6. ตัวอย่าง
หมู่เ ลือ ด ABO ถูก ควบคุม ด้ว ยอัล ลีล ส์ IA , IB และ i
จงหาชนิดและอัตราส่วนฟีโนไทป์ของลูกที่เกิดจากพ่อและแม่ที่มีจีโนไทป์
ดังต่อไปนี้
1. IAi x IB IB
เฉลย IA IB : IB i
=1 : 1
ดังนั้นลูกที่ได้จะเป็น AB : B
= 1 : 1
2. IAi x ii
เฉลย IAi : ii
=1 : 1
ดังนั้นลูกที่ได้จะเป็น A:O
= 1 : 1
3. ตัวอย่างพันธุกรรมสีขนของวัว
R1 = นำาลักษณะขนสีนำ้าตาล , R2 = นำาลักษณะขนสีขาว แต่อัล
ลีล R 1 และ R 2 มี
การแสดงออกร่วมกัน ดังนั้น
R1 R1 = ขนสีนำ้าตาล R2R2 = ขนสีขาว
R1R2 = ขนสี Roan ( เส้นขนจะมีทั้งสีนำ้าตาลและสีขาวในเส้น
เดียวกัน )
จะเห็นว่าอัตราส่วนของจีโนไทป์ และฟีโนไทป์ ของการผสมพันธุ์
ระหว่างลักษณะเฮทเทอโรไซโกตด้วยกัน จะมีค่าเท่ากัน คือ 1 : 2 : 1
การคำานวณหาจำานวน ชนิด และอัตราส่วนของ เซลล์สืบพันธุ์ จีโนไทป์
และ ฟีโนไทป์
7. 4. ชายคนหนึ่งมีเลือดหมู่ B มีลูกชาย 2 คน เม็ดเลือดแดงของพ่อ
ตกตะกอนกับพลาสมาของพ่อ แก่ของลูกคนทั้งสองคน ขณะที่เม็ดเลือด
แดงของลูกคนโตไม่ตกตะกอนในพลาสมาของพ่อ แต่ของลูกคนเล็กตก
ตะกอนกับพลาสมาของพ่อ จงหาว่าหมู่เลือดของลูกทั้ง 2 คน และของแม่
เป็นอย่างไร
วิธ ีท ำา 1. พ่อเลือดหมู่ B มี antigen B เมื่อตกตะกอนกับพลาสมาของ
ลูกทั้ง 2 คน แสดงว่าลูกมี antibody B ดังนั้น ไม่มี antigen B
แน่นอน
2. พลาสมาของพ่อมี antibody A เมื่อเม็ดเลือดลูกคนโตไม่ตก
ตะกอนในพลาสมานี้ แสดงว่าไม่มี antigen A ลูกคนโตจึงมีเลือดหมู่ O
3. เม็ดเลือดลูกคนเล็กตกตะกอนในพลาสมาของพ่อ แสดงว่ามี
antigen A ลูกคนเล็กจึงมีเลือดหมู่ A
พ่อหมู่ B x แม่หมู่ A
IBi IAi
ลูกหมู่ O ii
ลูกหมู่ A IAi
5. ครอบครัวหนึ่งมีลูก 3 คน เมื่อนำาเลือดมาตรวจด้วย antibody
ได้ผลดังตาราง พ่อแม่ควรมีจีโนไทป์ เป็นแบบใด
ก. IAIB x IAi
ข. IAIB x IBi
ค. IAi x IBi ลูกคนที่ Anti - A Anti - B เลือดหมู่
1. + - A
2. + + AB
3. - + B
วิธีทำา ตามหมู่เลือดของลูกทั้งสามคน มีเพียงครอบครัว ก . และ ค. ที่
ให้ลูกมีหมู่เลือดตามนี้
IAIB x IAi IAi x IBi
IA- IAi
IAIB IAIB
IBi IBi
หมู่เลือด Rh (ไม่ใช่ multiple allele)
Rh+ มี antigen Rh
8. Rh- ไม่มี antigen และ antibody แต่ถ้าได้รับเลือด Rh+ จะ
กระตุ้นให้สร้าง antibody Rh
6. ในการผสมพันธุ์วัว ระหว่างพันธุ์แท้ขนสีแดงเพศผู้กับวัวพันธุ์แท้ขนสี
ขาวเพศเมียจะได้รุ่น F1 มีขนสีนำ้าตาลทั้งหมด
6.1 เมื่อให้รุ่น F1 ผสมกันเอง จงหาอัตราส่วนของรุ่น F2 ที่มีสีขน
เหมือนพ่อและเหมือนแม่ ?
