RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN THƯ TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM

Dịch vụ viết thuê luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, chuyên đề khóa luận
Sdt/zalo 0967 538 624/0886 091 915 https://lamluanvan.net/
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN THƯ TÍN
DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI
THƯƠNG VIỆT NAM
NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH
NGUYỄN THỊ CẨM THU
Thành phố Hồ Chí Minh - năm 2023

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN THƯ TÍN
DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI
THƯƠNG VIỆT NAM
Ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số: 8340101
Họ và tên học viên: Nguyễn Thị Cẩm Thu
Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Quỳnh Nga
Thành phố Hồ Chí Minh - năm 2023

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn với đề tài “RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG
THANH TOÁN THƯ TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ
PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM” là công trình nghiên cứu riêng của tôi,
dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Thị Quỳnh Nga.
Các số liệu, thông tin, tài liệu được dùng để thực hiện luận văn này là trung
thực, chính xác và có ghi nguồn gốc rõ ràng. Kết quả nghiên cứu được trình bày
trong luận văn chưa từng được công bố dưới bất kỳ hình thức nào.
Tác giả luận văn
Nguyễn Thị Cẩm Thu

ii
LỜI CẢM ƠN
Đầu tiên, em xin chân thành gửi lời cảm ơn quý báu đến toàn bộ quý thầy cô
Trường Đại học Ngoại thương đã tận tâm dạy dỗ, truyền đạt những kiến thức bổ ích
cho em trong suốt thời gian gắn bó tại ngôi trường thân yêu này. Em chân thành
cảm ơn đến giáo viên hướng dẫn – TS. Nguyễn Thị Quỳnh Nga, người đã nhiệt tình
hướng dẫn em hoàn thành luận văn này.
Em xin chân thành cảm ơn!

iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
TIẾNG VIỆT
STT TỪ VIẾT TẮT NỘI DUNG
1 BCTC Báo cáo tài chính
2 KHDN Khách hàng doanh nghiệp
3 NHNN Ngân hàng nước ngoài
4 NHTM Ngân hàng thương mại
5 VCB Vietcombank
6 NHPH Ngân hàng phát hành
7 NHTB Ngân hàng thông báo
8 DN Doanh nghiệp
TIẾNG ANH
STT TỪ VIẾT TẮT NỘI DUNG Ý nghĩa
1 FDI Foreign direct investment Đầu tư trực tiếp nước
ngoài
2 L/C Letter of credit Thư tín dụng
3 SME Small and Medium Doanh nghiệp vừa và
Enterprise nhỏ
4 TT Telegraphic Transfer Điện chuyển tiền
Remittance

iv
DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH, BẢNG
Bảng 1.1. Thị phần thư tín dụng của Vietcombank tại Việt Nam theo lượng điện
Swift từ năm 2018 – 2021……………………………………………………….…..2
Sơ đồ 1.1. Quy trình nghiệp vụ thư tín dụng chứng từ…………………………….16
Bảng 2.1 Hoạt động thanh toán quốc tế giai đoạn năm 2018 –
2021…………….......................................................................................................36
Biểu đồ 2.1. Tỷ trọng các phương thức thanh toán quốc tế giai đoạn năm 2018 -
2021………… ....................................................................................................... …37
Bảng 2.2. Hoạt động thư tín dụng tại Vietcombank giai đoạn 2018 –
2021…………………… .................................................................................... …...38
Biểu đồ 2.2. Tỷ trọng L/C xuất nhập khẩu tại Vietcombank giai đoạn 2018 –
2021………………………… ............................................................................ …...39

v
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH, BẢNG
MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG THANH
TOÁN THƯ TÍN DỤNG CHỨNG TỪ .................................................................. 7
1.1. Tổng quan về phương thức thanh toán thư tín dụng chứng từ............................ 7
1.1.1. Khái niệm ......................................................................................................... 7
1.1.2. Đặc điểm .......................................................................................................... 7
1.1.3. Vai trò............................................................................................................... 8
1.1.4. Cơ sở pháp lý.................................................................................................... 9
1.2. Các loại thư tín dụng chứng từ............................................................................ 9
1.2.1. Thư tín dụng hủy ngang ................................................................................... 9
1.2.2. Thư tín dụng không hủy ngang ........................................................................ 9
1.2.3. Thư tín dụng trả ngay......................................................................................10
1.2.4. Thư tín dụng trả chậm.....................................................................................10
1.2.5. Thư tín dụng dự phòng....................................................................................11
1.2.6. Thư tín dụng tuần hoàn ...................................................................................12
1.2.7. Thư tín dụng có thể chuyển nhượng ...............................................................13
1.2.8. Thư tín dụng có điều khoản đỏ .......................................................................14
1.2.9. Thư tín dụng giáp lưng....................................................................................15

vi
1.3. Quy trình nghiệp vụ thư tín dụng chứng từ........................................................16
1.4. Ưu nhược điểm phương thức thanh toán bằng thư tín dụng ..............................17
1.4.1. Ưu điểm...........................................................................................................17
1.4.2. Nhược điểm.....................................................................................................18
1.5. Rủi ro trong hoạt động thanh toán thư tín dụng chứng từ..................................20
1.5.1. Khái niệm rủi ro ..............................................................................................20
1.5.2. Các loại rủi ro trong hoạt động thanh toán theo thư tín dụng chứng từ..........20
1.5.2.1. Rủi ro kỹ thuật (Rủi ro tác nghiệp) ..............................................................20
1.5.2.2. Rủi ro tín dụng..............................................................................................21
1.5.2.3. Rủi ro đạo đức..............................................................................................22
1.5.2.4. Rủi ro bất khả kháng ....................................................................................26
1.5.2.5. Rủi ro chính trị, pháp lý ...............................................................................26
1.5.2.6. Rủi ro ngoại hối............................................................................................27
1.6. Tầm quan trọng của việc hạn chế rủi ro trong phương thức thanh toán tín dụng
chứng từ tại Ngân Hàng thương mại cổ phẩn Ngoại Thương Việt Nam..................48
1.6.1. Giới thiệu tổng quan về Ngân Hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam ..........48
1.6.2. Các sản phẩm thư tín dụng mà Vietcombank cung cấp..................................50
1.6.3. Các thành tựu đạt được....................................................................................52
1.6.4. Ý nghĩa, tầm quan trọng của việc hạn chế rủi ro thư tín dụng chứng từ tại
Vietcombank. ............................................................................................................53
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG THANH
TOÁN THƯ TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT
NAM .........................................................................................................................29
2.1. Tình hình hoạt động thanh toán quốc tế của phương thức thư tín dụng chứng từ
tại Ngân Hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam trong năm 2018 - 2021.................29

vii
2.2. Thực trạng rủi ro thanh toán theo phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân Hàng
TMCP Ngoại Thương Việt Nam.............................................................................. 34
2.3. Đánh giá về các rủi ro trong thanh toán bằng thư tín dụng chứng từ tại Ngân
Hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam.................................................................... 48
2.3.1. Những kết quả đạt được ................................................................................. 54
2.3.1.1. Phát triển sản phẩm mới, dịch vụ mới..........................................................54
2.3.1.2. Chất lượng cán bộ thanh toán quốc tế..........................................................55
2.3.1.3. Mạng lưới ngân hàng lớn .............................................................................56
2.3.2. Những nguyên nhân dẫn đến rủi ro trong hoạt động thanh toán tín dụng
chứng từ tại Ngân Hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam .......................................56
2.3.2.1. Nguyên nhân chủ quan:................................................................................57
2.3.2.2. Nguyên nhân khách quan.............................................................................63
CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG
THANH TOÁN THƯ TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG TMCP
NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM.............................................................................66
3.1. Định hướng và triển vọng hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân Hàng TMCP
Ngoại Thương Việt Nam...........................................................................................66
3.1.1. Định hướng chung.......................................................................................... 66
3.1.2. Định hướng phát triển thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ
tại ngân Hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam ...................................................... 66
3.2. Giải pháp hạn chế rủi ro trong thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng
chứng từ tại Ngân Hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam .......................................68
3.2.1. Thay đổi quy trình và ứng dụng công nghệ…………………………………68
3.2.2. Phát triển đa dạng sản phẩm………………………………………………...70
3.2.3. Phát triển năng lực và cải thiện yếu tố con người.......................................... 71
3.2.4. Nâng cao nhận thức và hỗ trợ cung cấp thông tin cho khách hàng về rủi ro .. 73

viii
3.3. Kiến nghị đối với Ngân hàng nhà nước .............................................................76
KẾT LUẬN ..............................................................................................................80
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ i

1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh nền kinh tế phát triền mạnh mẽ đang hướng đến tự do hóa,
toàn cầu hóa thì hoạt động thanh toán quốc tế đóng một vai trò vô cùng quan trọng
trong việc giao thương giữa các nền kinh tế trên thế giới. Nó như là một mắt xích
không thể thiếu trong giao dịch mua bán hàng hóa, dịch vụ giữa các tổ chức, cá
nhân ở các quốc gia khác nhau.
Hoạt động thanh toán quốc tế còn góp phần đẩy nhanh quá trinh lưu thông
hàng hóa trên thị trường thế giới, giúp cho việc thanh toán giữa các quốc gia diễn ra
trôi chảy, nhanh chóng và tiện lợi.
Trong đó, ngân hàng đóng vai trò chủ chốt, là đối tượng trung gian giữa bên
mua và bên bán và thực hiện hoạt động thanh toán giữa hai bên, tạo cầu nối giúp hai
bên thực hiện nghĩa vụ thanh toán của mình.
Một trong những hình thức thanh toán quốc tế được sử dụng khá nhiều đối với
các giao dịch thanh toán lần đầu là thanh toán bằng thư tín dụng, bởi phương thức
này nó trung hòa được lợi ích các bên tham gia vào giao dịch mua bán, nhưng rủi ro
do phương thức này đem lại cũng chưa hẳn tránh được.
Đặc biệt, các DN Việt Nam còn khá non nớt và chưa dày dặn kinh nghiệm
trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế với các DN nước ngoài.
Chính vì vậy, ngày càng có nhiều trường hợp gây ra rủi ro trong quá trình
thanh toán bằng L/C, lợi dụng các mặt khuyết điểm của thư tín dụng mà trục lợi cho
bản thân, gây thiệt hại cho đối phương.
Thực tế, thị phần thư tín dụng tại Việt Nam của Ngân hàng TMCP ngoại
thương Việt Nam (Vietcombank) trong giai đoạn từ 2018 – 2021 thể hiện như bảng
sau:

