Relevo Peninsular

UNIDADES DE RELEVO
 A Meseta: Submeseta Norte e Submeseta Sur.
 As Cordilleiras interiores: Sistema Central e Montes
de Toledo.
 As Cordilleiras periféricas ou rebordes: Montes de
León, Cordilleira Cantábrica, Cordilleira Ibérica, Serra
Morena.
 As Cordilleiras exteriores: Macizo Galaico, Montes
Vascos, Perineos, Cordilleiras Costeiro-Catalanas,
Cordilleiras Béticas.
 Depresións: Ebro e Guadalquivir.
 Relevo das illas Baleares
 Relevo das illas Canarias
 O litoral español: costa cantábrica, atlántica (galega
e andaluza), mediterránea, arquipélago balear e
canario.

A MESETA
Fonte: google maps modificado..
É a unidade fundamental do
relevo peninsular. É chaira
elevada, resto do antigo Macizo
Hespérico, xurdiu na oroxénese
herciniana da era primaria. Foi
arrasada pola erosión e
convertida en zócalo. No
terciario foi fracturada e
deformada pola oroxénese
alpina, de xeito que dentro dela
poden diferenciarse o antigo
zócolo primario, as cordilleiras e
as concas sedimentarias
interiores.
(Páx. 38)

A MESETA CENTRAL
(Páx. 38)
• Dividida en dúas metades polo
Sistema Central:
• Submeseta Setentrional (avenada
polo río Duero)
• Submeseta Meridional (avenada polo
río Tajo e Guadiana separados polos
Montes de Toledo)

A MESETA
Oeste: antigo zócalo da era primaria
(páx. 38)
-Aflora nas penechairas zamorano-salmantina e extremeña,
onde a erosión varreu os materiais terciarios depositados sobre
o zócalo e deixou ao descuberto os materiais orixinarios
(granito, lousa e cuarcita)
-Relevo constituído por penechairas salpicadas pola presenza
de montes illas ou relevos residuais que permanecen sobre a
penechaira debido á erosión diferencial.
- Os ríos cavaron profundas gargantas (denominadas arribes
ou texos) ao encaixarse sobre os materiais duros en busca do
nivel de base.

A MESETA (páx. 38)
Restos dun antigo macizo erosionado e convertido nunha superficie de erosión
penichá denominada penechaira, da que poden elevarse bloques graníticos ou
poden perdurar restos do antigo macizo debido á erosión diferencial, formando
montes illas. Neste caso os montes illas son restos dun relevo sedimentario que
está en contacto coa penechaira.
Fonte: wikimeidia e elaboración propia
OESTE DA MESETA
ZÓCOLO
ESTE DA MESETA
COBERTEIRA
OE
Granito
Arxila
Calcaria

A MESETA (páx. 38)
Vista aérea do encaixamento
da rede hidrográfica. A rede
fluvial no intento por alcanzar o
nivel de base, encaixase na
penechaira. Os materiais duros
que compoñen a penechaira,
non facilitan a erosión dos ríos,
que responden fundíndose na
roca verticalmente polas zonas
máis febles, creando relevos de
gran pendente. Estes encaixes
dos ríos reciben o nome de tajos
(de aí o nome do río), riberos,
arribes, etc.
Fuente: google maps
Prof. Isaac Buzo Sánchez

A MESETA (páx. 38)
Imaxe da vila de Trujillo (Cáceres), que ocupa a parte exterior dun batolito granítico
que sobresae da penichaira trujillano-cacereña que a circunda e que pode verse ó
fondo de la fotografía. Tamén poden observarse no fondo relevos residuais
próximos á cidade de Cáceres (Sierra da Mosca)
Relevo
residual
Batolito
granítico
Penechaira
Fuente: wikimeidia

A MESETA (páx. 39)
Centro e leste: Concas sedimentarias interiores
• Páramo: superficie de erosión ben constituídas que
pode estar fosilizada por potentes estratos
sedimentarios. Caracterízase por unha, máis ou menos,
elevada altitude cunha clara tendencia á planitude por
amosar solos pouco desenvolvidos, rochosos ou
pedregosos, cunha escasa vexetación. Terreo ermo,
raso, desabrigado.
• Cerro testemuña ou oteros ou muelas: resto dunha
plataforma nun relevo tabular.
• Campiña: afloramento de margas e arxilas que presenta
formas chás levemente onduladas.
• Glacis: suave pendente, (menor do 10%) xeralmente
formada pola lixivación e posterior deposición das
partículas finas dun cono de dexección ou unha ladeira.

A MESETA
Centro e leste: Concas sedimentarias interiores (páx. 39)
- Orixe: formáronse na era terciaria cando a oroxénese alpina provocou fallas e
o afundimento dalgúns bloques da Meseta, que ó principio constituíron lagos,
recheándose con sedimentos terciarios, de tal forma que na parte inferior
quedaron materiais brandos (areas, arxilas, xesos e margas) mentres que na
parte superior habería materiais máis duros (calcarias lacustres)
- Relevo: cando durante o cuaternario lles afectou a erosión, estableceuse unha
paisaxe tabular con páramos, campiñas e costas
Calcaria
(Material
duro)
Areas, arxilas,
xesos e margas
(Material brando)
Fuente: wikimeidia
E O

A MESETA (páx. 39)
Centro e leste: Concas sedimentarias interiores.
Paisaxe Tabular (Terra de Campos)
PÁRAMO
CAMPIÑA