คำา ตอบ
ผสมพันธุ์วัว พันธุ์แท้ขนสีแดงเพศผู้ x วัวพันธุ์แท้ขนสีขาวเพศเมีย
ลูกรุ่น F1 ขนสีนำ้าตาลทั้งหมด
แสดงว่าลูกรุ่น F1 เป็นลักษณะเด่นไม่สมบูรณ์
กำาหนดให้ R เป็นยีนควบคุมลักษณะขนสีแดง
R' เป็นยีนควบคุมลักษณะขนสีขาว
genotype รุ่นพ่อแม่ RR x R'R'
เซลล์สืบพันธุ์ R R'
genotype ลูกรุ่น F1 RR'
นำา F1 x F1 RR' x RR'
เซลล์สืบพันธุ์ R R' R R'
genotype F2 RR RR' RR' R'R'
phenotype F2 ขนสีแดง ขนสีนำ้าตาล ขนสีขาว
อัตราส่วน 1 : 2 : 1
6.2 นักเรียนจะอธิบายการแสดงออกของยีนที่ควบคุมสีขนในวัวได้
ว่าอย่างไร?
การแสดงออกของยีนที่ควบคุมสีขนของวัวสีแดง และยีนที่ควบคุม
ลักษณะขนสีขาวไม่สามารถข่มกันได้อย่างสมบูรณ์ ทำาให้ phenoty
pe ลูกมีขนสีนำ้าตาลอยู่ระหว่าง phenotype ของรุ่นพ่อแม่ที่เป็นฮ
อมอไวกัส เรียกลักษณะนี้ว่าลักษณะเด่นไม่สมบูรณ์ (incomplete
dominant)
9. 7. ในการผสมพันธุ์ต้นลิ้นมังกรลักษณะใบกว้างพันธุ์แท้กับลักษณะใบ
แคบพันธุ์แท้ ถ้าลักษณะขนาดของใบลิ้นมังกรเป็นลักษณะที่ควบคุมด้วย
ยีนเพียงตำาแหน่งเดียว และยีนที่ควบคุมเป็นยีนลักษณะเด่นไม่สมบูรณ์ จง
หาอัตราส่วนของฟีโนไทป์ในรุ่น F2
คำา ตอบ
ผสมพันธุ์ ต้นลิ้นมังกรลักษณะใบกว้างพันธุ์แท้กับลักษณะใบแคบพันธุ์
แท้
ลักษณะขนาดของใบลิ้นมังกรเป็นลักษณะที่ควบคุมด้วยยีนเพียงตำาแหน่ง
เดียว และยีนที่ควบคุมเป็นยีนลักษณะเด่นไม่สมบูรณ์
กำาหนดให้ L เป็นยีนที่ควบคุมลักษณะใบกว้าง
L' เป็นยีนที่ควบคุมลักษณะใบแคบ
genotype พ่อแม่ LL x L'L'
เซลล์สืบพันธุ์ L L'
genotype LL'
นำารุ่น F1 x F1 LL' x LL'
เซลล์สืบพันธุ์ L L' L L'
genotype F2 LL LL' LL' L'L'
phenotype F2 ใบกว้าง ใบกลาง ใบแคบ
อัตราส่วน 1 : 2 : 1
8. ครอบครัวหนึ่งมีบุตร 4 คน ซึ่งมีหมู่เลือด A B AB และ O ตามลำาดับ
จงหาว่าพ่อและแม่มีหมู่เลือดชนิดใด ?
คำา ตอบ
หมู่เลือด A B AB
O
genotype IA _ IB_ IAIB ii
สมมติฐานพ่อและแม่ _i x _i
genotype พ่อและแม่ A
Ii x IBi
เซลล์สืบพันธุ์ IA i x IB i
genotype ของลูก A B
II A
Ii B
II
ii
phenotype AB A B
O
พ่อ แม่ มีเลือด หมู่ A และ B
10. 9. หมู่เลือด ABO ถูกควบคุมโดยแอลลีน IA IB และ i จงหาชนิดและ
อัตราส่วนของหมู่เลือดของลูกที่เกิดจากพ่อและแม่ที่มีจีโนไทป์ดังต่อไปนี้
4.1 IAi x IBIB
ถ้าพ่อแม่มี genotype IAi x IBIB
เซลล์สืบพันธุ์ IA i IB
genotype ลูก IAIB IBi
หมู่เลือด (phenotype) AB B4.2 IAIB x ii
ถ้าพ่อแม่มี genotype IAIB x ii
เซลล์สืบพันธุ์ IA
IB
x i
genotype ลูก IAi IBi
หมู่เลือด (phenotype) A B
10. หญิง 2 คน เป็นแฝดที่เกิดจากไข่ใบเดียวกัน แฝดคนพี่แต่งงานกับ
สามีหมู่เลือด A มีลูกเป็นหมู่เลือด O ส่วนแฝดคนน้องแต่งงานกับสามีหมู่
เลือด B มีลูกเป็นหมู่เลือด AB จงหาจีโนไทป์และหมู่เลือดของหญิงแฝดคู่นี้
คำาตอบ
ข้อกำาหนด แฝดคนที่ 1 x สามีหมู่เลือด A
ลูกหมู่เลือด O
A
genotype (I )_i x IAi
ลูกหมู่เลือด O genotype ii
แฝดคนที่ 2 x สามีหมู่เลือด B
ลูกหมู่เลือด AB
A
genotype I _(i) x IB_
ลูกหมู่เลือด AB genotype IAIB
แสดงว่าหญิงแฝดคู่นี้มี genotype เป็น IAi คือ มีหมู่เลือดเป็นหมู่ A
สมาชิกในกลุ่ม
