รายงานการศึกษาค้นคว้า ครูชำนาญการ

1. รายงานการศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง
โดย
นางสาวขนิษฐา วทัญญู
ตาแหน่ง ครูชานาญการ
โรงเรียนเมืองใหม่(ชลอราษฎร์รังสฤษฏ์)
สพป.ลพบุรี เขต 1

2. คานา
สถาบันพัฒนาครู คณาจารย์และบุคลากรทางการศึกษา (2554 :1-2) พระราชบัญญัติระเบียบ
ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ. 2547 มาตรา 80 บัญญัติให้มีการพัฒนาข้าราชการครู
และบุคลากรทางการศึกษาก่อนแต่งตั้งให้ดารงตาแหน่งบางตาแหน่งและบางวิทยฐานะ เพื่อเพิ่มพูน
ความรู้ ทักษะ เจตคติ และจรรยาบรรณวิชาชีพ ซึ่งจะทาให้การปฏิบัติหน้าที่ราชการเกิดประสิทธิภาพ
ประสิทธิผล และความก้าวหน้าแก่ราชการ ประกอบกับ ก.ค.ศ. กาหนดมาตรฐานวิทยฐานะเกี่ยวกับ
หน้าที่รับผิดชอบ คุณภาพการปฏิบัติงานและคุณสมบัติเฉพาะสาหรับวิทยฐานะชานาญการพิเศษ ซึ่ง
ระบุว่าต้องได้รับการพัฒนาตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่ ก.ค.ศ. กาหนด โดยระบุให้สถาบันพัฒนาครู
คณาจารย์และบุคลากรทางการศึกษาร่วมกับส่วนราชการและสถาบันอุดมศึกษาหรือหน่วยงานอื่น
ดาเนินการจัดทาหลักสูตรและคูมือการพัฒนาข้าราชการครูและบุคลากรก่อนแต่งตั้งให้มีและเลื่อนเป็น
่
วิทยฐานะครูชานาญการพิเศษ ซึ่งในหลักสูตรกาหนดให้ข้าราชการครูที่เข้าอบรมเพื่อพัฒนาตนเองตาม
เกณฑ์ ต้องศึกษาค้นคว้าด้วยตนเองตามประเด็นที่หลักสูตรกาหนด
รายงานการศึก ษาค้นคว้าด้ว ยตนเอง ได้รบรวมองค์ความรู้ที่ไ ด้จากการศึก ษาค้นคว้าด้วย
ตนเอง จากแหล่งข้อมูลต่าง ๆ หวังเป็นอย่างยิ่งว่า จักเป็นประโยชน์ในการศึกษาต่อไป
ขนิษฐา วทัญญู

3. สารบัญ
บทที่ 1 บทนา 1
บทที่ 2 การพัฒนาสมรรถนะในการปฏิบัติในหน้าที่ครูชานาญการพิเศษ 2
หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เทคนิคการออกแบบการเรียนรู้เพื่อพัฒนาผูเรียน
้ 2
หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ภาวะผู้นาทางวิชาการ 4
บทที่ 3 การวิเคราะห์บทบาทหน้าที่ความรับผิดชอบและวางแผนพัฒนา 7
คุณภาพการปฏิบัติงานของครูชานาญการพิเศษ
หน่วยการเรียนรูที่ 3 ความเป็นครู
้ 7
หน่วยการเรียนรูที่ 4 การวางแผนกลยุทธ์เพื่อพัฒนาคุณภาพผูเรียน
้ ้ 8
บทที่ 4 บทสรุป 10

4. บทที่ 1
บทนา
สถาบันพัฒนาครู คณาจารย์และบุคลากรทางการศึกษา (2554 :1-2) พระราชบัญญัติระเบียบ
ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ. 2547 มาตรา 80 บัญญัติให้มีการพัฒนาข้าราชการครู
และบุคลากรทางการศึกษาก่อนแต่งตั้งให้ดารงตาแหน่งบางตาแหน่งและบางวิทยฐานะ เพื่อเพิ่มพูน
ความรู้ ทักษะ เจตคติ และจรรยาบรรณวิชาชีพ ซึ่งจะทาให้การปฏิบัติหน้าที่ราชการเกิดประสิทธิภาพ
ประสิทธิผล และความก้าวหน้าแก่ราชการ ประกอบกับ ก.ค.ศ. กาหนดมาตรฐานวิทยฐานะเกี่ยวกับ
หน้าที่รับผิดชอบ คุณภาพการปฏิบัติงานและคุณสมบัติเฉพาะสาหรับวิทยฐานะชานาญการพิเศษ ซึ่ง
ระบุว่าต้องได้รับการพัฒนาตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่ ก.ค.ศ. กาหนด โดยระบุให้สถาบันพัฒนาครู
คณาจารย์และบุคลากรทางการศึกษาร่วมกับส่วนราชการและสถาบันอุดมศึกษาหรือหน่วยงานอื่น
ดาเนินการจัดทาหลักสูตรและคูมือการพัฒนาข้าราชการครูและบุคลากรก่อนแต่งตั้ง ให้มีและเลื่อนเป็น
่
วิทยฐานะครูชานาญการพิเศษ
จากการศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง ข้าพเจ้าได้ศึกษาในประเด็นหัวข้อดังต่อไปนี้
1. การพัฒนาสมรรถนะในการปฏิบัติในหน้าที่ครูชานาญการพิเศษ
หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เทคนิคการออกแบบการเรียนรูเพื่อพัฒนาผู้เรียน
้
หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ภาวะผูนาทางวิชาการ
้
2. การวิเคราะห์บทบาทหน้าที่ความรับผิดชอบและวางแผนพัฒนา คุณภาพการ
ปฏิบัติงานของครูชานาญการพิเศษ
หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 ความเป็นครู
หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 การวางแผนกลยุทธ์เพื่อพัฒนาคุณภาพผูเรียน
้

5. บทที่ 2
การพัฒนาสมรรถนะในการปฏิบัติในหน้าที่ครูชานาญการ
หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 เทคนิคการออกแบบการเรียนรู้เพื่อพัฒนาผู้เรียน
1. การวิเคราะห์และพัฒนาหลักสูตร
การวิเคราะห์หลักสูตรเป็นการวิเคราะห์รายละเอียดต่าง ๆ หลักสูตร เพื่อนาหลักสูตรไปสู่
การปฏิบัติและการจัด การเรี ย นการสอน ของครู โดยศึ ก ษาวิเ คราะห์ เ กี่ย วกั บ วิสัย ทัศน์ หลัก การ
จุดหมาย สมรรถนะสาคัญของผู้เรียน คุณลักษณะอันพึงประสงค์ มาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชี้วัด และ
สาระการเรียนรู้
การพัฒนาหลักสูตร
ทฤษฎีการพัฒนาหลักสูตรของนักการศึกษาอีกหลายท่าน แต่ขอเสนอทฤษฎีของการพัฒนา
หลักสูตรโดย Tyler (1949, p. 68 ) ที่ให้ขอคิดเกี่ยวกับการพัฒนาหลักสูตรและการสอนว่าควรจะตอบ
้
คาถามพืนฐาน 4 ประการ คือ
้
1) มีความมุงหมายทางการศึกษาอะไรบ้างที่โรงเรียนควรจะแสวงหา
่
2) มีประสบการณ์ทางการศึกษาอย่างไรที่จะช่วยให้บรรลุจุดประสงค์ที่หนด
3) จะจัดประสบการณ์ทางการศึกษาอย่างไร จึงจะทาให้การสอนมีประสิทธิภาพ
4) จะประเมินผลประสิทธิภาพของประสบการณ์ในการเรียนอย่างไร จึงจะตัดสินได้ว่า
บรรลุถึงจุดประสงค์ที่กาหนดไว้ ดังรูปแบบการพัฒนาหลักสูตรของ Tyler
2. การออกแบบการจัดการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับและบริบทของสถานศึกษา
เนื่องการจัดการเรียนการสอน ครูต้องจัดการเรียนการสอนให้สอดคล้องกับหลักสูตร และ
บริบ ทของานศึก ษา รูป แบบการออกแบบกรจัด การเรีย นรู้จึง เป็นการออกแบบการจั ดการเรีย นรู้
อิงมาตรฐาน ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ.2551
สาหรับการออกแบบหน่วยการเรียนรูอิงมาตรฐาน ควรมีสิ่งที่ครูจะต้องคานึงและถามตัวเองให้
้
ได้ เสมอ คือ
1) ทาการวางเป้าหมาย ในการเรียนรู้ของหน่วยเชื่อมโยงกับมาตรฐาน/ตัวชีวัดหรือไม่
้
2) ได้กาหนดชิ้นงาน/ภารงาน รวมทั้ง การประเมินชิ้นงาน/ภารงาน ที่สะท้อนว่านักเรียน
บรรลุมาตรฐาน/ตัวชีวัดหรือไม่
้
3) ได้จัดกิจกรรมการเรียนการสอน ที่สามารถนาพาให้นักเรียนทุกคนทาชิ้นงาน/ภารงาน
ได้หรือไม่ และนักเรียนจะเกิดคุณภาพได้ตามเป้าหมายที่วางไว้หรือไม่
ดังนันการออกแบบหน่วยการเรียนรู้อิงมาตรฐาน ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน
้
พุทธศักราช 2551 จึงได้นาแนวคิด Backward Design มาใช้ ซึ่งเป็นการออกแบบการเรียนรู้ที่นา
เป้าหมายสุดท้ายของผูเรียนมาเป็นจุดเริ่มต้นในการออกแบบ นั่นก็คือ มาตรฐานการเรียนรู้หรือตัวชี้วัด
้

6. แล้วนามาวางแผนการจัดกิจกรรมเพื่อเป็นเครื่องมือที่นาไปสู่การสร้างผลงานหลักฐาน/ร่องรอยแห่ง
การเรียนรู้ของผู้เรียนนั่นเอง จากแนวคิดของ Wiggins และ McTighe ซึ่งเป็นนักวัดผลที่วงการศึกษา
ไทยรู้จักกันค่อนข้างมาก ได้แก้ปัญหาความไม่เชื่อมโยงระหว่างหลักสูตรกับการประเมินผลของผู้เรียน
ว่า จะวัดและประเมินผลผู้เรียนอย่างไรจึงจะแสดงถึงความเข้าใจที่ลึกซึ้ง(Enduring Understanding)
ตามที่หลักสูตรกาหนดได้อย่างไร ความเข้าใจที่ลึกซึ้ง (Enduring Understanding) ที่ Wiggins และ
McTighe ได้เขียนไว้ว่าเมื่อผู้เรียนเกิดความเข้าใจที่ลึกซึ้งแล้วจะสามารถทาในสิ่งต่อไปนี้ได้ มี 6 ด้าน