A MESETA (páx. 39)
Campiña (Terra de Campos)
CAMPIÑA

A MESETA (páx. 39)
Campiña (TERRA DE CAMPOS)
Campiña
Glacis
Páramo

A MESETA (páx. 39)
CASCO ANTIGO DE ZAMORA SOBRE UN CERRO TESTEMUÑA

Sayago620m
PENECHAIRA
CONCA MESETARIA: PÁRAMO E CAMPIÑA
ArribesdelDuero330m
TierradelPan720m
PáramosdeTorozos720m
RioPisuerga700m
PáramosdeCerrato900m
960m
CornixaCantábrica1450m
CAPA MESOZOICA CALCARIA
SEDIMENTOS ARXILOSOS
ZÓCOLO PALEOZOICO
SO
NE
NE
SO
(páx. 39)

RÍOCARES340m
PICOSDEEUROPA2.648m
CRESTASMERIDIONAIS2.000m
PÁRAMOSDERAÑA1.200m
PÁRAMOSDETOROZOS850m
TIERRADECAMPOS750m
CAMPIÑASDOSDODUERO750m
CAMPIÑASDELAMORAÑA850m
SªDEÁVILA1.500m
FOSADELAMBIES1.100m
SERRADA2.204m
SªDEGREDOS2.692m
FOSADELTIÉTAR320m
N S
N
S
(páx. 39)

SUBMESETA SUR: ALCARRIAS DO TAJO (páx. 39)
CERROS TESTIGOS OU ALCARRIAS

SUBMESETA SUR: LA MANCHA (páx. 39)

SUBMESETA NORTE E SUR (páx. 39)
• Parecidos: posición e evolución xeomorfolóxica.
• Parte occidental afloramento do zócalo paleozoico
ríxido (arrasado pola erosión): penechaira.
• Parte oriental: sedimentos (cobertera
sedimentaria) mesozoicos plegados e case
totalmente arrasados.
• En resume: chairas rodeadas ou interrompidas por
montañas dando unha morfoloxía tabular: Terra de
Campos (Norte) ou La Mancha (Sur): uniformidade
e monotonía rachada por áreas un pouco máis altas
(Páramos)

SUBMESETA NORTE E SUR (páx.
39)
• Diferencias:
1) Submeseta Norte máis homoxénea que a
Submeseta Sur: (avenada polo río Duero
fronte Tajo e Guadiana cos Montes de
Toledo como interfluvio).
2) Altitude: 850-800 m. fronte 700-500 m:
basculamento da Submeseta Sur cara o
Atlántico mentres que a Norte mantén unha
altitude similar.
3) Submeseta Norte: aillada practicamente
por montañas. Sur: aberta cara o oeste.

SUBMESETA SUR (páx. 39)
ZONA VOLCÁNICA DO CAMPO DE CALATRAVA

SUBMESETA SUR (páx. 39)
CAMPO DE CALATRAVA: CASTILLEJOS DE LA BIENVENIDA

A MESETA:
As serras interiores (páx. 39)
-Orixe: terciario cando como consecuencia da oroxénese alpina, o zócolo
fracturouse, elevándose algúns bloques e fundíndose outros.
-Materiais: son iguais que os do resto da penechaira (granito, lousa e gneis) e
os cumios son suaves debido a que non son máis que superficies de erosión
levantadas.
- Cordilleiras:
-O Sistema Central: Relevo vigoroso que divide a Meseta á metade. As
serras máis destacadas son : Ayllón, Somosierra, Guadarrama, Gredos e
Gata.
-Montes de Toledo: De menor altitude divide en dous á submeseta sur,
separando a conca do Tajo da dol Guadiana. A serra máis importante é a
de Guadalupe.

SISTEMA CENTRAL (páx. 39)
• Elevación
montañosa
de 700 km
de
lonxitude,
esténdese
con
orientación
NL-SO
dende a
Cordilleira
Ibérica ata a
Serra da
Estrela en
Portugal.
Serra de Somosierra
Serra de Ayllón
Guadarram
a
Serra de Gredos
Serra
de
G
ata
Pico del Moro Almanzor, 2.592 m

A MESETA:
As serras interiores
Partindo do Macizo Hespérico elevado
durante a oroxenia herciniana na era
primaria (1),
e tralo arrasamento durante o secundario (2),
prodúcese a fractura do macizo antigo
xerándose unha paisaxe de estrutura
xermánica, con bloques elevados e bloques
fundidos (3). Os bloques elevados (Horst)
son zonas que se rexuvenecen e se
transforman nas líñas de cumio
(redondeadas porque proveñen dunha
penechaira). Os bloques fundidos (Graben)
transfórmanse en fosas sedimentarias, de
interior.
1
2
3
Fuente: http://www.gredos-norte.com/parque/geologia.html Prof. Isaac Buzo Sánchez
(Páx. 39)

SISTEMA CENTRAL: SIERRA DE GUADARRAMA
(páx. 39)

SISTEMA CENTRAL: SERRA DE GREDOS
PICO DEL MORO ALMANZOR (2592 m.)

SISTEMA CENTRAL: SIERRA DE GATA. PEÑA DE GATA
(páx. 39)

SISTEMA CENTRAL (DEPRESIÓNS INTERIORES):
VAL DO JERTE E TIÉTAR (páx. 39)

A MESETA:
(páx. 39)
As serras interiores: Montes de Toledo
As Villuercas
Serra de Guadalupe

A MESETA:
(páx. 39 e páx. 36: erosión diferencial)As serras interiores: Montes
de Toledo
Serra de Guadalupe (Cáceres) pertencente aos Montes de Toledo. Exemplo de
relevo apalachense. Antigo macizo Hespérico, durante a erosión da era
secundaria parte do seu relevo pregado quedou cuberto de material sedimentario.
Trala fractura do Macizo Hespérico, durante o terciario, o bloque elevouse,
reiniciándose os procesos erosivos sobre os materiais que cubrían os antigos
pregues, que saíron de novo á luz. Hoxe pódense observar os anticlinais e os
sinclinais.

