έγινε για το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας της Β΄ Γυμνασίου από την Προκοπίου Κατερίνα

2. Απρόσωπα ονομάζονται τα ρήματα που
χρησιμοποιούνται στο
γ' ενικό πρόσωπο και
δε δέχονται ως υποκείμενο
πρόσωπο ή πράγμα.

3. ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
χρή
(= πρέπει, είναι αναγκαίο, χρειάζεται,
είναι δυνατό - πιθανό)
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ἐχρῆν και χρῆν
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ χρήσει
ΑΟΡΙΣΤΟΣ ἔχρησε

4. ἀγγέλλεται,
ἀρκεῖ (= είναι αρκετό),
δοκεῖ (= φαίνεται καλό, αποφασίζεται),
ἔστι - ἔνεστι - πάρεστι (= είναι δυνατό),
ἐγχωρεῖ (= επιτρέπεται),
ἐνδέχεται,
λέγεται,
νομίζεται,
ὁμολογεῖται,
πρέπει,
προσήκει (= αρμόζει, ταιριάζει),
συμβαίνει,
συμφέρει,
φαίνεται

5. σχηματίζονται:
α) από το ρήμα ἐστὶ + αφηρημένο ουσιαστικό ή το ουδέτερο ενός
επιθέτου ή μιας μετοχής:
ἀγαθόν ἐστι (= είναι καλό),
ἄδηλόν ἐστι (= δεν είναι φανερό),
ἀναγκαῖον ἐστί,
ἀνάγκη ἐστὶ,
θαυμαστόν ἐστι,
καλόν ἐστι,
κίνδυνός ἐστι,
λόγος ἐστὶ (= λέγεται, υπάρχει
φήμη), ἄξιόν ἐστι (= αξίζει),
δεινόν ἐστι (= είναι φοβερό,
παράλογο), δέον ἐστὶ (= πρέπει),
δέος ἐστὶ (= υπάρχει φόβος),
δῆλον ἐστὶ (= είναι φανερό)
δίκαιόν ἐστι,
εἰκός ἐστι (= είναι φυσικό),
νόμος ἐστὶ,
ῥᾴδιόν ἐστι (= είναι εύκολο),
σαφές ἐστι,
φανερόν έστι,
χρήσιμόν ἐστι
χαλεπόν ἐστι (= είναι δύσκολο),
χρεών ἐστι (= είναι αναγκαίο,
μοιραίο) κ.ά.

6. β) από το ρήμα ἔχει + τροπικό επίρρημα:
ἀναγκαίως ἔχει (= είναι αναγκαίο),
ἀρκούντως ἔχει (= αρκεί),
δεινῶς ἔχει (= είναι φοβερό),
εὖ ἔχει (= είναι καλό),
κακῶς ἔχει (= είναι κακό),
καλῶς ἔχει (= είναι καλό, σωστό),
ὀρθῶς ἔχει (= είναι σωστό, ορθό)
ῥᾳδίως ἔχει (= είναι εύκολο) κ.ά.

7. ΑΠΡΟΣΩΠΑ ΡΗΜΑΤΑ ΑΠΡΟΣΩΠΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ
Χρή
Δεῖ
ἔξεστι
ἀνάγκη ἐστί
Καιρός ἐστι
Δυνατόν ἐστί

9. Πρέπει να μιλήσω
απρ. ρήμα
ποιο πρέπει; υποκείμενο
Πρέπει να μιλήσω
Δεῖ ὀμιλεῖν
απρ. ρήμα
ποιο πρέπει; υποκείμενο

10. α) άναρθρο απαρέμφατο
Ἀνάγκη ἐστὶ μάχεσθαι
φυλάττειν τήν πόλιν
πείθεσθαι τοῖς νόμοις
απρ. ρήμα
ποιο είναι ανάγκη; υποκείμενο

11. β) δευτερεύουσα πρόταση
(ειδική, πλάγια ερωτηματική ή ενδοιαστική)
Ἀγγέλλεται
καλῶς ἔχει
ὅτι βασιλεὺς ἀφίκετο
ὅτι σὺ φιλοσοφεῖς
απρ. ρήμα
ποιο είναι ανάγκη; υποκείμενο