คือ 1) สามารถอธิบาย (Can explain) 2) สามารถแปลความ (Can interpret) 3) สามารถประยุกต์ใช้
(Can apply) 4) สามารถมีมุมมองที่หลากหลาย (Can perspective) 5) สามารถเข้าใจผู้อื่น (Can
empathize) โดยผู้เรียนเป็นผู้ที่เข้าใจผู้อื่น สนองตอบและยอมรับความคิดเห็นของผู้อื่น เป็นผู้ที่มีความ
ละเอียดอ่อนรู้สกถึงความรูสึกนึกคิดของผู้เกี่ยวข้อง 6) สามารถรู้จักตนเอง (Can self-knowledge)
ึ ้
3. การออกแบบการวัดและประเมินผลการเรียนรู้
กระทรวงศึกษาธิการ (2546:15-16) ได้นาเสนอหลักการประเมินผลการเรียนที่เน้นผู้เรียนเป็น
สาคัญ (Learner-centered assessment) ซึ่งนามาใช้เป็นหลักในการประเมินตามสภาพจริงไว้ดังนี้
1) จุดหมายเบืองต้นของการประเมินผู้เรียนคือ เพื่อพัฒนาการเรียนรูของผู้เรียน
้ ้
2) การประเมิน ควรเปิด โอกาสให้ผู้เ รี ย นได้ แสดงความสามารถที่แ ท้จริง ออกมา และ
สะท้อนให้เห็นถึงแรงจูงใจและความตังใจในการเรียนรู้ พร้อมทั้งส่งเสริมให้ผู้เรียนรู้จักก ากับ ดูแล และ
้
ประเมินการเรียนรู้ด้วยตนเอง
3) การประเมินผลควรอาศัยข้อมูลจากการปฏิบัติภาระงานที่มีความหมาย สอดคล้องกับ
สภาพจริง (Authentic tasks) และสอดคล้องกับหลักสูตรและการเรียน การสอนในชันเรียน ้
4) การประเมินและตัดสินผลการเรียนไม่ควรใช้ข้อมูลจากผลการสอบด้วยแบบทดสอบ
เพียงอย่างเดียว เพราะไม่เป็นธรรมกับผูเรียนที่ความหลากหลายด้านความสามารถและผลสัมฤทธิ์
้
5) การประเมินในชันเรียนควรกระทาอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้ได้ข้อมูลระยะยาวในการใช้เป็น
้
หลักฐานการพัฒนาและความก้าวหน้าของผูเรียน ้
6) การประเมินผลควรรวมถึงการวัดแรงจูงใจ เจตคติ และปฏิกิรยาทางจิตพิสัย (Affective
ิ
reaction) ของผู้เรียนต่อหลักสูตรและการเรียนการสอน นอกเหนือไปจากการวัดด้านความรู้ ทักษะทาง
ปัญญา และยุทธศาสตร์การคิด
7) การประเมินผลควรครอบคลุมถึงตัวอย่างผลงาน (Exhibits) แฟ้มสะสมงาน (Portfolios)
และการปฏิบัติจริง นอกเหนือไปจากการทดสอบแบบ Paper-and-pencil
8) ผลการประเมิ น ควรให้ ข้ อ มู ล ป้ อ นกลั บ ที่ ชั ด เจน เข้ า ใจง่ า ย และเป็ น ปั จ จุ บั น แก่
ผูเกี่ยวข้องในระดับต่าง ๆ
้

7. 9) การประเมินไม่ควรถือความถูก -ผิด ของคาตอบอย่างเคร่งครัดและคับแคบ แต่ควร
พิจารณาถึงคาตอบที่เป็นไปได้และสมเหตุสมผล และเปิดโอกาสให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้จากความ
ผิดพลาด
10) การประเมินควรเปิด โอกาสให้ผู้เ รีย นได้แสดงออกซึ่งความรู้และความเข้าใจอย่า ง
สร้างสรรค์ และไม่ควรจากัดเพียงแค่โจทย์ปัญหาและคาตอบที่ได้เตรียมไว้ล่วงหน้า
สรุปได้วาในการประเมินตามสภาพจริง ผู้สอนต้องอาศัยข้อมูลการประเมินจากการปฏิบัติภาระ
่
งานที่มีความหมาย และสอดคล้องกับสภาพจริง (Authentic tasks) ผู้สอนต้องมีความยืดหยุ่นในการ
ประเมินสูง โดยการให้โอกาสแก่ผู้เรียนได้แสดงศักยภาพของตนเองออกมาอย่างหลากหลายและเต็มที่
เสียก่อน แล้วจึงประเมินผู้เรียนให้ครอบคลุมทุกด้านทั้งแรงจูงใจ เจตคติ และปฏิกิริยาทางจิตพิสัย ซึ่ง
อาจจะต้องพิจารณาจากตัวอย่าง ผลงาน(Exhibits) แฟ้มสะสมงาน (Portfolios) และการปฏิบัติจริง
หน่วยการเรียนรู้ท่ี 2 ภาวะนาทางวิชาการ
1. การเป็นผู้นาทางวิชาการ
ผู้นา คือ “บุคคลที่มีความรู้ความสามารถในการใช้ปัญญาชี้นา เพื่อปฏิบัติงานให้เกิดประโยชน์
บรรลุตามเป้าหมายและวัตถุประสงค์ ต่อองค์กรและต่อตนเอง โดยอาศัยเทคโนโลยี หรือนวัตกรรมให้
เกิดการเปลี่ยนแปลงไปสู่ในทิศทางที่พึงประสงค์”
ผู้นาทางวิชาการ จึงหมายถึง บุคคลที่มีความรู้ความสามารถในทางวิชาการ ที่สามารถชี้นา
