3. - País europeo de tamaño medio
- Territorios que abrangue:
* territorio peninsular (97,5% do total)
* arquipélago balear (Mar Mediterráneo)
* arquipélago canario (Océano Atlántico)
* territorios do norte de África (Ceuta/Melilla)
* illas e illotes menores
- Presenta unha gran diversidade natural o que dá lugar a unha gran
pluralidade de paisaxes humanas
7. Tres trazos básicos:
- forma maciza (grande anchura + costas rectilíneas)
- elevada altitude media (presencia de cordilleiras + Meseta)
- disposición periférica do relevo montañoso (en torno á Meseta)
10. - Chairas ou mesetas formadas no Paleozoico (era Primaria)
- compostos de rochas silíceas moi ríxidas (non pregan, fracturan)
- constitúen relevos predominantemente horizontais que ocupan extensas
áreas na metade occidental da Península.
12. - Montañas formadas na era Terciaria polo pregamento alpino
(rexuvenecemento)
- materiais paleozoicos ríxidos.
- formas redondeadas e cumios aplanados (superficies de erosion elevadas)
- serras interiores da Meseta, Macizo Galaico, zona occidental da Cordilleira
Cantábrica.
16. - zonas afundidas formadas na era Terciaria (oroxénese alpina)
- recheas de sedimentos (arxilosos e calcarios)
- relevos horizontais ou suavemente inclinados.
- dous tipos: - concas (por afundimento dun bloque do zócalo = graben)
- depresións prealpinas (Ebro/Guadalquivir)
17. Estratos sedimentarios plásticos: préganse
Zócolo: materiais
ríxidos (cómbanse ou
fractúranse)
As frechas indican o sentido das forzas oroxénicas
23. - Precámbrico: unha soa terra emerxida = Panxea, e un único
océano = Panthalassa.
- entre o Pérmico e o Trásico Panxea framéntase, xurdindo dúas
placas = Gondwana, ao sur, e Laurasia, ao norte, situándose entre
ambas o Mar de Tethys.
- a placa de Laurasia dividiuse e deu lugar ás placas eurasiática e
norteamericana, mentres que a placa Gondwana fragmentouse
e deu lugar ás placas africana e sudamericana.
- a placa eurasiática está constituída polos continentes europeo
e asiático, onde se sitúa a placa ibérica (ao SO do continente euro-peo)
- os diversos choques entre placas deron lugar ás forzas de compre-sión
que provocaron varias oroxenias: as máis recentes, a caledo-niana
e a herciniana na era Paleozoica e a alpinana era Cenozoica
(era Terciaria)
- as oroxenias deron lugar ás diferentes unidades do relevo.En Euro-pa:
* de orixe precámbrica: o escudo Fenoscándico (Finlandia e par-te
de Suecia)
* de orixe caledoniana: cordilleiras das Illas Británicas e norte da
península ecandinava.
* de orixe herciniana: Macizo Central francés, Meseta española,
Montes Urais, concas de París e Londres.
* de orixe alpina: Pireneos, Cordilleiras Béticas, Alpes, Cárpatos,
chaira do Po, depresións do Ebro e do Guadalquivir .
- a formación xeolóxica do arquipélago canario é diferente á penin-sular,
xa que se atopa situado na placa africana.Formouse a finais do
Mesozoico como consecuencia da separación das placas africana e
sudamericana.
http://www.ign.es/espmap/figuras_relieve_bach/Relieve_Fig_01.htm
25. - banda montañosa arqueada NO – SL.
- Galicia + puntos illados do Sistema Central e dos Montes de Toledo.
- Macizo Precámbrico arrasado pola erosión + cuberto polos mares
paleozoicos.
27. - Oroxénese Herciniana.
- materiais silíceos.
- formación do Macizo Hespérico + M. de Aquitania + M. Catalano-Balear + M.
do Ebro + M. Bético-Rifeño.
