Рациональ илтгэгчтэй зэрэг
Хичээлийн сэдэвnзэргийн язгуур
Хичээлийн зохион байгуулалтСурагчид тоо бичсэн дөрвөн өнгийн цаас сугалан, ижил өнгийн цаас авсан сурагчид нэг баг болон багаа бүрдүүлнэ. Багийн гишүүд цаасан дээрх тоог нийлүүлэн өсөх эрэмбээр байрлуулан, багаас нь ихрүү нь 1, 2... гэх мэт гишүүдээ дугаарлана. Багийн гишүүд ахлагчаа сонгоно.Хүн бүхэн оролцогч байж , бусдыг хүндэтгэн сонсоно.
ЗорилгоФункцийн тухай мэдлэгийг өргөтгөн функцийн тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг олох,ХНУ-тай функцийг тодорхойлох
Сэргээн бататгах1+2+3+.....+19+20 тооны нийлбэр хэд вэ?аn= а1+(n-1)d ДАРААЛЛЫН n-Р ГИШҮҮНИЙ  ТОМЬЁО ,    Sn=    n(a1+an)  эхний n гишүүний нийлбэр олох томьёог ашиглан бодвол аn = 1+(n-1)1        20=1+(n-1)1      n=20     S20=     20(1+20)S20= 210Гауссын аргаар бодвол  1+20=21,   2+19=21,   3+18=21 ......10+11=21        10*21=210
ДАРААЛАЛ БОЛ НАТУРАЛ ТООН ДЭЭР ТОДОРХОЙЛОГДСОН  ФУНКЦ ЮМ.an=n2у=х21491601 340-1-2
Нэг хэмжигдэхүүний ямар нэг утга бүрд нөгөө хэмжигдэхүүний тодорхой нэг утгыг  харгалзуулах дүрмийг зааж байна.Ийм үед функц өгөгдлөө гэж ярьдаг . Функц гэдэг бол ямар нэг х тоо бүрд тодорхой нэг у тоо харгалзуулдаг дүрэм юм. Энэ функцийг у=f(x) гэж тэмдэглэнэ
х-хувьсагчийн өгөгдсөн утгад харгалзах у -хувьсагчийн утгыг функцийн утгын муж    (E), х- хувьсагчийн авч болох бүх утгыг  функцийн тодорхойлогдох муж  (D) гэнэ.Функц өгөх аргууд
Жишээ1                     y=x2   D(f)={-2,-1,0,1,2,3,4}    E(f)={0,4,1,16,9}Энэ харгалзааны урвуунь функц болохгүй-2-101234-2234-101149160149160ff-1DEDE
Жишээ 2Зурагт өгөгдсөн цэгүүдийг хосоор бичиж функц мөн эсэхийг тогтоо. Тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг ол.320-3-34124.3.21-2123-1-30-1f.DE-2-3142-302-33D(f)=  {3,2,0,-3}E(f)= { 1,4,2,-3 }
Жишээ 2Малчины хар халзан ХХ , шар халзан ШХ,улаан хонь УХ, бор халзанБХ  бор нүдэн БН хонь тэдний хурганы хоорондох  харгалзаа функц болохийг үзье.              х          f           у                      х   f-ийн урвуу           уХонь хурганы хоорондох харгалзаа функц болохгүй Хурга хоньны хоорондох харгалзаа функц болно ХхШхУхБхБн11111111111111ХхШхУхБхБн
Жишээ 3    Дараах хосоор тодорхойлогдсон харгалзааг функц эсэхийг тогтоож урвуу харгалзааг хосоор бичиж функц мөн эсэхийг тогтоо.  h={(0,3),(4,7),(2,5),(-3,1)}Урвуу харгалзаа нь                                        { (3,0),(7,4),(5,2),(1,-3)}                                            Dh-ийн урвуу    E240-353173157240-3hDE
Тодорхойлолту=f(x) функцийн хувьд х аргументын утгад харгалзах функцийн утгууд ялгаатай бол уг функцийг харилцан нэг утгатай (ХНУ) функц гэнэ.