ด้วยปัญญา เพื่อปฏิบัติงานให้เกิดประโยชน์ บรรลุตามเป้าหมายและวัตถุประสงค์ ต่อองค์กรและต่อ
ตนเอง โดยอาศัยเทคโนโลยี หรือนวัตกรรมให้เ กิดการเปลี่ย นแปลงไปสู่ในทิศทางที่พึงประสงค์บ ท
หลักการ ทฤษฎี และความถูกต้องตามเชิงวิชาการ
ขั้นตอนการพัฒนาภาวะผู้นาทางวิชาการ มีดังนี้ 1) ศึกษาสารวจตนเอง 2)เลือกคุณสมบัติ
พฤติก รรมใดพฤติก รรมหนึ่ง เพีย งพฤติก รรมเดีย วในการพัฒนาแต่ละครั้ง 3)ก าหนดวัตถุป ระสงค์
พฤติกรรม / คุณลักษณะที่ตนต้องการเปลี่ยนแปลง 4)หาความรู้ในการพัฒนาพฤติกรรม / คุณลักษณะ
เหล่ า นั้ น จั ด ท าแผนปฏิ บั ติ ก ารที่ ส ามารถด าเนิ น การได้ อ ย่ า งต่ อ เนื่ อ ง ให้ ร ะบุ วั นเวลาที่ จ ะปฏิ บั ติ
ช่วงเวลาที่จะใช้ทั้งหมด วิธีการที่กาหนดขั้นตอนไว้ชัดเจน 5)ปฏิบัติการตามแผนที่กาหนดไว้บันทึกผลที่
เกิดขึ้นทุกครั้งที่ปฏิบัติ 6)เมื่อประสบผลสาเร็จตามวัตถุประสงค์หาทางเผยแพร่นวัตกรรมที่ค้นพบ
2. การสร้างบรรยากาศในชั้นเรียน
บรรยากาศชั้นเรียนเรียนต้องมีลักษณะทางกายภาพที่อานวยความสะดวกต่อการจัดกิจกรรม
การเรียนรูสร้างความสนใจใฝ่รู้และศรัทธาต่อการเรียน นอกจากนี้ปฏิสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มนักเรียนและ
้
ระหว่างครูกับนักเรียน ความรักและศรัทธาที่ครูและนักเรียนมีต่อกัน การเรียนที่ร่ืนรมย์ปราศจากความ
กลัวและวิตกกังวล สิ่งเหล่านี้จะช่วยสร้างบรรยากาศการเรียนได้ดี ดังนั้นจึงสามารถแบ่งประเภทของ
บรรยากาศในชั้น เรี ย นได้ 2 ประเภทคือ 1) บรรยากาศทางกายภาพ 2) บรรยากาศทาง
จิตวิทยา บรรยากาศทั้ง 2 ประเภท นี้ มีสวนส่งเสริมการเรียนรู้ทั้งสิ้น
่

8. บรรยากาศทางกายภาพ (Physical Atmosphere)
บรรยากาศทางกายภาพหรือบรรยากาศทางด้านวัตถุ หมายถึง การจัดสภาพแวดล้อมต่าง ๆ
ภายในห้องเรียนให้เป็นระเบียบเรียบร้อย น่าดู มีความสะอาด มีเครื่องใช้ และสิ่งอานวยความสะดวก
ต่าง ๆ ที่จะส่งเสริมให้การเรียนของนักเรียนสะดวกขึ้น เช่น ห้องเรียนมีขนาดเหมาะสม แสงเข้าถูกทาง
และมีแสงสว่างเพียงพอ กระดานดามีขนาดเหมาะสม โต๊ะเก้าอีมีขนาดเหมาะสมกับวัยนักเรียน เป็นต้น
้
บรรยากาศทางจิตวิทยา (Psychological Atmosphere)
บรรยากาศทางจิตวิทยา หมายถึง บรรยากาศทางด้านจิตใจที่นักเรียนรู้สึกสบายใจ มีความ
อบอุ่น มีความเป็นกันเอง มีความสัมพันธ์อันดีต่อกัน และมีความรักความศรัทธาต่อผู้สอน ตลอดจนมี
อิสระในความกล้าแสดงออกอย่างมีระเบียบวินัยในชั้นเรียน
3. นวัตกรรมการบริหารจัดการชั้นเรียนแนวใหม่
การบริหารจัดการชั้นเรียนเป็นสิ่งสาคัญอันดับต้น ๆ อันจะเป็นแรงกระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดความ
กระตื อ รื อ ร้ น ในการเรี ย นการสอน ร่ ว มกิ จ กรรมต่ า ง ๆ ภายในห้ อ งเรี ย นและน าไปสู่ ก ารประสบ
ความสาเร็จในการจัดการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพและได้ประสิทธิผลสูงสุด
ชั้นเรียนแบบนวัตกรรม เป็นชั้นเรียนที่เอื้ออานวยต่อการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยใช้
เทคนิควิธีการแบบสอนใหม่ ๆ เช่น การเรียนรู้แบบร่วมมือ แบบโฟร์แมท แบบสตอรี่ไลน์ แบบโครงงาน
เป็นต้น ซึ่งทาให้นักเรียนจะมีอิสระในการเรียน อาจเรียนเป็นกลุ่ม หรือเป็น รายบุคคล การจัดชั้นเรียน
จึงมีรูปแบบการจัดโต๊ะเก้าอี้ในลักษณะต่าง ๆ ไม่จาเป็นต้องเรียนแถวหันหน้าเข้าหาครู เช่น จัดเป็นรูป
ตัวที ตัวยู วงกลมหรือจัดเป็นกลุ่ม
ลักษณะการจัดชั้นเรียน การจัดชั้นเรียนแบบนวัตกรรมนี้ โต๊ะครูไม่จาเป็นต้องอยู่หน้าชั้น อาจ