RELEVO APALACHENSE:
EROSIÓN DIFERENCIAL (páx. 36)
• Erosión diferencial:
erosión producida en
áreas onde a
topografía é
inicialmente similar
(unha chaira) pero os
materiais da base
(que están
distribuídos
estratigraficamente
inclinados) son
diferentes (por
exemplo cuarciña e
lousa). A erosión fará
surcos nos estratos
de lousa, mentres nos
estratos onde hai
cuarzo, formaranse
crestóns.

OS REBORDES DA MESETA
• Están formadas polas cordilleiras
que rodean a Meseta:
1. Montes de León.
2. Cordilleira Cantábrica.
3. Sistema Ibérico
4. Sierra Morena.
(páx. 40)

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA
MESETA
(páx. 40-41)
Son cordilleiras que se formaron
durante a era terciaria polo
rexuvenecemento de bloques da
Meseta ou polo pregamento dos
materiais depositados polo mar
durante a era secundaria nos
rebordes da Meseta (debido ás
transgresiós mariñas). Son o
Macizo Galaico-Leonés, a
Cordilleira Cantábrica, o Sistema
Ibérico e Serra Morena

MESETA MONTES DE LEÓN (páx. 40)
• Situados ao NO da Meseta presentan varios
núcleos montañosos que superan os 2000 m. O
pico máis alto é o Teleno con 2188 m. Destacan
varias serras como as de Segundeira e Cabrera.
Ao nordés sitúase a serra dos Ancares, e entre esta
e os Montes de León, a fosa do Bierzo. Era o
ángulo noroeste do zócolo da Meseta e durante a
oroxénese alpina fracturouse e rexuveneceuse.
Está formado por materiais da era primaria, e
presenta montañas redondeadas de pouca altura,
cortadas por multitude de fallas

OS REBORDES MONTAÑOSOS
DA MESETA MONTES DE LEÓN (páx. 40)
DEPRESIÓN DO BIERZO: MAPA DA COMARCA

DA MESETA MONTES DE LEÓN
DEPRESIÓN DO BIERZO: PONFERRADA (páx. 40)

AS MÉDULAS (páx. 40)

TELENO (vista dende Astorga) (páx. 40)

LAGO DE SANABRIA (páx. 40)

ANCARES LEONESES (páx. 40)

DA MESETA MONTES DE LEÓN (páx. 40)
CAMIÑO DE SANTIAGO: FONCEBADÓN (ENTRE O BIERZO E A MARAGATERÍA)

“No centro-oeste de Galicia predominan alineacións N-S; ao bloque externo litoral, onde se entalan
as rías, sucede, tras un estreito suco de fosa, o remonte ata os 400-500 m no chanzo de Santiago.
Desde esta grade, que coroa un anaco de penechaira cortado pola diseción, outro escarpe eleva o
nivel ata 800-1.100 m no horst granítico da Dorsal Galega, da que o trazo de cumes fixa a
divisoria entre o Miño e a rede centrífuga das rías, amosando a súa subordinación á tectónica.
Ao este da Dorsal esténdese unha sucesión de cubetas con fondo cara aos 500 m e anchura da orde
de 50 km desde o norte de Lugo ata o de Ourense, formando no esencial a conca do Miño, pola
Terra Cha e a chaira de Monforte, que cara ao sur de Ourense, e tras un leve limiar, dá paso á
fosa da Limia. (…)
No este de Galicia, o oeste astur-leonés e noroeste de Zamora, o paso ao relevo neto de montaña
non implica un simple ascenso en escada de bloques, senón un cruce e puzzle de moles e fallas.
as de trazo N-S, paleozoicas reactivadas, ou as armoricanas NO-SE, córtanse coas O-E da
tectónica alpina. (…)”
Ricardo Méndez e Fernando Molinero (coords.): Geografía de España. Ed. Ariel.

RÍAS ALTAS,
dende Ribadeo
ata Muros
RÍAS BAIXAS,
dende Muros
ata a foz do Miño
AS
RÍAS
GALEGAS

MACIZO GALAICO (páx. 50)
 Trátase dun relevo antigo, moi fragmentado que conta coas
seguintes unidades:
 Serras Orientais (Ancares, Courel)
 Serras Sudorientais (Eixe, Queixa, Maceda e Xurés)
 Serras Setentrionais (Xistral e Lourenzá)
 Meseta ou Penechaira lucense (Terra Cha, Depresión de
Sarria e Lemos
 Serras Centrais: Faladoira ao Suído.
 Depresión meridiana Padrón-Tui.
 Chairas e serras litorais (Capelada, Pindo, Barbanza)
 Singularizase do Macizo Leonés por: relevo intenso,
predominio de rochas silíceas e polo seu medio bioclimático

AS ZONAS MONTAÑOSAS
• Catro grandes unidades de relevo:
• Serras Setentrionais situadas ao Norte e son unha barreira
paralela ao mar Cantábrico que separan a costa da meseta
central lucense destaca: Serra do Xistral (Cadramón 1.056 m
é a cota máis elevada).
• Serras Centrais, que atravesan Galicia de norte a sur e
serven de divisoria administrativa entre A Coruña-Lugo e
Pontevedra-Ourense: Faladoira, Loba, Cova da Serpe, Faro
de Chantada, Farelo, Faro de Avión, Suído.
• Serras Orientais (Ancares (Penarrubia 1.826 m) e Courel) e
Sudorientais: Queixa (Cabeza de Manzaneda 1.778 m, San
Mamede, Xurés, Eixe e Segundeira (Pena Trevinca 2.124
m))
• Serras Litorais: Capelada, O Pindo, Barbanza, Xiabre,
Morrazo.

