Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα: Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία» σε συνεργασία με τη Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα του Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ο Γυμνάσιο Αθήνας Σχολικό έτος: 2018-2019

1. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [1]
Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη
56ο
Γυμνάσιο Αθήνας
Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα:
Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της
δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία»
σε συνεργασία με τη
Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα του Εργαστηρίου Πληροφορικής
56ο
Γυμνάσιο Αθήνας
Σχολικό έτος: 2018-2019

2. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [2]
Κηπούπολη Κυπριάδη
Η Κηπούπολη Κυπριάδη ή Κυπριάδου είναι βόρεια συνοικία του Δήμου Αθηναίων.
Συνορεύει με τον Δήμο Γαλατσίου, τη Λαμπρινή, τη Ριζούπολη και την Γκράβα. Υπήρξε
η πρώτη κηπούπολη της Αθήνας και μια από τις ωραιότερες και υγιεινότερες συνοικίες
της. Παλιά η περιοχή ονομαζόταν «Αλυσίδα», επειδή όταν επρόκειτο να περάσει ο
σιδηρόδρομος, τοποθετούσαν μια αλυσίδα στη διάβαση η οποία υπήρχε εκεί
προκειμένου να κοπεί η κυκλοφορία των άλλων τροχοφόρων.
Στη συνοικία Κυπριάδη υπάρχουν πέντε κύριες πλατείες: Παπαδιαμάντη, Σ.
Παπαλουκά, Κ. Νικολόπουλου, Καρκαβίτσα και το πάρκο Δημητρίου Πικιώνη (πρώην
ανώνυμη πλατεία στο τέρμα της οδού Σάουμπερτ). Στην περιοχή της συνοικίας υπάρχει
και η εκκλησία Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Η ίδρυση της συνοικίας Κυπριάδη οφείλεται στις ενέργειες του γεωπόνου - μηχανικού
Επαμεινώνδα Κυπριάδη, από τον οποίο και πήρε την ονομασία της. Ο Επαμεινώνδας
Κυπριάδης, γεννημένος στην Αλεξάνδρεια το 1888, ήταν αυτός που πραγματοποίησε
την πορθμειακή σύνδεση Ρίου - Αντιρρίου το 1947.
Στην Κυπριάδη υπάρχουν σπίτια τα οποία έχουν εγκαταλειφθεί λόγω έλλειψης
χρημάτων και συνιδιοκτησίας μετά από κληρονομιά.
Αρχιτεκτονική
Στην περιοχή Κυπριάδη υπάρχει μια πληθώρα διαφορετικών αρχιτεκτονικών τάσεων.
Αρχιτεκτονική είναι η τέχνη και η επιστήμη της «ικανοποίησης των ανθρωπίνων
αναγκών στο χώρο μέσω σχεδιασμού μεθόδων και υλικών κατασκευών» που
εφαρμόζεται ευρύτερα στην οίκιση και δόμηση του χώρου, ως εφαρμοσμένη επιστήμη
της σχεδίασης και της υλοποίησης κατασκευών, όπως κτηρίων, γεφυρών και πόλεων,
δίνοντας έμφαση σε ορισμένους τομείς των αναγκών αυτών, όπως στην εργονομία και

3. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [3]
στην αισθητική, στη λειτουργία, τη μορφή ή την κατασκευή τους, αναλόγως με την
εποχή και τις ιδιαιτερότητες του εντολέα για τον οποίο διαξάγεται. Οι σύγχρονοι
καταλλήλως καταρτισμένοι επιστήμονες καλούνται αρχιτέκτονες μηχανικοί, ενώ πριν
την ίδρυση των ακαδημαϊκών σπουδών, ασκείτο από στρατιωτικούς μηχανικούς,
μαϊστορες και πρωτομαϊστορες, φιλοσόφους, γεωμέτρες, ξυλουργούς, απλούς
ανθρώπους κλπ.
Η άσκηση της αρχιτεκτονικής υπόκειτο πάντα σε νομικούς περιορισμούς, γι' αυτό και
το έργο της κρίνεται ως νόμιμο ή αυθαίρετο, πέραν του κοινωνικού χαρακτηρισμού της
ως υψηλής ή μη.
Αντικείμενο της αρχιτεκτονικής είναι ο σχεδιασμός όλων των κτιστών υποδομών στο
περιβάλλον, από το μακροσκοπικό επίπεδο του σχεδιασμού πόλεων ως το μικροσκοπικό
του σχεδιασμού επίπλων και προϊόντων καθημερινής χρήσης.
Ιστορισμός
Σημαντική φυσιογνωμία του Ιστορισμού είναι αυτή του Ευγένιου – Εμμανουήλ Βιολέ-λε-
Ντυκ, ενός συντηρητή – αναστηλωτή, του οποίου οι αρχιτεκτονικές ερμηνείες κατά το
τρίτο τέταρτο του 19ου
αιώνα επηρέασαν σημαντικά τα εννοιολογικά εργαλεία της
μοντέρνας αρχιτεκτονικής. Ο Ιστορισμός είναι ένα ρεύμα που αναπτύσσεται κατά τον
19ο
αιώνα. Υιοθετεί γνώριμες τεχνοτροπίες (στυλ) από το παρελθόν, όπως την κλασική,
τη γοτθική, την αναγεννησιακή αρχιτεκτονική κ.ά. Σε αυτό το πλαίσιο εμφανίζεται η
νεοκλασική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα.

4. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [4]
Εικόνα 1: Αλκιβιάδου 5- περιοχή Αχαρνών Εικόνα 2: Θήρας 54. Πύργος Γ. Τυπάλδου (1914)
Νεοκλασικισμός
Ο Νεοκλασικισμός (από τα ελληνικά νέος και κλασικός ) είναι το όνομα που δόθηκε σε
δυτικά πολιτισμικά κινήματα των εικαστικών τεχνών, της λογοτεχνίας, του θεάτρου,
της μουσικής και της αρχιτεκτονικής, τα οποία αντλούν έμπνευση από την κλασική
τέχνη και τον πολιτισμό της αρχαίας Ελλάδας ή της αρχαίας Ρώμης. Το κύριο ρεύμα του
Νεοκλασικισμού συνέπεσε με τον 18ο
αι. και επεκτάθηκε στις αρχές του 19ου
αι. ως
ανταγωνιστικό ιδίωμα του Ρομαντισμού. Σε ό,τι αφορά στην αρχιτεκτονική, το στιλ
επιβίωσε έως τον 20ό
αιώνα. Νεοκλασικά κτήρια λέμε αυτά που φτιάχτηκαν να
μοιάζουν με τους αρχαίους ναούς, τα αρχαία οικοδομήματα. Αρκετά κατασκευάστηκαν
μεταξύ 1910-1920.

5. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [5]
Εικόνα 3: Κύπρου 43- Πλατεία Αμερικής. 37
ο
Νηπιαγωγείο- Μέσα 19
ου
αιώνα
Κλασικισμός
Ο Κλασικισμός είναι ένα πολιτισμικό, αισθητικό και καλλιτεχνικό κίνημα της Γαλλίας,
αλλά και ευρύτερα της Ευρώπης, του 17ου
και 18ου
αιώνα (από το 1660 έως και το
1715). Γνώρισε μεγάλη άνθηση κατά τον 18ο
αιώνα και εκφράστηκε σε όλες τις μορφές
της τέχνης: την αρχιτεκτονική, τη μουσική, τη ζωγραφική και τη λογοτεχνία (κυρίως τη
θεατρική). Αντικατέστησε το Μπαρόκ και έδωσε τη θέση του στον Ρομαντισμό, πριν
γνωρίσει μία νέα άνθηση με τον Νεοκλασικισμό.

6. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [6]
Ο Κλασικισμός επηρέασε κυρίως τη Γαλλία. Ο πρώτος σκοπός αυτού του ρεύματος ήταν
να δημιουργήσει αρμονία ανάμεσα στα κείμενα και στα γραπτά. Εκείνη την εποχή οι
συγγραφείς έπρεπε να ανταποκρίνονται σε αυστηρούς κανόνες, καθώς ο Κλασικισμός
έφτασε στο απόγειό του κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΔ΄, του
«Βασιλιά-Ήλιου», και αυτή η λογοτεχνία είχε ως απώτερο στόχο να δοξάσει τη
βασιλεία και τον βασιλιά τον ίδιο. Έτσι, συναντά κανείς το πρότυπο ενός σωστού και
τίμιου ανθρώπου, όπως ακριβώς θα παρουσιαζόταν στη βασιλική αυλή. Πρέπει η
κλασική λογοτεχνία να διατηρήσει τον ρεαλισμό και να μην περιέχει τίποτε το
φανταστικό ή το μη ρεαλιστικό. Μια στροφή προς τα κείμενα της αρχαιότητας
(αρχαιοελληνικά, ρωμαϊκά) λαμβάνει χώρα στην κλασική λογοτεχνία και κυρίως στη
θεατρική λογοτεχνία.
Εικόνα 4: Λέλας Καραγιάννη 25 - Ύστερος Κλασικισμός
Art-Nouveau
Με τον όρο Αρ Νουβό, Αρ Νουβώ, Αρτ Νουβό ή Αρτ Νουβώ (γαλλικά Art Nouveau,
σημαίνει Νέα Τέχνη) αναφερόμαστε στο διεθνές καλλιτεχνικό κίνημα, στην

7. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [7]
αρχιτεκτονική και στις εφαρμοσμένες τέχνες, κυρίως τη διακόσμηση, που αναπτύχθηκε
μεταξύ του 1890 και του 1910. Είναι αντι-ιστορικό, με αναφορές στη «σύγχρονη ζωή»
για την εποχή του. Ως αντίδραση στην τέχνη του 19ου
αιώνα, η Αρ Νουβό εμπνεύστηκε
από τη μορφή και τη δομή της φύσης και ιδιαίτερα από τις γραμμές των φυτών και των
λουλουδιών.
Εικόνα 5: Γκυιλφόρδου 7- Πλατεία Βικτωρίας
Art-Deco
Η Αρ Ντεκό (γαλλικά: Art Déco), που σημαίνει «Διακοσμητική Τέχνη», αναφέρεται σε
ένα διεθνές καλλιτεχνικό κίνημα, το οποίο επικράτησε από το 1925 μέχρι τη δεκαετία
του 1940. Η νέα αυτή τεχνοτροπία προβλήθηκε για πρώτη φορά στη Διεθνή Έκθεση
Σύγχρονων Διακοσμητικών και Βιομηχανικών Τεχνών (Exposition Internationale des
arts decoratifs et industriels modernes) του Παρισιού το 1925, την οποία
επισκέφτηκαν δεκαέξι εκατομμύρια πολίτες από όλη την Ευρώπη. Η τεχνοτροπία της
Αρ Ντεκό έσπασε κάθε δεσμό με την επικρατούσα τότε «Νέα Τέχνη» (Αρ Νουβό) και
αναζήτησε μία νέα έκφραση στις τέχνες. Ήταν μια προσπάθεια να ενοποιήσει τις Καλές

8. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [8]
Τέχνες με τη Βιομηχανία. Είναι ένα εκλεκτικιστικό στυλ με επιρροές μεταξύ άλλων από
την Αρχαία Αιγυπτιακή Τέχνη, τους Μάγια, τον Κυβισμό, τον Φοβισμό και τον
Εξπρεσιονισμό. Χαρακτηριστικά του είναι: η έμφαση στα γεωμετρικά μοτίβα, η
συμμετρία, τα διακοσμητικά γλυπτικά, οι βαθμιδωτές γραμμές στις στέγες (ziggurat),
τα δάπεδα από κεραμικά πλακίδια (terazzo floors), τα στοιχεία σε ομάδες από τρία, ο
φωτισμός με νέον (εσωτερικά και εξωτερικά των κτηρίων), οι καμπύλες γωνίες και
κυκλικά παράθυρα, τα περίτεχνα μεταλλικά κιγκλιδώματα και εξώθυρες
Εικόνα 6: Ιθάκης 31- Κυψέλη. Περίπου 1930. Εδώ κατοίκησε ο Οδυσσέας Ελύτης.
Εκλεκτικισμός
Ο Εκλεκτικισμός είναι αρχιτεκτονικό στυλ του 19ου
και του 20ού
αιώνα, κατά τον οποίον
επιλέγονται και χρησιμοποιούνται ποικιλία στοιχείων διάφορων εποχών και ρυθμών, σε
ένα ενιαίο κτίσμα. Μετά το 1920 κυρίως, οι αρχιτέκτονες επιλέγουν να βάζουν

9. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [9]
περισσότερα στολίδια στα κτήριά τους. Τα κτήρια αυτής της λογικής ανήκουν στον
Εκλεκτικισμό.
Ο όρος Εκλεκτικισμός προέρχεται από το ελληνικό επίθετο «εκλεκτός», το οποίο με τη
σειρά του προέρχεται από το ελληνικό ρήμα «εκλέγω – επιλέγω». Πρόκειται ουσιαστικά
για τη διαδικασία κατά την οποία θα κληθούν οι αρχιτέκτονες να επιλέξουν τα στοιχεία
των διάφορων ιστορικών περιόδων, και συνθέτοντάς τα θα καταλήξουν στη δημιουργία
της τελικής μορφής του έργου τους.
Κατά τα τέλη του 19ου
αιώνα και μετά το 1840 εμφανίζεται ο εκλεκτικισμός ως
πλουραλιστική μετεξέλιξη του Ιστορικισμού. Οι αρχιτέκτονες της εποχής επιδίωκαν τη
δημιουργία ενός νέου ρυθμού, ο οποίος θα τους επέτρεπε να κατασκευάσουν κάτι νέο,
αποδεσμευμένο από την αυστηρότητα των προηγούμενων ρυθμών, δίνοντας την
δυνατότητα ανάμιξης πολλών αρχιτεκτονικών μοτίβων και δομικών στοιχείων από
προηγούμενα ιστορικά στιλ. Ο όρος Εκλεκτικισμός αναφέρεται για πρώτη φορά από τον
Thomas Hope το 1835 και αργότερα εκφράζεται από τον Semper Gottfried ως
«θεωρία του φαίνεσθαι». Στην Αγγλία η αρχιτεκτονική αυτή ονομάζεται Ώριμος
βικτοριανός εκλεκτικισμός.
Όπως αναφέρει ο Καβαδάς:
Η «εκλεκτικιστική» έκφραση κυριάρχησε σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του
1920, δίνοντας μορφές που συνέχιζαν την παράδοση του 19ου
αι. με τα νεοκλασικά
κτήρια.
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της δεκαετίας 1920 είναι ότι ο νεοκλασικισμός άρχισε
να αναμιγνύεται με ορισμένα στοιχεία Art-Nouveau και Art-Deco.

10. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [10]
Εικόνα 7: Κυβέλης 3-περιοχη Μουσείου
Εικόνα 8: Ασκληπιού, Λ. Κατσώνη και Ιπποκράτους. Οικια
Ευγενίου Πόλοκ, σήμερα διατηρητέο 46
ο
Γυμνάσιο (1914).
Εκλεκτικιστικό με αναφορές σε κλασικιστικό και
αναγεννησιακό λεξιλόγιο.
Έρκερ
Είναι οι κλειστοί εξώστες, δηλαδή οι αρχιτεκτονικές προεξοχές σαν κλειστά μπαλκόνια
σε μία πολυκατοικία, που προεξέχουν από το επίπεδο της όψης και σου δίνουν την
αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε μπαλκόνι. Την παρθενική τους εμφάνισή στην αθηναϊκή
αρχιτεκτονική έκαναν τη δεκαετία του 1920 κατά τον ύστερο εκλεκτικισμό και
εξαπλώθηκαν με την κυριαρχία του Μοντερνισμού, την εποχή του Μεσοπολέμου, το
1930.
Οι πολυκατοικίες με μεγάλα έρκερ προορίζονταν για τους προνομιούχους της εύπορης
αστικής τάξης και για πολυτελή διαμερίσματα της εποχής με άνετους χώρους, δρύινα
πατώματα, μαρμάρινα μπάνια, ξενώνες, ασανσέρ.
Εικόνα 9: Φωτογραφία Θανάσης Καρατζάς δημοσιευμένη στην Athens Voice

11. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [11]
Η σαχνισιά ή το σαχνισί είναι ορολογία της αρχιτεκτονικής, η οποία αναφέρεται στις
προσόψεις παραδοσιακών κτηρίων, και περιγράφει προεξοχές στηριγμένες σε ξύλινα
δοκάρια οι οποίες βρίσκονται πέρα από τα όρια της τοιχοποιίας του ισογείου. Αυτή η
αρχιτεκτονική παρατηρείται σε παραδοσιακά κτήρια βαλκανικής, μικρασιατικής αλλά και
της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής (στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική έχει επικρατήσει ο
όρος έρκερ, erker).
Εικόνα 10: (2) Σαχνισί
Το σαχνισί δημιουργεί πρόσθετο ωφέλιμο χώρο στον όροφο, τετραγωνισμό της κάτοψης
και επίσης χρησιμοποιείται για τον έλεγχο της εισόδου και του δρόμου μπροστά στην
παραδοσιακή κατοικία
Αρτιφισιέλ
Τα Αρτιφισιέλ είναι επιχρίσματα που χρησιμοποιούνται για επικάλυψη των δομικών
στοιχείων με ειδικά κονιάματα, δηλαδή με ένα μείγμα νερού, άμμου ή μαρμαρόσκονης και
μιας συνδετικής (συγκολλητικής) ύλης, που είναι συνήθως τσιμέντο, ασβέστης ή ρητίνη.
Γίνονται σε 3 στρώσεις με τσιμεντοκονίαμα. (οι 2 πρώτες αναλογίας 1:2 ή 1:3 και η
τρίτη με τσιμεντομαρμαροκονίαμα αναλογίας 1:2 ή 1:3 ή 1:4). Οι 2 πρώτες είναι όπως
των τριφτών. Στο λάσπωμα χαράζονται με το μυστρί πυκνές γραμμές για να
συγκρατηθεί καλύτερα η τρίτη στρώση η οποία έχει πάχος 2 εκ. και δέχεται χτυπήματα

12. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [12]
λόγω λάξευσης. Δύσκολα βάφονται μετά, οπότε αποκτούν την επιθυμητή απόχρωση με
προσθήκη χρωστικών στην μαρμαροκονία. Στο τέλος της τρίτης στρώσης ακολουθεί
τριβίδισμα και συνεχές κατάβρεγμα. Αφού σκληρύνει ακολουθεί η λάξευση. Μπορεί να
είναι: λεπτή (με οδοντοτυπίδα – ντελσίδικο, χτένι – η οποία δημιουργεί οριζόντιες
γραμμές), μέτρια (με θραπίνα και δημιουργεί ενιαία ανώμαλη επιφάνεια - σαγρέ ή
βατραχάκι), χονδρολάξευση (με κουτάλι ή αχηβάδα και δημιουργεί μεγαλύτερες
εμβαθύνσεις). Η λάξευση καλό είναι να γίνεται από έναν τεχνίτη. Η επιφάνεια που
λαξεύεται χωρίζεται σε μικρότερα τμήματα.
Μοντερνισμός
Ο Μοντερνισμός, με την ευρύτερη έννοια της λέξης, είναι η μοντέρνα σκέψη και η
πρακτική της εφαρμογή, στο πλαίσιο της νεωτερικότητας. Ο όρος περιγράφει ωστόσο
και ένα πλέγμα θέσεων, αντιλήψεων και κινημάτων τα οποία εμφανίστηκαν στην τέχνη,
στην πολιτική και τη φιλοσοφία από τα τέλη του 19ου
αιώνα, υπό την πίεση των
πρωτοφανών αλλαγών τις οποίες είχαν επιφέρει στη Δύση η νεωτερικότητα, ο
καπιταλισμός και η σαρωτική τεχνολογική εξέλιξη μετά τον Διαφωτισμό, για να
επικρατήσουν καθολικά μέχρι και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο Μοντερνισμός στην τέχνη υπήρξε μία αντίδραση στις συντηρητικές αξίες του
Ρεαλισμού. Αδιαμφισβήτητα, το πιο παραδειγματικό κίνητρο του μοντερνισμού ήταν η
απόρριψη της παράδοσης και η παρωδία της, μα και η αξιοποίησή της υπό νέες οπτικές
γωνίες και ερμηνείες. Οι παλιές, καθιερωμένες καλλιτεχνικές φόρμες
αντικαταστάθηκαν από τους μοντερνιστές με νέες, εγγύτερα στον χαρακτήρα της
εποχής, προκειμένου να εκφραστεί η επισφαλής θέση του ατόμου στον πολύπλοκο
νεωτερικό κόσμο. Στην αρχιτεκτονική των κτηρίων αρχίζει να επικρατεί η απλότητα

13. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [13]
στην κατασκευή, αρκετά κτήρια γίνονται σαν κουτιά, ευρύχωρα, χωρίς στολίδια. Τα
κτήρια αυτά λέμε ότι ανήκουν στον μοντερνισμό.
Εικόνα 11: Ζαΐμη 2-6, Κουντουριώτου και Μπουμπουλίνας. Πολυκατοικία Λογοθετοπούλου (1930) Η πρώτη μοντέρνα
πολυκατοικία της Αθήνας, με κλειστές προεξοχές (έρκερ) χωρίς ανοικτούς εξώστες. Επιδράσεις Κεντρικής Ευρώπης.
Αρχιτέκτονας: Κυπριανός Μπίρης (1907- 1990)

14. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [14]
Αναφορά σε κάποιους από τους ανθρώπους που είχαν σχέση με την Κυπριάδη
(κατοικούσαν, είχαν τα εργαστήρια τους, είχαν βοηθήσει στη δημιουργία ελεύθερων
χώρων στην περιοχή, όπως ο Κώστας Μπίρης ο οποίος έκανε τα σχέδια της εκκλησίας
της Αγίας Βαρβάρας με αντάλλαγμα τον χώρο της πλατείας ακριβώς μπροστά από την
εκκλησία)
Κώστας Μπίρης
Ο Κώστας H. Μπίρης (1899 – 9 Δεκεμβρίου 1980) ήταν
αρχιτέκτονας, πολεοδόμος, ιστορικός συγγραφέας και
αθηναιογράφος.
Ήταν ανάμεσα στους πρώτους δώδεκα διπλωματούχους (1921)
της νεοϊδρυόμενης (1916/17) Ανωτάτης Σχολής Αρχιτεκτόνων.
Το 1966 ο Δήμος Αθηναίων,
αναγνωρίζοντας την προσφορά του Κώστα Μπίρη στον
αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της πόλης, του πρότεινε και τύπωσε
δημοσία δαπάνη το βιβλίο του «Αι Αθήναι: Από τον 19ον εις
τον 20όν αιώνα», στο οποίο παρουσιάζονται αποσπάσματα από
προηγούμενες μελέτες του μαζί με επιπλέον αναλύσεις για
κτίρια και περιοχές των Αθηνών.
Δημήτρης Γληνός
Γεννήθηκε στη Σμύρνη στις 22 Αυγούστου 1882, από φτωχή
οικογένεια με καταγωγή από το Κόρθι της Άνδρου. Σπούδασε
φιλολογία στην Αθήνα. To 1908 παντρεύτηκε την Άννα Χρόνη και
με την οικονομική στήριξη του πεθερού του ο Γληνός έφυγε με τη

15. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [15]
σύζυγό του για μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιένα και κατόπιν στη Λειψία. Στη
Γερμανία, η γνωριμία του με τον Γ. Σκληρό τον εξοικείωσε με τις σοσιαλιστικές ιδέες
και είχε αποφασιστική επίδραση στη μετέπειτα
πορεία του. Το 1911, πίσω στην Αθήνα,
δραστηριοποιήθηκε στον Εκπαιδευτικό Όμιλο
όπου, μεταξύ άλλων, είχε και τον συντονισμό
της έκδοσης του περιοδικού του. Το
πολύπλευρο έργο του Δημήτρη Γληνού είναι
εξαιρετικής σπουδαιότητας, όχι μόνο αν κριθεί με τα μέτρα της Ελληνικής κοινωνίας:
το International Bureau of Education της UNESCO συμπεριέλαβε τον Γληνό μεταξύ
των 100 πιο σημαντικών διανoουμένων, πολιτικών, δημοσιολόγων κ.λπ. όλου του
κόσμου, που με τον στοχασμό και τη δράση τους είχαν σημαντική συμβολή στην
υπόθεση της εκπαίδευσης από την εποχή της αυγής του ανθρώπινου πολιτισμού έως
τις μέρες μας.
Σπύρος Μελάς
Ο Σπύρος Μελάς (13 Ιανουαρίου 1882 – 2 Απριλίου 1966) ήταν δημοσιογράφος,
συγγραφέας, δραματουργός, σκηνοθέτης και ιδρυτής θιάσων,
εκδότης και ακαδημαϊκός. Υπήρξε μία από τις πιο παραγωγικές
φυσιογνωμίες των γραμμάτων με μακρόχρονη θητεία και
πολύμορφη δραστηριότητα στον πνευματικό κόσμο
της εποχής του. Ο Σπύρος Μελάς γεννήθηκε στη
Ναύπακτο, γιος πταισματοδίκη. Μετά τον θάνατο
του πατέρα του εγκαταστάθηκε, παιδί ακόμη, στον Πειραιά, όπου
τέλειωσε το γυμνάσιο. Φοίτησε στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου

16. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [16]
Αθηνών, εγκατέλειψε όμως τις σπουδές του καθώς από νωρίς τον τράβηξαν η
δημοσιογραφία και η τέχνη. Ήδη στα είκοσί του χρόνια ήταν τακτικός συνεργάτης του
Άστεως και αργότερα στην Ακρόπολη, όπου δημοσίευσε και λογοτεχνικά πρωτόλεια,
επηρεασμένα από τη γαλλική επιφυλλιδογραφία.
Δημήτρης Πικιώνης
Ο Πικιώνης γεννήθηκε στον Πειραιά το 1887 από Χιώτες γονείς, και ήταν πρώτος
εξάδελφος του ποιητή Λάμπρου Πορφύρα και του
δημοσιογράφου και συνιδρυτή της εφημερίδας «Το
Βήμα» Γεωργίου Συριώτη. Ο πατέρας του από μικρός
-όπως και ο ίδιος- είχε κλίση στη ζωγραφική. Ποίηση
και ζωγραφική αποτέλεσαν, λοιπόν, το πρώτο
περιβάλλον για τον Δημήτρη Πικιώνη. Το 1906 έγινε ο πρώτος (χρονολογικά) μαθητής
του Κωνσταντίνου Παρθένη, ενώ παράλληλα σπούδαζε στο Εθνικό Μετσόβιο
Πολυτεχνείο Αθηνών, απ’ όπου το 1908 πήρε το δίπλωμα του πολιτικού μηχανικού.
Στη συνέχεια έφυγε για το Μόναχο για να κάνει
σπουδές στο ελεύθερο σχέδιο και τη γλυπτική.
Στο Παρίσι, διδάχθηκε σχέδιο και ζωγραφική
στην Académie de la grande Chaumière.
Παράλληλα γράφτηκε στο εργαστήριο του
αρχιτέκτονα Λεόν Σιφλό και παρακολούθησε τα μαθήματα των αρχιτεκτονικών
συνθέσεων στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού. Η πραγματική του επιθυμία,
βέβαια, ήταν να ασχοληθεί με τη ζωγραφική, και όχι με την αρχιτεκτονική. Κατά τη
διάρκεια των σπουδών του σημαντική ήταν και η παρουσία του Αναστάσιου Ορλάνδου,
του Τζόρτζιο ντε Κίρικο, του Περικλή Γιαννόπουλου και του Γιώργου Μπουζιάνη.

17. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [17]
ΣπυρίδωνΜαρινάτος
Ο Σπύρος Μαρινάτος (Ληξούρι, 4 Νοεμβρίου 1901 - Ακρωτήρι Θήρας, 1 Οκτωβρίου
1974) ήταν Έλληνας αρχαιολόγος και ακαδημαϊκός. με
σημαντικότατο ανασκαπτικό έργο στη Θήρα της Σαντορίνης. Το
1929, διατύπωσε θεωρία σύμφωνα με την οποία το τέλος του
Μινωικού πολιτισμού στο Αιγαίο προήλθε από την έκρηξη του
ηφαιστείου της Θήρας (1600 π.Χ.).
Στις 16 Σεπτεμβρίου 1967, ο αρχαιολόγος Σπύρος Μαρινάτος
ανακοίνωνε την ανακάλυψη του σημαντικού προϊστορικού οικισμού στο Ακρωτήρι της
Σαντορίνης, που βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιού, 15 χιλιόμετρα από τα
Φηρά. Μετά από 2000 χρόνια, τον επισκέπτη του αρχαιολογικού χώρου στη Σαντορίνη,
όπως και όσους επισκέπτονται το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, εντυπωσιάζουν
οι τοιχογραφίες, που πέρα από μοναδικά μνημεία τέχνης ενός ξεχωριστού πολιτισμού,
μας δίνουν πολύ συγκεκριμένες πληροφορίες για την κοινωνική ζωή εκείνων των
χρόνων. Ο πανεπιστημιακός και ακαδημαϊκός Σπύρος Μαρινάτος δεν επρόκειτο να
εγκαταλείψει ποτέ την ανασκαφή του, αφού σκοτώθηκε, κατά ένα περίεργο παιχνίδι της
μοίρας, σε ατύχημα στη λεγόμενη «Τριγωνική Πλατεία» στον χώρο της ανασκαφής!
Φώτης Κόντογλου
Γεννημένος στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας το 1895, ο Κόντογλου αναδείχθηκε σε έναν
από τους κορυφαίους Έλληνες ζωγράφους και πνευματικούς δημιουργούς του 20ού
αιώνα. Νέος ταξίδεψε σε πολλές χώρες της Ευρώπης, όπου γνώρισε και σπούδασε τη
«δυτική» λεγόμενη ζωγραφική, αλλά τελικά αφιερώθηκε στη βυζαντινή τέχνη και
ιδιαίτερα στην αγιογραφία, που γνώρισε σε βάθος όταν επισκέφθηκε το Άγιο Όρος, το
1923. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, στη συνοικία

18. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [18]
Κυπριάδου, σ’ ένα σπίτι που διατηρείται σήμερα ως μνημείο από την κόρη του και τον
γαμπρό του. Φιλοτέχνησε πολλές φορητές εικόνες, εικονογράφησε
εκκλησίες της Αθήνας, που σήμερα θεωρούνται μνημεία της
βυζαντινής αγιογράφησης, συντήρησε τις τοιχογραφίες του
Μυστρά, εξέδωσε το βιβλίο «'Εκφρασις της Ορθόδοξης
Αγιογραφίας», έργο ιστορικής σημασίας για τη διατήρηση της
βυζαντινής αγιογραφίας, ενώ ανάμεσα στις σημαντικότερες
δημιουργίες του συγκαταλέγονται η διακόσμηση μιας αίθουσας του Δημαρχείου Αθηνών
και οι τοιχογραφίες του σπιτιού του με την τεχνοτροπία του fresco. Κοντά του
μαθήτευσαν μεγάλοι Έλληνες ζωγράφοι, όπως ο
Τσαρούχης και ο Εγγονόπουλος. Τα έργα του, που
έχουν εκτεθεί σε μεγάλες εκθέσεις του εσωτερικού
και του εξωτερικού, βρίσκονται σήμερα σε μουσεία,
πινακοθήκες και ιδιωτικές συλλογές. Παράλληλα, ο
Κόντογλου υπήρξε προικισμένος συγγραφέας,
υπέρμαχος της Ορθοδοξίας και της ελληνικής παράδοσης, λάτρης της ελληνικής φύσης
και μέγας θαλασσογράφος. Αυτά τα θέματα πραγματεύεται στα βιβλία του και σε πάνω
από τρεις χιλιάδες άρθρα του, δημοσιευμένα σε εφημερίδες και περιοδικά. Με ζέση,
γνώση, δυνατό λόγο, μα πάνω απ' όλα με μεγάλη καρδιά. Για το σύνολο της προσφοράς
του στα ελληνικά γράμματα και την τέχνη βραβεύτηκε από το κράτος και την Ακαδημία
Αθηνών. Πέθανε το 1965 στην Αθήνα.
Αντίοχος Ευαγγελάτος,
Γεννήθηκε στο Ληξούρι Κεφαλονιάς στις 23/12/1902. Υπήρξε τελειόφοιτος της
Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας

19. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [19]
και ιστορίας της τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας. Πήρε βασικά μαθήματα βιολιού
στο Ωδείο Αθηνών. Συνέχισε στο Κρατικό Ωδείο της Λειψίας σπουδάζοντας σύνθεση
με τους Μαξ Λούντβιχ και Χέρμαν Γκράμπνερ και διεύθυνση ορχήστρας
με τον Χ. Κόφλερ. Συνέχισε μουσικές σπουδές στη Βιέννη (1930-1931)
και στη Βασιλεία κοντά στον αρχιμουσικό Φέλιξ Βάινγκαρτνερ (1931-
1932). Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, διηύθυνε τη Συμφωνική Ορχήστρα
του Ωδείου Αθηνών (1932) και ακολούθως ίδρυσε την βραχύβια Νέα
Συμφωνική Ορχήστρα. Το 1933 διορίστηκε καθηγητής στο Ελληνικό Ωδείο και
βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Από το 1937 συμμετείχε στη διεύθυνση και
από το 1967 ανέλαβε την πλήρη διεύθυνση του Ελληνικού Ωδείου (1967-1974).
Υπήρξε διευθυντής ορχήστρας του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (1938-1954), ενώ
το 1954 ίδρυσε το Γ΄ Πρόγραμμα μαζί με τον συγγραφέα Διονύση Ρώμα. Ως συνθέτης
εντάσσεται στην ελληνική «Εθνική Σχολή». Έγραψε έργα ορχηστρικής και
φωνητικής μουσικής, μουσικής δωματίου καθώς επίσης σκηνική μουσική
για παραστάσεις αρχαίου δράματος. Συμμετείχε στην ιδρυτική ομάδα της
ΕΛΣ. Στα 32 χρόνια συνεργασίας (1940-1972) διηύθυνε παραστάσεις 40
έργων σε 121 παραγωγές και αναβιώσεις παραγωγών. Υπήρξε βασικός
εισηγητής των λυρικών έργων του Μότσαρτ. Διηύθυνε όλες τις ελληνικές
και πολλές ξένες ορχήστρες. Διετέλεσε πρόεδρός της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών
(1957-1980), του Εθνικού Συμβουλίου Μουσικής και της Εφορείας της Στέγης Καλών
Τεχνών και Γραμμάτων. Υπήρξε μέλος κριτικών επιτροπών σε διεθνείς μουσικούς
διαγωνισμούς σε Βαρκελώνη, Γενεύη, Τεργέστη, Βουκουρέστι, Σόφια και Μόσχα.
Τιμήθηκε με τον Χρυσό Σταυρό Γεωργίου Α΄ και τον Ταξιάρχη του Φοίνικα. Πέθανε
στην Αθήνα το 1981. Ήταν πατέρας του σκηνοθέτη Σπύρου Ευαγγελάτου και της
μεσοφώνου Δάφνης Ευαγγελάτου.

20. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [20]
Σπύρος Παπαλουκάς
Ο Σπύρος Παπαλουκάς (Δεσφίνα Φωκίδας 1892 - Αθήνα 1957) ήταν διακεκριμένος
έλληνας ζωγράφος, πρόδρομος της
λεγόμενης «γενιάς του '30».
Το 1906 πήγε στον Πειραιά για να
εξασκήσει την τέχνη του σε ένα
εργαστήριο αγιογραφίας και ζωγραφικής,
και το 1909 έγινε δεκτός στην Ανωτάτη
Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, όπου
είχε για δασκάλους τον Γεώργιο Ροϊλό και τον Γεώργιο Ιακωβίδη. Από το 1916 έως το
1921, συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι στην Academie Julien και σε άλλες σχολές
καλών τεχνών. Το 1921 συμμετείχε ως πολεμικός ζωγράφος στη μικρασιατική
εκστρατεία, ενώ το 1923-24 βρέθηκε στο Άγιο Όρος, όπου μελέτησε από κοντά τη
βυζαντινή τέχνη. Το 1956 εξελέγη καθηγητής στην ΑΣΚΤ. Στο έργο του πέτυχε μία
αρμονική σύμπηξη της βυζαντινής ζωγραφικής και των κινημάτων του Μοντερνισμού,
χωρίς να χάσει το προσωπικό του, αυθεντικό, ύφος.
Σπύρος Βικάτος,
Ο Σπυρίδων Βικάτος (Αργοστόλι, 24 Σεπτεμβρίου 1878 – Αθήνα, 6 Ιουνίου 1960)
ήταν ζωγράφος και ένας από τους τελευταίους εκπροσώπους της «Σχολής του
Μονάχου». Με τη βοήθεια του τότε Μητροπολίτη Αθηνών Γερμανού σπούδασε στην
Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας ζωγραφική υπό τους Νικηφόρο Λύτρα και
Σπυρίδωνα Προσαλέντη και γλυπτική με δάσκαλο τον Γεώργιο Βρούτο.

21. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [21]
Μετά την αποφοίτηση από την ΑΣΚΤ συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών
Τεχνών του Μονάχου χάρη σε υποτροφία της μονής Πετράκη και της Ε. Βαλλιάνου.
Παρέμεινε στο Μόναχο από το 1900 ως το 1906 και μαθήτευσε κοντά στον Νικόλαο
Γύζη και τον Λούντβιχ φον Λοφτς. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1909 και διορίστηκε
καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας όπου δίδαξε (με μια
ολιγόμηνη διακοπή το 1911) σκιαγραφία έως το 1939. Μαθητές του υπήρξαν οι Αγήνωρ
Αστεριάδης, Γιώργος Γουναρόπουλος, Σοφία Λασκαρίδου, Σπύρος Παπαλουκάς,
Γιώργος Σικελιώτης, Γιάννης Τσαρούχης κ.ά. Το 1937
συμμετείχε στην κίνηση των Ακαδημαϊκών ζωγράφων.
Ο Βικάτος είχε στο ενεργητικό του συμμετοχές σε πολυάριθμες
ατομικές και ομαδικές εκθέσεις εντός και εκτός συνόρων. Από
αυτές ξεχωρίζουν οι συμμετοχές του στο Γκλασπαλάστ του
1905, στις διεθνείς εκθέσεις του Μπορντώ (1907), της Ρώμης
(1911) και του Παρισιού (1937), καθώς και στη μπιεννάλε της Βενετίας τα έτη 1934 και
1936. Τιμήθηκε πλειστάκις για το έργο του: το 1907 απέσπασε χρυσό μετάλλιο στην
έκθεση του Μπορντώ, το 1937 έλαβε από την Ακαδημία Αθηνών
το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών και το 1951
εκλέχτηκε επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών του
Μονάχου.
Πέθανε σε ηλικία 82 ετών από βρογχοπνευμονία. Με τη διαθήκη
του άφησε κληροδότημα στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και
καθιέρωσε τη «Βικάτειο υποτροφία» σε διπλωματούχους ζωγραφικής, γλυπτικής,
χαρακτικής, με πτυχίο «Λίαν καλώς» για μετεκπαίδευση στο εξωτερικό. Επίσης,
δώρισε 30 πίνακές του στην Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδος.

22. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [22]
Τα έργα του Σ. Βικάτου είναι κυρίως προσωπογραφίες και ηθογραφίες με φανερή την
επιρροή του γερμανικού ακαδημαϊσμού, από τον οποίον υιοθέτησε μια ήπια εκδοχή, αλλά
και της φλαμανδικής σχολής του 17ου
αιώνα. Επιπλέον, συνδυάζοντας τα διδάγματα της
σχολής του Μονάχου με τις νέες τεχνικές που σχετίζονταν με τη νοηματική εμβάθυνση
στο χρώμα και στην απόδοση, ξέφευγε ορισμένες φορές από τη στατικότητα που
χαρακτήριζε τον ακαδημαϊσμό. Επίσης διακρίθηκε και ως τοπιογράφος, ενώ και οι
«νεκρές φύσεις» του προσέλκυσαν το ενδιαφέρον. Πίνακές του κοσμούν μεγάλες ξένες
πινακοθήκες και μουσεία, καθώς και ιδιωτικές συλλογές.
Γιώργος Βακαλό
Ο Γιώργος Βακαλό, πραγματικό όνομα Γιώργος Βακαλόπουλος, ήταν εικαστικός
καλλιτέχνης που διακρίθηκε ιδιαίτερα στη σκηνογραφία και στη ζωγραφική.
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1902 και πέθανε το 1991.
Το 1919 πήγε στο Παρίσι για σπουδές ζωγραφικής και
σκηνογραφίας και επηρεάστηκε από τον σουρεαλισμό. Από
τη Γαλλία θα φύγει μόνο μετά την εισβολή των Ναζί
(1940). Το 1944 παντρεύτηκε την ποιήτρια και κριτικό
τέχνης Ελένη Βακαλό.
Στην Ελλάδα συνεργάστηκε με τα μεγαλύτερα θέατρα ως σκηνογράφος και
ενδυματολόγος, ενώ παράλληλα έλαβε μέρος σε σημαντικές εκθέσεις ζωγραφικής. Έχει
ασχοληθεί με επιτυχία και με την εικονογράφηση.
Το 1957-58 ίδρυσε (μαζί με τη σύζυγό του και τους Π. Τέτση και Φ. Φραντζεσκάκη) την
πρώτη σχολή στην Ελλάδα διακοσμητικών και εφαρμοσμένων τεχνών, με την επωνυμία
Βακαλό. Εκεί θα διδάξει και ο ίδιος διακοσμητική και σκηνογραφία ως το 1978.

23. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [23]
Γιάννης Σπυρόπουλος
Ο ζωγράφος Γιάννης Σπυρόπουλος γεννήθηκε στην Πύλο της Μεσσηνίας στις 12
Μαρτίου του 1912. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών
Τεχνών, με καθηγητές τον Ουμβέρτο Αργυρό, τον Σπυρίδωνα
Βικάτο και τον Επαμεινώνδα Θωμόπουλο μεταξύ 1930-1936. Το
1938 κερδίζει το Α΄ Βραβείο του Διαγωνισμού της Ακαδημίας
Αθηνών (κληροδότημα Ουρανίας Κωνσταντινίδου) για τις
υποτροφίες καλλιτεχνών Ευρώπης (3 χρόνια σπουδών). Φεύγει
για το Παρίσι, όπου συνεχίζει τις σπουδές του στην Ecole
Superieure des Beaux Arts με δάσκαλο τον Charles Guerin και στις ελεύθερες
Ακαδημίες Colarossi και Julian. Την πρώτη του ατομική έκθεση την πραγματοποιεί το
1950. Αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της αφηρημένης τέχνης
στην Ελλάδα. Απεβίωσε στο σπίτι του στις 18 Μαΐου 1990 το βράδυ.
Νίτσα και η Φούλα Καναρέλλη
Η Νίτσα (Ελένη) Καναρέλη ήταν Ελληνίδα ζωγράφος και λογοτέχνης του 20ού
αιώνα.
Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε στο Πολυτεχνείο.
Αποφοίτησε το 1919 από τη Σχολή Καλών Τεχνών Ανωτάτης
Τάξεως Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
Το 1927-28 πήγε σε Γαλλία και
Ιταλία με υποτροφία της
Ακαδημίας Αθηνών για να μελετήσει ζωγραφική και τον
τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος αυτού στα σχολεία.
Συμμετείχε σε πολλές διεθνείς εκθέσεις. Διέπρεψε σε

24. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [24]
πολλά είδη ζωγραφικής ενώ έργα της βραβεύτηκαν. Δίδασκε δε δωρεάν δασκάλους στο
ατελιέ της, ώστε να «εμψυχωθούν καλλιτεχνικά τον τρόπο διδασκαλίας περί της
τέχνης», όπως ανέφερε η ίδια. Υπήρξε προσωπικότητα της εποχής της με
καλλιτεχνικό και παιδαγωγικό ρόλο.
Φρόσω Ευθυμιάδη-Μενεγάκη
H Φρόσω Ευθυμιάδη - Μενεγάκη ήταν Ελληνίδα γλύπτρια και κεραμίστρια, η οποία
γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1916 και πέθανε στην Αθήνα το 1995. Είναι μία
από τις λίγες γυναίκες που εκπροσωπούνται με έργα τους στο Πρώτο Νεκροταφείο.
Αποτελεί μια από τις πιο πρωτότυπες καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες με πολλές
διακρίσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Η Ευθυμιάδη-Μενεγάκη σπούδασε στη
Βιέννη και στο Παρίσι. Στο Παρίσι επηρεάστηκε από τον Marcel Gimond ο οποίος
φημίζεται για το καθαρό του στιλ. Ως τα μέσα περίπου της δεκαετίας του ΄50
εργάστηκε με αποκλειστικό υλικό τον πηλό και
φιλοτέχνησε προτομές, αγγεία και ειδώλια,
κυρίως όμως έναν σημαντικό αριθμό ζώων.
Θεωρείται μάλιστα η πρώτη γλύπτρια που
ασχολήθηκε με τη ζωοπλαστική στην Ελλάδα. Το
1955 στράφηκε στο μέταλλο και υιοθέτησε ένα
ύφος πιο ελεύθερο, χωρίς όμως να
απομακρυνθεί εντελώς από τη φυσική φόρμα. Το
σπίτι, σχέδιο του Δημήτρη Πικιώνη, όπου έζησε
και εργάστηκε η Ευθυμιάδη – Μενεγάκη
βρίσκεται στην αθηναϊκή συνοικία Κυπριάδου, επί της οδού Γρυπάρη 10. Με απόφαση
των εκτελεστών της διαθήκης της, έχει ήδη αναληφθεί πρωτοβουλία για την
αποκατάσταση και μετατροπή της κατοικίας της σε μουσειακό – εκθεσιακό χώρο.

25. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [25]
Δημήτρης Φύσσας
Ο Δημήτρης Φύσσας (Αθήνα 1956) είναι Έλληνας συγγραφέας,
δημοσιογράφος, αθηναιογράφος, νεοελληνιστής φιλόλογος και
κειμενογράφος. Σπούδασε Νεοελληνική Φιλολογία και Πολιτικές
Επιστήμες. Βρίσκεται «στην πιάτσα» του ιδιωτικού τομέα με ποικίλα
επαγγέλματα από το 1974. Σήμερα είναι κατά κύριο λόγο συγγραφέας και
δημοσιογράφος (Athens Voice, «Αθήνα 9,84»). Έχει εκδώσει αρκετά ενώ εκατοντάδες
κείμενά του κυκλοφορούν σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή. Έχει κάνει δεκάδες
ραδιοφωνικές εκπομπές για θέματα βιβλίου, αθηναιολογικά, πολιτικά κι όχι μόνο.

26. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [26]
Πηγές:
 Καβαδάς Νίκος. Η αρχιτεκτονική της Αθήνας κατά τον Μεσοπόλεμο
 http://athensfirstcemeteryingreek.blogspot.com/2016/10/100.html
 http://iep.edu.gr/el/domikon-ergon-domimenou-perivallontos-kai-
arxitektonikoy-sxediasmoy
 http://journals.lib.ntua.gr/index.php/pyrforos/article/viewFile/259/258
 http://pandektis.ekt.gr/dspace/handle/10442/57568?locale=el
 http://s.enet.gr/resources/2013-02/23-1--6-thumb-large.jpg
 http://virtualmuseum.nationalopera.gr/el/eikoniki-
ekthesi/prosopa/eyaggelatos-antiohos-1095/
 http://virtualmuseum.nationalopera.gr/uploads/mediaem/ArtistsMax/1095_
1280_1280.jpg
 http://www.biblionet.gr/author/5626/Κόντογλου_Φώτης_1895-1965
 http://www.biblionet.gr/author/65139/Σπύρος_Παπαλουκάς
 http://www.biblionet.gr/images/persons/5626.jpg
 http://www.ert.gr/wp-content/uploads/2018/08/Δ.ΠΙΚΙΩΝΗΣ-
1021x576.jpg
 http://www.giannispsaroudakis.com/en/gallery/crete-no1-koutsouras/
 http://www.giannispsaroudakis.com/site/assets/files/1012/2_1900.jpg
 http://www.glinos.gr/v1/glhnos/dimitrisglinos
 http://www.glinos.gr/v1/image//Dimitris_Glinos_Portrait.jpg
 http://www.kathimerini.gr/986708/gallery/politismos/eikastika/giwrgos-
vakalo-enas-poihths-ths-zwgrafikhs
 http://www.nikias.gr/ell/product/Βακαλό-Γιώργος

27. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [27]
 http://www.pontos-news.gr/article/128076/dimitris-glinos-o-protergatis-
tis-glossoekpaideytikis-metarrythmisis
 http://www.pontos-news.gr/sites/default/files/glinos_exoria.jpg
 http://www.restinpeace.gr/wp-content/uploads/2017/09/restinpeace.gr-
ΣΑΝ-ΣΗΜΕΡΑ-–-2-Οκτωβρίου-1991-Πέθανε-ο-Γιώργος-Βακαλό.jpg
 http://www.spyropoulosfoundation.org/Artist/καλλιτεχνηςΑ.html
 http://www.spyropoulosfoundation.org/Images/pics/portrait5.jpg
 https://1.bp.blogspot.com/-
GGkYPzgHrks/V_EcwhzHmRI/AAAAAAAAAio/TsYMatB0eOglkFAeHApkHq
4QNU_FwIT8gCLcB/s1600/menegaki.jpg
 https://cdn.sansimera.gr/media/photos/main/Fotis_Kontoglou.jpg
 https://diastixo.gr/sinentefxeis/ellines/8924-dimitris-fissas
 https://el.wikipedia.org/wiki/Αντίοχος_Ευαγγελάτος
 https://el.wikipedia.org/wiki/Αρ_Νουβό
 https://el.wikipedia.org/wiki/Αρχιτεκτονική
 https://el.wikipedia.org/wiki/Γιώργος_Βακαλό
 https://el.wikipedia.org/wiki/Δημήτρης_Γληνός
 https://el.wikipedia.org/wiki/Δημήτρης_Πικιώνης
 https://el.wikipedia.org/wiki/Δημήτρης_Φύσσας
 https://el.wikipedia.org/wiki/Κλασικισμός
 https://el.wikipedia.org/wiki/Κώστας_Μπίρης
 https://el.wikipedia.org/wiki/Νεοκλασικισμός
 https://el.wikipedia.org/wiki/Νίτσα_Καναρέλλη
 https://el.wikipedia.org/wiki/Σπυρίδων_Βικάτος
 https://el.wikipedia.org/wiki/Σπυρίδων_Μαρινάτος

28. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [28]
 https://el.wikipedia.org/wiki/Σπύρος_Μελάς
 https://el.wikipedia.org/wiki/Σπύρος_Παπαλουκάς
 https://el.wikipedia.org/wiki/Φρόσω_Ευθυμιάδη_-_Μενεγάκη
 https://el.wikipedia.org/wiki/Φρόσω_Ευθυμιάδη_-_Μενεγάκη
 https://farm1.staticflickr.com/544/19171098472_9182475723_b.jpg
 https://farm4.staticflickr.com/3891/15206821508_dc7f7c830c_b.jpg
 https://kefalonitis.com/media/k2/items/cache/9bd2a8c79d799e3f064f64a
35dc7be56_XL.jpg
 https://mwsaiko.blogspot.com/2018/10/1902-2-1991.html
 https://ohifront.files.wordpress.com/2014/01/9be59-img006.jpg
 https://phdtheses.ekt.gr/eadd/handle/10442/3282
 https://upload.wikimedia.org/wikipedia/el/d/df/Αντίοχος_Ευαγγελάτος.JPG
 https://www.athensvoice.gr/life/urban-culture/athens/466972_xerete-ti-
einai-ta-erker-tis-athinas
 https://www.athensvoice.gr/sites/default/files/styles/square/public/contri
butor/2642-204777_0.JPG?itok=5kG1dXfE
 https://www.energia.gr/media/articles/main/94142-pikionis-24.jpg
 https://www.lifo.gr/articles/architecture_articles/157764/poios-itan-o-
dimitris-pikionis
 https://www.lifo.gr/uploads/image/1241259/foto_pikiwni_1.jpg
 https://www.timesnews.gr/810969-2/
 https://www.timesnews.gr/giorgos-vakalo-1902-1991-eikastikos-poy-
diakrithike-idiaitera-sti-skinografia-kai-sti-zografiki/
 https://www.timesnews.gr/kostas-biris-architektonas-poleodomos-istorikos-
syngrafeas-ke-athineografos/

29. Αμπελόκηποι Αθήνας. Φροντίζω το σχολείο και τη γειτονιά μου ως μέρος της δράσης του προγράμματος με τίτλο:
«Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία». Διαδρομές στην Αθήνα: Περιοχή Κυπριάδη. Σχολικό έτος: 2018-19 - [29]
 https://www.timesnews.gr/wp-content/uploads/2017/01/download-2-8.jpg
 https://www.timesnews.gr/wp-content/uploads/2017/06/Spiridon_Bikatos-
231x300.jpg
 https://www.timesnews.gr/wp-content/uploads/2017/12/Μπίρης.jpg
 https://www.tovima.gr/wp-
content/uploads/2016/02/09/24345113_K_Biris_Cover.jpg
56ο Γυμνάσιο Αθήνας
Σχολικό έτος: 2018-2019
Μαθητές (25): Μέλη του Περιβαλλοντικού προγράμματος "Αμπελόκηποι Αθήνας: Η
γειτονιά μου", της συντακτικής και φωτογραφικής ομάδας του εργαστηρίου
Πληροφορικής και της δράσης "Tο παιδί, η πόλη και τα μνημεία".
Συντονιστές εκπαιδευτικοί: Θάλεια Μπουσιοπούλου, Σοφία Μαναγλιώτου, Τάσος
Καραμπίνης.
Επιμέλεια τελικού κειμένου: Δανάη, Χριστίνα
56ο
Γυμνάσιο Αθήνας
Σχολικό έτος: 2018-2019