία ο Διονύσιος, κάποιος Φιντίας Πυθαγόρειος, που είχε συνωμοτήσει
εναντίον του άρχοντα και επρόκειτο να τιμωρηθεί, ζήτησε χρόνο από τον Διονύσιο, για να
τακτοποιήσει προηγουμένως τις υποθέσεις του· και είπε ότι θα δώσει για εγγύηση ένα φίλο του.
Και επειδή ο άρχοντας απόρησε αν υπάρχει τέτοιος φίλος που θα δεχτεί να φυλακιστεί αντί
εκείνου, ο Φιντίας προσκάλεσε κάποιον από τους φίλους του, που ονομαζόταν Δάμων και ήταν
Πυθαγόρειος φιλόσοφος, ο οποίος μπήκε αμέσως εγγυητής του. Μερικοί, λοιπόν, επαινούσαν την
υπερβολή της αγάπης προς τους φίλους, κάποιοι όμως καταλόγιζαν επιπολαιότητα και
παραφροσύνη στον εγγυητή. Την καθορισμένη ώρα όλος ο λαός συγκεντρώθηκε περιμένοντας με
αγωνία αν ο Φιντίας τηρήσει την υπόσχεση του. Και όταν πια πλησίαζε η ώρα, ο Φιντίας
ανέλπιστα ήρθε τρέχοντας την τελευταία στιγμή.

4. Ανάλυση: Θεματικοί άξονες
 Το απόσπασμα αποτελεί έναν ύμνο στην αληθινή φιλία αποδεικνύοντας ότι το βασικότερο
χαρακτηριστικό της είναι η αμοιβαία εμπιστοσύνη.
 Βασικά χαρακτηριστικά του αληθινού φίλου, όπως προκύπτουν από το κείμενο, είναι: το ήθος, η
αρετή, η ειλικρίνεια, η ανιδιοτέλεια, η σταθερότητα, η προθυμία για βοήθειας, οι σωστές συμβουλές.
 Η βαθιά και αληθινή φιλία των δύο νέων συγκίνησε τον τύραννο Διονύσιο, αφού απάλλαξε τον Φιντία
από την κατηγορία που τον βάραινε και στη συνέχεια τους ζήτησε να τον δεχτούν ως τρίτο μέλος στη
φιλία τους.
Ερωτήσεις για το περιεχόμενο
1. Για ποιο λόγο είχε καταδικαστεί ο Φιντίας;
2. Ποια χάρη ζήτησε ο Φιντίας πριν την εκτέλεση της ποινής του; Ποια εγγύηση έδωσε για την επιστροφή
του;
3. Πώς αντέδρασε η κοινή γνώμη στην προσφορά του Δάμωνα;
4. Ποια ήταν η αντίδραση του Διονυσίου, όταν διαπίστωσε τη συγκινητική φιλία που συνέδεε τον Δάμωνα
και τον Φιντία και τη συναίσθηση καθήκοντος που διέκρινε τους πυθαγορείους;
5. Γνωρίζετε άλλα χαρακτηριστικά παραδείγματα πιστών φίλων;
6. Ποιες παροιμίες και γνωμικά γνωρίζετε σχετικά με τη φιλία;
Η αμοιβαία εμπιστοσύνη, βασικό
χαρακτηριστικό της φιλίας
Ο Φιντίας,
προτείνοντας ως
εγγυητή τον φίλο
του, δείχνει την
εμπιστοσύνη του
προς αυτόν
Ο Δάμων
αποδέχεται το
αίτημα του Φιντία
δείχνοντας
εμπιστοσύνη στον
φίλο του
Ο Διονύσιος
απαλλάσσει τον
Φιντία από την
ποινή και γίνεται
φίλος και με τους
δύο άνδρες
Η τήρηση της
υπόσχεσης είναι η
απόδειξη της
αμοιβαίας
εμπιστοσύνης των
δύο φίλων

5. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 13
Δάμων και Φιντίας
Β1. Λεξιλογικός πίνακας: ὁ τύραννος
τυραννεύω: είμαι τύραννος
τυραννίζω: σκέφτομαι και συμπεριφέρομαι σαν τύραννος
τυραννοκτονῶ: σκοτώνω τύραννο
τυραννοποιός: αυτός που δημιουργεί τυράννους
ἀτυράννευτος: αυτός που δεν κυβερνιέται από τυράννους
μισοτύραννος: αυτός που μισεί τους τυράννους
φιλοτύραννος: ο φίλος της τυραννίας
κατατυραννῶ: κυβερνώ τυραννικά και βίαια
τυραννῶ: 1. κυβερνώ ως τύραννος, με βιαιότητα, 2. ταλαιπωρώ, βασανίζω, καταπιέζω
τυραννία, ἡ τυραννίς (τυραννίδα): εξουσία την οποία καταλαμβάνει ο τύραννος αυθαίρετα και με βία
(αντων: δημοκρατία)
τυραννικός: καταπιεστικός, βίαιος
ὁ τυραννοκτόνος: ο φονιάς του τυράννου
ἡ τυραννοκτονία: ο φόνος ενός τυράννου
τυράννισμα: καταπίεση, ταλαιπωρία, βάσανο, μαρτύριο
Ποιος
τύραννος
αποφάσισε
να μαθαίνουμε
αρχαία;;;!!!

6. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 13
Δάμων και Φιντίας
Γ1. Γραμματική: Απαρέμφατα και μετοχές ενεργητικής φωνής βαρύτονων ρημάτων
1. ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
Το απαρέμφατο λέγεται έτσι, γιατί η κατάληξή του δε δηλώνει συγκεκριμένο πρόσωπο του λόγου (στερητικό ἀ-
+ παρεμφαίνω). Είναι άκλιτος ρηματικός τύπος που, όταν είναι έναρθρο, ισοδυναμεί με αφηρημένο ουσιαστικό.
ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΩΝ ΒΑΡΥΤΟΝΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
2. ΜΕΤΟΧΗ
Η μετοχή είναι ρηματικό επίθετο που παρουσιάζει τρία γένη και αντίστοιχα τρεις καταλήξεις (τριγενές και
τρικατάληκτο).
ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΜΕΤΟΧΩΝ ΒΑΡΥΤΟΝΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
Ενεστώτας Μέλλοντας Αόριστος Παρακείμενος
Φωνηεντόληκτα -ων, -ουσα, -
ον
ὁ λύων
ἡ λύουσα
τὸ λῦον
-σων, -σουσα, -
σον
ὁ λύσων
ἡ λύσουσα
τὸ λῦσον
-σας, -σασα, -
σαν
ὁ λύσας
ἡ λύσασα
τὸ λῦσαν
-κώς, -κυῖα, -
κός
ὁ λελυκώς
ἡ λελυκυῖα
τὸ λελυκός
Ουρανικόληκτα -ων, -ουσα, -
ον
ὁ πράττων
ἡ πράττουσα
τὸ πρᾶττον
-ξων, -ξουσα, -ξον
ὁ πράξων
ἡ πράξουσα
τὸ πρᾶξον
-ξας, -ξασα, -ξαν
ὁ πράξας
ἡ πράξασα
τὸ πρᾶξαν
χώς, -χυῖα, -χός
ὁ πεπραχώς
ἡ πεπραχυῖα
τὸ πεπραχός
Χειλικόληκτα -ων, -ουσα, -
ον
ὁ γράφων
ἡ γράφουσα
τὸ γράφον
-ψων, -ψουσα, -
ψον
ὁ γράψων
ἡ γράψουσα
τὸ γράψον
-ψας, -ψασα, -
ψαν
ὁ γράψας
ἡ γράψασα
τὸ γράψαν
φώς, -φυῖα, -
φός
ὁ γεγραφώς
ἡ γεγραφυῖα
τὸ γεγραφός
Οδοντικόληκτα -ων, -ουσα, -
ον
ὁ πείθων
ἡ πείθουσα
τὸ πεῖθον
-σων, -σουσα, -
σον
ὁ πείσων
ἡ πείσουσα
τὸ πεῖσον
-σας, -σασα, -
σαν
ὁ πείσας
ἡ πείσασα
τὸ πεῖσαν
-κώς, -κυῖα, -
κός
ὁ πεπεικώς
ἡ πεπεικυῖα
τὸ πεπεικός
Ενεστώτας Μέλλοντας Αόριστος Παρακείμενος
Φωνηεντόληκτα -ειν
λύειν
-σειν
λύσειν
-σαι
λῦσαι
-κέναι
λελυκέναι
Ουρανικόληκτα -ειν
πράττειν
-ξειν
πράξειν
-ξαι
πρᾶξαι
-χέναι
πεπραχέναι
Χειλικόληκτα -ειν
γράφειν
-ψειν
γράψειν
-ψαι
γρᾶψαι
-φέναι
γεγραφέναι
Οδοντικόληκτα -ειν
πείθειν
-σειν
πείσειν
-σαι
πεῖσαι
-κέναι
πεπεικέναι

7. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 13
Δάμων και Φιντίας
Γ2. Συντακτικό: Το απαρέμφατο και η μετοχή
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
ΕΝΑΡΘΡΟ
Ονομάζεται το απαρέμφατο που
συνοδεύεται από άρθρο ουδετέρου γένους
σε όλες τις πτώσεις του ενικού πλην της
κλητικής π.χ. τό λύειν , τοῦ λύειν ………
Μεταφράζεται : το ότι + ρήμα , το να +
ρήμα ή με αφηρημένο ουσιαστικό
π.χ. τό ἄρχειν= το ότι εξουσιάζουν , το να
εξουσιάζουν , η εξουσία
Έχει τις συντακτικές χρήσεις ενός
ουσιαστικού (υποκείμενο , αντικείμενο ,
κατηγορούμενο, επεξήγηση, ετερόπτωτος
ή επιρρηματικός προσδιορισμός)
π.χ.
 Τὸ φονεύειν ἄδικόν ἐστι. (Υ)
 Ἤρξαντο τοῦ διαβαίνειν. (Α)
 Ἐπιθυμία τοῦ πιεῖν. (ετερ.προσδ.)
……………………………………………...
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ
Ταυτοπροσωπία
Όταν το υποκείμενο του απαρεμφάτου
είναι ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος.
Αἰγινῆται ἔλεγον οὐκ εἶναι αὐτόνομοι.
Ετεροπροσωπία
Όταν το υποκείμενο του απαρεμφάτου
είναι διαφορετικό από το υποκείμενο του
ρήματος , τίθεται σε πτώση αιτιατική.
Φησί ὁ κατήγορος οὐ λαμβάνειν με δικαίως
τό ἀργύριον.
ΑΝΑΡΘΡΟ
Διακρίνεται σε:
Ειδικό απαρέμφατο
Μεταφράζεται : ότι +ρήμα
Εξαρτάται από ρήματα:
λεκτικά : λέγω , ὁμολογῶ , φημί
δοξαστικά: δοκῶ, ἡγοῦμαι, νομίζω
γνωστικά: γιγνώσκω , ἀκούω
π.χ. Οἱ δέ λέγουσι εἰς Φελλώ ἐπείγεσθαι.
Τελικό απαρέμφατο
Μεταφράζεται : να +ρήμα
Εξαρτάται από ρήματα
βουλητικά: βούλομαι , ἐπιθυμῶ ,ἐθέλω
προτρεπτικά: κελεύω , προτρέπω...
απαγορευτικά: αποτρέπω, απαγορεύω
δυνητικά: δύναμαι κ.ά
π.χ. Ἔνιοι δένδρα πειρῶνται θεραπεύειν
τοῦ καρποῦ ἕνεκεν.
..............................................................................
Συντακτικά λειτουργεί ως:
Υ απροσώπων ρημάτων – εκφράσεων
Καλόν ἐστιν ἐπαινεῖν τοὺς νέους.
Α ρημάτων ή περιφράσεων
Βούλομαι περὶ τοῦ πολέμου λέγειν.
Κ
Τὸ λακωνίζειν ἐστι φιλοσοφεῖν.
Επεξήγηση προηγούμενης λέξης
Ὁ ῥήτωρ τοῦτο παρῄνεσε, πολεμεῖν
γενναίως.
Προσδιορισμός
Δημοσθένης ἱκανώτατος λέγειν ἦν.

8. ΜΕΤΟΧΗ
ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ
( ή αναφορική )
 Συνήθως έχει άρθρο
 ισοδυναμεί με όνομα και
λειτουργεί συντακτικά
ως :
 Υ, Α, Κ, Προσδιορισμός
 μεταφράζεται με
αναφορική πρόταση ( ο
οποίος, αυτός που )
 Υ της έναρθρης
επιθετικής μετοχής είναι
το άρθρο της ,
 ενώ
Υ της άναρθρης
επιθετικής μετοχής είναι
το όνομα που
προσδιορίζει π.χ.
Οἱ κλέπτοντες νόμῳ
κολάζονται.
..................................................
Το υποκείμενο της
Μετοχής
Συνημμένη Μετοχή:
Το Υμτχ είναι και Υρ ή Αρ
Οἱ Ἀθηναῖοι θύσαντες
τοῖς θεοῖς ἐστράτευσαν.
Απόλυτη Μετοχή:
Το Υμτχ δεν έχει κανέναν
άλλο συντακτικό ρόλο.
Τότε η Μτχ και το Υμτχ:
→ σε γενική
αν προέρχεται από
προωπικό ρήμα
Γενική Απόλυτη Μτχ
→ σε αιτιατική
αν προέρχεται από
απρόσωπο ρήμα
Αιτιατική Απόλυτη
Οἱ Ἀθηναῖοι θύσαντες τοῖς
θεοῖς ἐστράτευσαν.
Θεοῦ ἐθέλοντος τούς
πολεμίους νικήσομεν.
ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ
ΜΕΤΟΧΗ
 Αποτελεί συνέχεια στο
νόημα του ρήματος
 Μεταφράζεται με ότι,
να, που

