Εργασία μελών της περιβαλλοντικής ομάδας με τίτλο: "Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες" σε συνδυασμό με το μάθημα Πληροφορικής (ενότητα: Πολυμέσα). Η εργασία είναι για καθαρά εκπαιδευτικούς λόγους. Ενημερώνουμε, παράλληλα, για τα Μουσεία της περιοχής μας. Σας προτείνουμε να επισκεφθείτε την Γλυπτοθήκη στο Γουδή καθώς και την Πινακοθήκη που βρίσκεται ακριβώς απέναντί της. Τα Μουσεία είναι γύρω μας! Εσύ δεν θα τα επισκεφτείς; 56ο Γυμνάσιο Αθήνας Σχολικό έτος: 2015-2016

1. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [1]
Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων
Αθήνας και Τέχνες
56ο
Γυμνάσιο Αθήνας
Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή
Περιβαλλοντική Ομάδα: «Αστικό Περιβάλλον
Αμπελοκήπων Αθήνας και Τέχνες»
Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα
Εργαστηρίου Πληροφορικής
Σχολικό έτος: 2015-2016

2. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [2]
Στο διαδίκτυο, και συγκεκριμένα στον επίσημο δικτυακό τόπο
(http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=689 ) βρήκαμε
πληροφορίες για την γλυπτοθήκη
Παρουσιάζουμε τη γλυπτοθήκη σε ενότητες, όπως παρουσιάζονται στον
επίσημο δικτυακό τόπο της:
Λαϊκή γλυπτική
Η άνθηση που γνώρισε η γλυπτική στην αρχαία Ελλάδα υποχώρησε με την
επικράτηση του Χριστιανισμού, με αποτέλεσμα να περιοριστεί σε ένα ρόλο
εντελώς διακοσμητικό.
Στις Κυκλάδες, και ιδιαίτερα στην Τήνο, με τη μακρά παράδοση στην
επεξεργασία του μαρμάρου, συναντώνται κάθε μορφής λιθανάγλυφα. Τα
υπέρθυρα είναι μια ιδιαίτερη κατηγορία με ξεχωριστή σημασία, γιατί
συνδέονται με την είσοδο του σπιτιού, που αποτελεί το σύνορο ανάμεσα στον
έξω κόσμο και τον ιδιωτικό χώρο
Οι φεγγίτες είναι μια ξεχωριστή κατηγορία υπέρθυρων με μεγάλη διάδοση
στην Τήνο. Σε σχήμα διάτρητης ανάγλυφης αψίδας, τοποθετούνται πάνω από
τις πόρτες ή τα παράθυρα και έχουν πολλαπλή λειτουργία: δομική, γιατί
καλύπτουν το ανακουφιστικό τρίγωνο πάνω από το υπέρθυρο, πρακτική, γιατί
επιτρέπουν στο φως να εισχωρήσει στο εσωτερικό, αισθητική, αφού
κοσμούνται με διάφορες παραστάσεις και μαγική, γιατί οι διακοσμητικές
παραστάσεις έχουν συχνά φυλακτικό ή αποτροπαϊκό χαρακτήρα.

3. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [3]
Εικόνα 1: Νησιώτικα υπέρθυρα (Φεγγίτες) από μάρμαρο άγνωστων καλλιτεχνών.
Ένα επώνυμο δείγμα λαϊκής γλυπτικής λίγο πριν την εμφάνιση της επίσημης
γλυπτικής στο ελεύθερο ελληνικό κράτος είναι ο «Ανεμόμυλος», που
φιλοτέχνησε το 1837 ο μαρμαρογλύπτης Χατζηαντώνης Λύτρας, πατέρας του
ζωγράφου Νικηφόρου Λύτρα, με τη χαρακτηριστική αντίληψη του λαϊκού
τεχνίτη: διακοσμητική σχηματοποίηση, σεβασμό του επιπέδου, απουσία
προοπτικής στην απόδοση των μορφών και περιφρόνηση του κανόνα των
αναλογιών.
Εικόνα 2: Ανεμόμυλος, 1837 του μαρμαρογλύπτη Χατζηαντώνη Λύτρα

4. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [4]
Επτανησιακή γλυπτική
Η επανεμφάνιση της γλυπτικής με αυτόνομη μορφή και η αποδέσμευσή της
από τον δευτερεύοντα διακοσμητικό της ρόλο που πραγματοποιήθηκε στις
αρχές του 19ου αιώνα στα Επτάνησα, με τον κερκυραίο γλύπτη Παύλο
Προσαλέντη τον πρεσβύτερο. Ο Προσαλέντης υπήρξε ο πρώτος ακαδημαϊκός
νεοέλληνας γλύπτης και ο ιδρυτής, το 1811, της πρώτης Καλλιτεχνικής
Σχολής στον ελληνικό χώρο.
Η προτομή του Πλάτωνα (1815), το πρώτο χρονολογημένο γλυπτό της
σύγχρονης Ελλάδας, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείγμα της τεχνοτροπίας
του.
Εικόνα 3: Πλάτων, 1815, από μάρμαρο από τον Κερκυραίο Παύλο Προσαλέντε τον πρεσβύτερο
Μαζί με το φίλο και συνεργάτη του Δημήτριο Τριβώλη-Πιέρη (1785-1808)
και το μαθητή του Ιωάννη-Βαπτιστή Καλοσγούρο (1794-1878) αποτελούν
τους τρεις εκπροσώπους της Επτανησιακής Σχολής στη γλυπτική, που όμως
παρέμεινε ανεξάρτητη από τον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο και δεν είχε
συνέχεια ως την εμφάνιση του Κεφαλλονίτη Γεωργίου Μπονάνου (1863-
1940).

5. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [5]
Νεοκλασική γλυπτική. 19ος αιώνας. Οι πρώτοι Νεοέλληνες
γλύπτες
Όταν το 1811 ο Παύλος Προσαλέντης ίδρυε στην Κέρκυρα την πρώτη
Καλλιτεχνική Σχολή στον ελληνικό χώρο, η υπόλοιπη Ελλάδα βρισκόταν
ακόμη κάτω από τον τουρκικό ζυγό. Οι πρώτοι εκπρόσωποι της γλυπτικής,
που θα σηματοδοτήσουν και την απαρχή της στα μετεπαναστατικά χρόνια, δεν
είχαν ακόμη γεννηθεί. Η οικοδομική δραστηριότητα, που άρχισε να
εκδηλώνεται με τη μεταφορά της πρωτεύουσας του ελεύθερου ελληνικού
κράτους από το Ναύπλιο στην Αθήνα το 1834 αποτέλεσε πόλο έλξης των
έμπειρων τηνιακών τεχνιτών, που έρχονταν στην Αθήνα για να εργαστούν
στη διακόσμηση των νέων οικοδομημάτων.
Το 1837 ιδρύθηκε το «Σχολείον των Τεχνών», όπου η γλυπτική άρχισε να
διδάσκεται συστηματικά από το 1847, χρονιά που διορίστηκε καθηγητής ο
γερμανός γλύπτης Κρίστιαν Ζίγκελ (1808-1883) που έφερε στην Ελλάδα το
κλασικιστικό πνεύμα που επικρατούσε στην Ευρώπη από τα μέσα του 18ου
αιώνα. Ο νεοκλασικισμός χαρακτηριζόταν από την επιστροφή στην αρχαία
ελληνική και τη ρωμαϊκή τέχνη, με την αναβίωση κλασικών μοτίβων και
θεμάτων.
Μέσα στο πνεύμα αυτό διαμορφώθηκαν οι πρώτοι γλύπτες που άρχισαν να
φοιτούν επίσημα στο Σχολείον των Τεχνών. Το περιεχόμενο των θεμάτων με
τα οποία ασχολήθηκαν απηχούν την παιδεία αυτή ως προς το ύφος, ενώ το
περιεχόμενό τους προσαρμόστηκε σε μεγάλο βαθμό στις απαιτήσεις του
νεοσύστατου ελληνικού κράτους, με τη δημιουργία ανδριάντων και προτομών
αγωνιστών της Επανάστασης, προσωπικοτήτων της εποχής και εύπορων
αστών, καθώς και ταφικών μνημείων. Ταυτόχρονα, αλληγορικές και
μυθολογικές συνθέσεις, ηθογραφικά θέματα και έργα εμπνευσμένα από την
αρχαιότητα συμπλήρωναν τη θεματογραφία τους.
Εικόνα 4: Ψυχή, 1858. Έργο από μάρμαρο του
Κόσσου Ιωάννη.
Εικόνα 5 Έρωτας, 1858. Έργο από μάρμαρο του
Κόσσου Ιωάννη.

6. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [6]
Εικόνα 6: Βοσκός με κατσικάκι,
1856. Έργο από μάρμαρο του
Γεώργιου Φυτάλη
Εικόνα 7: Πηνελόπη,
1873. Έργο από μάρμαρο
του Λεωνίδα Δρόση
Εικόνα 8: Το Πνεύμα του
Κοπέρνικου, 1877. Έργο από
μάρμαρο του Γεώργιου
Βρούτου
Εικόνα 9: Σάτυρος που παίζει με
τον Έρωτα, 1877. . Έργο από
μάρμαρο του Γιαννούλη Χαλεπά
Εικόνα 10: Κεφάλι
σατύρου1878. Έργο από
γύψο του Γιαννούλη
Χαλεπά

7. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [7]
Από τον κλασικισμό στο ρεαλισμό
Παρά το γεγονός ότι η κλασικιστική έκφραση κρατά τα πρωτεία στην ελληνική
γλυπτική του 19ου αιώνα, από το 1870 αρχίζουν να εμφανίζονται και άλλες
τάσεις. Ο Τήνιος Δημήτριος Φιλιππότης είναι ο πρώτος που θα ενδιαφερθεί
για την ελεύθερη και πιο ρεαλιστική σύνθεση, παρόλο που δεν αποκόπτεται
τελείως από την κλασικιστική παράδοση.
Κλασικιστική παιδεία είχε πάρει και ο Γεώργιος Βρούτος. Η παιδεία αυτή, αν
και παρέμεινε ζωντανή σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του πορείας,
συνδυάστηκε με προσπάθειες προσαρμογής σε πιο ρεαλιστικές αντιλήψεις και
απομάκρυνσης από την τυποποιημένη θεματογραφία – προτομές, ανδριάντες,
ταφικά μνημεία – των παραγγελιών. Οι συνθέσεις αυτού του τύπου
προορίζονταν για τη διακόσμηση των ιδιωτικών και δημόσιων κήπων με
σκοπό την τέρψη του κοινού, όπως Το παιδί με τον κάβουρα, που προέρχεται
από την έπαυλη Θων.
Εικόνα 11: Νανά (Κυνηγέτις). 1896-1897. Έργο
από μάρμαρο του Γιώργου Μπονάνου, το σπίτι και
το εργαστήριο του οποίου ήταν στην Μεσογείων…
Εικόνα 12: Παιδί με κουμπαρά, 1888. Έργο
από μάρμαρο του Φιλιππότη Δημήτρη

8. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [8]
Επιτύμβια γλυπτική
Οι χριστιανοί, πριν αλλά και στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, συνήθιζαν να
θάβουν τους νεκρούς τους στις ενοριακές ή στις ιδιόκτητες εκκλησίες τους,
διατηρώντας τη συνήθεια αυτή για λίγα χρόνια ακόμη μετά την απελευθέρωση
από τους Τούρκους. Οργανωμένα νεκροταφεία φαίνεται ότι άρχισαν να
λειτουργούν από το 1834, με διάταγμα που απαγόρευε την ταφή στις
εκκλησίες και ρύθμιζε τη λειτουργία των Νεκροταφείων. Από το 1837 ήταν
ήδη σε λειτουργία το Α΄ Νεκροταφείο στην Αθήνα, το οποίο θεωρείτο από τα
αξιοθέατα της πόλης, καθώς συγκέντρωνε τάφους με αξιόλογα γλυπτά
μνημεία, και με τα χρόνια μετατράπηκε σε πραγματικό υπαίθριο μουσείο της
νεοελληνικής γλυπτικής.
Η ξαπλωμένη ή ανακεκλιμένη μορφή πάνω σε σαρκοφάγο-κλίνη ή ανάκλιντρο,
ένα θέμα που ξεκίνησε από την Ετρουρία τον 6ο-5ο αιώνα π.Χ. και
χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα στην ευρωπαϊκή κλασικιστική γλυπτική, βρήκε την
κορυφαία της έκφραση στην Κοιμωμένη, το διασημότερο έργο της πρώτης
περιόδου της καλλιτεχνικής δημιουργίας του Γιαννούλη Χαλεπά.
Εικόνα 13: Κοιμωμένη (εκμαγείο από τον
οικογενειακό τάφο της Σοφίας Αφεντάκη στο Α΄
Νεκροταφείο της Αθήνας), 1878. Έργο από γύψο
του Γιαννούλη Χαλεπά
Εικόνα 14: Πενθούν πνεύμα
(εκμαγείο από τον οικογενειακό τάφο
του Νικολάου Κουμέλη στο Α΄
Νεκροταφείο της Αθήνας), 1872.
Έργο από γύψο του Βιτσάρη

9. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [9]
Από τον 19ο στον 20ο αιώνα. Η στροφή στο Παρίσι
Αν και η ελληνική γλυπτική του 19ου αιώνα χαρακτηρίζεται από την
κυριαρχία του κλασικισμού, η ανάγκη ανανέωσης της πλαστικής γλώσσας και
των θεμάτων, που άρχισε να εκδηλώνεται από το 1870, οδήγησε σε μια μακρά
μεταβατική περίοδο, που χαρακτηρίζεται από τη συνύπαρξη της
κλασικιστικής παράδοσης με ρεαλιστικές κατευθύνσεις και τη σταδιακή
στροφή των καλλιτεχνών στο Παρίσι.
Η ευρωπαϊκή γλυπτική είχε ήδη αρχίσει να ταράζεται από τη δυναμική
παρουσία του Ογκίστ Ροντέν (1840-1917). Το έργο του συνδυάζει τον
ομολογημένο βαθύ θαυμασμό του για τον Φειδία και τον Μιχαήλ Άγγελο με
την προσήλωση στον άνθρωπο. Τα θέματά του, βυθισμένα στο πνεύμα του
Ρομαντισμού, πηγάζουν από τη νέα σχέση του καλλιτέχνη με τη φύση και την
παρατήρησή της και με την κατανόηση της φόρμας σε βάθος. Η γλυπτική του
δεν άφησε αδιάφορους τους έλληνες γλύπτες. Ο Κώστας Δημητριάδης
αναδείχθηκε στον κατεξοχήν φορέα του ύφους του Ροντέν, αντλώντας άμεσα
ή έμμεσα από το έργο του και καταλήγοντας, μέσω της ανθρώπινης μορφής,
στην αλληγορία.
Εικόνα 15: Γυναικείος κορμός, 1920. Έργο από
μάρμαρο του Κωνσταντίνου Δημητριάδη
Εικόνα 16: Γυμνή γυναίκα ή χορεύτρια, 1920. Έργο
από μάρμαρο του Κωνσταντίνου Δημητριάδη

10. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [10]
Εικόνα 17: Εις τα όνειρα τα
αγνοηθέντα και ηττηθέντα,
1909. Έργο από μάρμαρο του
Κωνσταντίνου Δημητριάδη
Εικόνα 18: Δισκοβόλος, 1924.
Έργο από μπρούτζο του
Κωνσταντίνου Δημητριάδη
Εικόνα 19
Ιπποκένταυρος, 1901.
Έργο από μάρμαρο
χρωματισμένο του
Θωμά Θωμόπουλου
Εικόνα 20 Ο Κάιν, 1922. Έργο
από μπρούντζο του Λουκά Δούκα
Εικόνα 21 Προτομή ιερωμένου
(Θεόφιλος Καΐρης;), 1889. Έργο
από πηλό του Λάζαρου Σώχου
Εικόνα 22: Γυμνή νέα,
[π. 1920]. Έργο από
μάρμαρο του Γρηγόρη
Ζευγώλη

11. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [11]
Γιαννούλης Χαλεπάς
Ο Γιαννούλης Χαλεπάς είναι μια εντελώς ιδιαίτερη περίπτωση στη
νεοελληνική γλυπτική, αφού μια τραγική μοίρα σημάδεψε την καλλιτεχνική του
πορεία. Προικισμένος με ξεχωριστό ταλέντο, ολοκλήρωσε τις σπουδές του
στο Σχολείον των Τεχνών και από το 1872, με υποτροφία του Ιερού
Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου, συνέχισε στην Ακαδημία του Μονάχου.
Παρά τις συνεχείς διακρίσεις, η διακοπή της υποτροφίας του τον ανάγκασε να
επιστρέψει το 1876 στην Αθήνα. Αν και είχε ήδη γίνει γνωστός στην εύπορη
αθηναϊκή κοινωνία και άρχισε αμέσως να δέχεται παραγγελίες, το 1878
εκδηλώθηκαν τα πρώτα συμπτώματα αποκλίνουσας συμπεριφοράς, αφού
φαίνεται ότι η διακοπή των σπουδών του και μια ερωτική απογοήτευση στη
συνέχεια έπληξαν τον ευαίσθητο ψυχισμό του. Έτσι, τη χρονιά αυτή, έκλεισε η
πρώτη περίοδος της καλλιτεχνικής του δημιουργίας. Στη διάρκεια της
περιόδου αυτής τα θέματά του, εμπνευσμένα κυρίως από την αρχαιότητα και
την ελληνική μυθολογία, όπως ο Σάτυρος που παίζει με τον Έρωτα (1877),
ανταποκρίνονται στην κλασικιστική του παιδεία, ενώ με το Κεφάλι Σατύρου
(1878) στρέφεται ταυτόχρονα και στη ρεαλιστική απόδοση.
Η σταδιακή επιδείνωση της υγείας του τα χρόνια που ακολούθησαν οδήγησε
στον εγκλεισμό του στο Ψυχιατρείο της Κέρκυρας από το 1888 ως το 1902
και στη διακοπή της εργασίας του για σαράντα ολόκληρα χρόνια αφού, μετά
την έξοδό του από το Ψυχιατρείο και την εγκατάστασή του στην Τήνο, ό,τι
έπλαθε το κατέστρεφε είτε ο ίδιος είτε η μητέρα του, που φαίνεται ότι
θεωρούσε τη γλυπτική υπαίτια για την ασθένεια του γιου της. Ο θάνατος της
μητέρας του το 1916 υπήρξε καθοριστικός, αφού ο Χαλεπάς μπορούσε πλέον
απερίσπαστος να αφοσιωθεί στην τέχνη του. Σε αυτή τη φάση όμως τίποτα
δεν θυμίζει το παλιό του ύφος. Τώρα εμφανίζει ένα ύφος ελεύθερο,
αυθόρμητο και πηγαίο και επικεντρώνεται στην ουσία των συνθέσεων και όχι
στη λεπτομερή επεξεργασία της επιφάνειας, την εκλέπτυνση ή την
ωραιοποίηση. Φτιάχνει προπλάσματα σε πηλό χωρίς να ενδιαφέρεται για μια
τελειοποιημένη εκδοχή και δουλεύει πολλά θέματα ταυτόχρονα. Χωρίς να
χρησιμοποιεί σκελετό, γιατί θα περιόριζε την εκφραστική του ελευθερία,
εξακολουθεί να πλάθει συνθέσεις εμπνευσμένες από την αρχαιότητα και την
ελληνική μυθολογία, μεμονωμένες μορφές, γυναικεία γυμνά, αλλά και τα
χαρακτηριστικά διμέτωπα έργα, επιλέγοντας πιθανότατα θέματα που
υποδηλώνουν τα προσωπικά του βιώματα.

12. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [12]
Εικόνα 23: Ο θεριστής Ερμής, πριν
το 1925. Έργο από πηλό του
Γιαννούλη Χαλεπά
Εικόνα 24: Αγία
Βαρβάρα και Ερμής,
πριν το 1925. Έργο από
πηλό του Γιαννούλη
Χαλεπά
Εικόνα 25: Μήδεια, 1933. Έργο από
γύψο του Γιαννούλη Χαλεπά
Εικόνα 26: Ο κυνηγός,
1933. Έργο από γύψο του
Γιαννούλη Χαλεπά.
Εικόνα 27: Ερμής,
Πήγασος και
Αφροδίτη, 1933.
Έργο από γύψο του
Γιαννούλη Χαλεπά.
Εικόνα 28 Μικρή αναπαυομένη,
1935. Έργο από γύψο του
Γιαννούλη Χαλεπά

13. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [13]
Μοντερνισμός και Παράδοση. Η Γαλλική μαθητεία
Ως το τέλος της πρώτης εικοσαετίας του 20ού αιώνα το Παρίσι έχει πλέον
κερδίσει τους έλληνες καλλιτέχνες. Ταυτόχρονα, οι πλαστικές ιδέες του
Ροντέν συνυπάρχουν με αυτές των νεότερων Αριστίντ Μαγιόλ), Αντουάν
Μπουρντέλ και Σαρλ Ντεσπιώ, που ασκούν τη δική τους γοητεία στους
έλληνες γλύπτες, συντηρώντας και το ενδιαφέρον τους για τον
ανθρωποκεντρισμό. Ο ελληνολάτρης Αντουάν Μπουρντέλ ιδιαίτερα ήταν
εκείνος που έφερε ξανά στο προσκήνιο τις αρετές της ελληνικής γλυπτικής
της αρχαϊκής περιόδου και του αυστηρού ρυθμού, οδηγώντας τους έλληνες
μαθητές του, με πρώτο τον Θανάση Απάρτη, πίσω στις ρίζες της τέχνης
τους. Οι εύσαρκες γυναικείες μορφές του Μαγιόλ, με τις απαλές καμπύλες,
τους απλοποιημένους όγκους και τα σαφή περιγράμματα, έπαιξαν επίσης
καθοριστικό ρόλο σε εκείνους που υιοθέτησαν, αποκλειστικά ή επιλεκτικά, το
ύφος του.
Εικόνα 29: Χοντρή καθισμένη γυναίκα, 1948. Έργο από
μπρούντζο του Τόμπρου Μιχάλη
Εικόνα 30: Ο κορμός του Πορτογάλου ή
Ανδρικός κορμός, 1921. Έργο από
μπρούντζο του Απάρτη Θανάση
Εικόνα 31: Σκύλα, 1955. Έργο από μπρούντζο του Απάρτη
Θανάση
Εικόνα 32: Η Μικρασιατική Μα, 1966.
Έργο από μπρούντζο του Καπάνταη
Βάσου

14. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [14]
Ανθρωποκεντρισμός. Προς την απλοποίηση και την αφαίρεση
Ως τα μέσα περίπου της δεκαετίας του ’40 η ανθρώπινη μορφή και η
παραστατική απεικόνιση μονοπωλούν σχεδόν το ενδιαφέρον των ελλήνων
γλυπτών. Τα ερεθίσματα όμως που δέχονται στο Παρίσι είναι πολλά και
ποικίλα. Έτσι, ενώ ορισμένοι παραμένουν πιστοί στο ακαδημαϊκό ύφος,
ιδιαίτερα στις παραγγελίες, άλλοι στρέφονται σταδιακά σε πιο απλοποιημένες
και αφαιρετικές φόρμες, που οδηγούν σε μια σχηματική, υπαινικτική,
αποσπασματική ή εξπρεσιονιστική απόδοση, προβάλλοντας έτσι τον
ανθρωποκεντρισμό με νέο ύφος.
Εικόνα 33: Πόλις, 1965 – 1968 του Αβραμίδη Ιωάννη
Εικόνα 34: Κεφάλι-Δούρειος ίππος, 1970
Έργο από Τεχνητό υλικό σε κατασκευή
από αλουμίνιο του Αβραμίδη Ιωάννη
Εικόνα 35: Επινίκιο Νο. 5, 1978. Έργο από μπρούντζο
και ξύλο του Γεωργιάδη Γιώργου
Εικόνα 36: Κεφάλι-Ρόμβος, 1967. Έργο
από ανοξείδωτο ατσάλι του Αβραμίδη
Ιωάννη

15. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [15]
Αφαίρεση
Η τάση προς την απλοποίηση και την αφαίρεση που εκδηλώθηκε στην
ανθρωποκεντρική γλυπτική ήταν αναπόφευκτο να οδηγήσει στην απόρριψη
της παραστατικής απεικόνισης και στην ολοκληρωτική αφαίρεση, που
βασίστηκε είτε σε γεωμετρικά σχήματα είτε σε οργανικές φόρμες. Αρκετοί
ήταν οι γλύπτες που, ενώ ξεκίνησαν από την αναπαράσταση, στην πορεία
εκφράστηκαν με αφαιρετικά σχήματα, εγκαταλείποντας ταυτόχρονα τη χρήση
των παραδοσιακών υλικών για να στραφούν στο σίδερο, το ατσάλι και το
μέταλλο. Ο Κυβισμός και ο Κονστρουκτιβισμός, με τη δυναμική επέκταση στο
χώρο και την εισαγωγή του κενού ως καθοριστικού στοιχείου στη γλυπτική
σύνθεση, και οι καθαρές φόρμες των οργανικών μορφών αποτέλεσαν τις πιο
προσφιλείς πηγές έμπνευσης. Στην πορεία οι συνθέσεις εμπλουτίστηκαν με
νέα υλικά, όπως το νίκελ, το γυαλί, το πλεξιγκλάς, ενώ η συνεχής αναζήτηση
νέων τρόπων έκφρασης οδήγησε στην εκμετάλλευση των δυνατοτήτων του
νερού, του ήχου και της κίνησης, που προκαλείται άλλοτε με τεχνητά και
άλλοτε με φυσικά μέσα, αλλά και των δυνατοτήτων που προσφέρει η επιστήμη
και η τεχνολογία.
Εικόνα 37: Αιγόκερως 29, 1979. Έργο από
ανοξείδωτο μέταλλο του Αλεξίου Σώτου
Εικόνα 38: Μνήμη, 1983. Έργο από πέτρα Χίου
του Γιώργου Χουλιαρά.
Εικόνα 39: Times Square, 1970-1973. Έργο από
μικτά υλικά και πλεξιγκλάς της Χρύσα Βαρδέα
Εικόνα 40: Γαλαξίας, 1949-1961. Έργο από δρυ,
μαόνι του Μιχάλη Λεκάκη

16. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [16]
Ποπ Αρτ
Ο όρος Ποπ Αρτ (Pop art, λαϊκή τέχνη) αναφέρεται στο καλλιτεχνικό κίνημα
που αναπτύχθηκε αρχικά στη Μεγάλη Βρετανία και αργότερα στην Αμερική
περί τα τέλη της δεκαετίας του '50. Μία από τις σημαντικότερες ίσως
επιδράσεις της Ποπ Αρτ ήταν το γεγονός πως περιόρισε τη διάκριση ανάμεσα
στις έννοιες της εμπορικής και υψηλής τέχνης.
Η ποπ-αρτ αντλούσε την έμπνευσή της από τις εικόνες της καταναλωτικής
κοινωνίας και της λαϊκής κουλτούρας. Κύρια χαρακτηριστικά της Ποπ Αρτ
αισθητικής αποτέλεσαν ο αυθορμητισμός, η δημιουργική υπερβολή, η
ανάλαφρη διάθεση, η σάτιρα, οι έντονες χρωματικές αντιθέσεις και εν γένει η
απόρριψη του παραδοσιακού.
Η Ποπ Αρτ υπηρέτησε την αποκαλούμενη μαζική κουλτούρα και συνδέθηκε
με ένα είδος εμπορικής τέχνης που απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινό.
Εικόνα 41: Μαζική μεταφορά ή γενικές μεταφορές, 1948. Έργο από σίδερο και χρώμα του Γιάννη
Γαΐτη

17. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [17]
Μετά τον μοντερνισμό
Εικόνα 42: Από τη σειρά "Υπόστασις". Έργο από
πολυεστέρα χρωματισμένο του Παντελή Χανδρή
Εικόνα 43: SBBR G, 1988. Έργο από
βιομηχανικά υλικά και μηχανικά μέρη
αυτοκινήτου του Γατή Λάμπρου
Εικόνα 44: Φύλλο, 1984. Έργο από σίδερο, καθρέπτη
της Λίτη Αφροδίτη
Εικόνα 45: Bien venue, 2002. Έργο από
χαρτί, χαρτόνι, ξύλο και σίδερο της Νομίδου
Βάλλυ
Εικόνα 46: Απόλλων/ Απ΄όλον, 2007. Έργο από
πορσελάνη, παπιέ μασέ, πολυεστέρα και σίδερο του
Παπαδημητρίου Άγγελου
Εικόνα 47: Φωλιά, 2003. Έργο από ατσάλι,
ανοξείδωτο μέταλλο και τσιμέντο του
Παπαγιάννη Θόδωρου

18. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [18]
Ξένοι καλλιτέχνες στην εθνική γλυπτοθήκη
Εικόνα 48: Κεφάλι του Απόλλωνα, 1900. Έργο
από μπρούντζο του Μπουρντέλο Εμίλ-Αντουάν
Εικόνα 49: Πουλί, 2000. Έργο από μπρούντζο
του Καλατράβα Σαντιάγκο
Εικόνα 50: Ο θεραπευτής, 1967. Έργο από
μπρούντζο της Μαγκρίτ Ρενέ
Εικόνα 51: Ο άνθρωπος που βαδίζει πάνω σε
κολόνα. Έργο από μπρούντζο του Ροντέν Ωγκύστ
Εικόνα 52: Νύμφη, 1848. Έργο από μάρμαρο του
Σβάντχαλερ Λούντβιχ
Εικόνα 53: Ό άσωτος υιός, 1884. Έργο από
μπρούντζο του Ροντέν Ωγκύστ

19. Πληροφορίες για την Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή. Περιβαλλοντική ομάδα του 56ου
Γυμνασίου Αθήνας: «Αστικό Περιβάλλον Αμπελόκηπων Αθήνας και Τέχνες» [19]
Δικτυογραφία
 https://el.wikipedia.org/wiki/Ποπ_Αρτ
 http://www.nationalgallery.gr/site/
Οι φωτογραφίες και το κείμενο (αποσπάσματα, περιλήψεις), στην πλειοψηφία
τους, είναι από την επίσημη σελίδα στο διαδίκτυο της εθνικής γλυπτοθήκης.
Χρησιμοποιούνται για καθαρά εκπαιδευτικούς λόγους.
Επιμέλεια κειμένου: Αγκόλι Τζουλιάννα