2
Bảng 1.1: Thị phần thư tín dụng của Vietcombank tại Việt Nam theo
lượng điện Swift từ năm 2018 -2021
Phát hành L/C Thông báo L/C
19%
20%
18%
20%
16%
21%
20%
15%
2018 2019 2020 2021
(Nguồn: từ Swift 2018, 2019, 2020, 2021) Theo thống kê từ nguồn Swift, năm 2021,
thị phần phát hành L/C của Vietcombank chiếm tới 15% thị phần, thông báo L/C
chiếm 20% thị phần, qua đó thấy được thị phần L/C của Vietcombank chiếm vị trí
số 1 tại Việt Nam, được rất nhiều DN trong nước và DN FDI tin tưởng sử
dụng dịch vụ của Vietcombank. Như vậy, thanh toán bằng thư tín dụng có những
rủi ro gì, và làm thế nào để hạn chế được những rủi ro do phương thư thanh toán thư
tín dụng mang lại? Tác giả quyết định chọn đề tài: “Rủi ro trong hoạt động thanh
toán thư tín dụng tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam” làm mục tiêu
nghiên cứu.
2. Tình hình nghiên cứu
Phương thức thanh toán bằng thư tín dụng là một trong những phương thức an
toàn nhất trong hoạt động tài trợ thương mại mà được các DN Việt Nam tin dùng
trong hoạt động mua bán hàng hóa quốc tế. Nhiều nghiên cứu đã phân tích và chứng
minh ưu điểm của phương thức thanh toán thư tín dụng

3
cũng như hạn chế, rủi ro trong quá trình sử dụng phương thức thanh toán thư tín
dụng của DN. Tiêu biểu có thể kể đến nghiên cứu của Nguyễn Thị Quy về Tranh
chấp trong thanh toán quốc tế bằng L/C và một số gợi ý cho DN khi tham gia giao
dịch, tổng hợp các dạng tranh chấp thường phát sinh trong thanh toán quốc tế bằng
thư tín dụng dước góc độ các DN xuất nhập khẩu, phân tích các nguyên nhân dẫn
đến tranh chấp và gợi ý một số biện pháp nhằm giúp các DN giảm thiểu các rủi ro
cũng như giải quyết tranh chấp một cách hiệu quả. Hoặc là nghiên cứu vấn đề của
Phan Thị Hồng Hải và Đặng Thị Nhàn về Gian lận và giả mạo chứng từ trong hoạt
động thanh toán và tài trợ thương mại quốc tế tại các ngân hàng thương mại
(2017), cũng đã đưa ra thực trạng gian lận và làm giả chứng từ trong hoạt động
thanh toán quốc tế và tài trợ thương mại quốc tế tại Việt Nam, đồng thời chỉ ra
những nguyên nhân cũng như hậu quả của vấn đề và có những đề xuất nhằm phòng
ngừa, hạn chế vấn đề gian lận và giả mạo chứng từ trong hoạt động thanh toán quốc
tế. Và hơn nữa là đề tài của Võ Thành Nam về Rủi ro trong thanh toán quốc tế theo
phương thức thư tín dụng chứng từ (L/C) tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt
Nam chi nhánh Bình Thuận (2019) đã đưa ra những thực trạng rủi ro của hoạt động
thanh toán thư tín dụng xảy ra tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - chi
nhánh Bình Thuận và cũng như đưa ra giải pháp hạn chế rủi ro cho chi nhánh Bình
Thuận.
Song các công trình đó chỉ đề cập chung chung nhưng chưa đi sâu vào các loại
rủi ro của thư tín dụng và giải pháp khắc phục nhược điểm của thư tín dụng cũng
như phát huy ưu điểm của nó.
Chính vì vậy, nghiên cứu về rủi ro trong phương thức thanh toán bằng thư tín
dụng tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam, đặc biệt là trong điều kiện hội
nhập nền kinh tế quốc tế của Việt Nam hiện nay và môi trường cạnh tranh mạnh mẽ
từ các ngân hàng thương mại, có ý nghĩa thiết thực về lý luận và thực tiễn.

4
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
3.1. Mục đích nghiên cứu đề tài
Luận văn hệ thống hoá và làm sáng tỏ lý luận về phương thức thanh toán bằng
thư tín dụng, các loại thư tín dụng và các trường hợp áp dụng, các loại rủi ro trong
phương thức thanh toán bằng thư tín dụng tại ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt
Nam.
Trên cơ sở phân tích thực trạng rủi ro trong phương thức thanh toán bằng thư
tín dụng tại ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam, luận văn tìm ra các nguyên
nhân nhằm đưa ra các giải pháp hạn chế rủi ro trong phương thức thanh toán bằng
thư tín dụng tại ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu đề tài
Xây dựng cơ sở lý luận về rủi ro trong hoạt động thanh toán thư tín dụng.
Phân tích thực trạng hoạt động thanh toán thư tín dụng và các rủi ro trong
phương thức thanh toán bằng thư tín dụng chứng từ tại ngân hàng TMCP Ngoại
Thương Việt Nam.
Giải pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động thanh toán bằng thư tín dụng tại ngân
hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Rủi ro trong thanh toán bằng thư tín dụng tại ngân hàng TMCP Ngoại Thương
Việt Nam
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Giới hạn về mặt không gian: Nghiên cứu rủi ro trong hoạt động thanh toán
bằng thư tín dụng tại ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam.
- Giới hạn về thời gian: Thông tin, dữ liệu phục vụ cho việc nghiên cứu được
thu thập từ năm 2018 đến năm 2021.

5
- Giới hạn về nội dung: Nghiên cứu các loại rủi ro gặp phải khi chọn phương
thức thanh toán bằng thư tín dụng và giải pháp để khắc phục rủi ro tại ngân hàng
TMCP Ngoại Thương Việt Nam.
5. Phương pháp nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, luận văn sử dụng các phương pháp nghiên
cứu như phương pháp thống kê, phương pháp phân tích, phương pháp so sánh. Các
phương pháp trên được sử dụng đồng thời để vận dụng kiến thức mà tác giả đã tích
lũy được trong quá trình học tập và nghiên cứu trước đây cũng như kinh nghiệm
làm việc tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam
– chi nhánh Long An, nhằm nêu lên những vấn đề cơ bản của rủi ro trong
phương thức thư dụng và những thực tế phát sinh tại ngân hàng. Tiếp theo, tác giả
sử dụng phương pháp phân tích tình huống và phương pháp tư duy để đề xuất
những giải pháp hữu hiệu cho Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam trong
việc hạn chế rủi ro cho phương thức thanh toán theo thư tín dụng.
6. Đóng góp mới và ý nghĩa của nghiên cứu
- Luận văn có tính kế thừa các loại rủi ro trong hoạt động thanh toán thư
tín dụng của các nghiên cứu trước đó bằng cách hệ thống hóa các vấn đề rủi ro trong
hoạt động thanh toán thư tín dụng thường gặp theo một cách dễ hiểu và chi tiết, nêu
lên vấn đề thực tiễn rủi ro phát sinh trong hoạt động thanh toán bằng thư tín dụng,
nhưng luận văn có phát triển thêm và làm rõ hơn các loại rủi ro thông qua phân tích
tình huống củ thể cho từng trường hợp, từng khía cạnh, góc độ khác nhau, đánh giá
và nhận diện rủi ro, từ đó đưa ra giải pháp khắc phục rủi ro trong hoạt động thanh
toán quốc tế bằng phương thức thanh toán thư tín dụng chứng từ cho ngân hàng
TMCP Ngoại Thương Việt Nam.
7. Bố cục đề tài luận văn
Bố cục được kết cấu gồm 03 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về rủi ro trong hoạt động thanh toán thư tín dụng
chứng từ.

6
Chương 2: Thực trạng rủi ro hoạt động thanh toán bằng thư tín dụng chứng từ
tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam.
Chương 3: Giải pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động thanh toán bằng thư tín
dụng chứng từ tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam.

7
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG THANH
TOÁN THƯ TÍN DỤNG CHỨNG TỪ
1.1. Tổng quan về phương thức thanh toán thư tín dụng chứng từ
1.1.1. Khái niệm
Thư tín dụng chứng từ (letter of credit – L/C) là phương thức thanh toán mà
trong đó, theo yêu cầu của khách hàng, một ngân hàng sẽ phát hành Thư tín dụng
(L/C) cam kết không hủy ngang sẽ thanh toán cho người hưởng khi người hưởng
xuất trình bộ chứng từ phù hợp theo các điều kiện và điều khoản của L/C. Như vậy,
phương thức thư tín dụng chứng từ có thể được áp dụng cả trong nước và quốc tế.
Trong giao dịch quốc tế, khách hàng ký hợp đồng ngoại thương với các đối tác
ở nhiều quốc gia khác nhau nên giao dịch phức tạp, rủi ro và chưa tạo được sự tin
tưởng giữa các bên. Chính vì vậy, họ đã chọn phương thức thanh toán bằng thư tín
dụng có sự cam kết thanh toán chắc chắn của ngân hàng, giúp các bên yên tâm về
quyền lợi của mình hơn.
Quy tắc áp dụng hiện hành đối với phương thức thư tín dụng:
+ UCP 600 (Uniform Customs and Practise for Documentary Credits) - Quy
tắc thống nhất và thực hành về thanh toán tín dụng chứng từ.
+ ISBP (International Standard Banking Practice For The Examination Of
Documents Under Documentary Credits) – Tập quán ngân hàng tiêu chuẩn quốc tế
để kiểm tra chứng từ theo thư tín dụng – ISBP745.
1.1.2. Đặc điểm
Mở L/C dựa trên hợp đồng ngoại thương hai bên ký kết. Nhưng khi L/C được
phát hành, thì L/C lại độc lập với hợp đồng cơ sở.
L/C chỉ giao dịch bằng chứng từ và thanh toán dựa trên nội dung chứng từ so
với quy định của L/C. NHPH không dựa trên tình trạng của hàng hóa thực tế mà chỉ
dựa vào bộ chứng từ thanh toán mà người bán xuất trình có phù hợp với điều khoản
trong L/C hay không, nếu phù hợp thì thanh toán vô điều kiện và ngược lại, nếu bộ

