Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Σχολικό έτος 2018-19

1. Ψάχνω ψάχνω για να βρω
πώς να σώσω το νερό
Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
63ο
Νηπιαγωγείο Ηρακλείου
Σχ. έτος 2018-19
Υπεύθυνες εκπαιδευτικοί:
Καλογιαννάκη Κλεάνθη
Καπνισάκη Ερωφίλη
Τζιαντοπούλου Θεοδώρα

2. Το νερό αποτελεί πηγή ζωής για τον πλανήτη και τους κατοίκους του Χωρίς αυτό δεν
υπάρχει πλανήτης δεν υπάρχει ζωή δεν υπάρχει άνθρωπος
Σή ερα η έλλειψη του νερού πορεί να αποτελέσει το πιο σοβαρό ε πόδιο για την
ανάπτυξη σε πολλές περιοχές Περισσότεροι από δις κάτοικοι δεν έχουν πρόσβαση
σε καθαρό νερό Οι ση ερινές τάσεις είναι ανησυχητικές Στις επό ενες δύο δεκαετίες
εκτι άται ότι η χρήση του νερού θα αυξηθεί κατά και ότι περισσότερο νερό θα
χρειαστεί για να παραχθεί τροφή για τον αυξανό ενο πληθυσ ό
Μόνο το είναι πόσι ο γλυκό νερό Από αυτό εγάλο ποσοστό είναι
παγιδευ ένο σε παγετώνες και χιονισ ένα ση εία του πλανήτη ε αποτέλεσ α όλις
το να πορεί να χρησι οποιηθεί από τους ανθρώπους
Με αφορ ή τους παραπάνω προβλη ατισ ούς και ετά από συζήτηση εταξύ των
εκπαιδευτικών το σχολείο ας θέλησε να παρακινήσει παιδιά και γονείς για την
ορθολογική χρήση του νερού και να αντιληφθού ε ότι πορού ε να βρού ε λύσεις
αρκεί να αλλάξου ε συ περιφορές και συνήθειες
Επιλογή του θέματος

3. Να αντιληφθούν τις ιδιότητες του νερού
Η κατανόηση της έννοιας του κύκλου του νερού πήξη τήξη εξάτ ιση υγροποίηση
Κατανόηση της ιδιαίτερης ση ασίας του νερού για ζωικούς και φυτικούς οργανισ ούς
Η γνωρι ία ε τα ήθη και έθι α που σχετίζονται ε το νερό
Η γνωρι ία του νερού ως πηγή ενέργειας
Ο εντοπισ ός προβλη άτων που υπάρχουν σε σχέση ε το νερό λειψυδρία όλυνση διαχείριση κατανάλωση
Η δια όρφωση θετικής στάσης σε κάθε προσπάθεια διατήρησης και προστασίας των νερών
Ανάπτυξη δεξιοτήτων επικοινωνίας και συνεργασίας
Οργάνωση και διαχείριση πληροφοριών και καλλιέργεια κριτικής σκέψης
Επίλυση προβλη άτων
Επαφή ε διάφορες ορφές τέχνης
Να χρησι οποιήσουν δη ιουργικά τις Τ Π Ε στο σχεδιασ ό την οργάνωση και την υλοποίηση του προγρά ατος
Στόχοι του Προγράμματος

4. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων ακολουθήσα ε τις βασικές αρχές
της εθόδου της ο αδοσυνεργατικής διδασκαλίας Προσεγγίσα ε
επίσης το θέ α ας διαθε ατικά γι αυτό και όλες τις δράσεις ας
προσπαθήσα ε να τις συνδέσου ε ε τις γνωστικές περιοχές του αναλυτικού
προγρά ατος σπουδών Περιβάλλον και εκπαίδευση Γλώσσα
Μαθη ατικά Προσωπική και κοινωνική Ανάπτυξη Φυσικές επιστή ες
Φυσική Αγωγή Τέχνες Τ Π Ε
Το πρόγρα α είχε διάρκεια ήνες Φεβρουάριο έως Μάιο και
εργάστηκαν πάνω σε αυτό και τα δύο τ ή ατα του σχολείου
Μεθοδολογία υλοποίησης