- arrasados pola erosión = convertidos en zócolos
32. - formación das cordilleiras alpinas: Pireneos e Cordilleiras Béticas.
- formación das depresións prealpinas: Ebro e Guadalquivir.
- a Meseta: * inclínase cara ao Atlántico.
* fórmanse os rebordos montañosos septentrionais, orientais
e meridionais: Cord. Cantábrica + Sist. Ibérico + Serra Morena
* o zócalo experimenta unha intensa fracturación fracturas
e fallas = relevo xermánico
Modelo relevo tipo xermánico
40. Tres áreas con diferente tipo de rochedo:
Área Tipo de relevo ou modelaxe
- área silícea modelaxe granítico
- área calcaria modelaxe cárstico
- área arxilosa modelaxe arxiloso
+modelaxe por erosión diferencial
44. - integrada por rochas antigas da era precámbrica e primaria (paleozoico)
- rocha predominante: granito da lugar a distintos tipos de relevo
granítico
- localización: oeste peninsular con ramificacións hacia o leste + outros
puntos
47. - integrada por rochas da era Secundaria (pregadas na era Terciaria)
- localización: forma unha Z invertida sobre o solar peninsular.
- rocha predominante: calcaria dá lugar a relevo cárstico.
49. - Integrada por rochas sedimentarias das eras Terciaria e Cuaternaria.
- localización: áreas afundidas diversas.
- rocha predominante: arxila (escasa resistencia/dureza) da lugar a re-levo
basicamente horizontal
Esquema da xénese de modelaxe tipo “mallo” (gran potencia de
depósitos de conglomerados e intensa cementación)
53. Que é a erosión diferencial?
Proceso polo cal o fenómeno de desgaste do relevo adquire
maior ou menor velocidade nunhas zonas que noutras en
función das diferencias climáticas, dos contrastes do terreo, ou
da distinta dureza dos materiais erosionados. Deste modo, as
rochas máis duras quedan en resalte sobre as máis brandas,
orixinándose formas características como relevos en costa,
relevos tabulares, cerros testigo, mesas, muelas, páramos,
campiñas, cluses e combes xurásicas ou relevo apalachense.
Rochas de distinta orixe e resistencia a erosión actúa
de forma diferencial, dando lugar distintos relevos segundo a
disposición dos estratos
60. c) estratos pregados: pode orixinar
c.1.- un relevo apalachense: orixínase un relevo resaltado por erosión
diferencial sobre un relevo montañoso
herciniano arrasado e aplanado pola
erosión e que posteriormente foi rexuve-necido
elevándoo (rexuvenecemento du-rante
o plegamento alpino)
73. - chaira elevada situada a uns 600-800 m de altitude.
- formación: era Primaria = formación do Macizo Hespérico (oroxénese
herciniana) e posterior erosión do mesmo dende finais da era Primaria e
durante toda a era Secundaria (Mesozoico)
- sofre deformación e destrucción parcial durante a era Terciaria como
consecuencia da oroxénese alpina.
- tres unidades: a) antigo zócolo paleozoico.
b) serras interiores.
c) concas sedimentarias interiores.
74. a) antigo zócolo paleozoico:
- domina no oeste peninsular.
- formado por materiais silíceos da era Primaria.
- formado por penechairas ou superficies de erosión accidentadas por montes
illa.
- composta polas penechairas * zamorano-salmantina.
* estremeña.
76. Penechaira salmantina e monte illa
(imaxes de comarca sur de Salamanca)
Penechaira zamorano-salman-tina:
de 900 a 1.100 m de
altitude, levemente ondulada
e de suave pendente, con pre-sencia
de lomas alongadas xe-ralmente
orientadas ONO-ESE,
que están salpicadas de zonas
de encharcamento que dan
lugar a abundantes cursos de
auga temporais (regatos)
Presencia de Montes-Illa:
Hai unha zona montañosa
que forma parte das estri-bacións
da serra de TONDA
e cuxa máxima elevación é
o Pico Monreal, un monte-illa
de 1084 m de altitud.