8
chứng từ bị bất hợp lệ, tức là không đáp ứng điều khoản của L/C quy định, thì
NHPH có quyền từ chối và hoàn trả bộ chứng từ trong thời gian quy định.
Bộ chứng từ yêu cầu tuân thủ chặt chẽ theo quy định của L/C.
1.1.3. Vai trò
Trong thanh toán quốc tế có nhiều phương thức thanh toán như: TT, nhờ thu,
L/C, nhưng L/C được các DN xuất nhập khẩu sử dụng phổ biến nhất trong quan hệ
mua bán quốc tế đối với các giao dịch thanh toán lần đầu hoặc đối tác làm ăn mới
bởi những đặc tính ưu việt của nó.
Đối với bên bán
Khi mà người mua và người bán có thể không biết rõ về nhau và không tin
tưởng lẫn nhau, sử dụng phương thức thanh toán L/C có sự tham gia của ngân hàng,
gắn kết nghĩa vụ của ngân hàng để đảm bảo khả năng thanh toán với người bán.
Nếu người mua không trả tiền, ngân hàng sẽ đứng ra thanh toán trong trường hợp bộ
chứng từ xuất trình phù hợp với các điều kiện và điều khoản của L/C
Không phải phụ thuộc vào bên mua, đảm bảo quyền lợi dựa trên các điều
khoản L/C hai bên đã thỏa thuận
Đối với bên mua
Giúp cho bên mua yên tâm rằng bên bán tuân thủ đúng các điều khoản của L/C
như thời hạn giao hàng, quy cách sản phẩm, loại chứng từ đầy đủ.
Đối với ngân hàng
Gia tăng doanh thu cho ngân hàng thông qua việc thu phí các dịch vụ liên quan
đến thư tín dụng như phát hành L/C, tu chỉnh L/C, chiết khấu L/C, chấp nhận thanh
toán hay thanh toán L/C, bảo lãnh nhận hàng, ủy quyền nhận hàng, tài trợ vốn,…
Xây dựng mối quan hệ thân thiết với các ngân hàng lớn trên thế giới, tạo được
uy tín và danh tiếng trên thương trường, mở rộng, gia tăng mạng lưới đại lý của
ngân hàng ngày một vững chắc.

9
Bộ phận Thư tín dụng phát triển thì bộ phận kinh doanh ngoại tệ, cho vay tín
dụng cũng phát triển theo.
1.1.4. Cơ sở pháp lý
Các nguồn luật điều chỉnh thư tín dụng bao gồm:
- Các quy tắc và thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ (The Uniform
Custom and Practice for Documentary Credits) gọi tắt là UCP. Và ấn phẩm sử dụng
mới nhất hiện nay là UCP 600, do phòng Thương mại quốc tế Paris ICC ban hành,
có hiệu lực từ 01/07/2007.
- Bản phụ trợ cho qui tắc và thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ điện tử
(The Supplement to the Uniform Customs and Practice for Documentary Credits for
Electronic Presentation – eUCP) phiên bản 1.1 để hỗ trợ cho UCP trong việc xuất
trình chứng từ điện tử
- Tập quán ngân hàng tiêu chuẩn quốc tế để kiểm tra chứng từ trong phương
thức tín dụng chứng từ, gọi tắt là ISBP 745, được phòng Thương mại quốc tế Paris
ICC ban hành vào năm 2013.
1.2. Các loại thư tín dụng chứng từ
1.2.1. Thư tín dụng hủy ngang
Là loại thư tín dụng có thể bị sửa đổi, bổ sung hoặc huỷ bỏ bất cứ lúc nào bởi
NHPH mà không cần sự đồng ý của người bán, giúp cho người mua chủ động,
nhưng ngược lại người bán sẽ gặp rủi ro vì việc sửa đổi, bổ sung hoặc huỷ thư tín
dụng có thể xảy ra khi người mua chưa thanh toán cho người bán hoặc hàng hóa
đang được vận chuyển đi tới người mua, phải mất công sức và thời gian để kéo hàng
hóa về. Vì vậy mà thư tín dụng huỷ ngang chỉ nên sử dụng trong các trường hợp
sau:
- Việc giao hàng thực hiện giữa công ty mẹ và công ty con.
- Giữa người mua và người bán có quan hệ rất tốt và tin cậy lẫn nhau.
1.2.2. Thư tín dụng không hủy ngang

10
Theo UCP 600 định nghĩa: Là loại thư tín dụng sau khi đã được NHPH thì
không thể hủy bỏ và do đó là một cam kết chắc chắn của NHPH về việc thanh toán
cho một xuất trình phù hợp.
L/C không huỷ ngang đảm bảo quyền lợi cho các bên tham gia, bao gồm loại
sau:
+ L/C không hủy ngang có xác nhận (Confirmed irrevocable letter of credit):
Là loại thư tín dụng không thể hủy ngang và được một ngân hàng khác không phải
NHPH (Ngân hàng xác nhận) cam kết chắc chắn sẽ thanh toán hoặc thương lượng
thanh toán khi xuất trình phù hợp theo thư tín dụng đó Ngân hàng xác nhận có thể
là NHTB hoặc là một ngân hàng thứ ba tùy theo thỏa thuận giữa người bán,
người mua và NHPH. Sở dĩ bên bán yêu cầu mở L/C không hủy ngang có xác
nhận vì họ nghi ngờ khả năng thanh toán và uy tín của NHPH, tình hình an ninh
chính trị tại nước đó nên sẽ chọn một ngân hàng thứ ba để đảm bảo cho việc thanh
toán L/C. Và ngân hàng xác nhận bị ràng buộc không thể hủy bỏ đối với việc
thanh toán hoặc thương lượng thanh toán kể từ khi ngân hàng đó thực hiện xác
nhận thư tín dụng.
L/C không hủy ngang có xác nhận thường được sử dụng trong các trường hợp sau
đây:
- L/C có trị giá rất lớn
- Thời hạn thanh toán dài
- NHPH là ngân hàng nhỏ, uy tín thấp
1.2.3. Thư tín dụng trả ngay
Là loại L/C không thể huỷ ngang và phải thanh toán ngay khi bộ chứng từ
được xuất trình phù hợp. Rủi ro trong loại L/C này là thường phải thanh toán thì
NHPH mới giao bộ chứng từ để nhận hàng.
1.2.4. Thư tín dụng trả chậm
Là loại L/C trong đó NHPH cam kết thanh toán cho người hưởng lợi trị giá bộ
chứng từ một số ngày sau khi bộ chứng từ hoàn hảo được xuất trình hoặc sau ngày
giao hàng.

11
Trong L/C trả chậm, còn có loại L/C trả dần (defered L/C): Là L/C trong đó
quy định việc trả tiền làm nhiều lần cho người bán sẽ được thực hiện sau một thời
gian nhất định kể từ ngày giao hàng hoặc ngày xuất trình chứng từ.
1.2.5. Thư tín dụng dự phòng
Là loại L/C nhằm đảm bảo quyền lợi của nhà nhập khẩu trong trường hợp hợp
đồng thương mại quy định nhà nhập khẩu phải trả một khoản tiền ứng trước cho nhà
xuất khẩu để thực hiện việc giao hàng. Khi đó nhà nhập khẩu sẽ yêu cầu nhà xuất
khẩu phát hành một L/C dự phòng để đảm bảo cho khoản ứng trước đó trong trường
hợp nhà xuất khẩu không thực hiện nghĩa vụ giao hàng của mình. Như vậy, L/C dự
phòng này sẽ được mở bởi bên ngân hàng của nhà xuất khẩu cho nhà nhập khẩu
hưởng và cam kết sẽ thanh toán tiền đền bù thiệt hại (như tiền đặt cọc, tiền ứng
trước,…) nếu như nhà xuất khẩu không thực hiện nghĩa vụ giao hàng của mình theo
thư tín dụng ban đầu.
Như vậy, bản chất của thư tín dụng dự phòng là một cam kết dự phòng, nó là
công cụ bảo lãnh cho nhà nhập khẩu nếu nhà xuất khẩu vi phạm hợp đồng, thì ngân
hàng sẽ đứng ra thanh toán lại cho nhà nhập khẩu nếu xuất trình chứng từ vi phạm
phù hợp như trong thư tín dụng dự phòng quy định.
Và thư tín dụng dự phòng này thường được sử dụng nhiều trong xây dựng, tín
dụng, tài chính, thuế,…
Như vậy, L/C dự phòng đảm bảo lợi ích cho nhà nhập khẩu khi nhà xuất khẩu
vi phạm việc không giao hàng theo đúng như quy định của L/C ban đầu mà nhà
nhập khẩu mở. Ngược lại, nếu nhà xuất khẩu không vi phạm điều khoản giao hàng,
thì L/c dự phòng không có giá trị thực hiện.
Ngoài ra, thư tín dụng dự phòng cũng đảm bảo quyền lợi cho nhà xuất khẩu
trong trường hợp hợp đồng thương mại quy định nhà xuất khẩu giao hàng trước, khi
nào nhà nhập khẩu nhận hàng rồi mới thanh toán. Vì sợ khả năng nhà nhập khẩu
nhận hàng xong không thanh toán hoặc viện cớ lý do hàng hóa kém chất lượng,
không đúng như mô tả để ép giá, thì nhà xuất khẩu sẽ yêu cầu nhà nhập khẩu phát
hành một thư tín dụng dự phòng để đảm bảo việc giao hàng ấy sẽ được thanh toán.

