Deze presentatie is onderdeel van een studievoormiddag waar de resultaten voorgesteld werden van het project “(i)Pad naar de digitale wereld in de klas”. De onderzoeksresultaten, goeie praktijkvoorbeelden, tips en praktische informatie over het gebruik van tablets, de impact op het schoolbeleid en de rol van tablets in de lerarenopleiding komen aan bod. Het project is een initiatief van het Volwassenenonderwijs PCVO Het Perspectief, de Universiteit Gent en het ICT-atelier, in samenwerking met de secundaire scholen PHTI Gent, KTA Mobi Gent en Instituut O.L.V. Oudenaarde. Het project werd gerealiseerd met de financiële steun van de Provincie Oost-Vlaanderen.

1. (i)Pad naar de digitale wereld in de klas
een exploratieve studie
#tablets360

2. Kenmerken van tablets (Looi et al., 2009; Oakley
et al., 2012)
Mobiel (licht)
Start meteen
Draadloze
connectie
Toegang tot
Multimedia en
Apps
Niet storend in
de klas (klein)

4. Mobiele technologie kan een belangrijke
rol spelen in de manier waarop
onderwijsleerprocessen verlopen (Liu &
Hwang, 2010)
◗ Verhoogt motivatie van studenten (Enriquez, 2010;
Li et al., 2009)
◗ Ondersteunt gedifferentieerd leren (Roschelle et
al., 2007)
◗ Faciliteert rijke interacties en feedback (Enriquez,
2010; Roschelle et al., 2007)
◗ Vergemakkelijkt leren in verschillende settings
(Kearney et al., 2012)
◗ Bevordert digitale geletterdheid (e.g. Oakley,
Pegrum, Faulkner & Striepe, 2012)

5. Weinig onderzoek naar gebruik van tablets in een gewone klassetting
Focus op hoger onderwijs
> Onderzoeksdoelen:
◗ Potentieel van tablets in TSO en BSO verkennen
◗ Voor- en nadelen van tablets bestuderen
◗ Implementatievoorwaarden onderzoeken

7. SCHOOL 1
• POV
• 4 leraren SCHOOL 2
• Nl, gesch, PR, • VSKO SCHOOL 3
economie • 4 leraren • GO
• 9 leerlingen (6e • Nl, gesch, • 3 leraren
jaars - PR) wiskunde, chemie • Frans, motor &
• 9 leerlingen (4e fietstechniek
jaar - TW) • 16/7 leerlingen
(4e / 5e jaar - B)

8. • Kick-off sessie voor alle scholen
• Workshop over tablets en apps
• Leraren aan de slag met 16 tablets
• On-line ondersteuning
• E-mail (iPad expert)
• Project blog
• Evaluatiesessie per school (focus group)

9. Onderzoeksdesign
Gebruik van tablets in de klas
• Observaties van lessen
• Documentanalyse van
lesvoorbereidingen & reflecties
• Focusgroepgesprekken met leraren,
ICT-coördinatoren en directie
• Interviews met leraren en leerlingen
• Vragenlijst bij leerlingen
Implementatie van tablets op school
• Interviews met schoolleiders
• Interviews met ICT-coördinatoren

10. Resultaten
Motieven en inspriratie tijdens de lesvoorbereiding

15. Resultaten
Het educatief gebruik van tablets onder de loep

16. Doel van gebruik
Hoe en waarvoor worden tablets gebruikt?
Wat zijn de (educatief) doelen?
Interactie
Welke vormen van interactie worden gefaciliteerd?
Zijn tablets beter geschikt voor bepaalde vormen van interactie?
Leeromgeving
Waar vindt het leren plaats? (bijv. in de klas, thuis, op school…)
Beïnvloedt het gebruik van tablets de keuzes van leerkrachten met
betrekking tot de samenstelling van de leeromgeving?