เคลื่อนย้ายไปตามมุนต่าง ๆ การจัดโต๊ะนักเรียนจะเปลี่ยนรูปแบบไปตามลักษณะการจัด กิจกรรมการ
เรียนการสอนของครู ส่วนใหญ่นิยมจัดโต๊ะเป็นกลุ่ม เพื่อให้นักเรียนปฏิบัติกิจกรรร่วมกัน มีการจัดศูนย์
สนใจ มีสื่อการสอนในรูปของชุดการสอนของครู ส่วนใหญ่นิยมจัดโต๊ะเป็นกลุ่ม เพื่อให้นักเรียนปฏิบัติ
กิจกรรมร่วมกัน มีการจัดศูนย์สนใจ มีสื่อการสอนในรูปของชุดการสอน หรือเครื่ องช่วยสอนต่าง ๆ ไว้
ให้ นั ก เรี ย นศึ ก ษาด้ ว ยตนเอง หรื อ ศึ ก ษาร่ ว มกั บ เพื่ อ น มี ก ารตกแต่ ง ผนั ง ห้ อ งและเปลี่ ย นแปลง
สภาพแวดล้อมให้เหมาะสมกับเรื่องที่นักเรียนกาลังเรียน
4. จิตวิทยาการเรียนรู้ท่เหมาะสมกับผู้เรียน
ี
ทฤษฎีการเรียนรู้มีอทธิพลต่อการจัดการเรียนการสอนมาก เพราะจะเป็นแนวทางในการกาหนด
ิ
ปรัชญาการศึกษาและการจัดประสบการณ์ เนื่องจากทฤษฎีการเรียนรู้เป็นสิ่งที่อธิบายถึงกระบวนการ
วิธีการและเงื่อนไขที่จะทาให้เกิดการเรียนรู้และตรวจสอบว่าพฤติกรรมของมนุษย์ มีการเปลี่ยนแปลง
ได้อย่างไร
ทฤษฎีการเรียนรู้ท่ีสาคัญ แบ่งออกได้ 2 กลุ่มใหญ่ๆ คือ ทฤษฎีกลุ่มสัมพันธ์ต่อเนื่อง
(Associative Theories) ทฤษฎีกลุ่มความรูความเข้าใจ (Cognitive Theories)
้

9. ทฤษฎีการเรียนรู้กลุ่มสัมพันธ์ต่อเนื่อง ทฤษฎีนี้เห็นว่าการเรียนรู้เกิดจากการเชื่อมโยงระหว่าง
สิ่งเร้า (Stimulus) และการตอบสนอง (Response) ปัจจุบันเรียกนักทฤษฎีกลุ่มนี้ว่า "พฤติกรรมนิยม"
(Behaviorism) ซึ่งเน้นเกี่ยวกับกระบวนการเปลี่ยนแปลง พฤติกรรมที่มองเห็น และสังเกตได้มากกว่า
กระบวนการคิด และปฏิกิริยาภายในของผู้เรียน ตัวอย่างการนามาประยุกต์ใช้ 1)ครูควรใช้หลักการ
เรี ย นรู้ จากทฤษฎี ป ลู ก ฝัง ความรู้ สึก และเจตคติ ที่ ดีต่ อเนื้ อหาวิ ช า กิจ กรรมนั ก เรี ย น ครู ผู้ส อนและ
สิ่งแวดล้อมอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องให้เกิดในตัวผู้เรียน 2) ครูสามารถป้องกันความรู้สึกล้มเหลว ผิดหวัง และ
วิตกกังวลของผู้เรียนได้โดยการส่งเสริมให้กาลังใจในการเรียนและการทากิจกรรม ไม่คาดหวังผลเลิศ
จากผู้เรียน และหลีกเลี่ยงการใช้อารมณ์หรือลงโทษผู้เรียนอย่างรุนแรงจนเกิดการวางเงื่อนไขขึ้น 3)
การเสริมแรงและ การลงโทษ 4) การปรับพฤติกรรม และ การแต่งพฤติกรรม
ทฤษฎี ก ารเรี ย นรู้ ก ลุ่ ม ความรู้ ค วามเข้ า ใจ ทฤษฎี ก ารเรี ย นรู้ ที่ ม องเห็ น ความส าคั ญ ของ
กระบวนการคิดซึ่งเกิดขึ้นภายในตัวบุคคลในระหว่างการเรียนรู้มากกว่าสิ่งเร้าและการตอบสนอง นัก
ทฤษฎีกลุ่มนี้เชื่อว่า พฤติกรรมหรือการตอบสนองใดๆ ที่บุคคลแสดงออกมานั้นต้องผ่านกระบวนการ
คิดที่เกิดขึ้นระหว่างที่มีสิ่งเร้าและการตอบสนอง ซึ่งหมายถึงการหยั่งเห็น (Insight) คือความรู้ความ
เข้าใจในการแก้ปัญหา โดยการจัดระบบการรับรู้แล้วเชื่อมโยงกับประสบการณ์เดิม ตัวอย่างการนามา
ประยุกต์ใช้ 1) ครูควรสร้างบรรยากาศการเรียนที่เป็นกันเอง และมีอิสระที่จะให้ผู้เรียนแสดงความ
คิดเห็นอย่างเต็มที่ทั้งที่ถูกและผิด เพื่อให้ผู้เรียนมองเห็นความสัมพันธ์ของข้อมูล และเกิดการหยั่งเห็น
2) เปิดโอกาสให้มีการอภิปรายในชั้นเรียน 3)การกาหนดบทเรียนควรมีโครงสร้างที่มีระบบเป็นขั้นตอน
เนื้อหามีความสอดคล้องต่อเนื่องกัน
5. การให้คาปรึกษา คาแนะนา และข้อเสนอแนะ
หลักการของการให้การปรึกษา (Counseling) แบบสร้างแรงจูงใจ มีความเชื่อว่ามนุษย์ทุกคนมีศักยภาพ
ที่จ ะเปลี่ย นแปลงตนเองได้ บทบาทของผู้ ใ ห้ก ารปรึ ก ษาจึ ง เป็ น การช่ ว ยให้ผู้ รั บ บริก ารมี โ อกาสใช้
ศักยภาพพัฒนากระบวนการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมให้เกิดขึ้นได้ ประกอบด้วยหลักการสาคัญดังนี้ (1.)