12
Trong trường hợp nhà nhập khẩu không vi phạm, L/C dự phòng không có giá trị
thực hiện.
1.2.6. Thư tín dụng tuần hoàn
Là loại L/C không thể hủy ngang, trong đó quy định cụ thể về việc, trong thời
hạn hiệu lực của L/C, cho phép khôi phục các điều khoản, điều kiện của L/C tại một
hoặc nhiều vòng tuần hoàn. Trong phạm vi giá trị của L/C được khôi phục tại mổi
vòng tuần hoàn, bên thụ hưởng L/C có thể xuất trình bộ chứng từ đòi tiền theo L/C.
Có 04 loại tuần hoàn sau đây:
- Tuần hoàn tích lũy: số dư L/C tại thời điểm kết thúc vòng tuần hoàn trước
được cộng vào vòng tuần hoàn tiếp theo.
- Tuần hoàn không tích lũy: số dư L/C tại thời điểm kết thúc vòng tuần hoàn
trước không được cộng vào vòng tuần hoàn tiếp theo.
- Tuần hoàn tự động: là vòng tuần hoàn tiếp theo được tự động bắt đầu mà
không phụ thuộc vào việc NHPH có gửi điện thông báo về việc L/C được tiếp tục
tuần hoàn hay không
- Tuần hoàn không tự động: vòng tuần hoàn tiếp theo chỉ được bắt đầu khi
NHPH gửi điện thông báo về việc L/C tiếp tục được tuần hoàn.
Trường hợp áp dụng:
L/C tuần hoàn theo thời gian thường được bên mua hàng sử dụng trong thanh
toán với bên bán hàng quen thuộc, với số lượng, chủng loại hàng hóa mua bán ổn
định trong một thời gian dài. Lợi thế của L/C tuần hoàn theo thời gian là bên mua
hàng chỉ cần mở một L/C cho cả hợp đồng mua bán hàng hóa và bên bán hàng
không phải chờ một L/C mới được phát hành, tiết kiệm thời gian và giảm chi phí để
ký kết hoặc thủ tục mở một L/C mới, tạo điều kiện tốt nhất cho nhà nhập khẩu mua
được hàng hóa trong suốt thời gian dài khi thị trường đang có lợi thế cho mình.
Ví dụ:
Bên mua: DN A
Bên bán: DN B

13
Hàng hóa: Thuốc y tế
Tổng trị giá hợp đồng: 300,000 USD
Điều khoản thanh toán: Hàng tháng, DN A mua của DN B lô hàng Thuốc y tế
trị giá 50,000 USD trong vòng 06 tháng theo hình thức thanh toán là L/C. Như vậy,
để tránh thiệt hại do phải mở L/C có giá trị lớn, thời hạn dài, làm nguồn vốn bị ứ
đọng và phát sinh chi phí phát hành L/C cao, thì DN A có thể yêu cầu NHPH một
L/C trị giá 50,000 USD thời hạn hiệu lực là 3 tháng với điều kiện tuần hoàn 2 lần.
1.2.7. Thư tín dụng có thể chuyển nhượng
Là Thư tín dụng có quy định rõ ràng là “có thể chuyển nhượng” và có giá trị
thanh toán toàn bộ hay từng phần cho người thụ hưởng khác (“người thụ hưởng thứ
hai”) theo yêu cầu của người thụ hưởng thứ nhất.
Những lưu ý khi sử dụng L/C chuyển nhượng
Người thụ hưởng thứ nhất nếu muốn chuyển nhượng L/C phải xuất trình đơn
yêu cầu chuyển nhượng cho NHPH L/C hoặc ngân hàng chỉ định chuyển nhượng
L/C.
Ngân hàng chuyển nhượng phát hành một L/C chuyển nhượng mới cho
người thụ hưởng thứ hai trên cơ sợ L/C gốc và đơn yêu cầu chuyển nhượng L/C.
L/C chuyển nhượng chỉ được chuyển nhượng một lần và chi phí chuyển
nhượng thường do người thụ hưởng thứ nhất chịu.
Trường hợp áp dụng
DN B là công ty thương mại hoặc trung gian, không có hàng hóa hay có một ít
hàng hóa. Vì vậy mà DN B thường không có đủ điều kiện để NHPH L/C cho giao
dịch mua hàng từ DN C.
Ví dụ
Phương thức thanh toán: Thư tín dụng
Người yêu cầu phát hành L/C: DN A tại Nhật Bản

14
Người hưởng L/C: DN B tại Việt Nam, là công ty thương mại hoặc trung gian,
không có hàng hóa hoặc có một ít hàng hóa.
NHPH: DIWAJPJTXXX
Trị giá L/C: 35,791 USD
Hàng hóa: Thủ công mỹ nghệ
Nhà cung cấp hoặc sản xuất hàng hóa cho DN B là DN C tại Việt Nam
DN C thường yêu cầu DN B phát hành L/C để đảm bảo nhận được tiền thanh
toán.
Như vậy, DN B yêu cầu DN A phát hành L/C có thể chuyển nhượng, thông
báo qua VCB. VCB thông báo L/C cho DN B, DN B yêu cầu VCB chuyển nhượng
L/C cho DN C.
1.2.8. Thư tín dụng có điều khoản đỏ
Là Thư tín dụng có điều khoản đặc biệt, cho phép người hưởng L/C được nhận
một khoản tiền trước khi giao hàng để mua hàng hóa, nguyên liệu phục vụ sản xuất
hàng hóa theo L/C đã mở trên cơ sở xuất trình hối phiếu trơn hay hối phiếu kèm
chứng từ hợp lệ. Khoản ứng trước sẽ được khấu trừ vào tiền thanh toán bộ chứng từ.
Rủi ro trong L/C có điều khoản đỏ:
- Người hưởng lợi sử dụng số tiền được ứng trước không đúng mục đích.
- Người hưởng lợi nhận được tiền ứng trước nhưng sau đó lại giao cho người
mua khác trong trường hợp giá cả tăng đột ngột, người hưởng có thể vì lợi ích phía
trước mà không giao hàng và thực hiện bán cho người khác với giá cao hơn
- Bị lừa đảo khi người hưởng lợi nhận được tiền xong và biến mất.
Để hạn chế rủi ro đối với điều khoản đỏ này, nhà nhập khẩu có thể yêu cầu bên
xuất khẩu xuất trình thêm thư bảo lãnh của ngân hàng về khoản ứng trước đó (hay
còn gọi là bảo lãnh tạm ứng) ngoài các chứng từ xuất trình như L/C đã quy định. Và
điều khoản này phải được thể hiện rõ ràng trong L/C để tránh kiện tụng sau này.

15
Ví dụ:
Bên mua: DN A
Bên bán: DN B
Điều khoản thanh toán: DN B yêu cầu DN A ứng trước 20% trị giá hợp đồng
để DN B tiến hành sản xuất hay thu mua hàng. DN A không muốn ứng trước theo
hình thức chuyển tiền vì sợ rủi ro DN B không giao hàng.
Như vậy, DN A đề nghị NHPH phát hành L/C điều khoản đỏ quy định: “DN B
được phép đòi số tiền 20% trị giá Hợp đồng nếu xuất trình cam kết sẽ giao hàng và
xuất trình chứng từ phù hợp trong thời hạn hiệu lực của L/C, nếu vi phạm DN B sẽ
phải trả lại NHPH số tiền này kèm lãi”
1.2.9. Thư tín dụng giáp lưng
Khi người hưởng nhận được một L/C (L/C gốc) không phải chuyển nhượng
nhưng bản thân lại không thể tự mình cung cấp hàng hoá, khi đó họ có thể yêu cầu
ngân hàng của mình phát hành một L/C thứ hai (sau đây gọi là L/C giáp lưng) với
nội dung tương tự như L/C gốc cho một người bán khác hưởng. Và nguyên tắc khi
thực hiện mở L/C giáp lưng là người bán phải thế chấp chính L/C gốc của mình để
đảm bảo cho việc thanh toán L/C giáp lưng. Điều khác biệt cơ bản nhất ở đây giữa
L/C gốc và L/C chuyển nhượng là L/C gốc và L/C giáp lưng hoàn toàn độc lập với
nhau, NHPH L/C giáp lưng vẫn phải thanh toán cho L/C giáp lưng nếu bộ chứng từ
xuất trình phụ hợp. Và việc thanh toán này sẽ được thực hiện trước khi NHPH L/C
giáp lưng nhận được L/C gốc. Điều này sẽ dễ gây ra rủi ro cho NHPH L/C giáp
lưng. Để đảm bảo an toàn cho mình, NHPH L/C giáp lưng phải kiểm tra chặt chẽ
chứng từ của L/C giáp lưng, bên cạnh đó phải phối hợp với khách hàng của mình để
hoàn thiện các chứng từ thanh toán L/C gốc để phù hợp hoặc phải thực hiện nghiêm
ngặt chế độ ký quỹ và thế chấp đối với người hưởng lợi thứ nhất.
Trường hợp áp dụng:

16
Mua bán qua trung gian và người giao dịch trung gian muốn giấu tất cả thông
tin liên quan đến điều kiện giao hàng, giá cả hàng hóa, người mua cuối cùng, không
muốn hai đầu kia biết đến nhau.
Ví dụ:
Người bán là DN A sản xuất gạo ở Việt Nam
Người mua là DN B (trading) ở Hồng Kong
DN B xuất bán lại cho DN C ở Nhật và B không muốn A và C biết đến nhau.
1.3. Quy trình nghiệp vụ thư tín dụng chứng từ
Như đã phân tích ở trên, L/C tồn tại nhiều loại L/C khác nhau nhưng nhìn
chung quy trình nghiệp vụ thư tín dụng chứng từ được mô tả tóm tắt bằng sơ đồ sau:
BÊN MUA
(1)
(5)
BÊN BÁN
(2) (8) (9)
NHPH
(4) (6) (11)
. (7)
(3)
NGÂN HÀNG
(10)
NGƯỜI HƯỞNG
Sơ đồ 1.1. Quy trình nghiệp vụ thư tín dụng chứng từ
(1) Hai bên mua và bên bán đàm phán ký kết hợp đồng ngoại thương
(2) Bên mua yêu cầu Ngân hàng của họ mở L/C dựa trên hợp đồng hai bên đã
ký kết.

17
(3) NHPH phát hành L/C theo những điều khoản quy định trên hợp đồng cho
ngân hàng người hưởng hưởng.
(4) Ngân hàng người hưởng thông báo L/C cho bên bán.
(5) Dựa trên thông báo L/C đã nhận được, bên bán tiến hành giao hàng cho
bên mua.
(6) Đồng thời, bên bán xuất trình Bộ chứng từ cho ngân hàng người hưởng
kiểm tra.
(7) Ngân hàng người hưởng tiến hành xuât trình bộ chứng từ cho NHPH để
đòi tiền.
(8) NHPH thông báo tình trạng bộ chứng từ cho bên mua.
(9) Bên mua chấp nhận/ từ chối/ thanh toán bộ chứng từ.
(10) NHPH chấp nhận/ từ chối/ thanh toán bộ chứng từ cho bên bán.
(11) Ngân hàng người hưởng thông báo chấp nhận/ từ chối/ thanh toán bộ
chứng từ cho bên bán.
1.4. Ưu nhược điểm phương thức thanh toán bằng thư tín dụng
Đến thời điểm hiện tại, phương thức thanh toán bằng L/C rất phổ biến trong
giao dịch thanh toán quốc tế bởi nó mang đến lợi ích cho các bên tham gia giao dịch
và trung hòa được mức độ rủi ro mà các bên tham gia phải gánh chịu. Tuy nhiên nó
cũng có những mặt ưu và nhược điểm mà chúng ta cần nắm rõ.
1.4.1. Ưu điểm
Đối với nhà xuất khẩu
- Đảm bảo an toàn trong việc thanh toán khi xuất trình bộ chứng từ phù hợp.
Được ngân hàng đứng ra cam kết thanh toán trong trường hợp người nhập khẩu
không trả tiền
- Có thể sử dụng dịch vụ chiết khấu L/C để tạo nguồn vốn trong hoạt động sản
xuất để xuất khẩu

