ESON101-Хичээл 7

1. МЕНЕЖЕРИЙН УР ЧАДВАР,
МЕНЕЖМЕНТИЙН ТҮВШИН
ДОКТОР ДЭД
Проф.н.Цэдэвсүрэн

2. • Менежерийн үйл ажиллагааны гол
шинжүүдийн нэг нь менежерийн ур чадвар
юм. Ур чадвар нь ажил хэргийг үр дүн
болгон хувиргах чанар юм. Менежерт ийм
чадвар байх ёстой. Ур чадвар төрөлхийн
шинжтэй боловч менежерийн хувьд
түүнийг амьдрал орчноос олох явдал элбэг
тохиолдоно. Менерийн үндсэн ур чадварыг
техникийн, хүмүүнлэгийн, үзэл
баримтлалын гэж 3 ангилсан байдаг.

3. • Техникийн гээг нь багаж төхөөрөмж, арга
барил, тусгайлсан мэдлэг ашиглах чадвар
багшийн хувьд юуны өмнө заах арга үүнд
хамаарна.
• Хүмүүнлэгийн гэдэг нь хүмүүсийн
хоорондын харилцаанд үр дүн гаргах
чадвар
• Үзэл баримтлалын гэдэг нь юмыг бүхэлд нь
харах, алс хэтийг харж, асуудлыг үр дүнтэй
шийдэх чадвар гэж тус тус үзнэ.

4. • Менежмент шинжлэх ухаан уу? Урлаг уу?
Гэсэн асуулт гардаг. Энэ асуултанд нэгэн
утгатай хариулах боломж бага ч менежмент
тэдгээрийн аль аль шинж чанарыг агуулдаг.
Төрөлхийн авъяас билэгт тулгуурлан ур
чадвар, амьдралаас олсон мэргэжлийн ур
чадвараас илүү байхад зарим хүмүүст
мэргэжлийн ур чадвар давамгай байна.

5. • Хүний авъяас билэгт тулгуурласан ур
чадвар илэрч буй тэр хэсэг нь урлаг талыг
илэрхийлнэ. Менежментэд үйл
ажиллагааны бэлэн жор байхгүй, бүтээлч
ажил учраас хүний авъяас билэг, овсгоо
самбаа эр зоригоос ихээхэн шалтгаалдаг.
Менежментийн иийм чанар нь түүний
урлагийн таллыг илэрхийлнэ.ийнхү
менежмент шиэлэх ухаан урлагийн аль аль
талыг агуулсан хоёрдмлол шинжтэй учраас

6. • Аль ч шатны менежер зах зээлийн орон
зайгаа өргөжүүлж, өрсөлдөөнд давамгайлж
ашиг орлогоо нэмэгдүүлснээр тавьсан
зорилгодоо амжилттай хүрэхийн тулд
менежментийн урлаг хийгээд шинжлэх
ухааны шинж чанарын аль аль талын
урлагт суралцаж, ажил үйлсдээ чадамгай
ашиглах нь чухал. Эдгэр ур чадвар нь
менежментийн түвшин бүэнд харгалзаж,
өөр өөр байна.

7. • Иймд менежерийн байгууллагадаа эзлэх
байр суурь гэж бий. Ерөнхий менежер
байгууллагын ерөнхий зорилгод хүрэх
асуудлыг бүхэлд нь хариуцах бөгөөд
түүний үүрэг гүйцэтгэл нь үйлдлийн
менежереес ялгаатай. Гүйцэтгэлийн
менежер ихэвчлэн байгууллагын тодорхой
асуудал, тухайлбал марктинг санхүү
үйлдэл хүний нөөц, мэдээллийн тогтолцоо
зэргийг хариуцдаг. Хэтэрхий жижгээс бусад
байгууллага менежментийн 3 түвшинтэй
байна.

