Nghiên cứu ảnh hưởng trên huyết động của phenylephrin trong xử trí tụt huyết áp khi gây tê tủy sống để mổ lấy thai.Vô cảm trong sản khoa cho mổ lấy thai gia tăng do tỷ lệ sinh mổ ngày càng tăng, là mối quan tâm rất lớn của bác sỹ gây mê hồi sức vì phải đạt được hiệu quả giảm đau, giãn cơ tốt để tạo thuận lợi tối đa cho cuộc mổ, đảm bảo an toàn cho cả mẹ và sự phát triển của trẻ sau khi sinh
Nghien cuu anh huong tren huyet dong cua phenylephrin trong xu tri tut huyet ap
1. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
Nghiên cứu ảnh hưởng trên huyết động của phenylephrin trong xử trí
tụt huyết áp khi gây tê tủy sống để mổ lấy thai.Vô cảm trong sản khoa cho
mổ lấy thai gia tăng do tỷ lệ sinh mổ ngày càng tăng, là mối quan tâm rất lớn
của bác sỹ gây mê hồi sức vì phải đạt được hiệu quả giảm đau, giãn cơ tốt để
tạo thuận lợi tối đa cho cuộc mổ, đảm bảo an toàn cho cả mẹ và sự phát triển
của trẻ sau khi sinh [1].
MÃ TÀI LIỆU CAOHOC.2019.00507
Giá : 50.000đ
Liên Hệ 0915.558.890
Gây tê tủy sống (GTTS) được ưa chuộng hơn gây mê, là lựa chọn đầu tiên
cho mổ lấy thai [2]. Do thay đổi đặc điểm giải phẫu – sinh lý của sản phụ nên
tụt huyết áp (HA) khi GTTS chiếm tỷ lệ cao đến 70%-80% [3],[4]. Đó là biến
chứng nguy hiểm nhất, gây hậu quả xấu cho mẹ và con [5]. Do đó, vấn đề xử
trí tụt HA luôn được quan tâm và nghiên cứu nhiều. Cơ chế gây tụt HA trong
GTTS là do phong bế chuỗi hạch thần kinh
giao cảm cạnh sống, dẫn đến giãn hệ động mạch (hệ sức cản) gây giảm sức
cản mạch máu ngoại vi (SVR) và giãn hệ tĩnh mạch (hệ chứa) gây giảm hồi
lưu tĩnh mạch dẫn đến giảm tiền gánh gây giảm cung lượng tim (CO). Vì HA
tỷ lệ thuận với CO và SVR nên tụt HA có thể do giảm SVR và/hoặc giảm
CO.
Nhưng giảm SVR cũng giúp giảm hậu gánh nên có thể cải thiện CO [5]. Có
một số tiếp cận chính nhằm giảm thiểu tụt HA trong GTTS như giảm liều
thuốc tê nhưng nguy cơ không đủ vô cảm để mổ, dẫn đến sản phụ đau đớn
phải dùng thêm thuốc an thần và giảm đau, thậm chí phải gây mê toàn thân
kèm đặt nội khí quản khó ngoài dự kiến nên đã có một số tai biến xảy ra
trong quá trình này. Vì vậy, liều thuốc tê không thể giảm nhiều nên hướng
tiếp cận mới là tập trung vào các phương pháp xử trí tích cực tụt HA khi
GTTS. Đó là vấn đề truyền dịch, truyền trước khi GTTS và ngay khi GTTS,
liều và tốc độ truyền, loại dịch tinh thể hay dịch keo [7],[8]. Một vấn đề quan
trọng khác là dùng thuốc co mạch, điều trị đúng cơ chế tụt HA là do giảm
SVR. Từ lâu ephedrin (kích thích trực tiếp, gián tiếp receptor α1 và β, thuốc
qua được rau thai) là lựa chọn hàng đầu nhưng gần đây phenylephrin (thuốc2
chỉ kích thích receptor α1, không qua rau thai) được một số tác giả và một
sốcở sở sản khoa khuyến cáo dùng vì là thuốc ít gây mạch nhanh, ít gây
2. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
toanmáu ở con [2],[9].