17. Opzoeken Drill & practice Zelfevaluatie
van informatie
Creëren en
Leerinhouden
presenteren
verwerken

18. “Om hun te leren zoeken naar juiste websites en deze te beoordelen,
dat was eigenlijk mijn hoofddoel”

19. Leerinhouden
verwerken
“Mijn idee was om die leerling les
te laten geven zodat hij de leraar
was”

20. “Een attitude die belangrijk is in hun job is opzoeken. Hij
moest gaan zoeken op zijn tablet hoe dat werkte”

21. Creëren en presenteren
Toepassing van verhaalelementen
Per drie lazen leerlingen eenzelfde roman en maakten een creatieve en gestructureerde Popplet
van de relevante verhaalelementen in hun boek

22. Zelfevaluatie

24. Mobiele technologie?

25. Resultaten
Mogelijkheden en beperkingen

27. “Het start onmiddellijk op, daarmee heb je geen problemen met
zoals we nu hebben: dan heb je het probleem dat als je naar de
computerklas gaat dan kan het soms meer dan of zeker meer dan 10
minuten duren voordat u kunt starten met de les” (T, I2)
“Je kan netter werken en sneller dingen gaan verschuiven” (T, I1)

28. “Je moet veel meer op voorhand organiseren” (T, FG1)
“De technische beperking bijvoorbeeld dat het hier alleen
in dit lokaal kan” (T, FG1)

29. “Je hebt toegang tot het internet, je kan gemakkelijk dat erbij
betrekken in je lessen” (T, I3)
“De bibliotheek ligt aan uw voeten. Je hebt daar toegang tot de
wereld in uw klas” (T, I1)

30. “Leerlingen komen in de verleiding om op Facebook te gaan” (T, FG2)
“Als gans de campus hier met tablets werkt, dan wil ik hier qua
stralingsgevaar niet meer graag rondlopen. Qua gezondheid, daar
weten we ook nog niet veel van” (T, I1)

31. “Dan kunnen leerlingen het resultaat van de andere groepjes ook
zien en horen, daarvoor is dat wel zeer interessant” (TI, S3)
“Ze krijgen heel snel feedback van wat ze gemaakt hebben: dit kan
via de Apple TV verbinding” (T, R2)

32. “Technisch is dat niet altijd zo evident hè” (T, I2)
“Is toch wel iets waar je goed uitleg over moet krijgen en eens dat je
daar zelf mee werkt ga je daar zelf ook wel mee bezig zijn hè, ja” (T, I1)

33. “Ze waren veel creatiever ... door die tablet vonden ze het wel leuk om
een goede locatie te kiezen en elementen toe te voegen en iets grappigs
toe te voegen” (T, I1)
“Ik heb echt het gevoel dat ze die leerstof, dat ze die meer van zich
maken doordat ze daar effectief iets mee aan het doen zijn, dat ze
actiever daar mee bezig zijn, je gaat verder dan louter kennis niveau”
(T, I1)

34. “ik vind dat je moeilijk kunt kiezen tussen educatieve apps en spelletjes” (T,
I3)
“Ik vind dat heel moeilijk, in verband met mijn leerplan vond ik er eigenlijk
heel weinig *apps+” (T, I2)
“Ik heb wel zelf uitleg moeten geven want het is allemaal in andere talen,
niet al mijn leerlingen zijn zo taalvaardig” (T, I3)

35. Resultaten
Percepties van leerlingen

36. ‘Ik vind lessen waarbij iPads gebruikt worden leuker in vergelijking
Motivatie met lessen waarbij geen iPads gebruikt worden’. (n=24)
HO O / E HE
0 4 2 11 7
‘Ik zou daar altijd mee willen werken’ (ll3)
‘Ik vind dat wel tof eigenlijk, alé ja, dat je dat kan doen op school’ (ll9)
‘Ik vond het niet zo... want ja het was verleidelijk vond ik’ (ll12)
Aandacht
Vs.

37. ACTIEF ‘Lessen met iPads verlopen actiever
HO O / E HE
dan lessen zonder iPads.’ (n=24)
1 3 4 12 4
‘Ik vind dat dat de leerlingen veel rapper een keer iets mogen
opzoeken, op internet, ja, je wordt er steeds mee betrokken.’ (ll8)
FEEDBACK
Les ‘Presentaties merken’: zelfreflectie
Lessen geschiedenis: vraag, antwoord, feedback
Feedback op mindmaps
SAMENVLOEIEN
Theorieles ‘elektrische schakelingen’
Theorieles ‘size my bike’
Praktijklessen ‘motoren’
Door onmiddellijke start-up?