5. Ανίχνευση και καταγραφή των γνώσεων των παιδιών, με ερωτήσεις όπως :
Τι γνωρίζετε για το νερό; (Το νερό ως φυσικό συστατικό,
το νερό πηγή ζωής, νερό ρύπανση και σωστή διαχείριση,
νερό- Πολιτισμός τέχνες
Τι άλλο θέλουμε να μάθουμε για το νερό;
Πως θα τα μάθουμε;
Δημιουργία σχεδιαγράμματος:

6. η ΟΜΑΔΑ Το νερό ως φυσικό συστατικό
η ΟΜΑΔΑ Το νερό πηγή ζωής
η ΟΜΑΔΑ Νερό ρύπανση
η ΟΜΑΔΑ Σωστή διαχείριση του νερού
η ΟΜΑΔΑ Νερό Πολιτισ ός τέχνες
Χωρισμός σε ομάδες

7. Γωνιά φιλοξενίας υλικού

8. 1η
ομάδα: Το νερό ως φυσικό συστατικό,
ο κύκλος του νερού
Παρουσίαση υλικού από τα παιδιά:

9. Γράψαμε το γράμμα Νν και βρήκαμε
κι άλλες λέξεις που αρχίζουν από
Νν...
Ιδιότητες και σύσταση του
νερού:
Παρατηρήσαμε,μυρίσαμε,
δοκιμάσαμε το νερό.Το νερό
είναι άχρωμο,άγευστο και
άοσμο.
Αποτελείται από 2 μέρη
υδρογόνου και 1 οξυγόνο.
Γράψαμε τον τύπο: Η2Ο

10. Μορφές του νερού:
Βάλαμε νερό στο μπρίκι και έβρασε, παράλληλα βάλαμε νερό στην κατάψυξη.
Τι παρατηρήσαμε; Το νερό έχει τρεις μορφές: Στερεά, υγρή και αέρια.
Σε ατομικό φύλλο εργασίας ζωγραφίσαμε τις μορφές του νερού.

11. Φτιάξαμε “χιόνι” με σόδα και conditioner και δημιουργήσαμε έναν
χιονάνθρωπο…

12. Μετρήσαμε νιφάδες χιονιού και τις αντιστοιχίσαμε με τον σωστό αριθμό
σε ατομικό φύλλο εργασίας:

13. Δημιουργήσαμε “χιονοθύελλα” μέσα σε ένα βάζο, τοποθετώντας μέσα
βρεφικό λάδι και αναβράζοντα δισκία...

14. Το νερό ως διαλύτης:
Ρίξαμε στο νερό αλάτι,ζάχαρη,τέμπερα,λάδι,ξύδι.
Παρατηρήσαμε ποια υλικά διαλύονται στο νερό και ποια όχι.

15. Παρατηρήσαμε ποια υλικά βυθίζονται και ποια επιπλέουν στο νερό και
καταγράψαμε τις παρατηρήσεις μας σε ατομικό φύλλο εργασίας:

16. Γράψαμε σε ατομικό
φύλλο εργασίας τις
λέξεις: σύννεφα,ποτάμι,
λίμνη,
θάλασσα.
Εντοπίσαμε στον
χάρτη τα μέρη όπου
υπάρχει νερό (λίμνες,
ποτάμια, θάλασσες):

17. Βρήκαμε σύνθετες λέξεις με τη λέξη νερό και ακολούθησε σχετικό ατομικό
φύλλο εργασίας...

18. Κάναμε πειράματα με το νερό...

19. Φτιάξαμε το αλφαβητάρι του νερού...

20. Διαβάσαμε τα βιβλία “Πέφτει πέφτει η σταγόνα” και
“Το σύννεφο που έβαλε τα κλάματα” και μιλήσαμε για τον κύκλο του νερού.

21. Είδαμε στον βιντεοπροβολέα βίντεο με τον κύκλο του νερού:
Μάθαμε το τραγούδι “Ο κύκλος του νερού”

22. Ένα παιδί έφερε στο νηπιαγωγείο και μας αφηγήθηκε την ιστορία μιας
σταγόνας. Έπειτα μοίρασε σε όλα τα παιδιά την ιστορία να την πάρουν
στο σπίτι τους...

