Luận văn Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng mô bệnh học và kết quả điều trị ung thư biểu mô amiđan tại bệnh viện K.Ung thư amiđan là bệnh phát sinh do sự biến đổi ác tính của tế bào biểu mô phủ amiđan hoặc các mô liên kết trong cấu trúc amiđan. Trong y văn, ít có tài nghiên cứu riêng về ung thư amiđan mà ung thư amiđan thường được xếp trong nhóm ung thư vùng họng miệng (oropharynx) gồm: amiđan, màn hầu, đáy lưỡi, thành hầu sau. Các ung thư họng miệng đều có những điểm tương đồng về đặc điểm dịch tễ, nguyên nhân, các yếu tố nguy cơ, triệu chứng học, sự xâm lấn, thái độ điều trị, cũng như tiên lượng bệnh. Mặt khác tỷ lệ mắc bệnh ung thư amiđan thấp (ở Mỹ ung thư amiđan cũng chỉ chiếm 0,5% của tất cả ung thư nói chung ở nam giới) và phổ biến ở nam (tỷ lệ nam/nữ là: 3-4/1). Tại Việt Nam, thống kê thấy khoảng 40% ung thư đầu cổ xảy ra ở khoang miệng và ung thư amiđan chiếm 1-3% tổng số các loại ung thư nói chung

1. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
Luận văn Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng mô bệnh học và kết quả điều trị ung
thư biểu mô amiđan tại bệnh viện K.Ung thư amiđan là bệnh phát sinh do sự
biến đổi ác tính của tế bào biểu mô phủ amiđan hoặc các mô liên kết trong cấu trúc
amiđan. Trong y văn, ít có tài nghiên cứu riêng về ung thư amiđan mà ung thư
amiđan thường được xếp trong nhóm ung thư vùng họng miệng (oropharynx) gồm:
amiđan, màn hầu, đáy lưỡi, thành hầu sau. Các ung thư họng miệng đều có những
điểm tương đồng về đặc điểm dịch tễ, nguyên nhân, các yếu tố nguy cơ, triệu
chứng học, sự xâm lấn, thái độ điều trị, cũng như tiên lượng bệnh. Mặt khác tỷ lệ
mắc bệnh ung thư amiđan thấp (ở Mỹ ung thư amiđan cũng chỉ chiếm 0,5% của tất
cả ung thư nói chung ở nam giới) và phổ biến ở nam (tỷ lệ nam/nữ là: 3-4/1). Tại
Việt Nam, thống kê thấy khoảng 40% ung thư đầu cổ xảy ra ở khoang miệng và
ung thư amiđan chiếm 1-3% tổng số các loại ung thư nói chung.
MÃ TÀI LIỆU CAOHOC.00097
Giá : 50.000đ
Liên Hệ 0915.558.890
Chẩn đoán sớm ung thư amiđan nói riêng và ung thư vùng họng miệng nói chung
không khó do thăm khám dễ dàng, các triệu chứng của bệnh xuất hiện tương đối
sớm (cảm giác vướng, khó chịu ở vùng họng), song do nhiều nguyên nhân khác
nhau nên chẩn đoán ban đầu dễ nhầm với các bệnh khác biểu hiện tại amiđan như:
viêm đặc hiệu (lao, giang mai), viêm amiđan quá phát…nên dẫn tới thái độ điều trị
bệnh không đúng. Ngoài ra do thái độ chủ quan thiếu hiểu biết về bệnh ung thư và
thiếu quan tâm đến bệnh tật nên khi đến bệnh viện thường muộn, dẫn đến hạn chế
kết quả điều trị và tiên lượng bệnh xấu.
Điều trị ung thư amiđan trên thế giới có sự khác nhau rõ rệt tùy theo tác giả: Fayos
(1983), Amornmam (1984), Calais (1990), Antonello (1998) dùng xạ trị đơn thuần
[22,13,19,14]; Mendnhall áp dụng xạ trị kết hợp vét hạch cổ [47]; các tác giả
Kajanti (1992), Thomson (1993), Hicks (1998) áp dụng xạ trị đơn thuần với ung
thư giai đoạn sớm và xạ trị phối hợp phẫu thuật với giai đoạn muộn [35, 67, 32],
các tác giả Rubuzzi (1982), Friesland (l999), áp dụng xạ trị tiền phẫu rồi phẫu thuật
sau đó xạ trị hậu phẫu [61, 25], Behar (1994) nghiên cứu xạ trị từ ngoài kết hợp xạ
trị áp sát [17]; Zidan (l987) là một trong số ít tác giả dùng hoá trị liệu bổ trợ, nhưng
kết quả cho thấy là ít đáp ứng với ung thư amiđan [76] . . .
Các nghiên cứu về ung thư amiđan ở Việt Nam rất ít, có thể kể đến nghiên cứu của
tác giả Nguyễn Đình Phúc (1978), đã đưa ra một số nhận xét về đặc điểm lâm

2. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
sàng, mô bệnh học của ung thư amiđan (gồm cả biểu mô và liên kết), cũng như kết
quả điều trị qua theo dõi thời gian sống 3 năm, 5năm [4].
Tác giả Trần Bảo Ngọc có nghiên cứu về kết quả xạ trị đơn thuần trong ung thư
amiđan, qua theo dõi thời gian sống và mối liên quan giữa thời gian sống với giai
đoạn u, giai đoạn hạch, với mô bệnh học [11].
Tại Việt Nam, điều trị ung thư amiđan được tiến hành bằng nhiều phương pháp
khác nhau tùy thuộc vào giai đoạn bệnh (phẫu thuật kết hợp với xạ trị, xạ trị đơn
thuần, hóa xạ trị đồng thời). Nhưng chỉ định điều trị chính vẫn là xạ trị, bởi lẽ ung
thư amiđan chủ yếu là biểu mô vẩy (hơn 70%) là loại ít đáp ứng với hóa chất, phẫu
thuật rất hạn chế: khi u nhỏ hơn 2cm, ở trụ trước amiđan hoặc các trường hợp tái
phát tại chỗ và tại hạch.
Tuy nhiên đa phần ung thư amiđan đến bệnh viện điều trị khi bệnh ở giai đoạn
muộn, tổn thương xâm lấn rộng và có nguy cơ di căn xa. Do vậy xạ trị đơn thuần tỏ
ra hạn chế khi kiểm soát tại chỗ, tại vùng nên tỉ lệ tái phát và di căn xa cao. Chính
vì lý do trên mà hóa chất đã được sử dụng trong điều trị ung thư amiđan, đặc biệt là
ở giai đoạn muộn.
Hóa chất trong điều trị ung thư amiđan có tác dụng làm tăng mức độ nhạy cảm của
tế bào ung thư với tia xạ, đồng thời làm hạn chế vi di căn. Các phác đồ hóa chất
điều trị ung thư amiđan hay dùng là CF (Cisplatin, 5FU) hoặc TC (Taxan,
Cisplatin) và gần đây là sử dụng thuốc ức chế yếu tố phát triển biểu mô
(Cetuximab, Erlotinib). Như vậy điều trị ung thư amiđan thường là phối hợp của
nhiều phương pháp và đặc biệt sự ra đời của các thuốc mới góp phần thay đổi tiên
lượng về bệnh.
Xuất phát từ mong muốn hiểu sâu hơn về đặc điểm bệnh học, cũng như tổng kết
kết quả điều trị ung thư amiđan tại bệnh viện K, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề
tài này với hai mục tiêu sau:
1. Nhân xét đăc điểm lâm sàng, tổn thương mô bênh hoc của ung thư biểu mô
amiđan.
2. Đánh giá kết quả điều trị và một số yếu tố tiên lượng ung thư biểu mô amiđan tại
Bênh viên K từ năm 2005 – 20ll.

3. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
MỤC LỤC Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng mô bệnh học và kếtquả điều trị
ung thư biểu mô amiđan tại bệnh viện K
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 12
1.1. Đại cương về giải phẫu, mô học và chức năng sinh lý của amiđan 12
1.1.1. Cấu tạo mô học và chức năng sinh lý của amiđan 12
1.1.2. Giải phẫu 13
1.2. Dịch tễ học ung thư amiđan 15
1.2.1. Tỷ lệ mắc bệnh 15
1.2.2. Yếu tố nguy cơ 16
1.3. Chẩn đoán ung thư amiđan 17
1.3.1. Chẩn đoán xác định 17
1.3.2. Chẩn đoán phân biệt 18
1.3.3. Chẩn đoán giai đoạn 18
1.4. Mô bệnh học ung thư amiđan 20
1.5. Điều trị trong ung thư amiđan 21
1.5.1. Phẫu thuật trong ung thư amiđan 21
1.5.2. Xạ trị trong ung thư amiđan 22
1.5.3. Hoá trị bệnh ung thư amiđan 28
1.6. Các nghiên cứu về điều trị ung thư amiđan của các tác giả qua ba thập
kỷ gần đây 31

4. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
1.6.1. Thập kỷ 70 31
1.6.2. Thập kỷ 80 32
1.6.3. Thập kỷ 90 trở lại đây 36
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 39
2.1. Đốitượng nghiên cứu 39
2.2. Phương pháp nghiên cứu 40
2.2.1. Nghiên cứu về bệnh học 40
2.2.2. Nghiên cứu kết quả điều trị 44
2.3. Phân tíchvà sử lý số liệu 45
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 47
3.1. Đặc điểm lâm sàng và mô bệnh học 47
3.1.1. Tuổi và giới 47
3.1.2. Thời gian phát hiện, lý do khám và các triệu chứng cơ năng: 48
3.1.3. Đặc điểm u nguyên phát và hạch vùng 50
3.1.4. Giai đoạnbệnh: 53
3.1.5. Đặc điểm mô bệnh học 54
3.2. Đánh giá kết quả điều trị 57
3.2.1. Kết quả gần: 58
3.2.2. Kết quả xa 59
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 70
4.1. Đặc điểm lâm sàng và bệnh học 70

5. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
4.1.1. Tuổi và giới 70
4.1.2. Thời gian phát hiện bệnh 71
4.1.3. Lý do vào bệnh viện 72
4.1.4. Triệu chứng cơ năng 73
4.1.5. Kích thước u nguyên phát 73
4.1.6. Giai đoạndi căn hạch vùng 74
4.1.7. Giai đoạnbệnh 75
4.1.8. Mô bệnh học 76
4.1.9. Bàn luận về phương pháp điều trị 76
4.2. Kết quả điều trị 77
4.2.1. Đáp ứng điều trị 77
4.2.2. Tình trạng hiện tại của các bệnh nhân 78
4.2.3. Sống thêm 5 năm toàn bộ 78
4.2.4. Sống thêm theo giới 80
4.2.5. Sống thêm theo kíchthước u 80
4.2.6. Sống thêm theo di căn hạch vùng 81
4.2.7. Sống thêm theo giai đoạn bệnh 82
4.2.8. Sống thêm theo mô bệnh học 83
4.2.9. So sánh thời gian sống thêm với phương pháp điều trị và giai đoạn
hạch, giai đoạn bệnh 84
KÉT LUẬN 94

6. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC,
TÌM TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
KIÉN NGHỊ 95
TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO Nghiêncứu đặc điểm lâm sàng mô bệnh học và kết
quả điều trị ung thư biểu mô amiđan tại bệnh viện K
*Tiếng Việt:
1. Nguyễn Bá Đức, Chẩn đoán và điều trị bệnh ung thư, nhà xuất bản y học 2007
tr.125-142
2. Phạm Hoàng Anh, Nguyễn Mạnh Quốc, Nguyễn Bá Đức và cs (2001), Tình hình
bệnh ung thư ở Việt Nam năm 2000, Tạp chí thông tin Y dược, số 2, tr.19-26.
3. Trần Phương Hạnh (1992), Từ điển giải nghĩa bệnh học, Trường Đại học Y
dược Thành phố HỒ Chí Minh, tr. 114.
4. Nguyễn Đình Phúc (1978 ), Nhận xét chẩn đoán và điều trị ung thư amiđan, luận
văn tốt nghiệp Bác sỹ nội trú bệnh viện, Trường Đại học Y Hà Nội.
5. Nguyễn Sào Trung, Nguyễn Chấn Hùng (1992), Bướu của đường hô hấp tiêu
hóa trên, Bệnh học ung bướu cơ bản, Trung tâm đào tạo và bồi dưỡng cán bộ y tế
Thành phố Hồ Chí Minh, tr. 29-38.
6. Nguyễn Sào Trung, Nguyễn Chấn Hùng (1992), Ung bướu học cơ bản, Bệnh
học ung bướu cơ bản, Trung tâm đào tạo và bồi dưỡng Cán bộ y tế Thành phố Hồ
Chí Minh, tr. 1 – 16.
7. Phạm Tuân (1993), Các ung thư đầu cổ, Ung thư học lâm sàng (sách dịch), Nhà
xuất bản Y học, Hà Nội, tr. 303-316.
8. Trần Hữu Tuân (2000), Ung thư amiđan khẩu cái, Bách khoa thư bệnh học (tập
3), Nhà xuất bản Bách khoa bệnh học, Hà Nội, tr. 451-457.
9. Nguyễn Bá Đức, Trần Văn Thuấn, Nguyễn Tuyết Mai và cộng sự, Điều trị nội
khoa bệnh ung thư, Nhà xuất bản y học, tr. 77-80
10. Trịnh Văn Minh và cộng sự (2001), Giải phẫu người, Tập I, Nhà xuất bản Y
học, 2001.
11. Trần Bảo Ngọc (2001), Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, mô bệnh học kết quả
xạ trị đơn thuần của ung thư amiđan, luận văn thạc sỹ