Дараах графикаар өгөгдсөн функцийн харилцан нэг утгатай (ХНУ) эсэхийг тогтооу                                                         000                     х
D(f)=]-       ;      [  , E(f)=] -     ;      [  ХНУ-тай
1-р баг Дараах харгалзаа функц мөн эсэхийг тогтоо.         D                 E                                                              А.   Мөн                  Б. биш2. Дараах харгалзаагаар өгөгдсөн функцийг ХНУ –тай эсэхийг тогтоо.D                  E                                                              А. ХНУ-тай                         Б. ХНУ-гүй3. Функцийг эрэмбэлэгдсэн хосоор  харгалзаа хэлбэрээр өгчээ.Урвуу харгалзааг хосоор бич. Энэ урвуу харгалзаа нь функц болох уу? {(2,5),(3,7),(9,8)}                                             А. Болохгүй          Б. болно4. Дараах функцийн тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг ол.      у=3-20-41-4-2015-2-1012
2-р баг1. Дараах харгалзаа функц мөн эсэхийг тогтоо.     D                 EА. Мөн                         Б. биш2. Дараах харгалзаагаар өгөгдсөн функцийг ХНУ –тай эсэхийг тогтоо.D                  E                                                      А. ХНУ-тай                Б. ХНУ-гүй3. Функцийг эрэмбэлэгдсэн хосоор  харгалзаа хэлбэрээр өгчээ.Урвуу харгалзааг хосоор бич. Энэ урвуу харгалзаа нь функц болох уу?    {(-3,4),(-2,5),(-1,0)}                          А. болно                Б. болохгүй4. Дараах функцийн тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг ол.      у=              5130-2-2-1012-379
3-р баг1. Дараах харгалзаа функц мөн эсэхийг тогтоо.     D                 E                                           А. МӨН                          Б. биш2. Дараах харгалзаагаар өгөгдсөн функцийг ХНУ –тай эсэхийг тогтоо.D                  E                                                   А. ХНУ-тай                   Б. ХНУ-гүй3. Функцийг эрэмбэлэгдсэн хосоор  харгалзаа хэлбэрээр өгчээ.Урвуу харгалзааг хосоор бич. Энэ урвуу харгалзаа нь функц болох уу?    {(2,-3),(4,9),(5,7)}                      А. Болно                    Б. болохгүй4. Дараах функцийн тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг ол.      у=              -476-30123457
4-р баг1. Дараах харгалзаа функц мөн эсэхийг тогтоо.     D                 E                                                                  А. Биш                 Б. мөн2. Дараах харгалзаагаар өгөгдсөн функцийг ХНУ –тай эсэхийг тогтоо.D                  E                                                                 А. ХНУ-тай              Б. ХНУ-гүй3. Функцийг эрэмбэлэгдсэн хосоор  харгалзаа хэлбэрээр өгчээ.Урвуу харгалзааг хосоор бич. Энэ урвуу харгалзаа нь функц болох уу?    {(-1,-1),(2,-4),(3,7)}                               А. Болно                  Б.болохгүй4. Дараах функцийн тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг ол.      у=              043575312412345
    ДүгнэлтӨнөөдрийн хичээлээр Функцийн тодорхойлогдох муж ба утгын мужийн харгалзаа нь функц болох эсэхийг тогтоох,харгалзаагаар өгөдсөн функц ХНУ-тай эсэхийг мэдэж авлаа.
Гэрийн даалгавар  Сурах бичгийн 80-р хуудасны          № 1, 3, 5- дасгал
Анхаарал тавьсанд баярлалаа53-р сургуулийн математикийн багш Д.Сарантуяа
1-р баг
2-р баг
3-р баг
4-р баг

Saraa hicheel

  • 1.
  • 2.
  • 3.
    Хичээлийн зохион байгуулалтСурагчидтоо бичсэн дөрвөн өнгийн цаас сугалан, ижил өнгийн цаас авсан сурагчид нэг баг болон багаа бүрдүүлнэ. Багийн гишүүд цаасан дээрх тоог нийлүүлэн өсөх эрэмбээр байрлуулан, багаас нь ихрүү нь 1, 2... гэх мэт гишүүдээ дугаарлана. Багийн гишүүд ахлагчаа сонгоно.Хүн бүхэн оролцогч байж , бусдыг хүндэтгэн сонсоно.
  • 4.
    ЗорилгоФункцийн тухай мэдлэгийгөргөтгөн функцийн тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг олох,ХНУ-тай функцийг тодорхойлох
  • 5.
    Сэргээн бататгах1+2+3+.....+19+20 тоонынийлбэр хэд вэ?аn= а1+(n-1)d ДАРААЛЛЫН n-Р ГИШҮҮНИЙ ТОМЬЁО , Sn= n(a1+an) эхний n гишүүний нийлбэр олох томьёог ашиглан бодвол аn = 1+(n-1)1 20=1+(n-1)1 n=20 S20= 20(1+20)S20= 210Гауссын аргаар бодвол 1+20=21, 2+19=21, 3+18=21 ......10+11=21 10*21=210
  • 6.
    ДАРААЛАЛ БОЛ НАТУРАЛТООН ДЭЭР ТОДОРХОЙЛОГДСОН ФУНКЦ ЮМ.an=n2у=х21491601 340-1-2
  • 7.
    Нэг хэмжигдэхүүний ямарнэг утга бүрд нөгөө хэмжигдэхүүний тодорхой нэг утгыг харгалзуулах дүрмийг зааж байна.Ийм үед функц өгөгдлөө гэж ярьдаг . Функц гэдэг бол ямар нэг х тоо бүрд тодорхой нэг у тоо харгалзуулдаг дүрэм юм. Энэ функцийг у=f(x) гэж тэмдэглэнэ
  • 8.
    х-хувьсагчийн өгөгдсөн утгадхаргалзах у -хувьсагчийн утгыг функцийн утгын муж (E), х- хувьсагчийн авч болох бүх утгыг функцийн тодорхойлогдох муж (D) гэнэ.Функц өгөх аргууд
  • 9.
    Жишээ1 y=x2 D(f)={-2,-1,0,1,2,3,4} E(f)={0,4,1,16,9}Энэ харгалзааны урвуунь функц болохгүй-2-101234-2234-101149160149160ff-1DEDE
  • 10.