23. Μάθαμε το ποίημα του Ζαχαρία Παπαντωνίου “Από που ‘σαι ποταμάκι”
το τραγουδήσαμε και συμπληρώσαμε σε ατομικό φύλλο εργασίας τις
λέξεις που λείπουν:

24. ❖ τα είδη νεφών...
Το νηπιαγωγείο μας επισκέφτηκε συνεργάτης του Εθνικού
Αστεροσκοπείου Αθηνών, όπου μας έδειξε μέσω του βιντεοπροβολέα και
μιας σειράς πειραμάτων…
❖ πως δημιουργούνται τα σύννεφα...

25. ❖ πως δημιουργείται το ουράνιο τόξο...
❖ τη δημιουργία υδροστρόβιλου και στατικού
ηλεκτρισμού...

26. ❖ τι είναι ο μετεωρολογικός σταθμός...
❖ τα μέτρα αυτοπροστασίας από κεραυνούς...

27. ❖ τι είναι το μετεωρολογικό μπαλόνι...
❖ τι είναι το ανεμόμετρο (κάθε παιδί στο τέλος της παρουσίασης πήρε
και από ένα αυτοσχέδιο ανεμόμετρο δώρο)

28. Και ομαδική εργασία από
τα παιδιά…..
Κατασκευάσαμε μακέτα
με τον κύκλο του
νερού...
Εξοικειωθήκαμε με τις
έννοιες “εξάτμιση”,
“συμπύκνωση”,
“υγροποίηση” και
τοποθετήσαμε, σε ατομικό
φύλλο εργασίας, στη σωστή
σειρά τις εικόνες που
δείχνουν τον κύκλο του
νερού…

29. Δραματοποίηση τον κύκλο του νερού

30. Λύσαμε το σταυρόλεξο της βροχής...
Γράψαμε το γράμμα Ββ
(όπως βροχή) και
βρήκαμε κι άλλες λέξεις
που αρχίζουν από
Ββ...

31. Διαβάσαμε το παραμύθι του Μάνου Κοντολέων “Ο χιονάνθρωπος που
δεν ήθελε να λιώσει” και το ζωγραφίσαμε...

32. 2η ομάδα: Το νερό πηγή ζωής
Παρουσίαση από τα παιδιά:

33. Μιλήσαμε για την
περιεκτικότητα του
ανθρώπινου σώματος σε
νερό και την αναγκαιότητα
επαρκούς πρόσληψής
του.
Μιλήσαμε για τις χρήσεις
του νερού (καθαριότητα
σώματος, σπιτιού,
πότισμα κ.α)

34. Φυτέψαμε σποράκια. Κάποια τα ποτίζαμε
τακτικά και κάποια τα αφήσαμε χωρίς νερό
και παρακολουθήσαμε την ανάπτυξή
τους...
Τα σποράκια που ποτίζαμε
αναπτύχθηκαν, ενώ τα
άλλα όχι.
Τα συμπεράσματά μας
καταγράψαμε σε ατομικό
φύλλο εργασίας.

35. Με ποιο τρόπο
συλλέγεται το νερό
σήμερα; Είδαμε στον
βιντεοπροβολέα εικόνες
από φράγματα και
δεξαμενές νερού.
Πως γινόταν παλαιότερα η
συλλογή νερού;
Κατασκευάσαμε ένα πηγάδι
από μπουκάλι νερού,
χαρτόνι κάνσον και
γλωσσοπίεστρα.

36. Επισκεφτήκαμε το ποτάμι της περιοχής και μιλήσαμε για τα ζωάκια των
ποταμών και των λιμνών. Φτιάξαμε ομαδικό κολάζ...

37. Και ζωγραφίσαμε...

38. ...παίξαμε παιχνίδια με το ...νερό και
είδαμε στο μικροσκόπιο τους
μικροοργανισμούς που υπάρχουν μέσα
στο θαλασσινό νερό (φυτοπλαγκτόν και
ζωοπλαγκτόν)...
Επισκεφτήκαμε το ενυδρείο
Κρήτης όπου γνωρίσαμε τα
ζώα και τα φυτά των
θαλασσών...