แสดงความเข้าใจผู้รับบริการ (Express Empathy) โดยการฟังที่ตั้งใจจะเข้าใจความรู้สึก ไม่ตัดสินใจ ไม่
วิจารณ์ ช่วยให้เข้าใจถึงความลังเล และมีเหตุผลในการสร้างแรงจูงใจที่จะเปลี่ยนแปลง ( 2.) ช่วยให้
การรับบริการเห็นถึงความขัดแย้ง (Develop Discrepancy) ทาให้ช่องว่างระหว่างพฤติกรรมปัจจุบัน กับ
สิ่งที่ต้องบรรลุ จะช่วยให้การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมได้ (3.) หลีกเลี่ยงการทะเลอะวิวาทขัดแย้งหรือ
เอาชนะ (Avoid Argumentation) ซึ่งถือว่าเป็นสิ่งไร้ป ระโยชน์ (4.)โอนตามแรงต้าน (Roll with
Resistance) เพื่อเปลี่ยนการรับรู้หรือมุมมองของผู้รับบริการ แต่ไม่ได้บังคับให้เห็นคล้อยตาม (5.)
สนับสนุนความเชื่อมั่นในความสามารถของตนเองของผู้รับบริการ (Support Seif - Efficacy) โดยสื่อให้
ผูรับบริการรูว่าสามารถประสบความสาเร็จได้ ซึ่งเป็นแรงจูงใจที่สาคัญยิ่ง (6)สาหรับรูปแบบของการให้
้ ้
คาปรึกษาแบ่งได้ เป็น 2 ประเภท คือ (1) การให้คาปรึกษารายบุคคล (Individual Counseling)และ (2)
การให้คาปรึกษาแบบกลุ่ม(Group Counseling)

10. บทที่ 3
การวิเคราะห์บทบาทหน้าที่ความรับผิดชอบและวางแผนพัฒนาคุณภาพการปฏิบัติงานของ
ครูชานาญการพิเศษ
หน่วยการเรียนรู้ท่ี 3 ความเป็นครู
1. พัฒนาจิตวิญญาณของความเป็นครูเพื่อสร้างเสริมคุณธรรมจริยธรรม
การพัฒนาจิตวิญญาณของความเป็นครูควรต้องคานึงถึงความต้องการและความคาดหวังที่มี
ต่อการทางานของตนให้ประสบผลสาเร็จ โดยจะมีแนวทางและวิธีการในการสร้างความสาเร็จในหน้าที่
การงานที่แตกต่างกันไป บางท่านชอบเอาใจและหาวิธีการต่างๆ เพื่อสร้างความพึงพอใจจากหัวหน้า
งานหรือผูเข้ารับบริการ เพราะคิดว่าสามารถสนับสนุนความส าเร็จที่เกิดขึ้นให้กับตนเองได้แต่บางท่าน
้
ประสบความสาเร็จได้ จากการสนับสนุนของผู้ร่วมงานโดยพยายามทาทุกวิถีทาง ให้สมาชิกรักใคร่เพื่อ
จะได้สนับสนุนให้ตนเองประสบความสาเร็จใน และก็ยังมีอีกหลายต่อหลายคนที่มีความต้องการและ
ความมุ่งหวังที่จะให้หน้าที่ การงานของตนประสบความสาเร็จด้วความสามารถและฝีมือของตัวเอง
ความสาเร็จด้วยฝีมือของเราเองจะเป็นสิ่งที่น่าภาคภูมิใจที่สุดในชีวิต ดังนั้นการพัฒนาจิตวิญญาณ
ความเป็นครูในเบืองต้นจึงขอนาเสนอเทคนิคและวิธีการเพื่อการสร้างความสาเร็จในการทางานในฐานะ
้
วิชาชีพครู ซึ่งจัดเป็นวิชาชีพชั้นสูงด้วยหลักการของ " D-E-V-EL-O-P " ดังนี้ Development : ไม่
หยุดยั้งการพัฒนา Endurance : มุ่งเน้นความอดทน Versatile : หลากหลายความสามารถ Love : รัก
งานที่ทา Organizing : จัดการเป็นเลิศ Positive Thinking : คิดแต่ทางบวก
2. วินัยและจรรยาบรรณวิชาชีพครู
จรรยาบรรณครู พ.ศ. 2539
1) ให้กาลังใจในการศึกษาเล่าเรียนแก่ศษย์โดยเสมอหน้า
ิ
2) ครูต้องอบรม สั่งสอน ฝึกฝน สร้างเสริมความรู้ ทักษะและนิสัย ที่ถูกต้องดีงาม ให้
เกิดแก่ศิษย์ อย่างเต็มความสามารถด้วยความบริสุทธิ์ใจ
3) ครูต้องประพฤติ ปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ดีแก่ศิษย์ทั้งทางกาย วาจา และจิตใจ
4) ครูต้องไม่กระทาตนเป็นปฏิปักษ์ตอความเจริญทางกาย สติปัญญา จิตใจ อารมณ์
่
และสังคมของศิษย์
5) ครูต้องไม่แสวงหาประโยชน์อันเป็นอามิสสินจ้างจากศิษ ย์ ในการปฏิบัติหน้าที่
ตามปกติ และไม่ใช้ให้ศษย์กระทาการใด ๆ อันเป็นการหาผลประโยชน์ ให้แก่ตนโดยมิชอบ
ิ
6) ครูย่อมพัฒนาตนเองทั้งทางด้านวิชาชีพ ด้านบุคลิกภาพและวิสัยทัศน์ให้ทันต่อการ
พัฒนาทาง วิทยาการเศรษฐกิจสังคมและการเมืองอยู่เสมอ
7) ครูย่อมรักและศรัทธาในวิชาชีพครูและเป็นสมาชิกที่ดต่อองค์กรวิชาชีพครู
ี
8) ครูพึงช่วยเหลือเกื้อกูลครูและชุมชนในทางสร้างสรรค์

11. 9) ครูพึง ประพฤติ ปฏิ บัติต น เป็ นผู้น าในการอนุรั ก ษ์ และพั ฒนาภูมิปั ญ ญา และ
วัฒนธรรมไทย
3. หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
“เศรษฐกิจพอเพียง” เป็นปรัชญาที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชดารัสชี้แนะ
