socjologia sportu

1. Socjologia

2. Socjologia
• Jest nauką o zbiorowościach i procesach, które
w nich zachodzą.

3. Determinanty życia zbiorowego, to
czynniki wpływające na życie
w zbiorowości, w społeczeństwie
1. Biologiczne
2. Geograficzne
3. Demograficzne
4. Ekonomiczne
5. Kulturowe

4. KULTURA
• Całkowity dorobek ludzkości poprzez uczenie się; to
co dana rzecz symbolizuje, niesie za sobą.
• Ogół wytworów ludzkich, takich które są nabywane
przez uczenie się i przekazywane innym ludziom,
pokoleniom na drodze informacji pozagenetycznych.

5. Kultura jako atrybut człowieka
• Obejmuje całość życia zbiorowego
• Pozbawiona jest wartościowania
• Jest tworem zbiorowym
• Narasta i przekształca się w czasie

6. Treść kultury
1. Wzory sposobów myślenia, odczuwania fi reagowania
• idealne
• realne
2. Wartości odczuwane, zinternalizowane, uznawane,
realizowane
• systemy i hierarchie
• konflikt wartości
3. Normy – wynikają z wartości, określane są przez obyczaje
4. Sankcje
• formalne
• nieformalne
5. Znaki i symbole

7. Semiotyczna interpretacja sportu - sport
jako system znaków (forma przekazu) to:
• Kod odnoszący się do sytuacji „czysto sportowej”-
konwencjonalny system zasad nadających sens sportowej walce.
• Kod uniwersalnych interakcji/aktów symbolicznych – zmagania
sportowe jako metafora wartości
o charakterze uniwersalnym (odnoszących się do ludzkiego
życia).
• Warstwa znaczeniowa przypisana zewnętrznie – wynikająca z
potrzeb i dążeń ogólnospołecznych, np. : idee braterstwa,
pokoju, koegzystencji, współpracy itd. (uniwersalizm odnoszący
się do stosunków na poziomie lokalnym i globalnym).

8. Patologia
• „pathos ” – cierpienie „logia” – przyrostek tworzący
rzeczowniki oznaczające gałęzie nauki.
• Patologia – nauka o cierpieniu, chorobach
organizmu.
• Patologia społeczna odnosi się do organizmu
społecznego.

9. PATOLOGIA SPOŁECZNA
• Jest zespołem zjawisk szkodliwych i to zarówno w
aspekcie indywidualnym jak i grupowym, o
określonej genezie, zasięgu społecznym negatywnych
skutkach. Jest też dyscypliną naukową zajmującą się
negatywną dewiacją społeczną. Jest nauką o
przyczynach, objawach i zwalczaniu takich chorób
społecznych jak przestępczość, pijaństwo, lekomania
i inne.

10. RODZAJE PATOLOGII SPOŁECZNEJ

11. Patologia indywidualna
• uzależnienia (narkomania, alkoholizm, lekomania),
• samobójstwa,
• przestępczość (osoby nieletnie),
• prostytucja,
• dewiacje seksualne.

12. Patologia rodziny
• rozpad rodziny,
• przemoc w rodzinie,
• pozbawienie praw rodzicielskich,
• osłabienie funkcji wychowawczej rodziny,
• sieroctwo społeczne.

13. Patologia struktur organizacyjnych
• biurokracja,
• korupcja,
• bezrobocie,
• przestępczość zorganizowana,
• ubóstwo.
• dyskryminacja polityczna, religijna, rasowa,
• subkultury młodzieżowe.

14. ODMIANY PROFILAKTYKI
PATOLOGII SPOŁECZNEJ

15. Profilaktyka eliminująco-uprzedzająca
Wiąże się ona z możliwie najwcześniejszym
wykrywaniem i usuwaniem biologicznych,
psychicznych i społecznych czynników
zwiększających ryzyko wykolejenia jednostki.
Stosowanie takich działań wyraża się w blokowaniu
patogennych czynników, lub zwiększaniu odporności
jednostki na wpływ wymienionych czynników.