39. Στη διάρκεια του συγκεκριμένου
προγράμματος είδαμε πως
μετατρέπεται το νερό σε ενέργεια
(ηλεκτρική και κινητική) και διάφορες
εφαρμογές.
Επισκεφτήκαμε την
εκπαιδευτική έκθεση
“Ενέργεια και Περιβάλλον”
και παρακολουθήσαμε το
πρόγραμμα “Νερό, η
δύναμη μιας σταγόνας”.

41. Επιστρέφοντας στο νηπιαγωγείο, τα παιδιά ζωγράφισαν ότι τους έκανε
εντύπωση από την έκθεση...

42. Κατασκευάσαμε ένα νερόμυλο με CD και κομμάτια από πλαστικό
μπουκάλι νερού και είδαμε πως χρησιμοποιούσαν παλιά οι άνθρωποι
την δύναμη του νερού για την άλεση των σιτηρών...

43. Είδαμε στον βιντεοπροβολέα εικόνες με χώρες που υποφέρουν από την
έλλειψη πόσιμου νερού και μιλήσαμε για τις συνέπειες της λειψυδρίας...

44. 3η ομάδα: Ρύπανση του νερού.
Παρουσίαση από τα παιδιά

45. Είδαμε στον βιντεοπροβολέα
εικόνες
από μολυσμένες θάλασσες και
συζητήσαμε για τις αιτίες της
μόλυνσης...
Επίσης, εικόνες από
μολυσμένα ποτάμια.Ήδη
κατά την επίσκεψή μας
στο ποτάμι της περιοχής
είχαμε εντοπίσει
σκουπίδια και σημάδια
μόλυνσης...
Πως ρυπαίνονται τα ποτάμια;
Από τα σκουπίδια που πετούν οι
άνθρωποι,τα λύματα των
εργοστασίων και τα
φυτοφάρμακα...

46. Συζητήσαμε για τις συνέπειες της ρύπανσης σε θάλασσες, ποτάμια και
λίμνες για τους ανθρώπους, τα φυτά και τα ζώα...

47. ● Δεν αφήνουμε σκουπίδια σε θάλασσες και ποτάμια.
● Αν βρούμε σκουπίδια στην παραλία τα μαζεύουμε.
● Δημιουργία βιολογικού καθαρισμού σε όλα τα εργοστάσια.
● Μείωση των φυτοφαρμάκων και προτίμηση βιολογικών φαρμάκων στις
καλλιέργειες.
Σκεφτήκαμε τρόπους προστασίας των ποταμών, λιμνών, θαλασσών…

48. Διαβάσαμε το παραμύθι “ Απεργία στο κύκλο του νερού” του Κέντρου
Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καλαμάτας (η διασκευή του οποίου
αποτέλεσε και τη θεατρική μας παράσταση στο τέλος της χρονιάς)
http://www.kpe-kalamatas.gr/gr_pages/apergi
a.pdf

49. 4η ομάδα: Σωστή διαχείριση του νερού.
Παρουσίαση από τα παιδιά

50. Πως θα κάνουμε εξοικονόμηση
του λιγοστού πόσιμου νερού
που διαθέτει ο πλανήτης;
Παρακολουθήσαμε σχετικό
animation στον
βιντεοπροβολέα και το
συζητήσαμε…
Διαβάσαμε το σχετικό φυλλάδιο
της ΔΕΥΑΗ για την εξοικονόμηση
νερού…

51. Στις 22 Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα Νερού, τα παιδιά έφτιαξαν και πήραν
στο σπίτι τους, σταγονούλες και σταγονούληδες, βιβλιαράκια
εικονογραφημένα από τα ίδια, όπου περιείχαν πρακτικές οδηγίες
εξοικονόμησης νερού...