77. Penechaira estremeña
Os Llanos de Cáceres e Sierra de Fuentes sitúanse na gran penechaira
estremeña que , á su vez, forma parte de la Meseta Meridional.
Configúranse como una chaira de erosión sobre a que sobresaen relevos
residuais e montes illa como o Risco en Sierra de Fuentes.
Está disposta entre o río Almonte e o seu afluente o río Tamuja.
78. b) Serras interiores:
- son * Sistema Central
* Montes de Toledo
formación: era Terciaria por elevación de bloques do zócolo coa oroxenia
alpina relevo xermánico.
- rochedo da era Primaria.
83. Montes de Toledo 1
Montes de Toledo
Comarca de Las Villuercas
Lembremos que se trata dun
relevo estrutural apalachense
(erosión diferencial)
Crestas montañosas: rochas duras
Vales: rochas brandas
85. Montes de Toledo 3
Crestas cuarcíticas das serras e vales pizarrosos
na comarca de Las Villuercas
86. c) concas sedimentarias interiores:
* Norte
- constituídas polas submesetas
* Sur
- formación: era Terciaria afundimento de bloques do zócolo herciniano como
resposta aos empuxes da oroxenia alpina.
* páramos
- relevo de * campiñas
* costas
- conca submeseta Norte * situada a uns 800-850 m alt. media.
* conca hidrográfica do Douro.
- conca submeseta Sur * situada a uns 500-700 m alt. Media.
* accid. na parte media por Mts. Toledo= dúas
concas hidrográficas (Texo/Guadiana)
87. As dúas submesetas e as depresións terciarias interiores
Submeseta
Norte
Submeseta
Sur
Depresion terciaria (conca) do
Guadiana
88. Concas sedimentarias interiores 1
Páramo palentino (zona de Aguilar de Campoo-Palencia)
Zona norte da Submeseta Norte
Páramo
Costa
Campiña
91. - Son os seguintes:
a) Macizo Galaico-Leonés ao NO
b) Cordilleira Cantábrica ao N
c) Sistema Ibérico ao NL e L
d) Serra Morena ao S
92. Rebordos montañosos da Meseta
Macizo Galaico-Leonés
Cordilleira Cantábrica
Serra Morena
Sistema
Ibérico
93. a) Macizo Galaico-Leonés:
-formación: era Terciaria por elevación do zócolo debido ás presións da
oroxenia alpina.
- materiais: silíceos, de idade paleozoica.
94. b) Cordilleira Cantábrica: dous (2) sectores
* sector occidental ou Macizo Asturiano * materiais paleozoicos.
* relevo apalachense.
* extremo oriental: calizas paleo-zoicas
(Picos de Europa)
* sector oriental ou Montaña Cantábrica * materiais predominantemente
calcarios .
* modelado xurásico en certas
zonas.
95. Sector asturiano da Cordilleira Cantábrica
Materiais silíceos do paleozoico
Calizas paleozoicas
Montaña Cantábrica
(santanderina)
Material calcario
96. c) Sistema Ibérico:
- trátase dunha cordilleira intermedia da era Terciaria.
- materiais: fundamentalmente calcarios con certos sectores de rochedo
paleozoico + arxilas (depósitos sedimentarios de fins do Terciario e do Cua-ternario)
- dous (2) sectores * terzo N: dirección NO-SL (Serras da Demanda e do
Moncayo)
* dende o SL de Soria: bifurcación en dous (2)
- interior ou castelá (Albarracín, Cuenca)
ramais (silícea) (calcaria)
- exterior ou aragonesa (Jalambre, Gúdar)
(calcarias)
separadas pola foxa tectónica de Calatayud.