12. Τα απρόσωπα ρήματα και οι απρόσωπες
εκφράσεις παίρνουν ως υποκείμενο ένα
απαρέμφατο
Χρή τον στρατηλάτην ἔχειν νοῦν
Υποκ
Απρόσ
ρήμα

13. Χμμ… και ποιο είναι το υποκείμενο του απαρεμφάτου,
που είναι υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα;
Το υποκείμενο του απαρεμφάτου
μπαίνει σε αιτιατική
Χρή τον στρατηλάτην ἔχειν νοῦν
Υποκ του ἔχειν
σε αιτιατική
Και έχουμε
ετεροπροσωπεία

14. Δε θυμάμαι πότε έχουμε
ετεροπροσωπία
και πότε ταυτοπροσωπία ;

15. Ἀλέξανδρος ἐβούλετο τόν στρατόν στρατεύειν
= ο Αλέξανδρος ήθελε να εκστρατεύσει ο στρατός
Ετεροπροσωπεία έχουμε όταν το ρήμα έχει διαφορετικό
υποκείμενο από το απαρέμφατο
Ρήμα
Υποκ
ρήματος
Αντικ
ρήματος
Υποκ
Απαρεμφ
στρατεύειν
Ποιος ἐβούλετο; Άλέξανδρος (=Υποκ στο ἐβούλετο)
Τι ἐβούλετο; Στρατεύειν (= αντικείμενο, απαρέμφατο)
ποιος στρατεύειν; τόν στρατόν (=υποκείμενο στο
στρατεύειν σε αιτιατική)
 Το υποκείμενο του ρήματος είναι άλλο από το
υποκείμενο του απαρεμφάτου = ετεροπροσωπία

16. Ταυτοπροσωπεία έχουμε όταν το υποκείμενο του ρήματος είναι
το ίδιο με το υποκείμενο του απαρεμφάτου
Ἀλέξανδρος ἐβούλετο στρατεύειν
= ο Αλέξανδρος ήθελε να εκστρατεύσει
Ρήμα
Υποκ
Αντικ
ρήματος
Ποιος ἐβούλετο; Άλέξανδρος (=Υποκ στο ἐβούλετο)
Τι ἐβούλετο; Στρατεύειν (= αντικείμενο, απαρέμφατο)
ποιος στρατεύειν; Άλέξανδρος(=υποκείμενο στο
στρατεύειν)
 Το υποκείμενο του ρήματος είναι το ίδιο με το
υποκείμενο του απαρεμφάτου = ταυτοπροσωπία

17. Χρή = πρόσωπο ρήμα
Υποκείμενο Αντικείμενο
Ποιο χρή; ἔχειν
Ποιος ἔχειν; τὸν στρατηλάτην
(σε αιτιατική)
ετεροπροσωπία
Τι ἔχειν τόν στρατηλάτην; νοῦν
Χρὴ ἔχειν τὸν στρατηλάτην νοῦν
 Το υποκείμενο του απαρεμφάτου μπαίνει σε αιτιατική

18. Χρή = απρόσωπο ρήμα
Υποκείμενο Αντικείμενο
Ποιο χρή; ὀρέγεσθαι
Ποιος ὀρέγεσθαι; τοὺς νέους
(σε αιτιατική)
ετεροπροσωπία
Τι ὀρέγεσθαι τοὺς νέους ; τῶν ἀγαθῶν
Τῶν ἀγαθῶν χρὴ τοὺς νέους ὀρέγεσθαι
(= να επιθυμούν έντονα).

19. δεῖ = απρόσωπο ρήμα
Υποκείμενο Κατηγορούμενο
Ποιο δεῖ ; εἶναι
Ποιοι εἶναι.; τοὺς βασιλέας
(σε αιτιατική)
ετεροπροσωπία
Τι λογής εἶναι τοὺς
βασιλέας ;
φιλανθρώπους
Τοὺς βασιλέας δεῖ φιλανθρώπους εἶναι.