Trên thế giới đã có các nghiên cứu về dịch truyền (so sánh preload vớicoload,
dich tinh thể và dịch keo) [10],[11]. So sánh tác dụng phenylephrin với
ephedrin trên mẹ và con [12],[13],[14]. Một số cơ sở y tế trên thế giới đã đưa
ra khuyến cáo và phác đồ truyền dịch, chọn thuốc co mạch (phenylephrin,
ephedrin, noradrenalin) cho GTTS mổ lấy thai [2],[5],[9],[15].
Tại Việt Nam có một số nghiên cứu về vấn đề truyền dịch, dùngephedrin dự
phòng tụt HA [16]. Gần đây phenylephrin được đưa vào dùng trong gây mê,
đã có một số nghiên cứu để xử trí tụt HA khi khởi mê, thay đổi khí máu
cuống rốn sơ sinh trong GTTS để mổ lấy thai với kết quả ủng hộ
phenylephrin so với ephedrin [17],[18],[19],[23],[24],[25]. Hiện nay ra đời
các phương pháp theo dõi huyết động không hoặc ít xâm lấn như CNAP,
Clearsight, Niccomo, USCOM… nên trên thế giới mới có một số ít nghiên
cứu về thay đổi huyết động trong GTTS [9],[20],[21],[13]. Ở Việt Nam, năm
2016 Nguyễn Quốc Kính nghiên cứu dùng USCOM để đánh giá huyết động
trong GTTS cho mổ chi dưới ở người cao tuổi [22]. Đến hay chưa có nghiên
cứu nào đánh giá thay đổi huyết động của sảnphụ, khí máu cuống rốn trẻ sơ
sinh khi GTTS, của phenylephrin và ephedrin nói riêng khi dùng để xử trí tụt
HA. Do vậy, đề tài này được tiến hành với hai mục tiêu sau:
1. So sánh ảnh hưởng của phenylephrin với ephedrin trên huyếtđộng đo bằng
phương pháp không xâm lấn Niccomo trong xử trí tụt huyết áp khi gây tê tủy
sống để mổ lấy thai.
2. Đánh giá một số tác dụng không mong muốn của phenylephrin và ephedrin
trên mẹ và trẻ sơ sinh trong gây tê tuỷ sống để mổ lấy thai
MỤC LỤC Nghiên cứu ảnh hưởng trên huyết động của phenylephrin
trong xử trí tụt huyết áp khi gây tê tủy sống để mổ lấy thai
ĐẶT VẤN ĐỀ
CHƯƠNG 1 – TỔNG QUAN .…..………………………….………………..
4
1.1. Thay đổi sinh lý, giải phẫu ở sản phụ lên quan đến Gây mê hồi
sức………3
1.2. Tuần hoàn tử cung rau thai
………………………………………………………………4
1.3. Các phương pháp vô cảm cho mổ lấy
thai………………………………………….6
1.3.1. Gây tê tủy sống trong mổ lấy
3. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
thai…………………………………………………..6
1.3.2. Gây mê để mổ lấy thai
………………………………………………………………….9
1.3.3. So sánh gây tê tủy sống và gây mê toàn thể cho mổ lấy
thai…………….10
1.4. Giải phẫu hệ thần kinh tự động và thụ thể các cơ quan
………………………11
1.4.1. Sinh lý giải phẫu của hệ giao cảm
………………………………………………..11
1.4.2. Sinh lý giải phẫu của hệ phó giao cảm
………………………………………….14
1.4.3. Những điểm cơ bản về hoạt động thần kinh giao cảm, phó giao cảm
..14
1.4.4. Thụ thể của các cơ
quan………………………………………………………………15
1.5. Cơ chế tụt huyết áp trong gây tê tủy
sống…………………………………………17
1.5.1. Sinh lý bệnh tụt huyết áp trong gây tê tủy
sống:……………………………..17
1.5.2. Tác dụng trên tim khi gây tê tủy
sống……………………………………………18
1.5.3. Yếu tố nguy cơ tụt huyết áp trong gây tê tủy sống
………………………….20
1.5.4. Một số biến chứng tim mạch nặng sau gây tê tủy sống
……………………21
1.5.5. Các biện pháp dự phòng tụt huyết áp trong gây tê tủy
sống……………..21
1.6. Dược lý của
phenylephrin………………………………………………………………22
1.7. Dược lý của
ephedrin…………………………………………………………………….24
1.8. Cung lượng tim và các phương pháp đo huyết động
………………………….26
1.8.1. Định nghĩa cung lượng tim
………………………………………………………….26