38. Resultaten
De integratie van tablets vanuit het schoolbeleid

39. Resultaten
‘Here is the paradox:
You need ownership for fundamental change,
but you cannot get it on a large-scale by relying on
bottom-up strategies’
(Fullan, 2003, p. 32)

40. Space
‘Here is the paradox:
You need ownership for fundamental
change, but you cannot get it on a large-scale by
relying on bottom-up strategies’
(Fullan, 2003, p. 32)

41. Visie en ICT-beleidsplanning
#Verschillende motieven
MMo

42. Visie en ICT-beleidsplanning
#Maar (nog) geen planmatige aanpak

43. Infrastructuur
#Specifieke eisen mbt de integratie van tablets

44. Ondersteuning
#Nood aan ondersteuning
#Met extra belasting
@ICT-coördinatoren

45. Tot slot: aanbevelingen van de deelnemende leraren

46. Hoe meer je kan uitwerken wat
de toegevoegde waarde is van de
iPad hoe beter, want ik denk
dat je je gemakkelijk laat
meeslepen en misschien is het
niet altijd zo educatief.
Ik denk ook dat je je relatie
als docent anders moet zien en
dat je flexibel moet zijn. Je
moet voorbereid zijn dat iets
niet werkt of dat je iets niet
weet en dat ze je moeten
helpen, maar dat is ook leuk.
Veerle

47. Ken uw toestel!
De voorbereiding met
die apps is
belangrijk.
Het is logisch dat
als je les gaat geven
dat je weet wat je
gaat geven.
Frederik

48. Je moet je les niet
niet afstemmen
op de iPad, maar de
iPad integreren in
je les.
Anders focus je op
technologie en dan
mist het zijn doel”
Wim

49. Ik zou adviseren om
vroeg genoeg te
beginnen met de
voorbereiding en
zeker alles op
voorhand uit te
proberen om niet voor
verrassingen te komen
staan.
Voor de rest zou ik
zeker die Apple tv
promoten
Katrien

50. Zeker zorgen dat
je iemand hebt die
een keer kan
bijspringen of een
keer goede raad
kan geven.
Ook bij het
voorbereiden.
Lieve

51. Je moet thuis tijd
maken om te
experimenteren.
Je mag je er zeker
niet gemakkelijk van
af maken
Martine

52. Voor één keer kan je
het altijd doen met
minder goede Apps,
Het is eens iets
anders en het is
altijd leuk, maar als
ze hem constant gaan
gebruiken zou je
eerst moeten gaan
kijken naar goede
applicaties
Bart

53. Open staan. Open staan,
vertrouwen hebben en
loslaten en mislukt het,
uw leerlingen geven u
ook veel kansen om een
keer te mislukken, dat
maakt in feiten niet uit
hoor.
De wijze waarop u
communiceert, samenwerkt
is belangrijker
Veronique

54. Voor diegenen die
er heel sceptisch
tegenover staan zou
ik toch aanraden om
het eens te
proberen.
Ik denk dat je
moet kijken op uw
jaarplanning met
welke onderwerpen u
eens kan verkennen.
Sandra

55. De leerlingen
moeten de tablet
mee naar huis
kunnen nemen.
Het gebruik moet
vrij open zijn, dus
niet dit mag en dat
mag niet
Myriam

57. (i)Pad naar de digitale wereld in de klas
een exploratieve studie
Deze presentatie is beschikbaar via
http://ipadproject.tumblr.com
Praktijkvoorbeelden zijn toegevoegd aan KlasCement
http://www.klascement.net/zoeken/apptip
Natalie Pareja Roblin, Jo Tondeur, Cedric Goossens (Ugent), Anna Steeneken (Utwente)
Griet Mathieu , Bram Bruggeman (PCVO Het Perspectief)
Contact: Natalie.Parejaroblin@Ugent.be / Jo.Tondeur@Ugent.be