16. Profilaktyka eliminująco-objawowa
Polega ona na możliwie wczesnym wykrywaniu i
reagowaniu na początkowe objawy niedostosowania
jak np. wagary, ucieczki z domu, agresywny stosunek
do rodziców, nauczycieli czy rówieśników,
niepowodzenia szkolne.
Celem tych działań jest likwidowanie skłonności
młodzieży do zachowań nieakceptowanych
społecznie.

17. Profilaktyka powstrzymująca
Za pomocą różnych środków uniemożliwia ona lub
utrudnia podjęcie decyzji dotyczącej czynu
nagannego, bądź też wywołuje zmianę takiej decyzji.

18. Profilaktyka kreatywna
Wzmacnia ona i podtrzymuje formy zachowań alternatywne
do nieakceptowanych społeczne, czyli, takie, które mając
charakter prospołeczny wywierają wpływ na ludzi tłumiąc siłę
oddziaływania szkodliwych czynników konkurencyjnych.
Zalążki postaw prospołecznych powinny być kształtowane w
procesie wychowania.
Wyniki wielu badań wskazują, że pod względem skuteczności
i poniesionych kosztów (materialnych, społecznych i
etycznych) profilaktyka kreatywna jest znacznie bardziej
opłacalna, niż oparta na destrukcji tradycyjna działalność
profilaktyczna.

19. PODSTAWOWE CECHY DZIAŁAŃ
PROFILAKTYCZNYCH
• 1. Aktywność – działania prewencyjne, w
przeciwieństwie do terapeutycznych, nie mają
charakteru reaktywnego, gdyż pojawiają się zanim
jeszcze wystąpiły zaburzenia.
• 2. Ukierunkowanie na zaspokojenie potrzeb –
zachowania życia jednostki, uzyskiwania wsparcia,
miłości, odnajdywania poczucia własnej tożsamości.
• 3. Globalne podejście – działania profilaktyczne łączą
takie dyscypliny, jak zdrowie fizyczne i psychiczne,
uzależnienia, przestępczość itp.

20. • 4. Osobista odpowiedzialność – jednostka sama ponosi
odpowiedzialność za własne życie.
• 5. Wielowymiarowość działań – zaangażowanie
w działalność zarówno profesjonalistów jak
i wolontariuszy a także rodziców, nauczycieli -
wychowawców.
• 6. Relacja jednostka - środowisko –
jednostka nie może być zdrowa, jeśli chore jest
środowisko i odwrotnie.

21. Rodzaje oddziaływań profilaktycznych
adresowanych do ludzi młodych:
• INFORMACYJNY - zakłada, że dostarczanie rzetelnej
wiedzy w sposób kompetentny i interesujący,
prowadzi do zmiany postaw dzieci i młodzieży na
pozytywne.
• Model ten realizowany jest z reguły w sytuacji
dydaktycznej. Działanie takie określa się jako
nauczania faktów

22. • AFEKTYWNEJ EDUKACJI – pobudzenie osobowego
rozwoju jednostki jako osłabienie ryzyka wejścia na
drogę patologii.
• Celem takiej edukacji jest rozwijanie jednostkowej
samoświadomości i samooceny. Młody człowiek
włączony jest w działania, podczas których poznaje
siebie, rozbudza własny rozwój, świadomość
przeżywanych stanów i emocji oraz doświadcza swojej
niepowtarzalności.
• Takie umiejętności mogą być przydatne w
pokonywaniu sytuacji trudnych.

23. • KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH przygotowuje młodzież
do radzenia sobie z presja rówieśniczą.
• Kształci się tu takie umiejętności, jak asertywność,
umiejętność mówienia NIE, prezentowanie własnych
opinii, wyrażanie życzeń i oczekiwań, nawiązywanie
kontaktów oraz dobieranie sobie przyjaciół.

24. • ALTERNATYW - zaspokajanie potrzeb młodego
człowieka w sposób akceptowany społecznie i
satysfakcjonujący dla niego samego sprawi, iż nie
będzie on podejmował wykorzystywanych wcześniej
działań destrukcyjnych dla zaspokojenia tych samych
potrzeb.

25. Sport jako komunikat treści
utrwalanych na poziomie:
• Jednostkowym – osobowość społeczna
• Społecznym – świadomość zbiorowa

26. Strukturalno-funkcjonalna
interpretacja sportu wskazuje na:
• Funkcje (dysfunkcje) sportu w obrębie systemu
społecznego.
• Sport jako element kultury / systemu normatywnego
(sfera wartości, norm i sankcji).