1.8.2. Các yếu tố ảnh hưởng tới cung lượng tim:
4. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
…………………………………….26
1.9. Đo cung lượng tim
………………………………………………………………………..27
1.9.1. Theo dõi cung lượng tim qua kỹ thuật hòa loãng
……………………………27
1.9.2. Theo dõi CO qua phân tích hình dạng sóng động mạch đập
…………….30
1.9.3. Phương pháp Fick cải tiến
NICO………………………………………………….30
1.9.4. Theo dõi cung lượng tim liên tục không xâm lấn Niccomo
……………..311.10. Một số nghiên cứu xử trí tụt huyết áp và theo dõi huyết
động …………..31
1.10.1. Thế
giới……………………………………………………………………………
……..31
1.10.2. Việt
Nam……………………………………………………………………………
……32
1.10.3. Nghiên cứu ứng dụng theo dõi huyết động bằng Niccomo
…………….32
CHƯƠNG 2 – ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
………………………..35
2.1. Đối tượng nghiên cứu
……………………………………………………………………35
2.1.1. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân
…………………………………………………………35
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân
……………………………………………………..35
2.1.3. Tiêu chuẩn đưa ra khỏi nghiên
cứu……………………………………………….35
2.2. Phương pháp nghiên cứu
……………………………………………………………….36
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
……………………………………………………………………36
2.2.2. Cỡ mẫu nghiên cứu
…………………………………………………………………….36
5. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
2.2.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
………………………………………………..37
2.2.4. Quy trình tiến hành nghiên cứu:
…………………………………………………..37
2.2.5. Các chỉ tiêu đánh
giá…………………………………………………………………..40
2.2.6. Phương tiện sử dụng trong nghiên cứu
………………………………………….42
2.2.7. Các tiêu chuẩn và định nghĩa sử dụng trong nghiên
cứu………………….45
2.3. Xử lý số liệu nghiên
cứu:……………………………………………………………….49
2.4. Vấn đề đạo đức nghiên cứu:
…………………………………………………………..49
2.5. Sơ đồ nghiên cứu:
…………………………………………………………………………50
CHƯƠNG 3 – KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
………………………………….51
3.1. Đặc điểm chung
……………………………………………………………………………51
3.1.1. Đặc điểm sản phụ hai nhóm nghiên
cứu………………………………………..51
3.1.2. Đặc điểm tuổi thai và giới tính trẻ sơ
sinh……………………………………..52
3.2. Đặc điểm phẫu thuật
……………………………………………………………………..52
3.2.1. Chỉ định mổ lấy
thai……………………………………………………………………52
3.2.2. Đặc điểm vô cảm – phẫu thuật
……………………………………………………..53
3.2.3. Giới hạn trên vùng vô
cảm…………………………………………………………..53
3.3. Xử trí tụt huyết áp trong quá trình gây tê tủy
sống…………………………….53
3.3.1. Truyền dịch trong quá trình gây tê tủy
sống…………………………………..53
6. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
3.3.2. Sử dụng thuốc co mạch trong quá trình gây tê tủy
sống…………………..543.4. Thay đổi về hô hấp ở các thời điểm nghiên cứu
………………………………..56
3.4.1. Thay đổi tần số thở bệnh nhân hai nhóm nghiên cứu
………………………56
3.4.2. SpO2 của bệnh nhân ở các thời điểm nghiên cứu
……………………………57
3.5. Thay đổi các chỉ số huyết động ở các thời điểm nghiên
cứu……………….57
3.5.1. Thay đổi cung lượng tim của bệnh nhân ở các thời
điểm…………………58
3.5.2. Thay đổi SVR bệnh nhân ở các thời điểm nghiên cứu
…………………….59
3.5.3. Sự biến đổi thể tích nhát bóp ở các thời điểm nghiên
cứu………………..60
3.5.4. Sự biến đổi huyết áp tâm thu ở các thời điểm nghiên
cứu………………..62
3.5.5. Biến đổi HATTr bệnh nhân ở các thời điểm nghiên