AS TERRAS CHÁS
• Chairas e mesetas.
• Meseta de Lugo, situada no interior, é a
chaira máis extensa de Galicia prolóngase
cara o norte cara a Terra Cha que ten como
centro Vilalba.
• Depresións zonas afundidas por debaixo do
nivel das chairas: interiores: Sarria,
Monforte, Maceda, A Limia, Monterrei.
Litorais: depresión Tui-Padrón.
• Chairas litorais: Bergantiños e Mariña
Lucense.

SERRAS ORIENTAIS: ANCARES
PIORNEDO. SERRA DOS ANCARES

MACIZO GALAICO
SERRAS ORIENTAIS: COUREL

SERRAS ORIENTAIS: COUREL

ENTRE AS SERRAS ORIENTAIS E SUDORIENTAIS: CAÑÓN DO SIL

SERRAS SUDORIENTAIS
SERRA DO XURÉS

SERRAS SETENTRIONAIS: SERRA DO XISTRAL

MESETA LUCENSE
TERRA CHA: LAGOA DE COSPEITO

MESETA LUCENSE: PENECHAIRA DE MONFORTE

SERRAS CENTRAIS: SERRA DA FALADOIRA

SERRAS CENTRAIS: SERRA DO SUÍDO

SERRAS LITORAIS: SERRA DA CAPELADA

SERRAS LITORAIS: MONTE PINDO

OS REBORDES MONTAÑOSOS DA MESETA:
A Cordilleira Cantábrica (páx. 40)
• Non hai un rasgo común para toda a
cordilleira.
• A grande disimetría N-S: o acceso á
Meseta é leve debido a que os
desniveis son medios; nembargantes
dende a cordilleira ata a costa
cantábrica os desniveis son bruscos,
provocando que os ríos encaixase en
profundas fouces e gargantas.

• Constitúe o reborde setentrional da Meseta
e os seus relevos máis destacados elévanse
ao redor dos 2500 m.: Peñavieja, Torre
Cerredo, Naranjo de Bulnes e Cordel.
• Mostra unha grande unidade e unha
aliñación constante este-oeste aínda que
xeolóxica e xeomorfoloxicamente
diferéncianse dous sectores: occidental e
oriental.

• Sector occidental ou macizo asturiano:
xeoloxicamente, prolongación do Macizo Galaico
chegando ata Llanes. Os materiais son da era
primaria que formaban parte do zócolo da Meseta e
rexuveneceron na oroxénese alpina. No seu
extremo occidental, a diferente dureza dos materiais
(lousas e cuarcitas) deron lugar a exemplos de
relevos apalachenses. No seu extremo oriental
existe un gran afloramento de calcarias primarias,
que constitúe os Picos de Europa, onde se atopan
as maiores alturas da Cordilleira (Torre de Cerredo,
Peña Vieja e Naranjo de Bulnes) accidentado por
fosas tectónicas. O punto de inflexión e contacto co
sector central denomínase “xeonllo asturiano”.

A Cordilleira Cantábrica (páx. 40-37)
• Sector Oriental ou montañas de Santander:
de tipo alpino, onde o zócalo desaparece
baixo a cobertera que se engrosa e dá lugar
a unha zona calcaria que foron depositados
polo mar no borde da Meseta de pregues
suaves.
• Diferencia de materiais xerou unha erosión
diferencial: relevo xurásico. (ver páx. 37)

Cordilleira Cantábrica: Babia (páx. 40)

Cordilleira Cantábrica: Somiedo (páx. 40)

Cordilleira Cantábrica: Pajares e Luna (páx. 40)

Cordilleira Cantábrica: Garganta do Cares. Picos de Europa
(páx. 40)

A Cordilleira Cantábrica: Picos de Europa: Lago Enol (páx. 40)

Cordilleira Cantábrica: Picos de Europa: Naranjo de Bulnes
(páx. 40)

MESETA:
A Cordilleira Cantábrica: La Liébana. Potes (páx. 40)

A Cordilleira Cantábrica: La Liébana. Potes. Teleférico de Fuente Dé
(páx. 40)

A Cordilleira Cantábrica: Valle del Matienzo. Erosión
diferencial: relevo xurásico (páx. 40-37)

Sistema Ibérico (páx. 40-41)
• A Cordilleira Ibérica que separa a Meseta da
depresión do Ebro, non é tan compacta
como a serra Cantábrica ou robusta como
os Pireneos.
• Amplas concas locais a dividen en varias
unidades e quítanlle o carácter de cordilleira
continua. É moi variada dentro da sinxeleza
das alineacións morfoestruturais podendo
distinguirse dende o NO (Serra da
Demanda) ata Alcoy -400 Km. de longo-
varios sectores diferenciados.

Sistema Ibérico (páx. 40)
Cordilleira intermedia (estrutura saxónica) formada na súa maior parte por
materiais da era secundaria depositados polo mar no borde oriental del zócolo
da Meseta, que se pregaron na oroxénese alpina. Os materiais primarios só
existen nalgúns sectores onde a coberteira de material do terciario era pouco
espesa e permitiu o afloramento do zócolo rexuvenecido pola oroxénese alpina.
Distínguense dous sectores:
-O tercio norte, de dirección NO-SE, inclúe as maiores alturas da
cordilleira (Picos de Urbión, 2235m)
-Dende o Sureste de Soria, o Sistema Ibérico bifurcase en dúas pólas: a
póla interior ou castelá (Serra de Albarracín (primaria) e Serranía de
Cuenca, calcaria) e a póla exterior ou aragonesa (Serras de Javalambre e
Gúdar, de materiais calcarios). Éstán separadas por unha fosa tectónica (a
fosa de Calatayud), que se recheou con materiais terciarios.

