Studiedag Alternatieve Feiten (HSB) - 22/06/2017

1. CRAAP-test
Wondermiddel tegen fake news?

2. Agenda
• Wat is CRAAP?
• CRAAP vs andere testen
• De vijf parameters van CRAAP toegelicht
• De CRAAP-test doceren

3. Wat is CRAAP?

4. CRAAP?
• Vragenlijst die helpt om (online) bronnen te beoordelen
• Bronnen worden beoordeeld op vijf criteria
• Currency = actualiteit
• Relevance = relevantie
• Authority = autoriteit
• Accuracy = accuraatheid
• Purpose = bedoeling

5. Een bron 100% zeker
geschikt of ongeschikt
verklaren
Wat doet
CRAAP
zelden?

6. Wat doet CRAAP wel?
Een bron op een genuanceerde manier helpen beoordelen

7. CRAAP vs CRAP, CARS en
andere testen

8. CRAAP vs CRAP
• Bronnen worden beoordeeld
op vijf criteria
• Currency = actualiteit
• Relevance = relevantie
• Authority = autoriteit
• Accuracy = volledigheid
• Purpose = bedoeling
• Bronnen worden beoordeeld
op vier criteria
• Currency = actualiteit
• Reliability = betrouwbaarheid
• Authority = autoriteit
• Purpose/point of view =
bedoeling/standpunt
• Onthoudt makkelijker…
• Maar criteria zijn minder
duidelijk omlijnd

9. CRAAP vs CARS
• Bronnen worden beoordeeld op
vijf criteria
• Currency = actualiteit
• Relevance = relevantie
• Authority = autoriteit
• Accuracy = volledigheid
• Purpose = bedoeling
• Bronnen worden beoordeeld op
vier criteria
• Credibility
• Accuracy
• Reasonableness
• Support
• Onthoudt makkelijker…
• Maar criteria zijn minder duidelijk
omlijnd
• https://www.sbcc.edu/clrc/writing_
center/wc_files/handout_masters/C
ARS%20Checklist%20for%20Evalua
ting%20Sources.pdf

10. Webdetective
• http://www.webdetective.nl/in
dex.php/checklist
• Eenvoudiger
• In mijn opinie minder accuraat
• Al wat gedateerd

11. Toolbox Fontys
• http://toolbox.fontysdienstoe
no.nl/alles/checklist-
beoordelen-bronnen/
• Minder overzichtelijk
voorgesteld
• Geen mooi overzicht
beschikbaar

12. De CRAAP-test toegelicht

13. Currency = actualiteit
• Hoe recent is de informatie?
• Wanneer is de website voor het laatst geüpdatet?
• Is dat actueel genoeg voor je onderwerp?
• Werken alle links nog?

14. Relevance = relevantie
• Is de informatie gerelateerd aan je onderwerp?
• Biedt de informatie antwoord op je vragen?
• Wie is het doelpubliek?
• Is het informatie van een gewenst niveau (niet te simplistisch of
te geavanceerd)?
• Heb je meerdere bronnen geraadpleegd vooraleer je besliste
dat deze bron geschikt is voor jou?
• Kun je deze bron zonder problemen citeren in een
onderzoekspaper?

15. Authority = autoriteit
• Wie is de auteur?
• Is die auteur een autoriteit ter zake?
• Wie financiert de website?
• Heeft de auteur een goede reputatie?
• Staat er duidelijk vermeld wie de uitgever is?
• Kun je uit de URL iets afleiden over de website? (Bv. .edu en .ac
wijzen op educatieve websites, .gov op overheidswebsites, .org
op non-profit, .com en .net op commerciële activiteiten...)

16. Accuracy = accuraatheid
• Waar komt de informatie vandaan?
• Wordt de informatie ondersteund door bewijsmateriaal?
• Is de informatie nagelezen of wordt ernaar verwezen door
anderen?
• Kun je de informatie bevestigen op basis van andere bronnen of
op basis van je eigen kennis?
• Is het taalgebruik en de toon vrij van vooringenomenheid en
emotie?
• Vind je veel spellings-, grammaticale en/of typografische
fouten?

