Filipino

2. Nagmula sa salitang Griyego na “phono” na
nangangahulugang tunog o tinig at “logia” o
diskurso , teorya o siyentipiko.
Pag-aaral ng mga tunog sa isang wika.

3. Ito ang makabuluhang yunit ng tunog
na “nakapagbabago ng kahulugan” ng
isang salita kapag ang mga tunog ay
pinagsama-sama upang makabuo ng
mga salita.

4. maestro- maestra
abogado-abogada
tindero-tindera
Angelito- Angelita

5. Ito ay hango sa wikang Ingles na
PHONEME na nahahati sa dalawang
salitang…
PHONE – Tunog
-EME – Makabuluhan

6. PONOLOHIYA O PALATUNUGAN
Siyentipikong/maka-agham na pag-aaral sa
mga tunog.
PONEMA
Pinakamaliit na yunit ng tunog.

7. Ito ang tawag sa kambal-katinig na magkasama sa
isang pantig sa salita.
HALIMBAWA:
plato
kard
plantsa

8. Kapag ang ponemang patinig ay ikinakabit sa unahan ng
malapatinig na /w/ at /y/ sa isang pantig.
(aw, iw, ay, ey, iy, oy, uy)
HALIMBAWA:
galaw
bahay
reyna

9. Ito ang tawag sa mga pares ng salita na magkaiba ng kahulugan
ngunit magkatulad na magkatulad sa bigkas maliban sa isang
ponema sa magkatulad na posisyon.
HALIMBAWA:
/pito/ - /pato/
/mesa/ - /misa/
/oso/ - /uso/
/butas/ - /botas/

10. May pares din naman ng mga salita na kahit may
magkaibang ponema ay nananatili ang kahulugan.
HALIMBAWA:
/lalaki/ - /lalake/
/babae/ - /babai/
/totoo/- /tutoo/

12. Nagmula sa salitang Griyego na “morph” na
nangangahulugang porma at hugis; at “logia” o
diskurso , teorya o siyensya.
Pag-aaral o pagsusuri sa kahalagahan ng
morpema sa isang wika at pagsasama-sama ng
nito upang makabuo ng isang salita.

13. Galing sa katagang morpheme sa Ingles na kinuha
naman sa salitang Griyego – Morph (anyo o yunit) + eme
(kahulugan).
Sa payak na kahulugan, ito ang pinakamaliit na yunit ng
isang salita na nagtataglay ng kahulugan.

14. TANONG:
Ilang morpema ang
makikita sa salitang
?

15. SAGOT :
Ang salitang makahoy ay may (2) dalawang morpema :
1. ang unlaping [ma-]
2. salitang-ugat na [kahoy]
[ma-] – “marami” na isinasaad ng salitang ugat na kahoy
MAKAHOY- “maraming kahoy”

16. URI NG PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO:
Ito ang pagbabagong nagaganap sa /Ά/ o /ng/ dahil sa impluwensiya ng
ponemang kasunod nito.
HALIMBAWA:
pang- ay magiging pam- kapag napapasama sa /p/ at /b/
 pang + bayan = pambayan
 pang + parke = pamparke

17. pang- magiging pan- kapag
napapasama sa /d/, /l/, /r/, /s/, /t/
pang- + daigdig = pandaigdig
pang- + radyo = panradyo

18. Ang nangyayari kapag kinakaltas ang
huling ponema ng salitang-ugat na
kinakabitan ng hulapi.
HALIMBAWA:
takip+ -an = takipan = “takpan”
tikim+ -an = tikiman = “tikman”

19. Ito ang nagaganap na pagbabago o pagpapalit ng ponema
sa pagbuo ng salita.
HALIMBAWA:
 ang /d/ ay nagiging /r/
lakad+ -an = lakadan “lakaran”
ang /e/ ay nagiging /i/
Ka- + lalake + -an = kalalakehan “kalalakihan”

20. Ang pagbabago ay kapag nagkakapalit ng
posisyon ang /l/ o /y/ na simula ng salitang-ugat
at /n/ sa gitlaping –in na ikinakabit sa nasabing
salitang-ugat.
HALIMBAWA:
-in- + lukso = linukso = nilukso
-in- + yapos = yinapos = niyapos