1. การคัดลายมือ เปนการฝกเขียนตัวอักษรไทยใหถูกตองตามหลักการเขียนคําไทย ซึ่งจะตอง
คํา นึ งถึ ง ความถู กต อ งของตัว อั ก ษรไทย เขี ย นให อา นงา ย มีช อ งไฟ มี ว รรคตอน ตั ว อั ก ษรเสมอกั น
วางพยัญชนะ สระ และวรรณยุกตใหถูกที่ ตัวสะกดการันตถูกตอง และลายมือสวยงาม การคัดลายมือ
มีแบบการคัดหลายแบบ ดังนี้
๑. ประเภทตัวเหลี่ยม มีลักษณะเดน คือ เสนตัวอักษรสวนใหญเปนเสนตรง ตัวอักษรแบบเหลี่ยม เชน
๑.๑ ตัวอักษรแบบอาลักษณ ของแผนกอาลักษณ กองประกาศิต สํานักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี
ใช เ ป น แบบตั ว อั ก ษรที่ ส วยงาม ใช ใ นงานเขี ย นเกี่ ย วกั บ พระมหากษั ต ริ ย การเขี ย นทางราชการ
การเขียนกฎหมาย หรือใชเขียนเพื่อการเกียรติยศ หรือในเอกสารพิเศษตางๆ เชน ประกาศนียบัต ร
ปริญญาบัตร เปนตน

2. ๑.๒ ตัวอักษรแบบพระยาผดุงวิทยาเสริม เปนตัวอักษรที่พระยาผดุงวิทยาเสริมเขียน
ในแบบหัดอานหนังสือภาษาไทยภาคตน แบบฝกอาน ก ข ก กา และหนังสือหัดอานเบื้องตน

3. ๑.๓ ตัวอักษรแบบโรงเรียนทุงมหาเมฆ มีลักษณะตัวอักษรคลายแบบของพระยาผดุงวิทยาเสริม
ซึ่งอาจารยสูริน สุพรรณรัตน อาจารยใหญทานแรกของโรงเรียน ไดนําลายมือของบิดา คือ อาจารยมงคล

สุ พ รรณรั ต น เจ า ของและอาจารย ใ หญ โ รงเรี ย นสุ พ มาศพิ ท ยาคม (ตรอกวั ด ราชนั ด ดา จ.พระนคร)
มาเปนตนแบบใหอาจารยพูนสุข นีลวัฒนานนท (ปุณยสวัสดิ์) จัดทําเปนแบบคัดลายมือของโรงเรียน
๑.๔ ตัวอักษรแบบโรงเรียนสายน้ําทิพย มีลักษณะตัวอักษรคลายแบบของพระยาผดุงวิทยาเสริม

4. ซึ่ ง คณะครู โ รงเรี ย นสายน้ํ า ทิ พ ย ไ ด นํ า แบบตั ว อั ก ษรของ อาจารย ม งคล สุ พ รรณรั ต น มาดั ด แปลง
และทําเปนแบบฝกหัดคัดลายมือของโรงเรียน
๑.๕ ตัวอักษรแบบภาควิชาภาควิชาประถมศึกษา คณะครุศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย
มีลักษณะคลายแบบของพระยาผดุงวิทยาเสริม เปนตัวอักษรที่ใชเปนแบบฝกคัดลายมือของนิสิตที่เรียน
ครูทกคนเพื่อนําไปเปนแบบอยางสอนนักเรียนตอไป
ุ

5. ๒. ประเภทตัวกลมหรือตัวมน มีลักษณะเดน คือ ลักษณะตัวอักษรมีเสนโคงประกอบอยู เชน
๒.๑ ตัวอักษรแบบกระทรวงศึกษาธิการ เปนแบบตัวอักษรที่กระทรวงธรรมการหรือกระทรวงศึกษาธิการ
ในอดีตไดดัดแปลงรูปแบบตัวอักษรของ ขุนสัมฤทธิ์วรรณการเพื่อทําเปนแบบฝกหัดคัดลายมือสําหรับใช
กับนักเรียนในโรงเรียนประถมศึกษาทั่วประเทศ

6. ๒.๒ ตัวอักษรแบบขุนสัมฤทธิ์วรรณการ เปนแบบตัวอักษรไทยของขุนสัมฤทธิ์วรรณการ
ที่กระทรวงธรรมการหรือกระทรวงศึกษาธิการในอดีตไดใชเปนแบบคัดลายมือของนักเรียนประถมศึกษา

7. ๒.๓ ตัวอักษรแบบราชบัณฑิตยสถาน เปนแบบอักษรที่ราชบัณฑิตยสถานไดกําหนดขึ้น
เพื่อเปน แนวทางในการสรางตัวอักษรไทยทั้งการเขียนและการพิมพ และใชเปนแบบในการเขียนอักษรไทย
ที่เปนมาตรฐาน ลักษณะตัวอักษรเป นแบบที่มีหัว กลม ตัวกลม ความหนักเบาของเสนเสมอกันหมด
ซึ่งทางราชบัณฑิตยสถาน เรียกวา ตัวแบบหลัก สวนรูปแบบตัวอักษรอื่นๆ ที่ใชกันทั่วไปและมีความ
แตกตางกับตัวแบบหลักบางนั้น ถือวาถูกตองเชนเดียวกัน ราชบัณฑิตยสถาน เรียกวา ตัวแบบเลือก

