Luận án Nghiên cứu mô bệnh học và chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt. Ung thư tuyến tiền liệt là một bệnh hay gặp ở nam giới trên 50 tuổi, gây tử vong đứng hàng thứ 2 sau ung thư phổi ở các nước Châu Âu và Mỹ [122], [165]. Tại Mỹ, tỷ lệ tử vong vào những năm 70 và 80 là 0,7% đối với đàn ông da trắng, 1,6% đối với đàn ông Mỹ gốc Phi, tỷ lệ này tăng hàng năm khoảng 3,1% tính đến năm 1995. Tại Châu Âu, con số tử vong năm 1994 tại Hà Lan: 33/100.000 người, tại Thuỵ Điển: 28/100.000 người

1. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN, LUẬN ÁN Y HỌC, TÌM
TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU
Luận án Nghiên cứu mô bệnh học và chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt. Ung
thư tuyến tiền liệt là một bệnh hay gặp ở nam giới trên 50 tuổi, gây tử vong đứng
hàng thứ 2 sau ung thư phổi ở các nước Châu Âu và Mỹ [122], [165]. Tại Mỹ, tỷ lệ
tử vong vào những năm 70 và 80 là 0,7% đối với đàn ông da trắng, 1,6% đối với
đàn ông Mỹ gốc Phi, tỷ lệ này tăng hàng năm khoảng 3,1% tính đến năm 1995. Tại
Châu Âu, con số tử vong năm 1994 tại Hà Lan: 33/100.000 người, tại Thuỵ Điển:
28/100.000 người [82], [122], [165].
MÃ TÀI LIỆU BQT.YHOC. 00143
Giá : 50.000đ
Liên Hệ 0915.558.890
Ung thư tuyến tiền liệt được coi là căn bệnh của người cao tuổi, tần suất mắc bệnh
tăng tỷ lệ so với lứa tuổi, phần lớn các trường hợp phát hiện bệnh sau 50 tuổi, tuổi
trung bình được chẩn đoán: 72 tuổi. Tỷ lệ mắc bệnh của người Mỹ gốc Châu Âu
trước 65 tuổi – 21/100.000 người, sau 65 tuổi tỷ lệ này – 819/100.000 người. Ở
Pháp, năm 1987 có 8/100.000 người mắc bệnh từ 50 đến 54 tuổi so với
240/100.000 người từ 70 đến 74 tuổi [165]. Có sự khác biệt rất lớn về tỷ lệ mắc
bệnh ở các dân tộc: cao nhất ở người Mỹ gốc Phi: 250/100.000 người, sau đó là
người Mỹ gốc Châu Âu, thấp nhất tại các nước Châu Á: 93,8/100.000 người tại
Trung Quốc, ở Châu Âu các nước Scandinavian có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất [29],
[82], [122], [165].
Ở Việt Nam, cho đến nay chưa có một nghiên cứu thống kê đầy đủ về tỷ lệ mắc
bệnh này [1], [5], [11]. Trong một số nghiên cứu đơn lẻ người ta thấy tỷ lệ ung thư
tuyến tiền liệt tình cờ phát hiện được qua xét nghiệm giải phẫu bệnh lý sau mổ mở
tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt là 7,2% [5]. Theo số liệu của Nguyễn Anh Tuấn
[15] tỷ lệ mắc ung thư tuyến tiền liệt từ năm 1991-1995 tại Hà Nội: 1,3/100.000
người và tại Thành phố Hồ Chí Minh trong năm 1995-1996: 2,3/100.000 người.
Trên thế giới, những nghiên cứu về ung thư tuyến tiền liệt đã làm sáng tỏ nhiều vấn
đề về sinh bệnh học, nhất là sự liên quan của một số gen trong quá trình phát sinh
và phát triển của bệnh và các yếu tố nguy cơ như môi trường, chế độ ăn v.v… Từ
khi ứng dụng xét nghiệm định lượng PSA trong huyết thanh, hiệu quả sàng lọc,
chẩn đoán, theo dõi điều trị bệnh đã tăng lên đáng kể. Ngày nay, với sự hoàn thành
việc sắp chuỗi bộ gen của người đã dần dần làm sáng tỏ thêm nhiều vấn đề quan
trọng của căn bệnh này.
Về điều trị, Y học đã tìm nhiều biện pháp để nâng cao thời gian sống và chất lượng
sống cho người bệnh như: phẫu thuật triệt căn, cắt toàn bộ tuyến tiền liệt qua mổ
mở hoặc mổ nội soi, xạ trị 3D, hóa trị, điều trị nội tiết…

2. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN, LUẬN ÁN Y HỌC, TÌM
TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU
Ở Việt Nam, điều ngạc nhiên là số người đến khám vì bệnh lí tuyến tiền liệt tăng
lên đáng kể hàng năm nhưng đối với ung thư tuyến tiền liệt lại chưa được quan tâm
thoả đáng, trang thiết bị chẩn đoán tại các cơ sở y tế còn nhiều thiếu thốn, đặc biệt
là các phương tiện chẩn đoán hiện đại như sinh thiết dưới hướng dẫn của siêu âm
qua trực tràng, MRI nội trực tràng…
Người bệnh thường đến khám ở giai đoạn muộn, điều này có lẽ được giải thích bởi
hai lý do:
– Hoàn cảnh kinh tế khó khăn nên không đi khám bệnh kịp thời.
– Sự hiểu biết của người bệnh và sự quan tâm của y tế, cộng đồng còn có nhiều hạn
chế nên việc phát hiện bệnh chưa có hệ thống.
Từ năm 1998, đã có một số báo cáo về ung thư tuyến tiền liệt nhưng chủ yếu là về
cận lâm sàng, chưa có nghiên cứu một cách đầy đủ, hệ thống về lâm sàng, chẩn
đoán và đường hướng điều trị. Mặt khác tình trạng bệnh nhân ung thư tuyến tiền
liệt đến điều trị muộn là phổ biến, nên chất lượng sống và thời gian sống chưa
được cải thiện đáng kể. Tất cả những lý do trên đây đã phản ánh thực trạng ung thư
tuyến tiền liệt ở Việt Nam còn những vấn đề cần được khắc phục, vì vậy trong
hoàn cảnh đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu mô bệnh học và
chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt ”, với các mục tiêu:
1. Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và mô bệnh học ung thư tuyến tiền liệt tại bệnh
viện trung ương quân đội 108.
2. Đánh giá kết quả của một số biện pháp chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt.
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục chữ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục các hình
Danh mục các biểu đồ
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN 3
1.1. Sơ lược cấu trúc giải phẫu tuyến tiền liệt 3
1.1.1. Cấu trúc giải phẫu tuyến tiền liệt 3
1.1.2. Vỏ tuyến tiền liệt 5
1.2. Dịch tễ học ung thư tuyến tiền liệt 5
1.2.1. Tỷ lệ mắc bệnh 5
1.2.2. Các yếu tố nguy cơ 7

3. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN, LUẬN ÁN Y HỌC, TÌM
TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU
1.3. Bệnh sinh của ung thư tuyến tiền liệt 8
1.3.1. Ảnh hưởng của nội tiết tố 8
1.3.2. Vai trò của thụ cảm thể tín hiệu và yếu tố tăng trưởng 10
– reductase và mối quan hệ với DHT 111.3.3. Vai trò của 5
1.4. Mô bệnh học ung thư tuyến tiền liệt 13
1.4.1. Đại thể 13
1.4.2. Vi thể 13
1.4.3. Một số thương tổn tiền ung thư 15
1.4.4. Ung thư biểu mô tuyến 16
1.4.5. Ung thư tế bào chuyển tiếp 19
1.4.6. Ung thư tế bào đáy 19
1.4.7. U nguyên phát không ở biểu mô 20
1.4.8. Các loại u thứ phát 21
1.5. Một số phương pháp chẩn đoán, xếp loại giai đoạn 21
1.5.1. Thăm khám trực tràng bằng ngón tay 21
1.5.2. Kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt 22
1.5.3. Siêu âm 28
1.5.4. Sinh thiết tuyến tiền liệt 29
1.5.5. Một số phương pháp chẩn đoán hình ảnh 31
1.5.6. Đánh giá tổn thương và xếp loại giai đoạn 32
1.6. Chọn lựa phương pháp điều trị 34
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 37
2.1. Đối tượng nghiên cứu 37
2.1.1. Nhóm bệnh nhân 37
2.1.2. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân 37
2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ 37
2.2. Phương pháp nghiên cứu 37
2.2.1. Nội dung nghiên cứu 37
2.2.2. Một số đặc điểm về Lâm sàng 38
2.2.3. Cận lâm sàng 41
2.2.4. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh 43
2.2.5. Một số kỹ thuật về chẩn đoán 46
2.2.6. Nghiên cứu bệnh phẩm 49
2.2.7. Đánh giá thương tổn và xếp loại lâm sàng 51
2.3. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu 51
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 53
3.1. Một số đặc điểm lâm sàng 53
3.1.1. Tuổi mắc bệnh 53

4. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN, LUẬN ÁN Y HỌC, TÌM
TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU
3.1.2. Lý do vào viện 53
3.1.3. Thời gian mắc bệnh 54
3.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian vào viện 55
3.1.5. Các bệnh lý kết hợp 55
3.2. Đặc điểm mô bệnh học 56
3.2.1. Đặc điểm mô bệnh học 56
3.2.2. Độ mô học ung thư biểu mô tuyến 57
3.3. Một số phương pháp chẩn đoán 61
3.3.1. Thăm trực tràng 61
3.3.2. Kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiến liệt 62
3.3.3. Siêu âm 66
3.3.4. Kết quả sinh thiết 68
3.3.5. Chụp cắt lớp vi tính 70
3.3.6. Xạ hình xương 73
CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN 77
4.1. Đặc điểm lâm sàng 77
4.1.1. Tuổi 77
4.1.2. Một số yếu tố dịch tễ – lâm sàng 77
4.1.3. Lý do vào viện 79
4.1.4. Thời gian mắc bệnh 81
4.1.5. Các bệnh lí kèm theo 82
4.2. Đặc điểm mô bệnh học 83
4.2.1. Đặc điểm mô bệnh học 83
4.2.2. Mô bệnh học và xâm lấn của khối u 86
4.3. Một số phương pháp chẩn đoán 91
4.3.1. Thăm trực tràng 91
4.3.2. Kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt. 92
4.3.3. Siêu âm 98
4.3.4. Sinh thiết tuyến tiền liệt 100
4.3.5. Nhận xét về các trường hợp phát hiện ra bệnh 103
4.3.6. Một số phương pháp chẩn đoán hình ảnh 104
KẾT LUẬN 110
KIẾN NGHỊ 112
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN. 113
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

5. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN, LUẬN ÁN Y HỌC, TÌM
TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA
ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1. Nguyễn Việt Hải, Trần Đức Hòe (2012), “Đặc điểm lâm sàng và chẩn đoán
ung thư tuyến tiền liệt”, Tạp chí Y dược lâm sàng 108, 7(1), tr. 62-66.
2. Nguyễn Việt Hải, Trần Đức Hòe (2012), “Nghiên cứu đặc điểm mô bệnh học
của ung thư tuyến tiền liệt”, Tạp chí Y dược lâm sàng 108, 7(1), tr. 103-107.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt:
1. Vũ Lê Chuyên, Trần Văn Hinh (2013), “Ung thư tuyến tiền liệt”, Bệnh lý các
khối u đường tiết niệu, Nhà xuất bản Y học, tr. 77-121.
2. Ngô Quốc Đạt, Hứa Thị Ngọc Hà (2005), “Hệ thống phân độ Gleason trong
ung thư tuyến tiền liệt”, Tạp chí Y học Tp. Hồ Chí Minh, 9(3), tr. 134-139.
3. Ngô Quốc Đạt, Hứa Thị Ngọc Hà, Nguyễn Sào Trung (2007), “Mối liên quan
giữa điểm Gleason và một số đặc điểm lâm sàng – giải phẫu bệnh của
Carcinôm tuyến tiền liệt”, Tạp chí Y học Tp. Hồ Chí Minh, 11(1), tr. 142-145.
4. Nguyễn Hoàng Đức (2006), “Chẩn đoán và phát hiện sớm ung thư tuyến tiền
liệt”, Tạp chí Y học Tp. Hồ Chí Minh, 10(2), tr. 72-77.
5. Trần Đức (2001), Nghiên cứu đánh giá tình trạng bệnh nhân sau phẫu thuật
bóc u phì đại lành tính tuyến tiền liệt bằng phương pháp HRYNTSCHAK ,
Luận án Tiến sỹ Y học, Học viện Quân y, Hà nội.
6. Trần Đức Hòe (1998), “Các dấu ấn sinh học của tuyến tiền liệt”, Y học Quân
sự, (3), tr. 51-55.
7. Trần Đức Hòe (1999), Siêu âm tuyến tiền liệt qua trực tràng, Nhà xuất bản
Khoa học kỹ thuật, Hà Nội.
8. Trần Đức Hòe (2003), Những kỹ thuật ngoại khoa trong tiết niệu, Nhà xuất
bản Khoa học kỹ thuật, Hà Nội.
9. Nguyễn Văn Hưng (2005), Nghiên cứu mô bệnh học quá sản lành tính, tân sản
nội biểu mô và ung thư biểu mô TTL, Luận án Tiến sĩ y học, Trường đại học Y
dược, Thành phố Hồ Chí Minh.
10.Lê Đình Khánh, Nguyễn Thị Tân (2004), “Nghiên cứu mối liên hệ giữa lượng
PSA huyết thanh và kết quả giải phẫu bệnh tuyến tiền liệt tại Bệnh viện TW
Huế”, Tạp chí Y học thực hành, (475), tr. 27-30.
11.Đào Quang Oánh , Nguyễn Hoàng Đức (2006), “Điều trị nội tiết trong ung thư
tuyến tiền liệt giai đoạn trễ”, Tạp chí Y học Tp. Hồ Chí Minh, 6(4), tr. 177-
185.
12.Hồ Hoàng Phương, Nguyễn Quang Thái Dương, Nguyễn Thị Thùy Linh,
Nguyễn Thị Hồng Linh (2007), “Khảo sát giá trị sinh thiết dưới hướng dẫn

6. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN, LUẬN ÁN Y HỌC, TÌM
TÀI LIỆU Y HỌC THEO YÊU CẦU
siêu âm qua ngả trực tràng trong tầm soát ung thư tiền liệt tuyến không nhân ”,
Tạp chí Y học Tp. Hồ Chí Minh, 11(1), tr. 41-44.
13.Đỗ Anh Toàn, Hiếu Lê Đình, Nguyễn Tuấn Vinh (2007), “Vai trò của sinh
thiết tiền liệt tuyến qua tầng sinh môn để chẩn đoán ung thư giai đoạn sớm”,
Tạp chí Y học Tp. Hồ Chí Minh, 11(1), tr. 275-283.
14.Nguyễn Bửu Triều (2003), “Ung thư tuyến tiền liệt”, Bệnh học tiết niệu, Nhà
xuất bản Y học, Hà Nội, tr. 500-508.
15.Nguyễn Anh Tuấn (1999), Tình hình ung thư ở Việt Nam, Nghiên cứu ứng
dụng một số kỹ thuật miễn dịch hiện đại xét nghiệm dấu ấn ung thư vào chẩn
đoán và theo dõi diễn biến ung thư tuyến tiền liệt, gan và đại trực tràng, Đề tài
nghiên cứu khoa học cấp Bộ, tr. 11-14.
16.Nguyễn Sào Trung, Ngô Quốc Đạt (2011), “Giải phẫu bệnh học ung thư tuyến
tiền liệt”, Tạp chí Y học thực hành, (769-770), tr. 61-88