SISTEMA
IBÉRICO
Serra da Demanda
SISTEMA
IBÉRICO
DEPRESIÓN
DO
EBRO
SUBMESETA
NORTE
SISTEM
A
CENTRAL
SUBMESETA
SUR
Pico San Lorenzo
Picos de Urbión
Moncayo
Serra de
Albarracín
Serranía de
Cuenca
Serra de
Gúdar
CorredordeCalatayud-Teruel
Maestrazgo
Serra de
Javalambre

Sistema Ibérico (sector norte) (páx. 40-41)
•No tercio NO, a cordilleira elévase bruscamente con alineacións
ríxidas e macizos importantes: Demanda, Urbión (2.235 m.) e
Cebollera.

Sistema Ibérico: Picos de Urbión (páx. 40-41)
Picos de Urbión, na Rioja, onde o Sistema Ibérico presenta os materiais máis
antigos. É produto da elevación dun bloque do macizo Hespérico durante a
oroxenia alpina (estilo xermánico). Atopámonos con materiais da era primaria,
nalgunas partes cubertos por materiais sedimentarios máis modernos. Podemos
observar modelado glaciar. Aquí atópanse os puntos máis altos do Sistema.
Fuente: wikimeidia

Sistema Ibérico: Picos de Urbión. Laguna Negra
(páx. 40-41)

Sistema Ibérico: Monte Moncayo (páx. 40-41)

• No tramo medio (dende o SE de Soria ata
máis alá de Teruel) perde vigor e queda
separado por unha depresión ou fosa duns
200 Km de longo por 10 ou 15 Km de ancho:
Depresión lonxitudinal Ibérica de
Calatayud-Teruel. Esta fosa, que orientou o
río Jiloca recheouse por sedimentos
terciarios, divide parte da cordilleira en dúas
pólas paralelas:

• Interior ou Castellana (destacando Serra de
Albarracín e Serranía de Cuenca)
• A lindante coa depresión do Ebro ou
aragonesa (Moncayo: 2313 m., Gúdar e
Javalambre)
• Sector Oriental: Maestrazgo (fallas
escalonadas N-S, paralelas á costa que se
afunden progresivamente baixo mar
(Columbretes, Cofrentes)

Sistema Ibérico: Serra do Albarracín (páx. 40-41)

Sistema Ibérico: Serranía de Cuenca (páx. 40-41)

Sistema Ibérico: Serra do Maestrazgo (Ares del Maestre)
(páx. 40-41)

MESETA:
Sistema Ibérico: Javalambre-Gúdar (páx. 40-41)
Fonte: www.turismodearagon.com
A rama exterior do Sistema ibérico componse das serras de Gúdar-
Javalambre e o Maestrazgo. Arriba Embalses de Balagueras. Pódese
observar estratos calizos duros na parte superior dos outeiros.

SERRA MORENA (páx. 41)
- Non é propiamente unha cordilleira, sino máis ben un escalón brusco entre a
Meseta e ol Valle do Guadalquivir.
- A súa orixe interpretouse como unha xigantesca falla, pero parece que se trata
dunha gran flexión fracturada en moits puntos, producida polo empuxe dende o
sur ó elevarse as Cordilleiras Béticas.
- O roquedo é da era primaria, de cor escura, o que xunto a súa vexetación,
tamén escura (xara) dálle o nome á Serra.
- As serras máis destacadas son Madrona, Pedroches e Aracena.
Fonte:http://www.cprcalahorra.org/alfaro/Geografi.htm

SERRA MORENA: SERRA DA MADRONA (páx. 41)

SERRA MORENA: DESPEÑAPERROS (páx. 41)

AS CORDILLERAS EXTERIORES DA
MESETA (páx. 41)
Trátase daquelas
cordilleiras que se formaron
durante a oroxénese alpina
na era primaria o pregarse
os materiais depositados
nas fosas oceánicas béticas
e pirenaicas.
Son:
-Montes Vascos
-Pireneos
-Cordilleira Costeiro Catalana
-Cordilleiras Béticas

MONTES VASCOS:
AITZGORRI (páx. 43)

MONTES VASCOS (páx. 43)
• Situados entre a Cordilleira Cantábrica e os
Pireneos con 250 km. de lonxitude de O-E.
Formados por materiais da era secundaria
dobrados, afectados pola oroxenia alpina,
nos que predominan as rochas calcarias. Os
relevos son pouco elevados e de formas
redondeadas pola erosión. Os cumios son
Aitzgorri (1544 m) e Peña Gorbeia (1475 m)

MONTES VASCOS: PEÑA GORBEIA
(páx. 43)

CORDILLEIRAS EXTERIORES
CORDILLEIRAS COSTEIRO CATALANAS (PÁX. 43)
• Aliñación de 270 Km paralela ao litoral
Mediterráneo dende o Ampurdán a
desembocadura do Ebro (conectando co
Maestrazgo)
• A zona norte está formada por materiais da
era primaria fracturados pola oroxenia alpina
(estructura xermánica)
• A zona sur presenta sedimentos calcarios
do secundario, dobrados na oroxenia alpina
cunha modelaxe cárstica.

• Tres unidades:
• Cordilleira Prelitoral: danse as maiores
altitudes no macizo de Montseny e
Montserrat.
• Depresión prelitoral: materiais sedimentarios
do terciario.
• Cordilleira litoral: paralela a costa relevos
pouco elevados (Montenegre, Garraf)

MONTSENY MONSERRAT

AS CORDILLERAS EXTERIORES DA MESETA
OS PIRENEOS (PÁX. 43)
• 440 Km. de lonxitude entre o golfo
de Biscaia e León. Constituíuse
durante a oroxenia alpina con
materiais da era primaria e
secundaria.
• Presenta grandes altitudes: Aneto
(3404 m.) Posets (3375 m.)