27. Sport generatorem wartości
społecznych/walorów socjalizacyjnych:
• kreuje nowe normy, standardy zachowań,
• kreuje nowe role społeczne, wzory osobowe, rodzaje
stosunków społecznych, grupy formalne
i nieformalne,
• generuje procesy interakcyjne i integracyjne na
poziomie osobowości, grup rówieśniczych, środowisk
lokalnych, wspólnot narodowych i ponadnarodowych,
• jest wyznacznikiem pozycji osiąganej (grupy dzieci i
młodzieży, sport wyczynowy).

28. Media i sport

29. Funkcje mediów
• Informacja – orientacja w środowisku
• Integracja – korelacja jednostki ze środowiskiem
• Ucieczka – rozrywka
• Zachowanie wzorów – transmisja wzorców
kulturowych

30. Rodzaje mediów i ich cechy:
• Prasa – opóźnienie sprawozdawczości, niedobór wizualności (fotografia)
• Radio – brak wizualności, aspekt symultaniczności (szeroki rezonans
społeczny, ale limity/ograniczenia czasowe).
• Telewizja – główne cechy: wizualność, symultaniczność, powtarzalność
– reprodukcja rzeczywistości w przekazie, ogromny wpływ społeczny.
• Internet – niekontrolowana źródło informacji, pozbawione ograniczeń
względem miejsca i czasu, skupia cechy prasy, radia i telewizji dając
możliwość indywidualnej kreacji form przekazu/odbioru i charakteru
uczestnictwa.
• Gry wideo/komputerowe itp. – identyfikacja, przyjemność połączona
nie tylko z dostarczaniem informacji, ale z rozwojem umiejętności –
substytucja czy rozszerzenie.
• Film – uzasadniona rekonstrukcja i interpretacja rzeczywistości,
artystyczny komentarz.

31. Funkcje sportu w mediach
• Funkcje informacyjne – lepsza znajomość gry,
wyników, statystyk.
• Funkcje integracyjne – wzbudzanie poczucia więzi
wśród kibiców, wspólne emocje.
• Funkcje pobudzające- wywoływanie doznań
przyjemnych, estetycznych, ożywczych (funkcja
afektywna).
• Funkcje eskapistyczne – umożliwienie ucieczki od
negatywnych emocji czy kłopotów osobistych.

32. Telewizja jako kreator widowiska
sportowego - reprodukcja rzeczywistości
• Zmienia charakter odbioru (miejsce i sytuacja
odbioru).
• Zmienia charakter pokazywanego widowiska (użycie
teleobiektywów – spłaszczanie przestrzeni,
ekspozycja detali, wraz z bezpośrednimi
powtórzeniami deformuje znacznie widowisko –
zmiana geometrii stadionu i samych zawodów;
komentowanie wizji).

33. Zawody w transmisji telewizyjnej –
prymat rozrywki nad informacją:
• nie toczą się w jednowymiarowej skali czasowej,
• następuje selekcja akcji, epizodów, akcentowanie
sytuacji dramatycznych, włączanie do narracji
wątków pobocznych – historie zawodników
w komentarzu, wcięcia publiczności, niespodzianki;
• powstaje wykreowana i wyreżyserowana
rzeczywistość, bardziej gwałtowna i emocjonująca
(choć pozbawiona tzw. zarazy psychicznej tłumu,
często obecnej na trybunach).

34. W rezultacie
• telewizja może rozszerzać i pogłębiać doświadczenie
sportu – wiele kamer, zbliżenia, powtórki, zwolnienia,
komentarze;
• telewizja trywializuje i rozmywa tradycyjne
doświadczenie sportowe – za dużo produkowanych
emocji i sensacji, obraz odbiega od faktycznych
wydarzeń, komentarz odbiega od obrazu, telewizja
wprowadza/wzmacnia komercyjne wartości w miejsce
tradycyjnych wartości sportowych;
• telewizja kreuje ‘gwiazdy’ sportu (indywidualne
i zbiorowe).