8. • Дээд түвшний менежер байгууллагыг үр
дүнтэй ажиллуулахад анхаарлаа хандуулж,
гол зорилго зорилтуудыг тодорхойлж,
тэдгээрт нийцсэн стратеги боловсруулдаг.
Түүний эрхлэх гол ажил нь орчны нөхцөл
байдлыг хянаж, байгуулллага зорилгодоо
хүрэх нөхцөл байдлыг бүрдүүлнэ. Дунд
шатанд салбар нэгдлийн менежер
ажиллана.

9. Дээд дунд түвшний менежер гэх нь зарим
тохиолдолд харьцангуй. Жишээ нь
ихсургуулийн бүтцэд багтддаг коллежийн
захирал, их сургуулийн хувьд дунд шатны
менежер боловч коллежийн хувьд дээд
зиндааны менежер болно. Тийм учраас
менежерийн түвшинг тогтооход тухайн
байгууллагын бүтцийн онцлогийг
харгалзвал зохино.доод түвшний менежер
үйлдвэр үйлчилгээ гардан явуулдаг.

10. • Ажлы байртай шууд холбогдож, дээд болон
дунд түвшний шийдвэр төлөвлөгөөг
хэрэгжүүлэх ажлыг гардан зохион байгуулж,
ажиллагчдыг ажлын байран дээр удирдана.
Энэ түвшний менежерийг үйлдлийн менежер
гэдэг. Менежерийн ихэнх нь үйлдлийн
менежер байна. Менежментийн түвшин бүрт
харилцан адаилгүй ур чадвартай менежер
хэрэгтэй. Ж:Дээд зиндааний менежерт үзэл
баримтлалын ур чадвар илүү хэрэгтэй. Доод
түвшний менежерт арга ажиллагаа илүү чухал
байх жишээтэй.

11. • Багш менежер гэдэг нь зүгээр цол хэргэм
дуудах нэр биш, учир шалтгаан бүхий
тогтолцоо үүрэг хариуцлага, бидний хувьд
шинэ ухаарал шинэ зам юм.энэ шинэ
замаар та гар хоосон яваа биш танны өмнө
үй олон арга зам байна. Энэ замыг туулах
онол практик үйл ажиллагааны удирдамж
бол менежментийн ухаан юм.
Менежментийн арга ухаанд тулгуурлан
багшлах ажилдаа амжилт гаргана. Мөн
тэрчлэн менежментэд суурилсан
багшлахуйг бүтээнэ.

12. Сургалтын технологи: Энэ ухагдахууны
талаар товчхон дурдвал: Зарим боловсрол
судлаачийн үзсэнээр сургалтын технологи
гэдэг ойлголт өнгөрсөн зууны ерээд оны
дундаас манай улсад хэрэглэгдэж эхэлсэн.
Орос улсын судлаач Н.Ф.Талызина,
В.П.Беспалько, М.В.Кларин нарын зэрэг
эрдэмтдийн баримтлал сургалтын
технологийн тухай манайд дэлгэрсэн
уламжлалд ухагдахууны уг сурвалж байв.

13. Тэдгээр эрдэмтдийн үзлээр сургалтын
технологи, “Сурах үйлийн оновчтой эрэмбэ
дараалал” “сурган хүмүүжүүлэх ухаан,
сэтгэл судлал кибернетикийн ухаанд
тулгуурладаг” “тодорхой элементээс
бүрдсэн тогтолцоо” “орц-гарц- явцын
нэгдэл “ ажээ. Энд дурьдсан эрдэмтэд
сургалтын технологийг тогтолцооны онол,
кибернетикийн үүднээс үзсэн юм.

14. Сургалтыг төлөвлөх дизайнчлах, зохион
байгуулах хэрэгжүүлэх,хянах үнэлэх зэрэг
үйл явц, тэдгээрийн хөгжлийг дэмжих
зорилгоор радио тлевиз утсан болон үүрэн
телефоноос гадна юуны өмнө компьютер,
интернетэд суурилсан мэдээлэл харилцааны
тогтолцоо, түүнд харгалзсан арга зүйг
сургалтын технологи хэмээн ойлгож бас
болох талтай юм.