Os Pireneos presentan unha estrutura complexa:
- Zona axial de rochedo da era primaria, pertenecente a un
antigo macizo herciniano rexuvenecido na oroxénese alpina. É a zona
máis alta e de relievo máis abrupto (Montes Malditos co Aneto e Monte
Perdido).
- Os prepirineos, ó sur da zona axial, son de materiais
secundarios calcarios, depositados na fosa pirenaica e levantados na
oroxénese alpina. Son menos altos, de formas máis suaves e se
estruturan en dúas alineacións paralelas á zona axial: as serras
interiores, pegadas ó Pireneo herciniano, e as serras exteriores,
paralelas ás anteriores polo sur.
- A depresión media é unha longa e estreita depresión
margosa que separa as serras interiores e as exteriores prepirenaicas.

Fonte:http://www.cprcalahorra.org/alfaro/Geografi.htm

OS PIRENEOS: ANETO (PÁX. 43)

• Pireneo axial: eixo directriz, un fragmento da
cordilleira herciniana incorporada a oroxenia
alpina e elevado ata a altura na que se
atopan as últimas etapas oroxénicas
(materiais precámbricos e primarios: lousas e
granitos) é o Pireneo propiamente dito, o das
máximas altitudes e formas abruptas:
Canigó, Posest, Montes Malditos: Aneto
(3404 m.) e Monteperdido.

PIRENEO: PARQUE NACIONAL DE
ORDESA-MONTE PERDIDO (PÁX. 43)

• Prepireneo: constituído pola coberteira secundaria
plegada (con materiais sedimentarios de orixe
mariño, margas e calcarias)
• O Prepireneo español divídese:
• Serras interiores (pegadas ó Pireneo herciniano:
Collarada (2.963 m.), Cadí...
• Serras exteriores: paralelas ás anteriores e de
alturas modestas: Leyre, Loarre, Guara.
• Depresión media Prepirenaica: Canle de Berdún
avenada polo río Aragón, bacía do Tremp.

PREPIRENEO: CORDILLEIRA
INTERIOR: COLLARADA E CADÍ
(PÁX. 43)

DEPRESIÓN MEDIA PREPIRENAICA: CANLE DE
BERDÚN (NO EXTREMO JACA) (páx. 43)

SUBPIRENEO: COMARCA GIRONDENSE DA GARROTXA:
OLOT (VOLCÁNICA) (páx. 43)

Cordilleiras Béticas (páx. 43)
• Son un conxunto montañoso duns 600 Km.
de lonxitude que se prolonga entre Xibraltar
e o Cabo da Nao.
• Desaparece polo Mediterráneo e volve a
emerxer nas Baleares.
• Creada trala oroxenia alpina ao chocar as
placas Ibérica e africana.
• Están formadas por dobras alóctonas
desprazadas de S a N e que orixinan
mantos de corremento.
• É a área máis inestable da península
xeoloxicamente.

-Presentan unha gran complexidade xeolóxica e as maiores alturas da
Península. Os seus pregamentos orixinaron dous grandes conxuntos: a
Cordilleira Penibética e a Subbética cunha depresión intermedia.
-A Cordilleira Penibética bordea a costa. Formada por materiais da era
primaria pertenecentes ó antigo macizo herciniano bético rifeño que
levantado durante a oroxenia alpina. O cumio máis elevado é Serra Nevada
cos Picos Mulhacén e Veleta.
-A Cordilleira Subbética está no interior e se compón de materiais
depositados na fosa bética durante a era secundaria. Alternativamente
aparecen estratos duros (calcarias) e brandos (margas), polo que ó
pregarse polo acercamento da placa africana á ibérica, orixináronse
corrimentos de materiais que se desprazaron de sur a norte grandes
distancias. Serras máis destacadas Grazalema, Ubrique e Cazorla.
-Entre ambas existe a depresión intrebética, que se atopa fragmentada en
varias depresións pequenas (hoya de Ronda, Antequera, Guadix, Baza),
recheas con materiais terciarios, que dan lugar a unha paisaxe de badlands
dada a aridez do clima.

• Dividese en:
• Cordilleira Penibética: bordea a costa e ten os
cumios máis elevados: Mulhacén (3478 m.: cumio
peninsular), Ronda, Almijara, Tejeda, Baza, Gádor,
Filabres e Estancias.
• Cordilleira Subbética arco exterior de plegamento
con cumios máis modestos: Grazalema, Pandera,
Segura, Cazorla (1830 m.), Sagra e Espuña.
• Depresión Intrabética ou Surco Intrabética: corredor
de Boyar, hoya de Antequera, Granada, Guadix e
Baza.

Cordilleiras Béticas: Mulhacén (páx. 43)

Cordilleiras Béticas: Serra Nevada (páx. 43)

Cordilleiras Béticas: Serranía de Ronda (páx.
43)

Cordilleiras Béticas: Serra de Grazalema (páx.
43)

Cordilleiras Béticas: Serra do Segura (páx. 43)

Cordilleiras Béticas: Hoya de Baza (páx. 43)

AS DEPRESIÓNS EXTERIORES DA
MESETA
(páx. 41-42)
Trátase das depresións do
Ebro e do Guadalquivir.
Ambas eran fosas prealpinas,
que trala oroxénese terciaria
quedaron entre as cordilleiras
alpinas e os macizos antigos
como brazos de mar que
entran no continente. Durante
o Terciario e o Cuaternario
fóronse colmatando dando
lugar a relevos horizontais.
Como restos de aquel antigo
mar que as cubría, atopamos
as zonas das marismas do
Guadalquivir.