35. Uczestnictwo w wydarzeniu sportowym poprzez
transmisję telewizyjną:
• nie pozwala na swobodny wybór przez widza
obserwacji wybranego fragmentu akcji;
• nie zapewnia silnej, spontanicznej integracji kibiców;
• nie zbliża do natury przeżywania gry samej
w sobie.

36. „Dużo informacji – mało współdziałania znajduje
ostateczny wyraz w studiu sportowym. Sport na
ekranie lub papierze eliminuje wszelkie elementy
szczęśliwego przypadku i wszystkie integracyjne
aspekty zawodów sportowych. Zostaje tylko destylat
konkursu, wynik i dane….a rozgrywki o puchar
pucharów przedstawiane są jako „arcydzieło teatru. „
(Birrell, Voy)

37. Wpływ ewolucyjny telewizji na zmiany
w sporcie wg Goban-Klas:
• zdobycie nowych widzów i kibiców (popularyzacja dyscyplin),
• uzyskanie stałego, zaplanowanego dochodu z opłat za
transmisje (rozwiązanie dla problemów finansowych),
• z czasem uzależnienie samego sportu nie tyle od rosnących
dochodów z transmisji, ale i od wymogów samej telewizji,
wymogów sponsorów i reklamodawców,
• pozyskanie potężnych sponsorów związanych z masową
produkcją – ważny staje się nie sam sport, lecz jego medialny
wizerunek (korporacyjne sponsorowanie komercjalne).

38. Czy media skorumpowały sport, czy sport
poddał się korupcji mediów?
( J. Coakley, Sport in Society)
• Sport u swych podstaw nie został ukształtowany przez media
w ogólności, a szczególnie przez telewizję. Transformacja
sportu nie dokonała się jedynie poprzez telewizję i inne
media, jako że jest on, sport, społecznym konstruktem,
którego tworzenie następowały stopniowo na bazie .interakcji
między wszystkimi jego szeroko rozumianymi uczestnikami.
• Media, w tym telewizja nie funkcjonują w ekonomicznej i
politycznej próżni. Tak sport jak i media ograniczane są bądź
stymulowane przez czynniki polityczne, ekonomiczne, a także
społeczne.

39. Większa atrakcyjność przekazu (aspekt widowiska
teatralnego) – większa docelowa grupa odbiorców
(sportu i reklam) - większe pieniądze (dla wszystkich
zaangażowanych w „produkcję”).

40. Sport (w telewizji ) – od etyki do estetyki
• Sport widowisko dla przyjemności widza –
estetyzacja strojów sportowych, elementów
występu, akcentowanie estetycznych doznań widza.
• Od panowania nad ciałem do kultu ciała.
• Stosunek do ciała: obecnie wyraźnie emancypacyjny,
a nie dyscyplinujący.
• Element erotyczny.
• Sport a zdrowie.

41. Subkultura
• Jest grupą nieformalną, która swoje działania opiera
na podstawie odrębnych wzorów i zasad
postępowania.
• Członkowie takiej grupy zazwyczaj nie przestrzegają
norm społecznych przyjętych w danym
społeczeństwie.
• Grupa społeczna odrzucająca część wartości, norm i
wzorów postępowania uznawanych w ich
społeczeństwie i tworzącej własnej zasady.

42. • Od chwili powstania subkultury młodzieżowe na tyle
wrosły w społeczeństwo, że zaczynają być
postrzegane jako zjawisko normalne.
• Poprzez samą przynależność do subkultur, młodzież
wyraża swoją dezaprobatę wobec otaczającego ich
świata, wobec narzuconych systemów i norm
wartości, które niejednokrotnie nie są zbieżne z ich
systemem wartościowania.
• Młodzież wyrażając swój bunt stara się – szokując
swoim wyglądem, stylem bycia i życia – odcinać się
od otoczenia.

43. Cloward i Ohlin wyróżniają trzy typy
podkultur młodzieżowych
• Podkultura typowo przestępcza – powstaje
w dobrze zintegrowanych społeczeństwach,
w których występują różne formy przestępczości.
• Podkultura konfliktu – powstaje na obszarach źle
integrowanych, o dużej mobilności członków grup
i ogólnej niestabilności. Wzory zachowań pochodzą
głownie od rówieśników.

44. • Podkultura wycofania się – zwana również
podkulturą podwójnie przegranych.
• Skupia ona młodzież z niższych warstw społecznych,
która nie ma możliwości osiągnięcia sukcesu w
drodze legalnej, a której nie powiodło się także w
adaptacji nielegalnej.

45. Główne cechy subkultur młodzieżowych
wg Piotrowskiego
• Założenia ideologiczne
• Obyczajowość
• Kreowany wizerunek (image)
• Aktywność twórcza

46. • Obok przywódców i ideologów subkultury,
a więc osób, które nadają kształt jej aktywności,
istnieją szeregowi członkowie ruchu, wprowadzający
w życie idee liderów, a także liczne grono
sympatyków, identyfikujących się z ogólnym
przesłaniem lub wybranymi przejawami działalności
subkultury.

47. Subkultury możemy podzielić na
Alternatywne:
• Subkultury religijno – terapeutyczne stawiające sobie
za główny cel indywidualne doskonalenie
osobowości i podnoszenie na wyższy poziom stanu
świadomości
i wiedzy
• Ekologiczno – pacyfistyczne – które upatrują
w działalności na rzecz środowiska, zdrowia
ludzkiego i w idei pokoju nowej jakości społecznych
doświadczeń.

48. Buntu i ucieczki
• Buntu społeczno – obyczajowego – zakładają
szacunek dla indywidualności i dążenia do
realizowania określonego stylu życia, jak również
występują z pewnym pozytywnym programem
przemian w wymiarze kulturowym, społecznym, a
nawet politycznym
• Izolacja do społeczeństwa – w swojej genezie
odwołują się do kultu siły i podległości a łączą ich
doświadczenia resocjalizacyjne, swoisty żargon oraz
specyficzne formy komunikacji, tzw. drugie życie

49. Kreacyjne
• Młodzież ta wybiera twórczą drogę rozwoju:
autokreacji artystycznej, działalności happeningowej

50. Przedstawiciele subkultur wyróżniają
się w społeczeństwie wieloma cechami
• Własny styl życia o odrębnym systemie wartości, a także
założeniach ideologicznych.
• Odmienne wzorce osobowe stanowiące obiekty
naśladownictwa oraz szczególne przedmioty kultu.
• Odrębne normy i sposoby postępowania, które w wielu
przypadkach wyrażane są działaniami bulwersującymi
opinię publiczną, a nawet budzącymi strach i panikę
wśród ludzi.
• Inny, ekstrawagancki styl ubierania się.
• Odmienna ekspresja emocjonalna wspierana np.
wydawaniem gazetki.

51. Przyczyny przynależności do subkultur
• Krytyczny stosunek do otoczenia.
• Problem braku akceptacji przez dorastające
pokolenie otaczającej rzeczywistości społeczno-kulturowej,
w tym obowiązujących norm i wartości
zwłaszcza sposobów postępowania preferowanych
przez dorosłych.
• Próba zniesienia przez młodzież dotychczasowego
porządku i zmianie własnej codzienności.

52. • Kryzys społeczno-ekonomiczny i polityczny, który
staje się źródłem destabilizacji życia społecznego i
narastających niepokojów.
• Wydarzenia społeczno-polityczne, które powodują,
że wartość przeciętnego człowieka schodzi na plan
dalszy.
• Kryzys dotychczasowego systemu wartości.
• Rozstrzyganie spraw młodzieży bez jej udziału.
• Traktowanie młodych ludzi marginalnie.

53. Pseudokibice
• Przykład subkultury w sporcie.
• Pseudokibic to imitacja, podróbka, falsyfikat kibica,
podszywający się pod jego wizerunek.

54. Literatura
• Goban – Klas T., Małżeństwo doskonałe? Olimpiady i
media w erze globalnego marketingu, w: Lipiec J.,
(red.), 1994, Logos i etos polskiego olimpizmu.
Kraków.
• Coakley J.J., 1998, Sport i Society. Issues and
Controversies. Mc Graw Hill.
• Gwóźdź A., (red), 2003, Media-Eros-Przemoc. Sport
w czasach podkultury. Kraków. Universitas.
• Piotrowski P. Subkultury.