17. Purpose = bedoeling
• Wat is de bedoeling van de website: informeren, opleiden,
verkopen, entertainen of beïnvloeden?
• Worden er feiten of meningen meegedeeld?
• Is er sprake van vooringenomenheid?
• Probeert de auteur je iets te verkopen? Staat er reclame op de
website?
• Vind je vormen van politieke, ideologische, culturele, religieuze,
institutionele of persoonlijke vooroordelen/beïnvloeding terug?

18. NIET in CRAAP: controle op design
• In sommige online tests wel
• Design zegt weinig over inhoud (bv. http://www.juridat.be/)

19. Pogingen om genuanceerdheid te
structureren
• http://libguides.library.ncat.ed
u/content.php?pid=53820&si
d=394505
• Ben ik zelf niet echt
voorstander van: 1 punt kan
zo fout zijn dat andere 49 er
niet toe doen

20. Hoe gebruik ik van CRAAP-test om
anderen te helpen?
• CRAAP-test kan niet los gezien worden van een specifieke
context
• Contextanalyse noodzakelijk vooraleer je CRAAP kunt toepassen
voor derde

21. De CRAAP-test
doceren
Voorbeelden om de CRAAP-test te introduceren

22. CRAAP-test doceren
• Gebruik indien mogelijk recente én bekende voorbeelden
• Kies ook enkele extreme voorbeelden uit, waarbij het wel zwart
wit is
• Verlaat je eigen comfort zone en zoek niet alleen voorbeelden
die je eigen standpunten bevestigen
• Voorkom zo dat je in een ideologisch kamp gestopt wordt
• Vertrek zo veel mogelijk vanuit een voor de cursist herkenbare
casus: meestal vanuit een Google search of bekende
voorbeelden op sociale media

23. Waarom vertrekken vanuit Google?
• 94% van de zoekopdrachten via zoekmachines verlopen via Google
(https://www.statista.com/statistics/688761/market-shares-of-search-
engines-in-belgium/)
• Kans dat webpagina wordt aangeklikt na zoekopdracht:
• 1e in ranglijst: 31,24%
• 2e in ranglijst : 14,04%
• 3e in ranglijst : 9,85%
• 4e in ranglijst : 6,97%
• 5e in ranglijst : 5,50%
• 6-10 in ranglijst : 3,73%
• 2e pagina: 3,99%
• 3e pagina: 1,60%
(bron: https://moz.com/blog/google-organic-click-through-rates-in-2014)

24. Currency = actualiteit
• Hoe recent is de informatie?
• Wanneer is de website voor het laatst geüpdatet?
• Is dat actueel genoeg voor je onderwerp?
• Werken alle links nog?

25. Currency: voorbeeld 1
• Google foto spiegelen photoshop
• http://forum.belgiumdigital.com/f7/foto-spiegelen-in-
photoshop-kan-dat-95959.html
• Google algoritme plaatst vaak verouderde informatie bovenaan
• Nog groter probleem op YouTube
• Oplossing:
• Filteren of sorteren op datum
• Vaststelling: veel studenten maar ook bibliotheekmedewerkers weten
zelf niet hoe dat moet, zeker niet op Google

26. Currency: voorbeeld 2
• http://users.clas.ufl.edu/ufhatch/pages/01-Courses/current-
courses/08sr-newton.htm
• Verouderde website wil niet altijd zeggen dat informative
verouderd is

27. Authority = autoriteit
• Wie is de auteur?
• Is die auteur een autoriteit ter zake?
• Wie financiert de website?
• Heeft de auteur een goede reputatie?
• Staat er duidelijk vermeld wie de uitgever is?
• Kun je uit de URL iets afleiden over de website? (Bv. .edu en .ac
wijzen op educatieve websites, .gov op overheidswebsites, .org
op non-profit, .com en .net op commerciële activiteiten...)

28. Authority: voorbeeld 1
• Google ‘Martin Luther King’
• www.martinlutherking.org
• Bekend voorbeeld, ideaal om ranking in Google aan de kaak te
stellen
• Deze website stond lange tijd op plaats 2 in Google ranking (na
wikipedia). Nu nog steeds heel hoog gerangschikt
• Oplossing: achterhaal wie achter website zit via allwhois.org of
dns.be.

29. Authority: voorbeeld 2
• https://www.demorgen.be/buitenland/reddingsoperaties-op-
middellandse-zee-hebben-geen-aanzuigeffect-
b89f77cc/1K2e4y/
• Auteur is architect (expertise?) en actief binnen
opengrenzenbeweging => Bias?