AS DEPRESIÓNS EXTERIORES DA MESETA
SIMILITUDES (páx. 41-42)
• Fosas prealpinas ubicadas no reborde dun
cratón e unha cordilleira xeosinclinal:
Ibérico-Sistema Bético: Guadalquivir. Cratón
Ibérico-Pireneos: Ebro.
• Son bacías de subsidencia terciaria:
acumulan depósitos das montañas laterais.
• Teñen unha disposición triangular e
asimétrica o río Ebro e Guadalquivir está
máis perto ao Sistema Ibérico e Serra
Morena respectivamente. Por que?

DIFERENCIA (páx. 41-42)
• A subisdencia é máis complexa no Ebro que no
Guadalquivir.
• Predominan sedimentos continentais-lacustres no
Ebro e mariños no Guadalquivir.
• Ebro maior variedade litolóxica (rochas detríticas,
evaporitas e calcarias lacustre) Guadalquivir
sedimentos finos margosos e arxilosos.
• Guadalquivir chairas e outeiros redondeadas e de
pendentes suaves. Ebro: mesas, costas e crestas.
• Ebro máis pechado ao mar (Cordilleira Costeira
Catalana (Mequinenza encaixase coa Serra do
Maestrazgo. Guadalquivir ábrese cara o Atlántico.

Depresión do Ebro (páx. 41)
• Sitúase entre o Sistema Ibérico e os Pireneos,
nunha zona ancha deprimida de forma triangular.
Ten 380 Km. de lonxitude e 150 Km. de anchura
máxima.
• No sector oriental afloran terreos mariños (margas).
Os terreos continentais e lacustres son areas e
conglomerados (brechas, pudingas) que se sitúan
no borde da conca e ó pé do Pireneo.
• No centro da conca non chegan estes aportes
grosos e por iso predominan os materiais finos
arxilosos e areosos instalados entre sales sódicas e
potásicas.

-É paralela ós Pireneos e atópase pechada por estes, o Sistema Ibérico e a
Cordilleira Costero-Catalana.
- A depresión estivo ocupada polo mar, colmatándose co tempo, primeiro
transformada nun gran lago e logo servindo de cauce ao río Ebro que se abriu
camiño cara o mar a través das Cordilleiras Costeiro-Catalanas.
- Contén depósitos mariños e continentais, grosos nos rebordes montañosos
(conglomerados) e máis finos no centro (arenitos, margas, xesos, calcarias e
sales). A diferente dureza dos materiais e o clima árido, deron lugar a diversas
formas de relevos:
-Os Somontanos ou Pédemontes pirenaicos e ibéricos: terras chas aínda
que lixeiramente inclinadas. Materiales grosos e duros. A erosión dá lugar á
formación de Mallos (torreóns rochosos individualizados pola erosión) e
hoyas (depresións erosivas en materiais brandos) que poden ser pequena
(dando lugar a lagoas) ou grandes (Huesca, Barbastro)
-O centro da depresión, os estratos son horizontais e alternan calcarias
duras e arxilas, margas e xesos brandos, como resultado dan un relevo de
moas ou planas (se conservan as calcarias) ou badlands, onde a aridez é
grande.

Erosión
Erosión
Auga Mariña
Colmatación
Fuente: elaboración propia

Depresión do Ebro (Mallos de Riglos) (páx. 41)

Depresión do Ebro (Bárdenas Reales. Paisaxe tabular) (páx. 41)

Depresión do Ebro (Monegros) (páx. 41)

Depresión do Ebro (Meandros de Ranitas) (páx. 41)

Depresión do Guadalquivir (páx. 42)
-Paralela ás Cordilleiras Béticas, estivo aberta ó mar, logo
convertiuse nun lago litoral ou albufeira e máis tarde por colmatación,
en marismas pantanosas.
-Predominan os materiais arxilosos que dan lugar a campiñas
suavemente onduladas, Cando aparecen mantos calcarios
horizontais, a súa erosión produce mesas e cerros testemuñas.

Depresión do Guadalquivir (páx. 42)

ILLAS BALEARES (páx. 47)
• O relevo das Illas Baleares Posúe
características das cordilleiras Béticas e das
Cordilleiras Costeiro Catalás.
• As illas de Mallorca e Eivissa son
fragmentos das cordilleiras Béticas que se
unen por debaixo da auga, a través dun
estreito brazo de mar.
• O relevo de Menorca relaciónase coas
Cordilleiras Costeiro Catalás.

• A Illa de Mallorca é a máis montañosa
e nela diferéncianse tres sectores de
relevo: Serra Tramuntana, Serras de
Levante e entrambas as dúas, unha
chaira de aluvión moi fértil, que agacha
en dous golfos: Baía de Palma e Baía
de Alcudia.

ILLAS BALEARES SERRA TRAMUNTANA
(VISTA DENDE O TREN QUE VAI A SÓLLER: PUGIMAJOR AO FONDO 1465 m) (páx. 47)

(páx. 47)

ILLAS BALEARES SERRA
TRAMUNTANA: PUIGMAJOR (páx. 47)

TORRENT DE PAREIS (páx. 47)

CABO FORMENTOR (páx. 47)

ILLAS BALEARES: DEPRESIÓN CENTRAL, OU PLA
MARISMA DA ALCUDIA (páx. 47)

• Menorca predominan as chairas.
• Eivissa presenta numerosos outeiros
de pequenas altitudes. As chairas son
pouco extensas e están fragmentadas.
• Existen pequenas illas de forte
interese paisaxístico e ecolóxico:
Cabrera e Formentera.

ILLAS BALEARES: CABRERA
(páx. 47)

ILLAS CANARIAS (páx. 47)
• Debido á súa orixe, predominan nas illas os
materiais volcánicos. Formáronse na era
terciaria, cando a oroxénse alpina rompeu o
fondo do Atlántico e a través das súas
fracturas, ascenderon gran cantidade de
masas de rochas volcánicas.
• As coadas de lava orixinaron dous tipos de
terreo: de superficie lisa ou laxiais e de
superficie rugosa e áspera: malpaís.