18
- Được ngân hàng tư vấn hoàn thiện bộ chứng từ xuất khẩu để tránh trường
hợp nhà nhập khẩu cố ý không nhận hàng bằng cách yêu cầu sửa chứng từ
Đối với nhà nhập khẩu
- Yên tâm rằng nhà xuất khẩu sẽ xuất trình bộ chứng từ và thực hiện theo đúng
quy định trên L/C. Do đó nhà nhập khẩu khi mở L/C có thể quy định các loại chứng
từ thể hiện đúng số lượng và chất lượng sản phẩm như mình yêu cầu được phát
hành bởi một bên thứ ba nào đó.
- Đảm bảo hàng thực sự đã được giao.
- Thu phí dịch vụ ngân hàng, gia tăng lợi nhuận.
- Mở rộng quan hệ thương mại quốc tế giữa các ngân hàng, tạo điều kiện cho
các DN thực hiện hoạt động xuất nhập khẩu, góp phần phát triển nghiệp vụ thanh
toán quốc tế.
Tóm lại phương thức tín dụng chứng từ đảm bảo được quyền lợi của người
xuất khẩu, nhập khẩu trong quá trình hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu và nâng
cao vai trò của ngân hàng trong hoạt đông thanh toán quốc tế.
1.4.2. Nhược điểm
Đối với nhà xuất khẩu
- Phải am hiểu rõ về phương thức thanh toán thư tín dụng này để tuân thủ đúng
các điều khoản L/C đưa ra, tránh trường hợp xuất trình bộ chứng từ không phù hợp,
bị NHPH từ chối thanh toán.
- L/C quy định các điều khoản phức tạp khiến cho nhà xuất khẩu không đáp
ứng được. Người mua có cớ từ chối thanh toán và bắt buộc nhà xuất khẩu phải giảm
giá hoặc thực hiện các điều kiện do nhà nhập khẩu đưa ra, gây bất lợi cho mình.
- Có những điều khoản của NHPH buộc nhà xuất khẩu phải chấp nhận.
- Dễ bị đối tác nước ngoài lừa đảo hoặc giả mạo giấy ủy quyền từ ngân hàng
để đến bộ phận chuyển phát nhanh nhận bộ chứng từ mà không thông qua ngân
hàng (trường hợp vận đơn được lập theo lệnh để trống (để trống/ vô danh).

19
- Chi phí chứng từ và chi phí thanh toán tốn kém.
- Thời gian thanh toán giữa các ngân hàng chậm và mất thời gian, vì họ phải
có thời gian kiểm tra chứng từ và thanh toán.
Đối với nhà nhập khẩu
- L/C khi phát hành chính thức sẽ độc lập với hợp đồng cơ sở và ngân hàng chỉ
kiểm tra tính chân thực bề ngoài của chứng từ có phù hợp với điều khoản của L/C
hay không thì sẽ thanh toán cho nhà xuất khẩu mà không thể biết được chất lượng
cũng như số lượng đúng của hàng hóa được giao. Chẳng hạn như L/C quy định tại
phần mô tả hàng hóa “Commodity: Cold rolled steel”. Chứng từ xuất trình có mô
tả hàng hóa và các điều khoản khác hoàn toàn phù hợp với L/C. Nhưng khi bên mua
nhận hàng thì phát hiện ra hàng thực tế là thép phế “Scrap steel”.
- Không tránh được trường hợp người nhập khẩu bị người xuất khẩu gian lận
lập bộ chứng từ khống hoặc giả mạo với những thủ đoạn tinh vi và rất khó phát hiện
để nhận diện. Bởi Ngân hàng chỉ làm việc trên cơ sở chứng từ và không có nghĩa vụ
xác thực tính thực tế của chứng từ mà chỉ kiểm tra nội dung các chứng từ này thể
hiện. Chính vì vậy, trong trường hợp nhà xuất khẩu cố tình lừa đảo bằng cách lập bộ
chứng từ hoàn hảo thỉ thiệt hại do nhà nhập khẩu gánh chịu.
- Điều khoản L/C có khả năng gây bất lợi, rủi ro cho Người yêu cầu mở L/C.
Chẳng hạn như: L/C mix payment nhập khẩu mặt hàng máy móc, thiết bị quy định
cho lần thanh toán cuối cùng không cần xuất trình chứng từ. Tuy nhiên, việc hoàn
thiện lắp đặt và nghiệm thu chưa được thực hiện đúng tiến độ, trong khi theo điều
kiện L/C đã đến hạn thanh toán lần cuối.
- Việc thanh toán diễn ra tương đối phức tạp bởi sự tham gia của nhiều bên,
quá trình thanh toán tỷ mỉ và máy móc. Và nếu xảy ra rủi ro, sẽ làm giảm uy tín của
ngân hàng với khách hàng không chỉ trong nghiệp vụ thanh toán nói riêng mà còn
trong tất cả các hoạt động kinh doanh của ngân hàng nhất là trong môi trường cạnh
tranh gay gắt hiện nay.

20
- NHPH phải thực hiện thanh toán cho người thụ hưởng theo quy định của L/C
ngay cả trong trường hợp nhà nhập khẩu mất khả năng thanh toán hoặc bị phá sản
do kinh doanh thua lỗ.
- Kiểm tra chứng từ bằng thủ công nên rất khó phân biệt chứng từ thật giả
trong thời đại công nghệ số tinh vi như hiện nay.
1.5. Rủi ro trong hoạt động thanh toán thư tín dụng chứng từ
1.5.1. Khái niệm rủi ro
Rủi ro là điều không muốn xảy ra trong quá trình hoạt động kinh doanh, gây
nên những thiệt hại cho ngân hàng. Trên góc độ kinh tế, rủi ro gây nên thiệt hại về
vốn, tài sản cho ngân hàng thương mại. Trên góc độ tín nhiệm, làm ảnh hưởng xấu
tới tín nhiệm, thương hiệu của ngân hàng.
Và những rủi ro mà xảy ra trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng gồm có
rủi ro tín dụng, rủi ro hối đoái, rủi ro thanh toán, rủi ro tài trợ thương mại và rủi ro
khác.
1.5.2. Các loại rủi ro trong hoạt động thanh toán theo thư tín dụng chứng từ
1.5.2.1. Rủi ro kỹ thuật (Rủi ro tác nghiệp)
Theo Hiệp ước Basel II: “Rủi ro tác nghiệp là nguy cơ tổn thất trực tiếp hoặc
gián tiếp do cán bộ ngân hàng, quá trình xử lý và hệ thống nội bộ không đầy đủ
hoặc không hoạt động hoặc do các sự kiện bên ngoài tác động vào hoạt động ngân
hàng”. Rủi ro tác nghiệp xuất phát từ 4 nguyên nhân chủ yếu: Con người - công
nghệ - quy trình - các yếu tố khách quan khác.
Tại Việt Nam, cũng chưa có nghiên cứu nào về số lượng tổn thất do rủi ro tác
nghiệp gây ra. Nhưng thời gian qua, các ngân hàng thương mại Việt Nam đã chịu
nhiều tổn thất do rủi ro hoạt động gây ra, không những về vật chất, nguồn nhân lực
mà còn cả uy tín ngân hàng. Chính vì thế, vai trò của quản trị rủi ro tác nghiệp ngày
càng có ý nghĩa quan trọng và cần thiết. Cụ thể như sau:
Rủi ro đối với NHPH

21
Trong nghiệp vụ mở L/C, nếu NHPH kiểm tra không kĩ đơn xin mở L/C sẽ
dẫn đến việc chấp nhận cả những điều khoản hàm chứa rủi ro cho ngân hàng sau
này.
Trong quá trình tác nghiệp, nếu ngân hàng sai sót trong việc mắc chính tả, đặc
biệt là phần tên hàng hay mô tả hàng hóa khi đi điện L/C, có thể dẫn đến hậu quả
không lấy được hàng khi hàng hóa về, và khắc phục hậu quả do ngân hàng phải
gánh chịu.
Nếu trong L/C NHPH chấp nhận cho nhà nhập khẩu mở L/C với điều khoản
“bill of lading made out to the order of consignee” và không quy định bộ vận đơn
đầy đủ thì nhà nhập khẩu có thể lấy được hàng hóa chỉ cần xuất trình một phần của
bộ vận đợn, trong khi đó NHPH L/C chính là người trả tiền.
Rủi ro đối với NHTB
NHTB là ngân hàng tiến hành thông báo thư tín dụng theo yêu cầu của NHPH.
Và trước khi gửi thông báo cho nhà xuất khẩu, NHTB có trách nhiệm về tính chân
thật, hợp lệ của thư tín dụng. Rủi ro đối với NHTB xảy ra khi gặp phải một L/C giả
hoặc phát hành sửa đổi một L/C mà không có ghi chú gì trong khi NHTB chưa xác
nhận được tình trạng mã khóa hay chữ ký ủy quyền của NHPH L/C.
Rủi ro đối với ngân hàng xác nhận
Theo điều 2 của UCP 600 định nghĩa: “Ngân hàng xác nhận là ngân hàng, theo
yêu cầu hoặc theo sự ủy quyền của NHPH, thực hiện xác nhận của mình đối với một
thư tín dụng”. Ngân hàng xác nhận phải là ngân hàng có quan hệ đại lý với NHPH,
được NHPH yêu cầu xác nhận và cam kết trả tiền cho người bán nếu NHPH không
thực hiện được nghĩa vụ trả tiền của họ. Chính vì vậy, nếu bộ chứng từ được xuất
trình là hoàn hảo thì ngân hàng xác nhận phải trả tiền cho nhà xuất khẩu bất luận là
có truy hoàn tiền từ NHPH hay không. Nhưng ngân hàng xác nhận có quyền từ chối
xác nhận L/C đối với NHPH nếu không đáp ứng đủ yêu cầu của họ.
1.5.2.2. Rủi ro tín dụng