30. Authority: voorbeeld 3
• http://www.whitehouse.net
• http://www.whitehouse.gov
• http://www.whitehouse.com
• URL verklapt eigenlijk de enige echte site van het witte huis

31. Accuracy = accuraatheid
• Waar komt de informatie vandaan?
• Wordt de informatie ondersteund door bewijsmateriaal?
• Is de informatie nagelezen of wordt ernaar verwezen door
anderen?
• Kun je de informatie bevestigen op basis van andere bronnen of
op basis van je eigen kennis?
• Is het taalgebruik en de toon vrij van vooringenomenheid en
emotie?
• Vind je veel spellings-, grammaticale en/of typografische
fouten?

32. Accuracy: voorbeeld 1
• https://www.youtube.com/watch?v=V--nXSV3THM
• https://www.demorgen.be/tvmedia/-het-leek-niet-
onwaarschijnlijk-zo-makkelijk-gaat-nepnieuws-viraal-bf92f9c4/

33. Accuracy: fake news achterhalen
• Fake news berichten gebruiken vaak een foto die ze volledig uit
de context rukken of bewerken. Controleer de gebruikte foto’s
mbv afbeeldingen opzoeken in Google. Controleer ook de
namen het bericht
• Zo worden sinds 2016 op Twitter alle aanslagen toegeschreven
aan Sam Hyde, en werd dit overgenomen door
nieuwsagentschappen zoals CNN
(https://www.liveleak.com/view?i=b0d_1443796167)

34. Accuracy: oplossingen
• http://www.snopes.com website waarbij internetgeruchten worden
onderzocht

35. Purpose = bedoeling
• Wat is de bedoeling van de website: informeren, opleiden,
verkopen, entertainen of beïnvloeden?
• Worden er feiten of meningen meegedeeld?
• Is er sprake van vooringenomenheid?
• Probeert de auteur je iets te verkopen? Staat er reclame op de
website?
• Vind je vormen van politieke, ideologische, culturele, religieuze,
institutionele of persoonlijke vooroordelen/beïnvloeding terug?

36. Purpose: voorbeeld 1
• Google ‘darwinism’
• http://www.truthinscience.org.uk/
• http://www.darwins-theory-of-evolution.com/
• http://www.talkorigins.org/faqs/darwinism.html
• Religieuze websites tegen Darwinisme
• Staan hoger in Google ranking dan webpagina’s van
universiteiten

37. Purpose: voorbeeld 2
• Google ‘kernenergie’
• www.nucleairforum.be
• Het 2e resultaat (na wikipedia) is een website van de pro-
kernenergielobby

38. Purpose: voorbeeld 3
• https://www.demorgen.be/tvmedia/satirische-site-tv-olen-
geeft-maggie-de-block-lik-op-stuk-bcab7a6a/
• Wie bewust naar satirische websites surft, weet meestal meteen
dat het om satire gaat
• Probleem is dat deze pagina’s uit hun context op Facebook…
gedeeld worden en gelezen door mensen die context niet
kennen en ook niet opmerken

39. Purpose: voorbeeld 4
• Google ‘wat doen bij hoofdpijn’
• http://www.dokteronline.com/
• Zogezegd onafhankelijk advies maar gekoppeld aan webshop
• https://omaweetraad.nl/gezondheid/hoofdpijn
• Hoofdbedoeling is geld verdienen via reclame
• Niet-experten over soms complexe materies
• http://www.optimalegezondheid.com/gezondheidsaandoeningen/
• Heel agressieve verkoopswebsite (constant banners om te verkopen)
• https://www.nationalacademic.nl/
• Een verzekeringsmaatschappij…
• www.gezondheid.be
• Advertorials slinks verborgen tussen gewone berichten
• Redactieraad bevat enkele ronkende namen maar is al 12 jaar niet aangepast

40. CRAAP in een online cursus doceren
• Moeilijk om online oefeningen te maken waarop in één
beweging alle aspecten van CRAAP aan bod komen:
• Online oefeningen laten weinig nuance toe
• Om je cursus beheersbaar te houden werk je best met
meerkeuzevragen
• Spits je daarom per vraag in online cursus toe op één aspect van
de CRAAP-test dat onderzocht moet worden

41. Hartelijk dank voor je aandacht!