    Жишээ 2Зурагт өгөгдсөнцэгүүдийг хосоор бичиж функц мөн эсэхийг тогтоо. Тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг ол.320-3-34124.3.21-2123-1-30-1f.DE-2-3142-302-33D(f)= {3,2,0,-3}E(f)= { 1,4,2,-3 }
  • 11.
    Жишээ 2Малчины хархалзан ХХ , шар халзан ШХ,улаан хонь УХ, бор халзанБХ бор нүдэн БН хонь тэдний хурганы хоорондох харгалзаа функц болохийг үзье. х f у х f-ийн урвуу уХонь хурганы хоорондох харгалзаа функц болохгүй Хурга хоньны хоорондох харгалзаа функц болно ХхШхУхБхБн11111111111111ХхШхУхБхБн
  • 12.
    Жишээ 3 Дараах хосоор тодорхойлогдсон харгалзааг функц эсэхийг тогтоож урвуу харгалзааг хосоор бичиж функц мөн эсэхийг тогтоо. h={(0,3),(4,7),(2,5),(-3,1)}Урвуу харгалзаа нь { (3,0),(7,4),(5,2),(1,-3)} Dh-ийн урвуу E240-353173157240-3hDE
  • 13.
    Тодорхойлолту=f(x) функцийн хувьдх аргументын утгад харгалзах функцийн утгууд ялгаатай бол уг функцийг харилцан нэг утгатай (ХНУ) функц гэнэ.
  • 14.
    Дараах графикаар өгөгдсөнфункцийн харилцан нэг утгатай (ХНУ) эсэхийг тогтооу 000 х
  • 15.
    D(f)=]- ; [ , E(f)=] - ; [ ХНУ-тай
  • 16.
    1-р баг Дарааххаргалзаа функц мөн эсэхийг тогтоо. D E А. Мөн Б. биш2. Дараах харгалзаагаар өгөгдсөн функцийг ХНУ –тай эсэхийг тогтоо.D E А. ХНУ-тай Б. ХНУ-гүй3. Функцийг эрэмбэлэгдсэн хосоор харгалзаа хэлбэрээр өгчээ.Урвуу харгалзааг хосоор бич. Энэ урвуу харгалзаа нь функц болох уу? {(2,5),(3,7),(9,8)} А. Болохгүй Б. болно4. Дараах функцийн тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг ол. у=3-20-41-4-2015-2-1012
  • 17.
    2-р баг1. Дарааххаргалзаа функц мөн эсэхийг тогтоо. D EА. Мөн Б. биш2. Дараах харгалзаагаар өгөгдсөн функцийг ХНУ –тай эсэхийг тогтоо.D E А. ХНУ-тай Б. ХНУ-гүй3. Функцийг эрэмбэлэгдсэн хосоор харгалзаа хэлбэрээр өгчээ.Урвуу харгалзааг хосоор бич. Энэ урвуу харгалзаа нь функц болох уу? {(-3,4),(-2,5),(-1,0)} А. болно Б. болохгүй4. Дараах функцийн тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг ол. у= 5130-2-2-1012-379
  • 18.
    3-р баг1. Дарааххаргалзаа функц мөн эсэхийг тогтоо. D E А. МӨН Б. биш2. Дараах харгалзаагаар өгөгдсөн функцийг ХНУ –тай эсэхийг тогтоо.D E А. ХНУ-тай Б. ХНУ-гүй3. Функцийг эрэмбэлэгдсэн хосоор харгалзаа хэлбэрээр өгчээ.Урвуу харгалзааг хосоор бич. Энэ урвуу харгалзаа нь функц болох уу? {(2,-3),(4,9),(5,7)} А. Болно Б. болохгүй4. Дараах функцийн тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг ол. у= -476-30123457
  • 19.
    4-р баг1. Дарааххаргалзаа функц мөн эсэхийг тогтоо. D E А. Биш Б. мөн2. Дараах харгалзаагаар өгөгдсөн функцийг ХНУ –тай эсэхийг тогтоо.D E А. ХНУ-тай Б. ХНУ-гүй3. Функцийг эрэмбэлэгдсэн хосоор харгалзаа хэлбэрээр өгчээ.Урвуу харгалзааг хосоор бич. Энэ урвуу харгалзаа нь функц болох уу? {(-1,-1),(2,-4),(3,7)} А. Болно Б.болохгүй4. Дараах функцийн тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг ол. у= 043575312412345
  • 20.
    ДүгнэлтӨнөөдрийн хичээлээр Функцийн тодорхойлогдох муж ба утгын мужийн харгалзаа нь функц болох эсэхийг тогтоох,харгалзаагаар өгөдсөн функц ХНУ-тай эсэхийг мэдэж авлаа.
  • 21.
    Гэрийн даалгавар Сурах бичгийн 80-р хуудасны № 1, 3, 5- дасгал
  • 22.
    Анхаарал тавьсанд баярлалаа53-рсургуулийн математикийн багш Д.Сарантуяа
  • 23.
  • 24.
  • 25.
  • 26.