22
Rủi ro tín dụng là những rủi ro phát sinh do việc cấp tín dụng cho các bên liên
quan nhưng không có khả năng đòi hoàn trả. Rủi ro tín dụng liên quan trực tiếp đến
tình hình tài chính, khả năng thanh toán của các bên. Phương thức tín dụng chứng từ
liên quan trực tiếp đến các rủi ro tín dụng nói trên. Cụ thể là:
Đối với NHPH
Khi phát hành L/C, NHPH đã thực hiện việc cấp tín dụng cho nhà nhập khẩu ở
hình thức ký quỹ 100% hoặc đảm bảo bằng tài sản khác hoặc miễn ký quỹ. Nhà
nhập khẩu chưa phải trả tiền nhưng đã được nhà xuất khẩu giao hàng vì tin tưởng
vào cam kết của NHPH. Rủi ro tín dụng đối với NHPH xảy ra khi nhà nhập khẩu
mất khả năng thanh toán hoặc bị phá sản, hoặc lừa gạt chiếm dụng vốn ngân hàng:
NHPH phải thực hiện thanh toán cho ngưòi thụ hưởng theo quy định của L/C nhưng
không có khả năng đòi hoàn trả từ nhà nhập khẩu.
Đối với ngân hàng chiết khấu
Khi thực hiện chiết khấu miễn truy đòi bộ chứng từ xuất khẩu, mà NHPH
không chịu thanh toán cho NHTB thì NHTB sẽ không được quyền đòi lại số tiền đã
trả trước cho nhà nhập khầu. Nếu NHPH mất khả năng thanh toán hoặc bị phá sản
thì rủi ro tín dụng thuộc về ngân hàng chiết khấu.
Đối với ngân hàng xác nhận
Khi thực hiện việc xác nhận L/C nhưng không yêu cầu NHPH ký quỹ 100% trị
giá L/C, ngân hàng xác nhận có thể phải đối mặt với rủi ro tín dụng khi NHPH mất
khả năng thanh toán hoặc bị phá sản.
1.5.2.3. Rủi ro đạo đức
Rủi ro đạo đức là rủi ro khi một bên tham gia cố tình không thực hiện đúng
nghĩa vụ của mình, làm ảnh hưởng tới quyền lợi của các bên còn lại.
Và rủi ro đạo đức trong hoạt động ngân hàng có thể đến từ nguồn nhân sự
ngân hàng thiếu năng lực, thiếu phẩm chất tư cách nghề nghiệp, dẫn đến sự thông
đồng giữa cán bộ ngân hàng và khách hàng, câu kết với nhau để trục lợi, dẫn đến hệ
lụy xấu không chỉ cho chi nhánh đó mà còn ảnh hưởng đến cả hệ thống ngân hàng.

23
- Về phía nhà xuất khẩu, họ có thể lợi dụng vào tính độc lập giữa bộ chứng từ
thanh toán và tình hình giao hàng thực tế để lập ra bộ chứng từ giả mạo phù hợp với
L/C nhằm đòi tiền hàng.
- Về phía nhà nhập khẩu, khi có cơ hội kinh doanh đã mất hay do có mối hàng
khác hoặc do tình hình trên thị trường hàng hóa có những biến động bất lợi như giá
cả tăng đột ngột thì họ có thể dựa vào những sai sót dù rất nhỏ của bộ chứng từ để
không hoặc kéo dài thời gian trả tiền khi không muốn tiếp tục thực hiện hợp đồng
thậm chí nhằm chiếm dụng vốn của ngân hàng.
- Về phía ngân hàng, ngân hàng gặp rủi ro khi nhà nhập khẩu cố tình che giấu
thông tin của nhà xuất khẩu để thực hiện nhập hàng hoá từ các quốc gia cấm vận
hay tiến hành hoạt động rửa tiền. Ngân hàng tham gia vào các hoạt động phi pháp
này sẽ gánh chịu những rủi ro pháp lý từ hành vi gian lận, lừa đảo, và bị phạt nặng
nề từ các quốc gia đưa ra lệnh cấm vận, ảnh hưởng mạnh đến nguồn tài chính của
ngân hàng.
Nguyên nhân chủ yếu của rủi ro đạo đức là vấn đề thông tin không đầy đủ, các
bên tham gia không nắm được những thông tin cần thiết về khả năng tài chính, về
tình hình hoạt động kinh doanh cũng như về uy tín và tính trung thực của đối tác.
Chính vì vậy mà đưa ra những phán quyết sai lầm gây nên rủi ro thanh toán.
Một trong những rủi ro đạo đức thường xảy ra hiện nay là rủi ro gian lận, lừa
đảo, rửa tiền,… Cụ thể như sau:

Rủi ro gian lận, lừa đảo

Theo Mụс 5-109 Bộ luật Thương mại Mỹ UCC 1995 đưа rа hаi khái niệm
giаn lận và giả mạо như sau:
“Giаn lận” là việс сá nhân hау tổ сhứс bằng lời nói hоặс hành động làm bóр
méо, làm sаi lệсh sự thật nhằm mụс đíсh сhiếm đоạt tiền bạс hоặс tài sản сó giá trị
сủа người kháс. “Giаn lận” là động từ dùng để diễn tả hành vi lừа đảо liên quаn đến
уếu tố vật сhất như giао hàng không đúng tên hàng, số lượng, quу сáсh phẩm chất
như quу định сủа hợр đồng…

24
“Giả mạо” là việс рhát hành, lậр rа những сhứng từ, văn bản khống, hоặс tạо
rа những bản sао сó thông tin sаi lệсh nhằm lừа đảo người kháс. Vì vậу khi nói đến
“giả mạо” thì liên quаn đến văn bản, сhứng từ
Biểu hiện cụ thể như sau:
Trong thanh toán L/C nhập khẩu:
- Khách hàng Việt Nam đã trả tiền nhưng hàng hóa không đạt yêu cầu về
chất lượng, xuất xứ, số lượng,…thậm chí bị thay thế bởi hàng hóa rẻ
tiền khác. Có khi hàng về chỉ là container rỗng không có hàng thật bên
trong.
- Dấu hiệu đáng ngờ:
+ Đối tác không đáng tin cậy, đối tác mới thuộc những quốc gia lạ,
hiếm khi phát sinh giao dịch xuất nhập khẩu.
+ Bộ chứng từ giả mạo, cố tình lừa đảo
+ Giao dịch thanh toán mà người hưởng có địa chỉ khác quốc gia với
ngân hàng hưởng (ví dụ: người hưởng ở Thái Lan nhưng ngân hàng
hưởng ở Anh)
Trong thanh toán L/C xuất khẩu:
- Sau khi được NHTB L/C từ nước ngoài về, người bán Việt Nam sẽ thực
hiện giao hàng và gửi chứng từ đi. Tuy nhiên, người bán không nhận
được tiền hàng cũng như bất kỳ thông tin nào từ phía người mua.
- Dấu hiệu đáng ngờ:
+ Đối tác không đáng tin cậy, đối tác mới thuộc những quốc gia lạ,
hiếm khi phát sinh giao dịch xuất nhập khẩu
+ NHPH là non-bank hoặc không có tên tuổi, uy tín thấp, hoặc ở
những thị trường nhiều rủi ro
+ Người mua là “công ty ma”, sau khi nhận hàng đã biến mất
+ Cả người mua và NHPH đều là lừa đảo, L/C không có tính chân
thực mà NHTB lại không kiểm tra kỹ

Rủi ro về rửa tiền


25
Định nghĩa rửa tiền: Rửa tiền là hành vi của tổ chức, cá nhân nhằm hợp pháp
hóa nguồn gốc của tài sản do phạm tội mà có.
Khách hàng Việt Nam, người bán nước ngoài, người mua nước ngoài câu kết
với nhau để thực hiện rửa tiền núp bóng giao dịch thanh toán quốc tế. Việc này gây
tổn hại đến uy tín, công tác tuân thủ của Vietcombank trong thanh toán quốc tế.
Dấu hiệu đáng ngờ:
- Khách hàng nhập khẩu sử dụng tín dụng thư để chuyển tiền qua biên
giới mà không phù hợp với hoạt động kinh doanh thông thường của
khách hàng.
- Hợp đồng đơn giản, sơ sài, không nhất quán, không quy định việc
thanh toán phải kèm theo các chứng từ như Chứng nhận xuất xứ hàng
hóa, Giấy kiểm định chất lượng sản phẩm, điều khoản chậm thanh
toán,…
- Giá trị hàng hóa hoặc dịch vụ quá cao hoặc quá thấp so với giá trị
thông thường
- Các điều khoản về thanh toán, khối lượng hàng hóa không phù hợp
với L/C quy định
- Giao dịch thanh toán với một công ty vỏ bọc hoặc chuyển lòng vòng
qua nhiều công ty cùng sở hữu.
- Yêu cầu thanh toán phải trả cho một bên thứ ba không liên quan hoặc
không rõ nguyên nhân
- Khi khách hàng Việt Nam là người mua bán trung gian: Khi mua
hàng, thanh toán theo L/C trả chậm với yêu cầu chứng từ rất đơn giản
(có khi yêu cầu bản copy, kể cả vận đơn). Khi bán lại hàng, nhận
thanh toán ngay bằng điện chuyển tiền TT. Hàng hóa theo như hồ sơ
khách hàng cung cấp sẽ đi từ quốc gia của người mua và người bán
nước ngoài, hoặc đi rất lòng vòng, nhưng không về Việt Nam
- Khách hàng chấp nhận sai xót và kiên quyết bỏ qua lỗi chứng từ sau
khi đã kiểm, đặc biệt trong giao dịch lần đầu với đối tác.