15. • Сургалтыг менежментийн ухаанд тулгуурлан
явуулах ч гэсэн сургалтын технологийн
шинэчлэлд хамаатай. Сургалтын технологи нь
АНУ болон Азийн хөгжингүй орнуудад
боловсролын бодлогыг тодорхойлох үндэс,
боловсролын албар дахь хоцрогдлыг арилгах
үндэслэл болдог. Энэ хандлага ЮНЕСКО-гийн
дэмжлэгийг авч 1970 онд
• ЮНЕСКО-гийн бага хурал дээр сургалтын
технологийн асуудлыг хэлэлцээд шинжлэх
ухааны судлагдахуун гэж анхлан хүлээн
зөвшөөрсөн билээ. 1972 онд ЮНЕСКО-гийн

16. • “Оршин байхын тулд суралцах нь” илтгэлд
сургалтын технологи нь сургалтыг өөрчилж
шинэчлэх хөдөлгөгч хүч гэж тэмдэглэсэн
байна. Хорьдугаар зууны дундаас хүн
төрөлхтөн эх дэлхийгээс ансрын уудам руу
хийсэн анхны алхам, электрон технологийн
үсрэнгүй хөгжил, зэрэг шинжлэх ухаан
техникт гарсан дэвшлийн мөрөөр
технологийн асуудал шинээр тавигдах
болжээ.технологи гэх энэ үг Грек гаралтай
бөгөөд /techne/ нь урлаг, урлал, “iogia” нь
мэргэн үг гэсэн утгатай юм.

17. • Технологийн талаар янз бүрийн тодорхойлолт
байдаг боловч тэдгээр нь ихэндээ машин
техник багаж хэрэгсэл, түүхий эд зэрэг
хүмүүний хэрэглэннд оршдог материаллаг
зүйлдхамаарахын зэрэгцээ тогтолцоо зохион
байгуулах арга зүй, арга техникийг багтаасан
өргөн хүрээ бүхий асуудлыг бас хамааруулсан
байдаг. Мөн технологийг мэдээлэл харилцааны
технологи сургалтын технолги, компьютерийн
технологи зэрэг ерөнхий болон тусгайлсан
хүрээгээр авч үздэг.

18. • Байгалийн бэлэн нөөцийг энгийн багаж
хэрэгсэл болгож хэрэглэсэн үеэс хүн
төрөлхтний технологийн үйл ажиллагаа
эхэллжээ. Гал зэмшсэн нь хоол хүнсний
боловсруулалтыг дугуй зохион бүтээсэн нь
тээврийн ажлыг тус тус шинэ дэвшилд
хүргэсэн. Хожмоо хэвлэл цахигаан утас бүр
сүүлдээ интернет болсноор хүний харилцаанд
биеэр хийх үйлдлийг багасгаж, орон зайн
хэмжээг тэлжээ. Харамсалтай нь технологийн
бүх шатны хөгжил дэвшил байнга сайн сайхан
зүйлд хүргэж байсангүй. Энгийн болон
цөмийн зэвсэг, атомын болон ердийн бөмбөг,

19. • Олон төрлийн химийн хорт бодис хүн
төрөлхтөнд гай зовлон тарьсан нь цөөнгүй.
Технологийн хөгжлөөс байгаль нийгэмд
үзүүлэх олон талын нөлөө улам нэмэгдсээр
байна. Технологийн нөлөөгөөр нийгмийн
үнэтзүйлс үнэлэмж өөрчлөгдөж, бүх талын
шинэчлэл өөрчлөлт эдийн засгийн өсөлт,
бууралт бий болж байна. үүний тод жишээ
бол боловсрол дотор сургалтад гарсан
технологийн шинэчлэл юм.