15. Hematüri ve Proteinüri
• Böbrek / idrar yolu hastalıklarının bulgusu
• Böbrek hastalıklarında hiçbir semptom yokken
hematüri / proteinüri olabilir!
• Böbrek hastalıklarının erken tanısında idrar
muayenesi çok önemli!
• Erken tanı son-dönem böbrek yetmezliğine
ilerleyişi durdurabilir!
16. Hematüri
• İdrarda anormal sayıda eritrosit
• Kaynak: İdrar yolunun herhangi bir noktası
(GBM distal üretra)
• Eritrositlerin morfolojisi önemli
• Mikroskopik hematüri: Sadece mikroskopi
veya ‘dipstick’ analiziyle tespit edilebilir
• Makroskopik hematüri: Çıplak gözle
görülebilir ‘demli çay’, ‘coca-cola’ gibi
GBM: glomerül bazal mebranı
17. İdrarda Kırmızı-Kahverengi Renk Değişikliği
Hematüri Dışı Nedenler
• Hemoglobinüri
• Miyoglobinüri
• Gıda boyaları
• Rifampisin
Hemoglobinüri ve miyoglobülinüri durumunda eşlik eden
proteinüri ve idrar mikroskopisi yardımcıdır.
18. Hematüri
Her alanda 3’den fazla eritrosit*
*
Işık mikroskopunda, X400 büyütmede, santrifüje edilmiş taze idrarda
19. Hematüride yaklaşım
SORULAR
Gerçek hematüri mi? İdrar mikroskopisinde eritrositlerin varlığı
(hemoglobinüri/miyoglübinüri)
Mikroskopik / Makroskopik? İdrar görünümü
Aralıklı mı? Sürekli mi? -
Eşlik eden proteinüri var mı? Proteinüri > 1000 mg/gün
Menstruasyon veya kateterizasyon ile -
ilişkili mi?
Semptomatik / asemptomatik? Dizüri / Renal kolik…
İnfeksiyon ile ilişkili mi? Piyüri veya nitritler, veya idrar kültüründe
üreme
20. Hematüri Tipleri
Glomerüler Mikroskopik veya makroskopik
Dismorfik eritrositler çoğunlukta (“Mickey Mouse” hücreleri)
Proteinüri>1000mg/gün
Eritrosit slendirler
Non-glomerüler Mikroskopik veya makroskopik
Eritrositler normal morfolojide
Proteinüri yok veya <500 mg/gün
Semptomlar kolik ağrı, dizüri…
Eritrosit slendirler yok
Ayırt edilemeyen Mikroskopik veya makroskopik
Bazı eritrositler dismorfik
Proteinüri < 1000 mg/gün
Eritrosit slendirler yok
21. Hematüri
Proteinüri olmaksızın hematüri
• En çok %10’u glomerül hastalığına bağlı
olabilir
• En sık sebepler:
– Mesane, prostat veya üretra hastalıkları
– Hiperkalsiüri
– Hiperürikozüri
22. Proteinüri
• İdrarda anormal miktarda protein
• Renal hasar veya inflamasyon bulgusu
• Böbrek hastalıklarının tanı ve takibinde
kullanılır
23. Normalde idrarda bulunan proteinler
• Albümin (<20 mg)
• Tamm - Horsfall proteini (<75mg)
– Henle kulpu ve distal tübülde sentez ve sekrete edilir.
• Diğer:
– Hafif zincir immünglobülinler
– Ürokinaz
– Müramidaz
– Alkalen fosfataz
24. Sağlam böbrek proteinüriye izin vermez!
• Proteinüri nasıl engellenir?
– Glomerül engelleri
– Tübül geri-emme kapasitesi
26. Boyut Engeli
(Size Selektif Bariyer)
• Glomerül su ve küçük Molekül ağırlığı (Da)
moleküllerin serbestçe Su 18
süzülmesine izin verir. Sodyum 23
Potasyum 39
• Molekül büyüklüğü Üre 60
arttıkça glomerülden Kreatinin 113
süzülme güçleşir. B12 vitamini 1335
İnülin 5 200
• Belli büyüklüğün β2-Mikroglobülin 11 800
üzerindeki moleküller Myoglobin 17 000
glomerülden hiç α1-Mikroglobülin 33 000
geçemez. Albümin 69 000
IgG 140 000
27. Boyut Engeli
(Size Selektif Bariyer)
Glomerül Engelleri: Yüksüz moleküller için kritik effektif çap aralıkları
Geçiş: Geçiş Geçiş
Endotelyal fenestra serbest yok
Effektif molekül çapı (nm): <1.8 1.8 – 4.0 > 4.5
Çap = 50-100 nm
= 375-400 Ǻ
Tip IV kollagen lifleri
Endotel Hücresi
Bazal Membran
Epitel Hücresi
Slit diyafram
Çap = 30-40 nm
= 40-45 Ǻ Boyut seçiciliğin belirleyici yeri slit diyaframlardır.
28. Elektriksel Yük Engeli
(Charge Selektif Bariyer)
• Glomerül katmanları negatif yüklü bileşiklerle
kaplanmıştır:
– Sialoproteinler
– Glikozaminoglikanlar (Örnek: Heparan sülfat)
• Anyonik (- yüklü) moleküllerin süzülmesi zor
• Katyonik (+ yüklü) ve nötr moleküllerin süzülmesi
kolay
• Aynı molekül çapına sahip iki molekülden negatif
yüklü olanın glomerülden süzülmesi daha zor!
29. Proteinüri ve Mikroalbüminüri
• Proteinüri > 200 mg/24saat anormal kabul
edilir.
• İdrarla albümin kaybının 30- 300 mg/gün veya
20-200mcg/dk arasında olmasına
mikroalbüminüri denir.
• Mikroalbüminüri diyabetik nefropatinin erken
tanınmasında çok faydalıdır. Kardiyovasküler
hastalıkların habercisi de olabilir!
30. Proteinüri nasıl tespit edilir?
1. İdrar test çubukları
2. 24 saatlik idrarda protein aramak
3. Anlık idrarda protein/kreatinin ölçümü
31. Proteinüri Saptama Yöntemleri
İdrar Test Çubukları
(Dipstick, Kağıt-Çubuk)
• Tarama amaçlı kullanılabilir
• Yeterince hassas değil!
• Hafif zincirleri saptayamaz
• Dilue idrarda hatalı negatif sonuç
verir
• Konsantre veya alkali idrarda hatalı
pozitif sonuç verir
32.
33. Proteinüri Saptama Yöntemleri
24 Saatlik İdrarda Protein Ölçümü
• Esbach yöntemi
– Proteinlerin çöktürülmesine dayalı bir yöntem
– Çöktürücü kimyasal: sülfosalisilik asit veya
triklorasetik asit
– Daha hassas: 10 mg/dl üzerindeki
konsantrasyonları saptar
– 24 saat idrar biriktirilmesi gerekir!
34. Proteinüri Saptama Yöntemleri
İdrarda Protein/Kreatinin Oranı
• Normalde < 0.2
• Kabaca gram cinsinden günlük proteinüri
miktarını yansıtır
• 3’ün üzerindeki oranlar nefrotik sendrom
varlığını gösterir
35. Mikroalbüminüri nasıl tespit edilir?
• 24 saatlik idrarda mikroalbüminüri ölçümü
• İdrar test çubukları (mikroalbüminüri için özel)
• İdrar albümin / kreatinin oranı > 0.03 mg/mg
• Geçici mikroalbüminüri nedenleri:
– Ateş, ağır egzersiz, kalp yetmezliği, kötü glisemik kontrol