26
- Giá trị hợp đồng vượt quá quy mô hoạt động cung ứng sản phẩm dịch
vụ của khách hàng
- Giao dịch tăng giá cao hơn giá thị trường.
- Mục đích giao dịch không phù hợp với ngành nghề kinh doanh của
khách hàng và đối tác.
- Nội dung L/C lỏng lẻo, hàng hóa đi lòng vòng, có quá nhiều bên tham
gia.
1.5.2.4. Rủi ro bất khả kháng
Nguyên nhân là các sự kiện về thiên tai, nổi loạn, bạo động, chiến tranh,…
trong những nguyên nhân trên chúng đều gây ra hậu quả là các điều kiện về địa
điểm, thời gian giao hàng hoặc hàng đến nơi nhưng giảm chất lượng và nghiêm
trọng hơn nó có thể làm cho nhà nhập khẩu bị phá sản. Điều này dẫn tới khách hàng
không có khả năng thanh toán cho ngân hàng. Đây là một rủi ro mà cả ngân hàng và
khách hàng khó tránh khỏi.
Bên cạnh đó, các cuộc khủng khoảng kinh tế cũng là một trong những nguyên
nhân dẫn tới rủi ro bất khả kháng đối với ngân hàng, nó làm giảm cán cân thanh
toán của quốc gia dẫn đến đồng nội tệ bị mất giá so với đồng ngoại tệ. Từ đó dẫn tới
khả năng chi trả của ngân hàng với khách hàng là giảm. Hơn thế nữa trong thời kỳ
này, uy tín của ngân hàng mở L/C bị giảm sút, đòi hỏi phải thông qua một ngân
hàng khác xác nhận và ký quỹ 100% giá trị L/C.
1.5.2.5. Rủi ro chính trị, pháp lý
Rủi ro chính trị trong thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ
là những rủi ro bắt buồn từ sự không ổn định về chính trị của các nước có liên quan
trong quá trình thanh toán. Thông thường đó là rủi ro do thay đổi môi trường pháp
lý như: thay đổi đột ngột về thuế xuất nhập khẩu, hạn ngạch, luật xuất nhập khẩu.
Những thay đổi này làm cho các điều kiện trên thị trường tài chính thay đổi đột biến
không dự tính trước làm cho các bên tham gia xuất nhập khẩu và ngân hàng không
thực hiện được nghĩa vụ của mình, làm cho L/C có thể bị hủy bỏ, gây thiệt hại cho
các bên tham gia. Bên cạnh đó, các cuộc nổi loạn, biểu tình, bạo động, đảo chính,

27
đình công… ở các nước tham gia chứng từ bị mất thất lạc cũng có thể gây rủi ro
trong quá trình thanh toán. Chẳng hạn như giao dịch với thị trường Bangladesh, nơi
đó rất chú trọng tôn giáo, đặc biệt là đạo Hồi. Vì thế, khi xuất khẩu sang thị trường
này trong mảng thức ăn chăn nuôi, nhà nhập khẩu cần chú ý những quy định của
Chính Phủ để tránh trường hợp không khai quan được, phải trả hàng về.
Một trong những rủi ro chính trị mà hiện nay ngân hàng phải đối mặt và phải
tuân thủ quy định chặt chẽ là vấn đề cấm vận. Mọi giao dịch đi ra nước ngoài, liên
quan đến giao dịch thanh toán đều phải thực hiện tra cứu cấm vận.

Rủi ro về cấm vận

Định nghĩa cấm vận: Các biện pháp trừng phạt được thực hiện bởi một hoặc
nhiều nước chống lại nước khác vì đã vi phạm luật pháp quốc tế hoặc tạo ra mối đe
dọa cho an ninh quốc gia hoặc nền hòa bình quốc tế.
Việc xuất khẩu liên quan đến thị trường bị cấm vận, vi phạm các quy định về
cấm vận nên người bán Việt Nam có thể bị tịch thu hàng hóa, không nhận được tiền
hàng, bị phong tỏa giao dịch hoặc chịu rủi ro tuân thủ khác.
Dấu hiệu đáng ngờ:
- Người mua và/hoặc các chủ thể khác tham gia giao dịch có thể thuộc phạm
vi cấm vận nhưng che giấu thông tin (hoạt động tại các quốc gia bị cấm vận, hàng
hóa có xuất xứ từ các quốc gia bị cấm vận, cảng giao hàng là cảng bị cấm vận,…)
- Các chủ thể kinh doanh, hoạt động hoặc có liên quan đến những lĩnh vực bị
cấm theo các quốc gia như vũ khí quân sự, dầu khí,…
1.5.2.6. Rủi ro ngoại hối
Theo Thông tư 08/2017/TT-NHNN, điểm b, khoản 2 điều 8 định nghĩa như
sau: Rủi ro ngoại hối là rủi ro do biến động bất lợi của tỷ giá trên thị trường khi tổ
chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài có trạng thái ngoại tệ.
Như vậy, nếu giao dịch xảy ra ở các thị trường có nền kinh tế không ổn định,
thì việc biến động tỷ giá thường xuyên là điều không thể tránh khỏi, ảnh hưởng đến

28
thâm hụt nguồn ngoại tệ thanh toán. Chính vì thế, cần chọn các thị trường có nền
kinh tế ổn định để hạn chế rủi ro này phát sinh.
1.5.2.7. Rủi ro về công nghệ thông tin
Căn cứ theo quy định về an toàn hệ thống thông tin trong hoạt động ngân hàng
số 09/2020/TT-NHNN ngày 21/10/2020 do Thống đốc Ngân Hàng Nhà Nước Việt
Nam ban hành, rủi ro về công nghệ thông tin trong hoạt động ngân hàng được quy
định rằng khả năng xảy ra tổn thất khi thực hiện các hoạt động liên quan đến hệ
thống thông tin. Rủi ro công nghệ thông tin liên quan đến quản lý, sử dụng phần
cứng, phần mềm, truyền thông, giao diện hệ thống, vận hành và con người.
Như vậy, trong hoạt động hệ thống ngân hàng mà công nghệ thông tin yếu
kém, phần mềm công nghệ không hỗ trợ người dùng thì rất dễ dẫn đến rủi ro an toàn
bảo mật thông tin, rủi ro quản lý tín dụng cho ngân hàng.
Sơ kết chương 1:
Như vậy, chương 1 đã trình bày sự cần thiết để tác giả chọn đề tài này và tổng quan
về phương thức thanh toán thư tín dụng chứng từ.
Chương tiếp theo, tác giả làm rõ thực trạng rủi ro cũng như phân tích tình huống rủi
ro tại Vietcombank, từ đó tìm hiểu nguyên nhân gây ra rủi ro trong phương thức
thanh toán thư tín dụng chứng từ.

29
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG THANH
TOÁN THƯ TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN
NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM
2.1. Tình hình hoạt động thanh toán quốc tế của phương thức thư tín dụng
chứng từ tại Ngân Hàng thương mại cổ phần Ngoại Thương Việt Nam trong
năm 2018 - 2021
Trong năm 2020, Việt Nam có 14 ngân hàng thương mại nằm trong danh sách
Top 500 ngân hàng lớn và mạnh nhất châu Á -Thái Bình Dương, tăng 19 bậc so với
xếp hạng năm 2017. Chỉ số tiếp cận tín dụng Việt Nam ở vị trí 25/190 quốc gia và
vùng lãnh thổ, tăng 7 bậc so với Doing Business 2019 và đứng thứ 2 trong khu vực
ASEAN, thứ 2 trong khu vực châu Á (chỉ sau Brunei) “Theo thời báo số 01-
2021/Người dẫn đầu”
Trong thành tựu đó, Vietcombank đã ghi dấu ấn tượng khi là ngân hàng đầu
tiên của Việt Nam đạt lợi nhuận 1 tỷ USD/năm (năm 2019), về đích vượt xa kế
hoạch lợi nhuận đặt ra. Năm 2020, mặc dù chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch bệnh
COVID-19 nhưng Vietcombank vẫn đạt kết quả kinh doanh “đáng nể”, lợi nhuận
trên 23.000 tỷ đồng, đồng thời tiên phong 6 lần giảm lãi suất cho vay, gia hạn nợ để
hỗ trợ DN và khách hàng vượt qua khó khăn.
Và trong hoạt động thanh toán quốc tế, Vietcombank cũng có những kết quả
vượt bậc khi vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng trong thời kỳ dịch bệnh Covid – 2019 dù
cho các ngân hàng khác cũng như DN đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Năm 2018, nghiệp vụ thanh toán L/C đạt 9,222 triệu USD, sang năm 2019 thì
con số này đã tăng lên 13,254 triệu USD, tương đương 43.72 %. Nhưng đến giai
đoạn 2019 – 2020, doanh số thanh toán L/C chỉ tăng lên 13,893 triệu USD, tương
đương 4.82%, tốc độ tăng trưởng giảm gần 40% so với giai đoạn 2018 - 2019. Bởi
lẽ giai đoạn này, toàn thế giới đang phải đối mặt với dịch bệnh Covid-19, ảnh hưởng
rất lớn đến nền kinh tế, khiến mọi quốc gia phải gánh chịu những hậu quả nghiêm
trọng, gây ảnh hưởng mọi hoạt động kinh doanh, trong đó có cả ngành ngân hàng,
cũng tác động một phần đến hoạt động thanh toán quốc tế do hoạt động xuất

30
nhập khẩu của các DN cũng bị ảnh hưởng đáng kể. Nắm bắt được khó khăn đó,
Vietcombank cũng đã giảm lãi suất cho các DN bị thiệt hại nặng nề bởi dịch
COVID-19, Vietcombank giảm tới 10% số tiền lãi phải trả. Với những biện pháp
kịp thời, đồng bộ và quyết liệt phù hợp với diễn biến mới của dịch COVID-19,
Vietcombank mong muốn chia sẻ với khách hàng, góp phần ổn định kinh tế xã hội
đất nước, chung tay cùng cộng đồng vượt qua đại dịch COVID-19. Và đến giai đoạn
2020 – 2021, phương thức thanh toán L/C vẫn trên đà tăng, nhưng khả quan hơn so
với giai đoạn 2019 – 2020. Cụ thể, năm 2021, doanh số thanh toán L/C đạt 14,969
triệu USD, tăng 7.74% so với năm 2020, tốc độ tăng nhanh hơn so với giai đoạn
2019 – 2020 là 2.92%. Mặc dù con số này tăng lên không đáng kể nhưng so với giai
đoạn dịch covid khó khăn này mà doanh số thanh toán L/C vẫn giữ đà tăng vậy là
đáng được ghi nhận đối với Vietcombank.
Bảng 2.1. Hoạt động thanh toán quốc tế giai đoạn 2018 – 2021
Đơn vị: triệu USD
So sánh So sánh So sánh
2019/2018 2020/2019 2021/2020
Nghiệp Năm Năm Năm Năm
vụ 2018 2019 2020 2021 Tuyệt
Tương
Tuyệt
Tươn
Tuyệ
Tươn
đối g đối g đối
đối đối t đối
(%) (%) (%)
L/C 9,222 13,254 13,893 14,969 4,032 43.72 639 4.82 1,076 7.74
Nhờ thu 1,566 1,963 2,074 2,582 397 25.35 111 5.65 508 24.49
Chuyển
49,745 50,359 52,924 53,284 614 1.79 2,565 5.09 360 0.68
tiền
Tổng 60,533 65,575 68,891 70,835
(Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh 2018, 2019, 2020, 2021)