แนวทาง การดาเนินชีวิตแก่พสกนิกรชาวไทย กรอบแนวคิด เป็นปรัชญาที่ชี้แนะแนวทางการดารงอยู่
และปฏิบัติตนในทางที่ค วรจะเป็นโดยมีพื้นฐานมาจากวิถีชีวิตดั้งเดิมของสังคมไทย สามารถนามา
ประยุกต์ใช้ได้ตลอดเวลา และเป็นการมองโลกเชิงระบบที่มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา มุ่งเน้นการ
รอดพ้นจากภัยและวิกฤติ เพื่อความมั่นคงและความยั่งยืนของการพัฒนา คุณลักษณะ เศรษฐกิจ
พอเพียงสามารถนามาประยุกต์ใช้กับการปฏิบัติตนได้ในทุกระดับ โดยเน้นการปฏิบัติบนทางสายกลาง
และการพัฒนาอย่างเป็นขั้นตอน
คานิยาม ความพอเพียงจะต้องประกอบด้วย 3 คุณลักษณะพร้อม ๆ กัน ดังนี้
1) ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดีที่ไม่น้อยเกิดไปและไม่มากเกินไป โดยไม่
เบียดเบียนตนเองและผู้อื่น เช่น การผลิตและการบริโภคที่อยู่ในระดับพอประมาณ
2) ความมีเหตุผล หมายถึง การตัดสินใจเกี่ยวกับระดับของความพอเพียงนั้นจะต้อง
เป็นไปอย่างมีเหตุผล โดยพิจารณาจากเหตุปัจจัยที่เกี่ยวข้องตลอดจนคานึงถึงผลที่คาดว่าจะเกิดขึ้น
จากการกระทานั้น ๆ อย่างรอบคอบ
3) การมีภูมิคุ้มกันที่ดีในตัว หมายถึง การเตรียมตัวให้พร้อมรับผลกระทบ และการ
เปลี่ยนแปลงด้านต่าง ๆ ที่จะเกิดขึ้นโดยคานึงถึงความเป็นไปได้ของสถานการณ์ต่าง ๆ ที่คาดว่าจะ
เกิดขึ้นในอนาคตทั้งใกล้และไกล
เงื่อนไข การตัดสินใจและการดาเนินกิจกรรมต่าง ๆ ให้อยู่ในระดับพอเพียงนั้น ต้องอาศัยทั้ง
ความรุ้ และคุณธรรมเป็นพืนฐาน กล่าวคือ 1. เงื่อนไขความรู้ 2. เงื่อนไขความธรรม มีความตระหนักใน
้
คุณธรรม
หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4 การวางแผนกลยุทธ์เพื่อพัฒนาคุณภาพผู้เรียน
1. การวิเคราะห์บทบาทหน้าที่ความรับผิดชอบเพื่อพัฒนาคุณภาพผู้เรียน
หน้าที่และความรับผิดชอบของครูเป็นส่วนสาคัญยิ่งในการประกอบวิชาชีพครูและการดารง
ความเป็นครูของครูแต่ละคน งานครูอาจกาหนดได้ว่ามีงานสอนงานอบรม และงานพัฒนาศิษย์ให้
บรรลุ ต ามวั ต ถุ ป ระสงค์ ข องหลั ก สู ต รและแผนการศึ ก ษาแห่ ง ชาติ ครู ต้ อ งมี ห น้ า ที่ แ ละรั บ ผิ ด ชอบ
มากมายกว้ า งขวางยิ่ ง งานสอนเป็ น หน้ า ที่ ค รู ที่ มุ่ ง ไปที่ ศิ ษ ย์ ใ นด้ า นการให้ ข้ อ มู ล การให้ เ นื้ อ หา
ความรู้ เป็นการเผชิญกันระหว่างครูกับศิษย์ งานอบรมเป็นการจัดกระบวนการเรียนให้ศิษย์ได้มี
ประสบการณ์ต่างๆที่ครูวางแผนไว้เพื่อให้ศิษย์เติบโตและอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข ส่วนงานพัฒนา
ศิษย์นั้นครูมีหน้าที่และความรับผิดชอบมากมายทั้งงานที่ต้องสัมผัสกับบุคคลภายนอกโรงเรียนและ
รวมถึงตัวครูเองด้วย

12. หน้าที่ตามภาระกิจของงานครู หน้าที่และความรับผิดชอบของครูจากคาว่า TEACHERS สรุป
ได้ดังนี้ T = Teaching and Training การสั่งสอนและการฝึกฝนอบรม E = Ethics Instruction การ
อบรมคุณธรรมและจริยธรรม A = Action Research การค้นคว้าวิจัยหรือการแสวงหาความรู้
ใหม่ๆ C = Cultural Heritage การถ่ายทอดวัฒนธรรม H = Human Relationship การสร้าง
มนุษยสัมพันธ์ E = Extra Jobs การปฏิบัติหน้าที่พิเศษต่างๆ R = Reporting and Counseling การ
รายงานผลและการแนะแนว S = Student Activities การจัดกิจกรรมนักเรียน
2. การวางแผนกลยุทธ์เพื่อพัฒนาคุณภาพผู้เรียน
การวางแผน เป็ น กระบวนการก าหนดทางเลื อ กที่ จ ะด าเนิ น การในอนาคต เพื่ อ ให้ บ รรลุ
วัตถุประสงค์ที่ตองการ โดยวิธีการที่ให้ประโยชน์สูงสุด
้
ขั้นตอนการวางแผนกลยุทธ์เพื่อพัฒนาคุณภาพผูเรียน ้
1) ศึก ษารวบรวมข้อมูล สารเทศ โดยศึกษา แผนยุ ท ธศาสตร์ แผนพัฒนาคุณภาพของ
กระทรวงศึกษาธิการ สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน สานักงานเขตพื้นที่การศึกษา และ
สถานศึกษา ศึกษาหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 หลักสูตรสถานศึกษา
2) การวางแผนและนาแผนไปปฏิบัติ โดยใช้วงจร " Deming " คือวงจรบริหารงานคุณภาพ