52. 5η ομάδα:Νερό-πολιτισμός, τέχνες
Παρουσίαση από παιδιά

53. Είδαμε πίνακες ζωγραφικής με θέμα
το νερό, διαλέξαμε τον αγαπημένο
μας
και τον αναπαραστήσαμε με
νερομπογιές…
Εμπνευστήκαμε από τους
πίνακες ζωγραφικής του Ρώσου
ζωγράφου Βασίλι Καντίνσκι και
φτιάξαμε τους δικούς μας
κύκλους, που τους μετατρέψαμε
σε φυσαλίδες μέσα στο νερό…

54. Κατασκευάσαμε ουράνιο τόξο με χαρτόνια κάνσον και τέμπερες…

55. Είπαμε και
ζωγραφίσαμε
αίνιγμα για το
χιόνι...
Είπαμε παροιμίες για το
νερό και συμπληρώσαμε
τις λέξεις που λείπουν
στις παροιμίες, σε
ατομικό φύλλο
εργασίας...

56. Διαβάσαμε και ζωγραφίσαμε το ινδικό παραδοσιακό παραμύθι “ Η
πριγκίπισσα που δεν αγαπούσε το νερό...

57. Μιλήσαμε και είδαμε στον
βιντεοπροβολέα εικόνες από τον
Ποσειδώνα, τον θεό της θάλασσας
και τον Νηρέα με τις πενήντα κόρες
του τις Νηρηίδες...
Επίσης για τις νύμφες της
βροχής, τις Υάδες και τις νύμφες
των ποταμών και των λιμνών, τις
Ναϊάδες...

58. Μιλήσαμε για τις γοργόνες και τις σειρήνες που εμφανίζονται στην
“Οδύσσεια” του Ομήρου...

59. Στις 2 Απριλίου “Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου”, τα παιδιά του 1ου
τμήματος, έφτιαξαν το δικό τους παραμύθι με θέμα την γοργόνα, το
εικονογράφησαν και το πήραν σπίτι...

60. και στο 2ο τμήμα το παραμύθι: “Τρέχει τρέχει η σταγονίτσα”

61. Μιλήσαμε για τη σημασία
του νερού στον
Χριστιανισμό και τον
αγιασμό των υδάτων τα
Θεοφάνεια...
Διαβάσαμε την
Κιβωτό του Νώε...

62. Μιλήσαμε για το “αμίλητο νερό”
και το έθιμο του κλήδονα...
Μιλήσαμε για το έθιμο
της “Περπερούνας”
καθώς και για το “χορό
της βροχής” των
Ινδιάνων...

63. Τελειώσαμε το πρόγραμμα με τις προσκλήσεις για την
καλοκαιρινή αποχαιρετιστήρια γιορτούλα μας

64. Στο τέλος της χρονιάς τα παιδιά έπαιξαν παρουσία γονέων τη θεατρική
παράσταση “Απεργία στον κύκλο του νερού”, μια διασκευή του
ομώνυμου παραμυθιού του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Καλαμάτας...

65. Με ζωγραφιές των παιδιών δημιουργήσαμε διαδικτυακά παζλ
https://www.jigsawplanet.com/?rc=play&pid=19909e236050 Ο κύκλος του νερού
https://www.jigsawplanet.com/?rc=play&pid=0fe79ce8d2eb Η μόλυνση της θάλασσας
https://www.jigsawplanet.com/?rc=play&pid=10dbb68b0fa6 Καθαρές Θάλασσες
Νέες τεχνολογίες

66. Σταυρόλεξο του νερού
https://learningapps.org/display?v=p7e79qhf519

67. https://learningapps.org/display?v=psqe5pa2t19
Παιχνίδι μνήμης

68. Αντιστοίχιση εικόνων με λέξεις
https://learningapps.org/display?v=p0t1vnm6j19

69. https://www.storyjumper.com/book/index/70758635/5cfe819de5fac#
Δημιουργήσαμε ένα e-book μαζί με τα παιδιά, με ηχογραφημένες
μαντινάδες μηνύματα, για την ορθολογική χρήση του νερού. Μπορείτε να
το δείτε και να ακούσετε τις μαντινάδες πατώντας στο παρακάτω
σύνδεσμο