20. Ὁμολογεῖται τήν πόλιν ἀρχαιοτάτην εἶναι
Ὁμολογεῖται = απρόσωπο ρήμα
Υποκείμενο Κατηγορούμενο
Ποιο Ὁμολογεῖται; ……………………….
Ποια εἶναι; ………………………
(σε αιτιατική)
ετεροπροσωπία
Τι λογής εἶναι τήν πόλιν; ……………………..

21. Ἂξιόν ἐστι = απρόσωπη έκφραση
Υποκείμενο Κατηγορούμενο
Ποιο Ἂξιόν ἐστι; ……………………….
Ποιοι εἶναι; ………………………
(σε αιτιατική)
ετεροπροσωπία
Τι λογής εἶναι ἡμᾶς ; ……………………..
Ἂξιόν ἐστι ἡμᾶς φίλους εἶναι.

22. Δεῖ τόν δικαστήν ὀρθῶς δικάζειν
δεῖ = απρόσωπο ρήμα
Υποκείμενο
Ποιο δεῖ ; ……………………..
Ποιος δικάζειν; ……………………..
(σε αιτιατική)
ετεροπροσωπία

23. Τι είναι η δοτική προσωπική;;

24. συχνά δίπλα στο απρόσωπο ρήμα ή στην απρόσωπη έκφραση υπάρχει ένας
προσδιορισμός σε πτώση δοτική, που δηλώνει το πρόσωπο στο οποίο
αναφέρεται το απρόσωπο ρήμα και ονομάζεται δοτική προσωπική.
Χρή ἡμῖν λέγειν.
από τη δοτική προσωπική συνήθως μπορούμε να συμπεράνουμε το υποκείμενο
του απαρεμφάτου. Για να το βρούμε, απλώς τρέπουμε τη δοτική σε αιτιατική.
Χρή ἡμῖν λέγειν.
Χρή ἡμᾶς λέγειν.
Ποιο χρή; Λέγειν (= υποκείμενο του χρή)
Ποιοι λέγειν; ἡμᾶς (= υποκείμενο του λέγειν σε αιτιατική, ετεροπροσωπία

25. Ἀνάγκη ἐστί ἡμῖν ἀγωνίζεσθαι
Ἀνάγκη ἐστί ἡμῖν ἀγωνίζεσθαι
Απρόσωπη
έκφραση
Δοτική
προσωπική
Υποκείμενο
Απρόσωπης
έκφρασης
Ἀνάγκη ἐστί ἡμᾶς ἀγωνίζεσθαι
Υποκείμενο του ἀγωνίζεσθαι
σε αιτιατική, ετεροπροσωπία

26. Χρή ὑμῖν τῶν κατηγορουμένων ἀκούειν
Χρή ὑμῖν τῶν κατηγορουμένων ἀκούειν
…………
………. ……….. ……………………… ……………….
Χρή = ………………………………………….
Ποιο χρή; ἀκούειν (= …………………………….του χρή)
Ποιοι χρή ἀκούειν; ὑμᾶς (= ………………………..του ἀκούειν, ετεροπροσωπία)
Τι ἀκούειν; τῶν κατηγορουμένων (= ……………………………του ἀκούειν)
Χρή ὑμᾶς τῶν κατηγορουμένων ἀκούειν

27. Ἄξιόν ἐστι ἀνθρώποις μεμνῆσθαι τῆς ἀρετῆς.
Ἄξιόν ἐστι ἀνθρώποις μεμνῆσθαι τῆς ἀρετῆς.
……………….
……………..
………………… …………………
Ἄξιόν ἐστι ἀνθρώπους μεμνῆσθαι τῆς ἀρετῆς
Ἄξιόν ἐστι = ………………………………………….
Ποιο Ἄξιόν ἐστι ; μεμνῆσθαι(= …………………………….του Ἄξιόν ἐστι)
Ποιοι Ἄξιόν ἐστι μεμνῆσθαι; ἀνθρώπους(= ………………………..του Ἄξιόν ἐστι μεμνῆσθαι,
ετεροπροσωπία)
Τι μεμνῆσθαι; τῆς ἀρετῆς(= ……………………………του μεμνῆσθαι)

28. Τι είναι συντακτικά οι κυκλωμένες λέξεις;
Τα κόκκινα είναι ……………………………………
Τα πράσινα είναι …………………………………..