ILLAS CANARIAS (páx. 47)
• O relevo está determinado polas
diferentes erupcións volcánicas e os
procesos de erosión, que dan lugar a
formas características como os conos
volcánicos, caldeiras, malpaíses,
diques, roques e barrancos.

ILLAS CANARIAS: LAXIAL
LAVAS CORDADAS DOS LAXIAIS NA ILLA DE HIERRO (páx. 47)
Terreos abruptos
formados ao
solidificarse
rapidamente
as coadas
de lava en forma
de ondas ou bloques.

ILLAS CANARIAS: MALPAÍS
LADEIRA DO TEIDE: TENERIFE (páx. 47)
Terreos abruptos
formados ao
solidificarse
rapidamente
as coadas
de lava en forma
de ondas ou bloques.

• Depresións en forma circular rodeadas de montañas. Ocasionadas pola explosión ou
afumdimento dun volcán.
CALDEIRAS: TABURIENTE (LA PALMA)
Las Cañadas (Tenerife)
afundimentoBandama (G. Canaria)
Explosión

ILLAS CANARIAS
BARRANCO DE TENO (TENERIFE)
Vales estreitos, escarpados e de curto percorrido

ILLAS CANARIAS
ROQUE NUBLO (TENERIFE)
• Cordilleiras ou
agullas
volcánicas de
grande
lonxitude e
forte pendente.
• Condutos de
emisión de
magma que se
encheron de
magma
solidificada.
Forma vertical.

ILLAS CANARIAS
DIQUES (FUERTEVENTURA)
• Condutos
de emisión
de magma
que se
encheron
de magma
solidificada.
Forma
horizontal.

ILLAS CANARIAS
CONOS: TIMANFAYA (LANZAROTE)
• Montañas oroxinadas ao acumularse lava arredor da boca do
volcán. Poden seguir o trazado dunha greta e formar un
campo de volcáns.

O LITORAL ESPAÑOL
• Ten aproximadamente case 6000 Km. de
costa (dos que case 1200 son galegos)
• Case 4000 son continentais.
• Máis de 2000 son insulares.
• A costa peninsular é predominantemente
rectilínea, excepto Galicia.
• Esta formada pola costa cantábrica,
atlántica e mediterránea.

COSTA CANTÁBRICA
• Esténdese dende o Golfo de Biscaia
ata o cabo Ortegal. É, en xeral
rectilínea, rochosa e escarpada. A
Cordilleira Cantábrica afúndese no
mar, o que crea formas acantiladas.
Os vals fluviais forman as rías como as
de Ribadeo e Viveiro na costa galega.

COSTA CANTÁBRICA
CABO DE PEÑAS

COSTA ATLÁNTICA
• Divídese na galega e a andaluza.
• A costa galega atlántica, entre cabo
Ortegal e a fronteira portuguesa, é moi
recortada de entrantes e saíntes de
terra e de mar a causa das rías e dos
cantís, que se alternan con praias
areosas.

COSTA GALEGA
AS RÍAS
• Tipos de rías:
• Rías-embudo: val fluvial inundado: rías
Cantábricas.
• Rías tectónicas: Noia, Pontevedra e Vigo.
Fallas NE-SO inundadas.
• Rías alveolo: formadas por sumersión de
cubetas terciarias baixo o clima subtropical
húmido do Mioceno: Arousa e A Coruña.
• Rías mixtas: Cedeira e Camariñas.

RÍAS GALEGAS
RÍA DE PONTEVEDRA (ENCE ao fondo)

RÍA DE MUROS-NOIA
MONTE LOURO E LAGOA

RÍAS GALEGAS
MUROS-NOIA
RÍAS GALEGAS
RÍA DE MUROS-NOIA

RÍA DE CAMARIÑAS
CABO VILANO: ENTRADA DA RÍA

RÍA CORME-LAXE
DESEMBOCADURA DO RÍO ANLLÓNS
DENTE O MONTE BRANCO

RÍA DA CORUÑA:
O BURGO DESEMBOCADURA DO RÍO MERO

RÍA DE ARES
PONTEDEUME (FOTO ANTIGA)

COSTA ATLÁNTICA
ANDALUZA
• Esténdese dende a desembocadura
do Guadiana ata Xibraltar. Presenta
costas baixas e extensas praias, xunto
coas marismas do Guadalquivir.

COSTA ATLÁNTICA ANDALUZA
ZAHARA DE LOS ATUNES

COSTA ATLÁNTICA ANDALUZA
PUNTA DE TARIFA

COSTA MEDITERRÁNEA ANDALUZA
• É variada. Esténdese dende o estreito
de Xibraltar (Punta de Tarifa) ata o
Cabo de Creus.
• A costa bética é alta e rochosa a
causa da proximidade da Cordilleira
Penibética.

COSTA MEDITERRÁNEA
COSTA LEVANTINA
• Costa baixa e areosa con presencia de
cordóns litorais ou mangas.
• A costa levantina presenta unha
extensa planicie de praias areosas, así
como albufeiras e tómbolos formados
por depósitos mariños.

COSTA LEVANTINA
MANGA DEL MAR MENOR

COSTA LEVANTINA
MANGA DO MAR MENOR

COSTA CATALANA
• Está formada por praias de area e por
deltas como o do Ebro (o maior
peninsular), así como cantís e
pequenas calas de relevo abrupto
debido á chegada das Cordilleiras
Costeiro Catalás ó mar.

Relevo Peninsular

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Relevo Peninsular

Similar to Relevo Peninsular (18)

More from Agrela Elvixeo

More from Agrela Elvixeo (20)

Relevo Peninsular