ประกอบด้วย 4 ขั้นตอน คือ PDCA
3. การวิจัยเพื่อพัฒนาคุณภาพผู้เรียน
พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2)พ.ศ. 2554 ได้
กาหนดให้นาการวิจัยมาใช้การวิจัยเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ ดังนี้
1) การวิจัยในกระบวนการเรียนรู้ มุ่งให้ผู้เรียนทาวิจัย เพื่อใช้กระบวนการวิจัยเป็นส่วน
หนึ่งของการเรียนรู้ ผู้เรียนสามารถวิจัยในเรื่องที่สนใจหรือต้องการหาความรู้หรื อต้องการแก้ไขปัญหา
การเรียนรู้
2) การวิจัยพัฒนาการเรียนรู้ มุ่งให้ผู้สอนสามารถทาวิจัย เพื่อพัฒนาการเรียนรู้ด้วย
การศึกษาวิเคราะห์ปัญหาการเรียนรู้ วางแผนแก้ไขปัญหาการเรียนรู้ เก็บรวบรวมข้อมูล และวิเคราะห์
ข้อมูลอย่างเป็นระบบ ผู้ส อนสามารถท าวิจัยและพัฒนานวัตกรรมการศึกษาที่นาไปสู่คุณภาพการ
เรียนรู้
3) การวิจัยพัฒนาคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา มุ่งให้ผู้บริหารทาการวิจัยและนา
ผลการวิจัยมาประกอบการตัดสินใจ รวมทั้งจัดทานโยบายและวางแผนบริหารจัดการสถานศึกษาให้
เป็นองค์กรที่นาไป สู่คุณภาพการจัดการศึกษา และเป็นแหล่งสร้างเสริมประสบการณ์เรียนรู้ของผู้เรียน
อย่างมีคุณภาพ
กระบวนการวิจัยเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ มี 5 ขั้นตอน ดังนี้ ขั้นตอนที่ 1 วิเคราะห์ความต้องการ/
พัฒนาการเรียนรู้ ขั้นตอนที่ 2 วางแผนการจัดการเรียนรู้ ขั้นตอนที่ 3 จัดกิจกรรมการเรียนรู้ ขั้นตอน
ที่ 4 ประเมินผลการเรียนรู้ ขั้นตอนที่ 5 ทารายงานผลการเรียนรู้

13. บทที่ 4
บทสรุป
ในการพัฒนาคุณภาพการศึกษา ในฐานะของผูปฏิบัติหน้าที่ขาราชการครู จึงต้องคานึกถึง
้ ้
การพัฒนาศักยภาพผูเรียน ให้เป็นไปตาม พ.ร.บ. การศึกษา เพื่อให้ผู้เรียนบรรลุตามเป้าหมายของการ
้
จัดการศึกษา ดังนั้นก กระบวนการที่ครูต้องทาให้อย่างเป็นระบบเพื่อให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้ มี
คุณลักษณะอันพึงประสงค์ และสมรรถนะตามที่หลักสูตรกาหนด มีดังนี้
1. วิเคราะห์หลักสูตร บริบทพืนฐานด้านผู้เรียน สถานที่ การจัดชั้นเรียน
้
2. วางแผน ออกแบบการเรียนจัดการเรียนรู้
3. ทาแผนการจัดการเรียนรู้
4. จัดกิจกรรมการเรียนรู้ โดยใช้ สื่อ กระบวนการที่หลากหลาย
5. ประเมินผลการจัดการเรียนรู้
6. วิเคราะห์ปัญหา จุดพัฒนา หรือแก้ปัญหาโดยใช้กระบวนการวิจัยในชั้นเรียน

14. บรรณานุกรม
Tyler, R. W. (1949). Basic principles of curriculum and instruction. London: Kluwer Academic
Publishers.
จิตรศรา ดาด้า ทรงนาศึก เข้าถึงเมื่อ 25 กันยายน 2555
http://www.learners.in.th/blogs/posts/511425
ชัยวัฒน์ สุทธิรตน์ ,บทความ เข้าถึงเมื่อ 25 กันยายน 2555
ั
http://office.nu.ac.th/edu_teach/ASS/Download/vchk-การออกแบบการวัดและประเมินผล
การเรียนรู้- อ.ชัยวัฒน์ -new.pdf
พรรณี ชูทัย เจนจิต . 2538 . จิตวิทยาการเรียนการสอน. พิมพ์ครั้งที่ 4 ; กรุงเทพ , บริษัท
คอมแพคท์พริ้นท์จากัด.
บุหงา วชิระศักดิ์มงคล ,บทความ ภาวะผูนาทางวิชาการ : ภาวะผูนาทางวิชาการ รองศาสตราจารย์
้ ้
http://office.nu.ac.th/edu_teach/ASS/Download/vchk-B1.ภาวะผูนาทางวิชาการ.pdf
้
อัจฉรา ธรรมาภรณ์ .2531. จิตวิทยาการเรียนรู้. ปัตตานี : คณะศึกษาศาสตร์ หาวิทยาลัยสงขลา
นครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี, 2531.
http://office.nu.ac.th/edu_teach/ASS/Download/vchk-ความเป็นครู-อ.ภูฟ้า.pdf เข้าถึงเมื่อ 28
กันยายน 2555
http://www.moobankru.com/special_subject3.html เข้าถึงเมื่อ 24 กันยายน 2555
http://www.inspect9.moe.go.th/economic_king80.htm เข้าถึงเมื่อ 22 กันยายน 2555
http://panchalee.wordpress.com/2011/06/17/การวิจัยเพื่อพัฒนา เข้าถึงเมื่อ 25 กันยายน 2555
http://inded.rmutsv.ac.th/datapdf/08/2010-08-09_07-52-43_chaiya.pdf เข้าถึงเมื่อ 25 กันยายน
2555