70. Μέσω των δραστηριοτήτων που αναφέραμε, τα παιδιά συνεργάστηκαν,
ενημερώθηκαν, συνειδητοποίησαν και εκτίμησαν την αξία του νερού και
κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι χωρίς νερό, ζωή δεν υπάρχει..
Μέσω των δράσεων που αναπτύξαμε, κατανόησαν οτι για τη συνέχιση της
ζωής στον πλανήτη, σημασία έχει και η ατομική ευθύνη του καθενός μας, ως
προς την αλλαγή των στάσεων και συμπεριφορών μας σε θέματα που
αφορούν στην εξοικονόμηση του νερού και την ευαισθητοποίησή μας, ως
προς τη ρύπανση του και τους κινδύνους που αυτή συνεπάγεται.
Βέβαια το πρόβλημα της λειψυδρίας και γενικότερα του νερού δεν λύνεται με
ένα πρόγραμμα περιβαλλοντικής, που περιορίζεται στα πλαίσια του
σχολείου. Χρειάζεται ευαισθητοποίηση όλης της κοινωνίας. Παρόλα αυτά,
κρίνουμε ότι έχουν τεθεί οι βάσεις και δόθηκαν τα ερεθίσματα που
ενδεχομένως θα λειτουργήσουν στο μέλλον, ως «σπόρος» περιβαλλοντικής
συνείδησης.
Αξιολόγηση

71. -Melanie Joyce(2018), Η Μικρή Σταγόνα, εκδόσεις Τζιαμπίρης Πυραμίδα
-Ευαγγελία Δεσύπρη(2007), Γνωρίζω το νερό, εκδόσεις Παπαδόπουλος, Ελλάδα
-Γκοντουίν Σαμ(2000), Πέφτει πέφτει η σταγόνα, εκδόσεις Πατάκης
-Isabel Thomas(2019), To Νερό- Ο Υπέροχος Πλανήτης μας, εκδόσεις Μεταίχμιο
-Σοφία Μπαντούβαλου(1997), Το σύννεφο που έβαλε τα κλάματα, εκδόσεις Καστανιώτη
-Εγκυκλοπαίδεια, Το βιβλίο της γης, Εκδόσεις Στρατίκη
-Μάνος Κοντολέων(2013), Ο χιονάνθρωπος που δεν ήθελε να λιώσει, εκδόσεις Πατάκη
Ιστοσελίδες
Αναφορές
· https://www.slideshare.net/agelou/ss-12867332 Ο δεκάλογος εξοικονόμησης νερού
· http://www.edc.uoc.gr/~odysseas/webs/sxedia_Didaskalias/sxedia/nero_neraki/sxedio_2hs_thl_neraki.pdf Το νερό νεράκι
· http://sofiasoulioti.blogspot.com/2011/05/normal-0-false-false-false-el-x-none-x.html Δημιουργικό νηπιαγωγείο -Νερό νεράκι
· https://www.slideshare.net/geojon/ss-34915846 Νερό πηγή ζωής
· https://www.slideshare.net/taniakourou/ss-13847313 Νερό σχέδιο εργασίας
· https://www.slideshare.net/ssuser7d2b32/ss-77061432 Το νερό το αγαπώ και χωρίς αυτό δε ζω
· http://giorti15.blogspot.com/2015/05/blog-post_25.html Γιορτή μαθητικής δημιουργίας 2015
· https://www.sansimera.gr/proverbs/categories/148 Παροιμίες
· https://www.eydap.gr/stagonoulis_flip/eydap_stagonoulis.html σταγονούλης ΕΥΔΑΠ
· http://www.kpe-anogion.gr/cms/el/2008-07-06-05-49-55/2008-10-31-19-14-06.html ΚΠΕ Ανωγείων

72. · http://kpe-kastor.kas.sch.gr/educational_material/edu_drops.htm ΚΠΕ Καστοριάς
· http://kpenaousas.gr/el/programmata/monoimera/ta-katorthomata-mias-drosostalias.html ΚΠΕ Νάουσας
· http://www.kpe-kalamatas.gr/gr_pages/iliko.html ΚΠΕ Καλαμάτας
· https://www.youtube.com/watch?v=FtFLZe9RL5o Τι να κάνουμε τι τι, το νερό για να σωθεί
ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ ΓΙΑ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ!!
ΤΟ ΝΕΡΟ ΕΙΝΑΙ ΖΩΗ!!
63ο Νηπιαγωγείο Ηρακλείου
https://63nipirakl.blogspot.com