31
Qua số liệu bảng 2.1 trên, ta thấy rằng cả ba nghiệp vụ L/C, nhờ thu, chuyển
tiền nước ngoài trong giai đoạn từ năm 2018 đến năm 2021 đều có xu hướng tăng,
cụ thể như sau:
Phương thức chuyển tiền chiếm tỷ trọng cao nhất trong giao dịch thanh toán
quốc tế và có tốc độ tăng trưởng nhẹ. Cụ thể, năm 2018 đạt 49,745 triệu USD, đến
năm 2019 đạt 50,359 triệu USD, tăng 1.79% so với năm 2018 và đạt 52,924 triệu
USD vào năm 2020, tăng 5.09% so với năm 2019. Đến năm 2021, doanh số chuyển
tiền đạt 53,284 triệu USD, chỉ tăng 0.68% so với năm 2020, tốc độ tăng giảm so với
giai đoạn 2019 – 2020.
Phương thức thanh toán nhờ thu chiếm tỷ trọng thấp nhất, tốc độ tăng
25.35% vào năm 2019 so với năm 2018 và chỉ tăng 5.65% vào năm 2020 so với
năm 2019. Đến năm 2021, con số này lên 2,582 triệu USD, tăng 24.49% so với giai
đoạn 2019 – 2020.
Để thấy rõ tỷ trọng của các phương thức này, ta nhìn vào biểu đồ sau:
Biểu đồ 2.1 Tỷ trọng các phương thức thanh toán quốc tế giai đoạn 2018 - 2021
80000
70000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
TT
NHỜ THU
L/C
2018 2019 2020 2021

32
Qua đây ta có thể thấy phương thức thanh toán bằng thư tín dụng chiếm tỷ
trọng đứng thứ hai trong các phương thức thanh toán quốc tế, được nhiều DN tin
tưởng và áp dụng phương thức này trong thanh toán quốc tế hiện nay.
Để nhìn rõ hơn một cách toàn diện về tình hình hoạt động thư tín dụng tại
Vietcombank, ta cùng đi qua số liệu sau:
Bảng 2.2. Hoạt động thư tín dụng tại Vietcombank giai đoạn 2018 – 2021
Đơn vị tính: triệu USD
Nghiệp vụ 2018 2019 2020 2021
L/C xuất
FDI 1,265 1,706 2,014 2,167
KHDN 1,517 2,790 3,220 3,223
SME + Khác 550 670 820 915
TỔNG (1) 3,332 5,166 6,054 6,305
L/C nhập
FDI 955 903 969 1,007
KHDN 3,269 5,058 5,192 6,093
SME + Khác 1,666 2,127 1,678 1,564
TỔNG (2) 5,890 8,088 7,839 8,664
Tổng (1) + (2) 9,222 13,254 13,893 14,969
(Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh 2018, 2019, 2020,2021)

33
Qua bảng số liệu trên, thấy được rằng tỷ trọng L/C nhập khẩu chiếm cao hơn
so với L/C xuất khẩu. Ta có thể nhìn thấy rõ qua biểu đồ sau:
Biểu đồ 2.2. Tỷ trọng L/C xuất nhập khẩu tại Vietcombank
giai đoạn 2018 - 2021
100%
90%
80%
70%
60%
L/C xuất
50%
L/C nhập
40%
30%
20%
10%
0%
2018 2019 2020 2021
Cụ thể, năm 2018, tỷ trọng L/C nhập khẩu chiếm 64% so với tổng gía trị L/C,
năm 2019 chiếm 62% và năm 2020 chiếm 56%. Đến năm 2021, con số này chiếm
gần 58%, tăng nhẹ so với năm 2020. Trong khi đó, tỷ trọng L/C xuất khẩu đang có
xu hướng tăng. Con số này cũng thể hiện được ngày càng có nhiều khách hàng tin
tưởng vào khả năng kiểm chứng từ của Vietcombank để xuất trình gửi đi nước
ngoài, hạn chế tình trạng bộ chứng từ bị sai sót.

34
Mặc dù là tình hình thế giới đang chịu biến động bởi covid-19 thế nhưng
Vietcombank nhờ những chính sách ứng phó linh hoạt nên không bị ảnh hưởng
nhiều. Tình hình thanh toán thư tín dụng nhìn chung vẫn trên đà tăng trưởng.
Về phân loại khách hàng, qua bảng số liệu trên thấy được rằng lượng KHDN
và khách hàng FDI chiếm tỷ trọng cao nhất. Cụ thể, giá trị L/C từ khách hàng FDI
và KHDN chiếm 76% trong tổng giá trị L/C năm 2018. Năm 2019 tăng lên 79% và
đến năm 2020 chiếm 82%, năm 2021 chiếm 83% so với các khách hàng khác. Điều
này có thể dễ thấy được rằng, đa số các khách hàng lớn, không chỉ trong nước mà
còn cả nước ngoài đều tin tưởng sản phẩm thư tín dụng của Vietcombank cả về dịch
vụ và giá cả. Điều này đóng góp một phần không nhỏ vào lợi ích mà khách hàng
mang lại cho Vietcombank.
2.2. Thực trạng rủi ro thanh toán theo phương thức tín dụng chứng từ tại
Ngân Hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam
Rủi ro trong phương thức thanh toán bằng thư tín dụng của Vietcomabank là
các tổn thất về tài sản, vốn và hình ảnh uy tín Vietcombank do hoạt động thanh toán
bằng thư tín dụng gây nên. Rủi ro này bao gồm nhiều rủi ro gây nên, tồn tại dưới
nhiều dạng khác nhau như: rủi ro tác nghiệp, rủi ro đạo đức, rủi ro chính trị pháp lý,
rủi ro hệ thống,... Rủi ro xảy ra ở bất kì khâu nào của quá trình thực hiện thanh toán,
như: Khâu phát hành L/C, khâu thông báo L/C; khâu xác nhận L/C; khâu đòi tiền
cũng như khi trả tiền.
Mỗi phương thức thanh toán đều có ưu nhược điểm nhất định và tùy thuộc vào
đối tượng thanh toán. Có nhiều yếu tố quyết định việc lựa chọn phương thức thanh
toán, như:

Đối tác làm ăn



Sự tin tưởng, uy tín giữa các bên tham gia



Đặc điểm của hàng hóa



Mức phí giao dịch



Sự tiêu thụ của thị trường



Đặc điểm thị trường


35

Thời gian giao dịch

Việc lựa chọn phương thức thanh toán phù hợp giúp các bên đạt được mục
đích mong muốn, góp phần giảm thiệu rủi ro mà các bên tham gia có thể gặp phải.
Trong đó, phương thức thanh toán thư tín dụng an toàn hơn so với các phương thức
khác và dung hòa được quyền lợi của các bên tham gia. Tuy nhiên, phương thức này
tương đối phức tạp và bao gồm nhiều bên tham gia, tốn kém thời gian và chi phí nên
đây không phải là phương thức an toàn tuyệt đối, vì vậy nó có thể gây ra rủi ro bất
cứ lúc nào trong khâu thanh toán.
Bên cạnh đó, nghiệp vụ thanh toán quốc tế theo phương thức thanh toán bằng
L/C đem lại rủi ro cho ngân hàng hơn so với phương thức chuyển tiền và phương
thức nhờ thu. Bởi vì nghĩa vụ, trách nhiệm của ngân hàng đối với phương thức
chuyển tiền và nhờ thu chỉ là trung gian thanh toán và các rủi ro phát sinh do nhà
nhập khẩu và nhà xuất khẩu gánh chịu. Tuy nhiên, đối với phương thức thanh toán
bằng L/C thì ngân hàng đã đứng ra cam kết thanh toán và có nghĩa vụ thực hiện nó
nên chứa đựng nhiều rủi ro. Trong quá trình thực hiện các nghiệp vụ liên quan đến
L/C như phát hành L/C, xử lý bộ chứng từ, thông báo L/C, sửa đổi L/C, thanh toán
L/C, kiểm tra bộ chứng từ tại Vietcombank, tác giả rút ra được các tình huống rủi ro
đáng lưu ý sau:
2.2.1. Rủi ro tác nghiệp
Rủi ro tác nghiệp là rui ro phát sinh chủ yếu do yếu tố con người, chẳng hạn
như sự cẩu thả trong công việc, tác nghiệp sai, thiếu xót trong quá trình thực hiện
quy trình nghiệp vụ.
2.2.1.1. Đứng từ góc độ NHPH
Thực trạng:
Mặc dù thanh toán theo phương thức tín dụng chứng từ là một phương thức
an toàn nhất trong tất cả phương thức thanh toán quốc tế, đảm bảo quyền lợi giữa
các bên tham gia nhưng đây cũng là phương thức thanh toán mang lại cho ngân
hàng nhiều rủi ro nhất. Bởi trách nhiệm của NHPH là lớn nhất, kỹ thuật phức tạp
nhất, đòi hỏi các bên liên quan phải thực sự am hiểu về nghiệp vụ ngoại thương từ

36
việc ký kết hợp đồng, đặc thù của từng loại hàng hóa, quy định các điều khoản giao
hàng, vận tải, bảo hiểm…cũng như quy định của UCP 600 và các thông lệ quốc tế.
Việc thanh toán theo thư tín dụng hoàn toàn dựa vào chứng từ, tách rời hàng hoá và
hợp đồng. Do vậy, nhà nhập khẩu cần phải biết quy định các điều kiện, điều khoản
của thư tín dụng như thế nào để phản ánh được đầy đủ và chính xác các quy định
trong hợp đồng, đảm bảo rằng thông qua các chứng từ xuất trình có thể kiểm soát
được việc thực hiện nghĩa vụ giao hàng của nhà xuất khẩu. Do vậy có rất nhiều rủi
ro có thể xảy ra nếu như NHPH không thực hiện tốt các chức năng nhiệm vụ của
mình.
Tình huống 1:
Thông tin về L/C và các bên liên quan:
Số L/C: xxxxxx
NHPH: Vietcombank
NHTB: HSBC
Ngày phát hành: 09/12/2018
Người mở L/C: công ty A
Cảng dỡ hàng: Cát Lái
Cảng bốc hàng: South Korea
Hàng hóa: Hạt nhựa
Trị giá: 72,500 USD
Thời hạn thanh toán: trả ngay
Diễn biến:
Năm 2018, Ngân hàng Vietcombank có nhận được đơn xin mở L/C của một
công ty A nhập khẩu hạt nhựa. Sau khi kiểm tra nội dung giữa đơn mở và hợp đồng,
Vietcombank tiến hành mở L/C bằng cách đi điện qua hệ thống swift cho Ngân
hàng nước ngoài. Nhưng vì do lỗi tác nghiệp nên trong quá trình đánh điện gửi đi,
tên hàng hóa bị thiếu một ký tự dấu gạch nối. Và Ngân hàng nước ngoài đã lập bộ

RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN THƯ TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM

RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN THƯ TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN THƯ TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM

Similar to RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN THƯ TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM (20)

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (17)

RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN THƯ TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM