Lecture 11

1. Зарцуулгын цикл
ЛЕКЦ 11

2. EXPENDITURE CYCLE
• The expenditure cycle involves interactions
with your suppliers.
• You buy goods or services and pay cash.
Give
Cash
Get
Goods

3. Зорилго:
Бараа үйлчилгээг худалдан
авах, мөнгө зарцуулах үйл
ажиллагааг хөнгөвчлөхөд
оршино.

4. BUSINESS CYCLES
• Transactions in the expenditure cycle:
• MAJOR GIVE-GET:
• Give cash; get goods or
services
• OTHER TRANSACTIONS
• Requisition goods and
services
• Process purchase orders to
vendors
• Receive goods and services
• Store goods
• Receive vendor invoices
• Update accounts payable for
purchase
• Approve invoices for payment
• Pay vendors
• Update accounts payable for
payment
• Handle purchase returns,
discounts, and allowances
• Prepare management reports
• Send info to other cycles

5. Ажил үүрэг
Бараа үйлчилгээний хэрэгцээг
тодорхойлох
Бараа үйлчилгээг захиалах
Бараа болон үйлчилгээг хүлээн авахыг
зөвшөөрөх ба хадгалах шалгана.
Өр төлбөрийг батлах
Дансаархи өглөгийн бүртгэл хөтлөх
Мөнгөн төлбөр хийх
Ажил гүйлгээг ерөнхий дэвтэрт бүртгэх
Шаардлагатай санхүүгийн тайлан болон
бусад гарцуудыг бэлтгэх
Бусад үүргүүд

6. Мэдээний эх сурвалж ба орцын баримт
бичиг:
Худалдан авалтын хүсэлт
Худалдан авалтын захиалга
Хүлээн авахын тайлан
Бэлтгэн нийлүүлэгчийн нэхэмжлэх
Төлбөрийн ваучер
Чекийн ваучер
Бусад баримт бичгүүд

7. Ерөнхий дэвтэр
ба СТ-ийн цикл
Орлогын цикл Зардлын цикл
Бүтээгдэхүүн
үйлдвэрлэлийн
цикл
Нөөцийн
Менежментийн
цикл
Санхүү
бүртгэлийн
цикл
• Зардлын цикл
– СБЦиклээс
мэдээлэл авах
– БҮЦиклийг
ТЭМ-аар хангах
– ЕД ба СТ-ийн
циклийг
мэдээллээр хангах
ТЭМ
Өгөгдөл
Орлогын цикл Зардлын цикл
Бүтээгдэхүүн
үйлдвэрлэлийн
цикл
Нөөцийн
Менежментийн
цикл
Санхүү
бүртгэлийн
цикл

8. Мэдээний сан:
Бэлтгэн нийлүүлэгчийн мастер файл
Өглөгийн мастер файл
Бараа материалын мастер файл
Худалдан авалтын захиалгын файл
Нээлттэй захиалгын файл
Ваучерийн файл
Чекийн ажил гүйлгээний файл
Бусад ажил гүйлгээний файл

9. Мэдээний урсгал ба боловсруулалт:
Худалдан авалтын ажил гүйлгээ
Дансаархи өглөгийн ажил гүйлгээ
Мөнгөн төлбөрийн боловсруулалтын
ажил гүйлгээ

10. Эрсдэл:
Хэрэгцээгүй бараа захиалах
Захиалаагүй бараа хүлээн авах
Захиалсан бараа ирэхгүй байх
Захиалгыг хуурамчаар үйлдэх
Нэхэмжлэл болон худалдан авалтын
баримтыг хуурамчаар үйлдэх, буруу
хийх
Бараа материал гэмтэх
Өр төлбөр буруу бүртгэх

11. Барааг өндөр үнээр авах
Бараа эвдэрч гэмтэх
Нэхэмжлэлийн тооцоололтыг буруу хийх
Худалдан авалтын буцаалтыг буруу
бүртгэх
Худалдан авалтыг буруу бүртгэх
Худалдан авалтын хөнгөлөлтийг буруу
бүртгэх
Нийлүүлэгчид илүү төлбөр төлөх
Мөнгөн зарцуулгыг алдаатай хийх

12. Хүлээн аваагүй бараанд төлбөр төлөх
Материал хулгайд алдах
Чекийг буруу зарлагадах
Ажилчдад буруу дүнтэй чек олгох
Бэлтгэн нийлүүлэгчийн бүртгэлд
зөвшөөрөлгүй хүн хандах
Мөнгөн хөрөнгө, бараа материал,
өглөгийн бүртгэл байгалийн гамшиг,
гадны халдлагад өртөх

13. Дотоод хяналт:
зохион байгуулалтын
баримтжуулалтын
хөрөнгийн бүрэн бүтэн байдлын
Удирдлагын
эрх үүргийн

14. Ажил гүйлгээний хяналт
худалдан авалт, хүлээн авалт, өглөг
бүртгэх, мөнгө зарцуулахдаа загвар
сайтай, батлагдсан урьдчилан
дугаарлагдсан баримтуудыг хэрэглэх
Худалдан авалт хүлээн авалтын
мэдээг боловсруулалтанд оруулахын
өмнө засварлах
Мэдээ оруулах үед илэрсэн алдааг
боловсруулалт хийхээс өмнө
засварлах

15. Нийлүүлэгчийн нэхэмжлэл, төлбөрийн
ваучертэй холбоотой мэдээний багцын
дүнг нягтлаж тооцоолох
Зөвхөн хүчинтэй худалдан авалтын
хүсэлт, захиалга, зарцуулгын ваучерийг
боловсруулах
Бүх мэдээний зүйлс, тооцооллыг
шалгаж харьцуулах, өглөгийн туслах
дэвтэрийг ерөнхий дэвтэртэй тулгаж
харьцуулах

16. Төлбөртэй холбоотой хөнгөлөлтийн
тооцоолол үнэн зөв эсэхийг хянаж
тооцоолох
Бараа материалыг тоолж, тооллогын
дүнг тохируулах бичилтийг хийх зэрэг
болно.

17. Гарцын тайлан:
Мөнгөний зарцуулгын журнал
Нээлттэй худалдан авалтын захиалгын
тайлан
Нээлттэй нэхэмжлэлийн тайлан
Бараа материалын төлөв байдлын
тайлан
Өглөгийн насжилтийн хүснэгт
Худалдан авалтын шинжилгээ зэрэг
тайлангуудыг бэлтгэдэг.