97. Terzo norte do Sistema Sistema Ibérico 1
Ramal castelá
Ramal aragonés
Foxa
De
Calatayud
98. Sistema Ibérico 2 Ramal aragonés
Terzo norte do Sistema
Ramal castelá Foxa
De
Calatayud
99. Serra da Demanda (paleozoico)(silícea)
Serra do Moncayo (calcaria)
100. Serranía de Cuenca (ex. de modelaxe calcario)
http://www.ruralarcoiris.com/pages/46/Turismo-Rural-Espacios-naturales.html
102. d) Serra Morena:
- non é propiamente unha cordilleira senón un brusco chanzo entre a Meseta
e o val do Guadalquivir.
- gran flexión fracturada en moitos puntos.
- predominio de material silíceo paleozoico.
103. Serra Morena 1
Serra Morena desde Badaxoz
É unha gran flexión fracturada
en moitos puntos
104. Serra Morena 2
Serra Morena dende
Córdoba
Principais serras de Serra
Morena
106. - son as do Ebro e do Guadalquivir.
- son concas ou foxas prealpinas de forma triangular formadas na era
Terciaria paralelamente ás cordilleiras alpinas:
Foxa prealpina Cordilleira alpina
Ebro Pireneos
Guadalquivir Béticas
- recheo posterior con potentes espesores de sedimentos terciarios e cuater-narios.
108. a) Depresión do Ebro:
- ocupa o lugar onde antes estivo o Macizo do Ebro.
Grandes masas de sedimentos que se pregan durante a
oroxenia alpina dando lugar aos Pireneos e outras
Afundimento durante a oroxenia alpina ao tempo
que se elevan os Pireneos: aquí dá lugar, orixina, a
foxa ou depresión do Ebro
- distínguense: * somontes ou pés de monte pirenaico e ibérico (con-glomerados)
* centro: estratos horizontais con alternancia de calcarias
duras e margas, xesos e arxila brandas.
112. Depresión do Ebro 4
Mesas ou planas (muelas)
Sobre arxilas vermellas
No Campo de Cariñena
(sector sur Depr. Do Ebro)
Os Monegros: paisaxe de badlands
no sector norte da Depresión
113. b) Depresión do Guadalquivir:
- recheo con calcarias, arxilas e margas mariñas.
- relevo: dado o predominio das arxilas modela campiñas suavemente ondu-ladas.
- na calcaria orixínanse mesas e cerros testemuña (alcor)
117. - formación: coa oroxénese alpina durante a era Terciaria = pregamento dos
sedimentos secundarios nas fosas respectivas:
Fosa Cadea alpina
Pirenaica Pireneos/Montes Vascos/Cord. Costeiro Catalá
Bética Cordilleira Bética
- predominan os materiais calcarios.
- son: a) Pireneos.
b) Montes Vascos.
c) Cordilleira Costeiro Catalá.
d) Cordilleiras Béticas.
119. a) Pireneos:
- presentan unha estrutura complexa.
- formado por materiais paleozoicos.
- distinguimos * Eixe ou zona axial - relevo abrupto.
tres (antigo Macizo de Aquitania, - presenta as maiores altitude.
partes herciniano, rexuvenecido na
na oroxénese alpina)
pregados na
- sedimentos da foxa pirenaica o. alpina
- materiais: calcarias.
* Prepirineos - relevo + suave/-alto ca o do Eixe.
(ao sur da zona - dúas aliñacións * serras interiores.
Axial) (paralelas ao Eixe) * serras exteriores.
* Depresión Media: longa e estreita depresión de margas entre as
serras interiores e exteriores.
Montes Vascos
- teñen como prolongación
Cordilleira Costeira Catalá
120. Pireneos 1
Elévase durante
a oroxénese
alpina e queda
como núcleo do
Pireneo
(= zona Axial)
Deposición de grandes
cantidades de
sedimentos durante a era
Secundaria (plegados na
Oroxenia alpina)
Afúndese durante a
oroxénese alpina, dando
lugar á Depresión do Ebro
126. b) Montes Vascos - na súa maior parte prolongan o Prepireneo.
- rochedo calcario.