8. ลักษณะของการคัดลายมือ
การคัดลายมือมี ๓ ลักษณะ คือ
๑. การคัดลายมือตัวบรรจงเต็มบรรทัด นักเรียนชั้นประถมศึกษาปท่ี ๑ และ ๒ ควรฝกคัดลายมือ
ตัวบรรจงเต็มบรรทัด เนื่องจากเปนชวงที่กลามเนื้อมือและการประสานระหวางตากับมือยังพัฒนาไมเต็มที่
๒. การคัดลายมือตัวบรรจงครึ่งบรรทัด นักเรียนชั้นประถมศึกษาปที่ ๓ และ ๔ จะมีการประสาน
ระหวางกลามเนื้อมือและตาเพิ่มมากขึ้น จึงควรฝกคัดลายมือตัวบรรจงครึ่งบรรทัด แตขณะเดียวกันก็ยัง
ตองฝกคัดลายมือตัวบรรจงเต็มบรรทัดดวย

9. ๓. การคัดลายมือหวัดแกมบรรจง เปนการคัดลายมือแบบหวัดแตใหอานออก การเขียนลายมือ
หวั ด แกมบรรจงเป น การเขี ย นที่ ใ ช ใ นชี วิ ต ประจํ า วั น ซึ่ ง ผู เ ขี ย นจะต อ งเขี ย นให อ า นง า ย มี ช อ งไฟ
เวนวรรคตอนถูกตอง และเขียนดวยลายมือที่สวยงาม นักเรียนชั้นประถมศึกษาปที่ ๕ และ ๖ ควรหัด
คัดลายมือลายมือหวัดแกมบรรจง โดยคัดใหรวดเร็ว สวยงาม ถูกตอง และนาอาน โดยมีการฝกคัดลายมือ
ตัวบรรจงเต็มบรรทัดและครึ่งบรรทัดเปนครั้งคราว
หลักการคัดลายมือ
๑. นั่งตัวตรง เขียนดวยมือขวา สวนมือซายวางบนกระดาษที่จะเขียนเพื่อมิใหกระดาษเลื่อนไปมา
ขอศอกขวาวางบนโตะขณะที่เขียน สายตาหางจากกระดาษที่เขียนประมาณ ๑ ฟุต
๒. จับดินสอหรือปากกาใหถูก โดยดินสอหรือปากกาจะอยูที่นิ้วหัวแมมือกับนิ้วชี้และนิ้วกลาง
สวนนิ้วนางกับนิ้วกอยงอไวในฝามือ
๓. การเขียนตัวอักษรใหเขียนใหถูกสวน ตัวอักษรตั้งตรง การเขียนพยัญชนะไทยทุกตัวตองเริ่ม
เขียนหัวกอน ยกเสนตัว ก และ ธ ซึ่งไมมีหัว เวนชองไฟและวรรคตอนใหพองาม วางเครื่องหมายตางๆ
ใหถูกตองตามตําแหนง
๔. การวางพยัญชนะ สระ และวรรณยุกต สระทุกตัวมีตําแหนงซึ่งสัมพันธกับพยัญชนะ เชน
๔.๑ สระที่อยูหนาพยัญชนะ ไดแก เ- แ- โ- ใ- ไ-
๔.๒ สระที่อยูหลังพยัญชนะ ไดแก -ะ -า
๔.๓ สระที่อยูเหนือพยัญชนะ ไดแก -ิ -ี -ึ -ื
๔.๔ ไมหันอากาศ ( - ) ไมไตคู ( -  ) นิคหิต ( - ํ ) จะวางเหนือพยัญชนะตรงกลาง
๔.๕ สระที่อยูใตพยัญชนะ ไดแก -ุ -ู

แนวการจัดการจัดการเรียนการสอน
๑. ใหนักเรียนฝกคัดลายมือทุกวัน
๒. ใหนักเรียนจัดทําสมุดคําตางๆ เชน คําศัพท คําขวัญ เพื่อฝกคัดลายมือ
๓. การแขงขันหรือประกวดคัดลายมือ
แนวการวัดและประเมินผล
การวั ด และประเมิ น ผล ครู อ าจให นั ก เรี ย นคั ด ข อ ความที่ กํ า หนดให ภ ายในเวลาที่ กํ า หนด
โดยสัง เกตท าทางการคั ดของนั กเรี ยนว าถูกตองหรื อไม เช น ท าทางในการเขียน อาทิ การจั บดิ นสอ
หรื อ ปากกา ระยะห า งระหว า งสายตากั บ สมุ ด จากนั้ น ตรวจผลงานโดยมี เ กณฑ ก ารให ค ะแนน
เชน การเขียนตัวอักษรถูกตอง การวางวรรณยุกตถูกที่ ความเปนระเบียบเรียบรอย ความสะอาด เปนตน

10. โดยการประเมินผลการคัดลายมือ อาจใชวิธีการแบงผลงานการคัดลายมือเปนกลุมคุณภาพ ไดแก ดีมาก
ดี พอใช ตองปรับปรุง เปนตน
คําที่มักเขียนผิด