cứu………………….64
3.5.6. Sự biến đổi huyết áp trung bình ở các thời điểm nghiên cứu
……………64
3.6. Thay đổi tần số tim bệnh nhân qua ở thời điểm nghiên
cứu………………..66
3.7. Đặc điểm bệnh nhân tại phòng hồi tỉnh
……………………………………………67
3.8. Các tác dụng không mong muốn
…………………………………………………….68
3.8.1. Tỷ lệ tụt huyết áp, tỷ lệ tăng huyết
áp……………………………………………68
3.8.2. Các tác dụng không mong muốn
khác…………………………………………..70
3.9. Các chỉ số liên quan đến trẻ sơ
sinh…………………………………………………72
3.9.1. Đặc điểm trẻ sơ
sinh……………………………………………………………………72
3.9.2. Kết quả nghiên cứu khí máu cuống rốn hai nhóm nghiên cứu
7. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
………….74
3.10. Liên quan giữa liều thuốc co mạch với các thông số huyết
động……….75
3.10.1. Tương quan giữa liều thuốc co mạch với huyết
áp………………………..75
3.10.2. Tương quan giữa liều thuốc co mạch với CO,
SV…………………………76
CHƯƠNG 4 – BÀN LUẬN
…………………………………………………78
4.1. Đặc điểm chung
……………………………………………………………………………78
4.1.1. Đặc điểm sản phụ hai nhóm nghiên
cứu………………………………………..78
4.1.2. Đặc điểm tuổi thai và giới tính trẻ sơ
sinh……………………………………..78
4.2. Đặc điểm phẫu thuật
……………………………………………………………………..78
4.2.1. Chỉ định mổ lấy
thai……………………………………………………………………78
4.2.2. Đặc điểm vô cảm, thời gian phẫu thuật
…………………………………………79
4.2.3. Giới hạn trên vùng vô
cảm…………………………………………………………..79
4.3. Xử trí tụt huyết áp trong quá trình gây tê tủy
sống…………………………….80
4.3.1. Truyền dịch trong quá trình gây tê tủy
sống…………………………………..804.3.2. Sử dụng thuốc co mạch xử trí
tụt huyết áp trong gây tê tủy sống ……..82
4.4. Thay đổi về hô hấp ở các thời điểm nghiên cứu
………………………………..89
4.4.1. Thay đổi tần số thở bệnh nhân ở hai
nhóm…………………………………….89
4.4.2. Độ bão hòa oxy máu ngoại vi bệnh nhân ở các thời
điểm………………..90
4.5. Thay đổi các chỉ số huyết động ở các thời điểm nghiên
cứu……………….90
8. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
4.5.1. Thay đổi cung lượng tim bệnh nhân ở các thời điểm
………………………90
4.5.2. Thay đổi sức cản hệ thống mạch bệnh nhân ở các thời điểm
……………94
4.5.3. Sự biến đổi thể tích nhát bóp bệnh nhân ở các thời điểm
…………………96
4.5.4. Thay đổi huyết áp ở các thời điểm nghiên
cứu……………………………….96
4.5.4.1. Thay đổi huyết áp tâm thu
………………………………………………………..96
4.5.4.2. Thay đổi huyết áp tâm
trương……………………………………………………97
4.5.4.3. Thay đổi huyết áp trung
bình…………………………………………………….97
4.6. Thay đổi tần số tim bệnh nhân ở các thời điểm nghiên cứu
………………..98
4.7. Đặc điểm bệnh nhân tại phòng hồi tỉnh
……………………………………………99
4.8. Các tác dụng không mong muốn
…………………………………………………….99
4.8.1. Tác dụng không mong muốn tụt huyết áp, tăng huyết
áp…………………99
4.8.2. Tác dụng không mong muốn
khác………………………………………………101
4.9. Các chỉ số liên quan đến trẻ sơ
sinh……………………………………………….106
4.9.1. Đặc điểm trẻ sơ
sinh………………………………………………………………….106
4.9.2. Kết quả khí máu cuống rốn hai nhóm nghiên cứu
…………………………107
4.10. Liên quan giữa liều thuốc co mạch với các thông số huyết
động……..110
4.10.1. Tương quan giữa thuốc co mạch với huyết
áp…………………………….110
4.10.2. Tương quan giữa thuốc co mạch với CO,
SV……………………………..110
9. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
KẾT LUẬN
………………………………………….…………………….114
TÀI LIỆU THAM KHẢODANH MỤC CÁC BẢNG