- formas suaves e moderada altitude.
c) Cordilleira Costeiro Catalá - é unha transformación da zona oriental dos
Pireneos.
- separada dos Pireneos por fallas rexión
volcánica.
- lonxitudinalmente * norte: paleozoica
divídese en dúas partes * sur: calcaria
* cordilleira costeira ou litoral
- tres unidades (+ baixa, alturas modestas)
* depresión prelitoral
* cordilleira prelitoral (+ alta)
133. Codilleiras Béticas 4
Gran espesor de
sedimentos
mesozoicos
(calizas e margas)
Pregados na
oroxenia alpina
Elevación/afundimento:
a marxe norte rexuve-nécese
e forma o núcleo
costeiro (Penibética)
Afundimento:
crea prefosa ou
depresión alpina
(val do Guadal-quivir)
141. - é rectilínea
* costa cantábrica
- principais accidentes: acantilados/rasas
- constitúe as costa máis articulada de España
- Tres sectores * rías galegas
- son resultado da invasión polo mar dos vales flu-viais
abertos nas numerosas fracturas do Macizo
Galaico
- marismas
* costa atlántica andaluza : ppais. accidentes - frechas litorais
- campos de dunas
143. - Peñón de Xibraltar-Cabo La Nau
* sector bético - alternancia: sectores acantilados- tramos de
costa baixa
- outros accidentes
- Cabo La Nau-Delta do Ebro
- Tres sectores * Golfo de Valencia
- accidentes: praias amplas e areentas/albu-feiras/
tómbolos/pequenos deltas
- delta do Ebro-Costa Brava
* litoral catalá
- accidentes: costas acantiladas/praias/deltas
146. - Xeoloxicamente son un elo entre * Cord. Subbética (Mallorca/Eivissa/Formentera)
* Cord. Costeiro Catalá (Menorca)
- principais características:
- Norte
a) Mallorca : presenta tres conxuntos * Serra de Tramuntana - calcaria
- abrupta
- Norleste
* Serras de Llevant - calcarias
- baixas (< 500 m)
- centro da illa
* Pla (depresión central) - arxiloso
- relevo suave
b) Eivissa e Formentera: repiten esquema de Mallorca
c) Menorca: dous conxuntos * metade norte: Tramuntana= aliñación montañosa pa-leozoica
* metade sur: chaira calcaria
* separación das dúas unidades= falla
147. d) As costas * son acantiladas onde os relevos montañosos se achegan ao mar
* no resto alternan - praias longas e areentas
- calas
- algunha albufeira
Ver:
http://iessonferrerdgh1e07.blogspot.com.es/2012/10/ud-013-el-relleu-insular-balears-i.html
153. - de orixe volcánica: fórmanse na era Terciaria fracturas provocadas pola oroxe-nia
alpina no fondo do Atlántico
ascensión de grandes masas de
rochas volcánicas
- costas= repetida remodelación como consecuencia das sucesivas erupcións volcáni-cas
predominan os acantilados sobre as costas baixas e praias.
155. Canarias 2 – formación
Esquema segundo teoría o punto quente
http://www.gevic.net/info/contenidos/mostrar_contenidos_aula.php?idcomarca=-1&idcat=68&idcap=213&idcon=982#condetalle
160. - Sucesión de bloques elevados e afundidos aumento xeral de alturas desde a
costa hacia o interior
- unidades * franxa litoral: alternan sectores de ría + acantilados + rasa (Mariña lucen-morfolóxicas
se.
* serras - serras orientais e surorientais > paredón rochoso coas maiores
elevacións
> destacan Ancares/Courel/Eixe
- serras setentrionais
e
centro-occidentais > tránsito entre a Galicia costeira e a inte-
(Dorsal Galega) rior
* supreficies de aplanamento > existen amplos sectores aplanados
> exemplo máis destacado: Terra Chá
* depresións interiores > dende As Pontes (ao norte) ata Verín (ao sur)
> sucesión de pequenas depresións