30. Ἄξιόν ἐστι ἡμᾶς τοῖς Ἀθηναίοις φίλους εἶναι.
Ἄξιόν ἐστι = …………………………………………………
Ποιο Ἄξιόν ἐστι ; Εἶναι (= …………………………………του Ἄξιόν ἐστι )
Ποιοι είναι τοῖς Ἀθηναίοις φίλους; ἡμᾶς (= …………………………του εἶναι)
Τι λογής εἶναι ἡμᾶς; Φίλους (= …………………………….στο ἡμᾶς)

31. Δεῖ τὸν δικαστὴν ὀρθῶς δικάζειν.
Δεῖ = …………………………………………………
Ποιο δεῖ; δικάζειν (= …………………………………του δικάζειν)
Ποιος δικάζειν; τόν δικαστήν (= …………………………του δικάζειν)

32. Ἐλπίς ἐστι ἡμῖν τὰ πράγματα γενέσθαι βελτίω.
Ἐλπίς ἐστι ἡμᾶς τὰ πράγματα γενέσθαι βελτίω.
=υπάρχει ελπίδα να κάνουμε (εμείς) τα πράγματα καλύτερα
Ἐλπίς ἐστι = ………………………………………………….
ποιο ἐλπίς ἐστι; Γενέσθαι (=………………………….του ἐλπίς ἐστι)
Ποιοι γενέσθαι; ἡμᾶς (=………………………………..του γενέσθαι)
Τι γενέσθαι ἡμᾶς; τά πράγματα (= …………………………………του γενέσθαι)
Τι λογής γενέσθαι τα πράγματα; Βελτίω (=…………………………..στα πράγματα)

33. Ἔξεστιν ὑμῖν εἰς τὴν πόλιν ἀπέρχεσθαι.
= είναι σύνηθες εσείς να φεύγετε στην πόλη
Ἔξεστιν = …………………………………………
Ποιο Ἔξεστιν; ἀπέρχεσθαι (= …………………………….του ἔξεστιν)
Ποιοι ἀπέρχεσθαι; ὑμᾶς (= ………………………………του ἀπέρχεσθαι)
Ἔξεστιν ὑμᾶς εἰς τὴν πόλιν ἀπέρχεσθαι
Μετατρέπουμε τη δοτική σε αιτιατική
Και βρίσκουμε το υποκείμενο του απαρεμφάτου

34. Τοῖς πλουσίοις οὐ προσήκει τοὺς πένητας ὑβρίζειν
Τούς πλουσίους οὐ προσήκει τοὺς πένητας ὑβρίζειν
(= δεν ταιριάζει οι πλούσιοι να εξευτελίζουν τους φτωχούς)
οὐ προσήκει = ………………………………………………….
Ποιο οὐ προσήκει ; ὑβρίζειν (=………………………….του οὐ προσήκει )
Ποιοι ὑβρίζειν; τούς πλουσίους (=………………………………..του ὑβρίζειν)
Ποιους οὐ προσήκει ὑβρίζειν τους πλουσίους; τούς πένητας(= ……………………)

35. Ἀνάγκη ἐστὶν τῷ πατρὶ τὸν παῖδα καλῶς παιδεύειν
Ἀνάγκη ἐστὶν τόν πατέρα τὸν παῖδα καλῶς παιδεύειν
=είναι ανάγκη ο πατέρας να εκπαιδεύει καλά το παιδί
Ἀνάγκη ἐστὶν = ………………………………………………………..
Ποιο Ἀνάγκη ἐστὶν; Παιδεύειν (= …………………………..του ἀνάγκη ἐστί)
Ποιος παιδεύειν; Τόν πατέρα (= ……………………………του παιδεύειν)
Ποιο παιδεύειν τον πατέρα; Τόν παῖδα (=………………………….του παιδεύειν)