 Υ της κατηγορ.
μετοχής είναι :
α) το Υ του ρήμ.
 (τότε η μτχ. είναι σε
ονομαστική) ή
β) το Α του ρήμ. (τότε η
μτχ. είναι σε αιτιατική)
Εξαρτάται από ρήματα:
Συνδετικά: εἰμί, γίγνομαι
Ψυχικού πάθους: χαίρω,
ἥδομαι, λυποῦμαι...
Έναρξης – λήξης: ἄρχω,
ἄρχομαι, παύω, παύομαι..
Ανοχής – καρτερίας –
κάματου: καρτερῶ,
ὑπομένω, κάμνω
Αίσθησης – γνώσης –
μάθησης – μνήμης:
ἀκούω, ὁρῶ, αἰσθάνομαι
Δείξης – αγγελίας –
ελέγχου: δείκνυμι,
ἀποδείκνυμι, δηλῶ
π.χ.
Τισσαφέρνης ἔτυχεν ἐν
Σάρδεσιν ὤν.
Δημοσθένης ἔχαιρεν
ἀκούων ταῦτα.
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ
ΜΕΤΟΧΗ
α. Τροπική :
συνήθως σε ενεστώτα
Δηλώνει τρόπο
Μτφρ: -οντας , με το να..
Θαρροῦντες πολεμεῖτε
τοῖς ἐχθροῖς.
β. Αιτιολογική:
Δηλώνει αιτία
Μτφρ: επειδή , αφού
Βουλόμενοι αὐτόν
ἀποκτεῖναι πέμπουσιν
τήν Σαλαμινίαν ναῦν.
γ. χρονική :
συνήθως αορίστου.
Δηλώνει χρόνο
Μτφρ: όταν , αφού , ενώ
Ἀκούσαντες ταῦτα οἱ
πρέσβεις ἔφυγον.
δ. τελική:
πάντα σε χρόνο Μέλλοντα
Δηλώνει σκοπό
Μτφρ: για να
Οἱ Μήλιοι ἔπλεον
πολεμήσοντες.
ε. υποθετική:
Δηλώνει προϋπόθεση
Μτφρ: αν
Ἀδικῶν τις δικαίως
τιμωρηθήσεται.
στ. εναντιωματική:
δηλώνει εναντίωση
Μτφρ: αν και
Πολλοί εἰσί δυστυχεῖς
ὄντες πλούσιοι.

9. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 13
Δάμων και Φιντίας
Γ. Γραμματική - Συντακτικό : Απαρέμφατα και μετοχές
Ασκήσεις
1. Να σχηματίσετε τα απαρέμφατα τα οποία λείπουν από τον παρακάτω πίνακα:
Ενεστώτας Μέλλοντας Αόριστος Παρακείμενος
κελεύειν
ὁρίσειν
λεῖψαι
πεπλεχέναι
σπεύδειν
ἐλέγξειν
2. Να αναγνωρίσετε το είδος (τελικό, ειδικό) και τη συντακτική λειτουργία (υποκείμενο, αντικείμενο)
των απαρεμφάτων που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις:
α. Πολλοὶ νέοι φιλοσοφεῖν νομίζουσιν.
β. Οὐκ ἐπίσταμαι κιθαρίζειν.
γ. Ἐβούλοντο τὴν πόλιν τειχίζειν.
δ. Σὸ ἀδικεῖν μέγα κάκον ἐστί.
ε. Ἔλεγον οὐκ εἶναι αὐτόνομοι.
στ. Σὸ ἀμαρτάνειν τοὺς ἀνθρώπους οὐ θαυμαστὸν ἐστίν
3. Να σχηματίσετε τις μετοχές οι οποίες λείπουν από τον παρακάτω πίνακα:
Ενεστώτας Μέλλοντας Αόριστος Παρακείμενος
ὁ ἁλιεύων
ἡ πράξουσα
τὸ βλάψαν
ὁ τεθυκώς
ἡ γράφουσα
4. Να βρείτε και να χαρακτηρίσετε τις μετοχές (επιθετικές, κατηγορηματικές, επιρρηματικές):
α. Ξέρξης εἶδεν Ἀρτεμισίαν μαχομένην.
β. Ἀγησίλαος προσέττατεν αὐτοῖς τοῖς ἄρχουσι πείθεσθαι.
γ. Ὁ λέγων τοῦτο ψεύδεται.
δ. Ἦλθεν οὗτος κλέψων τὰ ἐρίφια.
ε. Θεοῦ θέλοντος ταῦτα ποιήσομεν.
στ. Ἦλθεν τρέχων ἐκ Μαραθῶνος.
ζ. Ἀδικίαν ἐπράξατε λύσαντες τὰς σπονδὰς.
η. Οὐκ αἰσχύνομαι μανθάνων καίτοι γέρων ὤν.