Η πόλη, οι άνθρωποι, τα γεγονότα 56ο Γυμνάσιο Αθήνας Από το φωτογραφικό αρχείο του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου (1859-1990) Το βιβλίο/ λεύκωμα για την ιστορία της πρωτεύουσας εκδόθηκε από την Περιφέρεια Αττικής το 2014. Στο βιβλίο παρουσιάζονται και φωτογραφίες από την ευρύτερη περιοχή των Αμπελοκήπων Αθήνας κάποιες από τις οποίες παρουσιάζουμε ως δείγμα. Πρόκειται για ένα βιβλίο 688 σελίδων, έκδοση εθνικής μνήμης και ανάδειξης πολιτιστικής κληρονομιάς. Ένα πολύ ενδιαφέρον λεύκωμα που «αφηγείται» την ιστορία της Αθήνας με οπτικό τρόπο.

1. Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ου Γυμνασίου Αθήνας/
Αθήνα. Η πόλη, οι άνθρωποι, τα γεγονότα [1]
Αμπελόκηποι Αθήνας
Αθήνα
Η πόλη, οι άνθρωποι, τα γεγονότα
56ο
Γυμνάσιο Αθήνας
Από το φωτογραφικό αρχείο του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου (1859-1990)
Το βιβλίο/ λεύκωμα για την ιστορία της πρωτεύουσας εκδόθηκε
από την Περιφέρεια Αττικής το 2014. Στο βιβλίο
παρουσιάζονται και φωτογραφίες από την ευρύτερη περιοχή των
Αμπελοκήπων Αθήνας κάποιες από τις οποίες παρουσιάζουμε
ως δείγμα.
Πρόκειται για ένα βιβλίο 688 σελίδων, έκδοση εθνικής μνήμης
και ανάδειξης πολιτιστικής κληρονομιάς.
Σχολικό έτος: 2017-2018

2. Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ου Γυμνασίου Αθήνας/
Αθήνα. Η πόλη, οι άνθρωποι, τα γεγονότα [2]

3. Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ου Γυμνασίου Αθήνας/
Αθήνα. Η πόλη, οι άνθρωποι, τα γεγονότα [3]
Εικόνα 1:Το νεόκτιστο (στη φωτογραφία) νοσοκομείο Ανδρέας Συγγρός ανεγέρθηκε μεταξύ 1908-1910 σε έκταση
ιδιοκτησίας της Μονής Πετράκη μεταξύ των σημερινών οδών Ίωνος Δραγούμη 5, Βασιλέως Αλεξάνδρου και Διοχάρους.
Δωρήθηκε στο ελληνικό κράτος το 1921. (έγχρωμο επιστολικό δελτίο δεκαετίας 1910
Εικόνα 2: Το Ιπποκράτειο Νοσοκομείο προς την απόληξη της λεωφόρου Βας. Σοφίας. Το κεντρικό τμήμα ανεγέρθηκε στα
τέλη του 19
ου
αιώνα με δαπάνη του Γρηγορίου Μαρασλή από την Οδησσό με σκοπό να στεγάσει Βιομηχανική και
Εμπορική Ακαδημία. Στέγασε αρχικά το Μαράσλειο Χημείο. Οι πολεμικές συνθήκες του 1912 το μετατρέπουν σε
προσωρινό νοσοκομείο ενώ από το 1917 ως το 1922 εγκαταστάθηκε εκεί το Δ’ Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Μετά τη
μικρασιατική καταστροφή και ως το 1935 λειτουργεί ως Προσφυγικό Νοσοκομείο Αθηνών, συγκεντρώνοντας έμπειρο
προσωπικό από τα νοσοκομεία της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης. Το 1935 μετονομάστηκε σε Ιπποκράτειο
Νοσοκομείο. Στη διάρκεια στου πολέμου στέγασε πάλι στρατιωτικό νοσοκομείο. Μεταπολεμικά κτίζονται σταδιακά νέες
πολυώροφες επεκτάσεις. (άγνωστος φωτογράφος γύρω στο 1950).

4. Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ου Γυμνασίου Αθήνας/
Αθήνα. Η πόλη, οι άνθρωποι, τα γεγονότα [4]
Εικόνα 3: Το Κοργιαλένειο – Μπενάκειο Νοσοκομείο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού ανεγέρθηκε μεταξύ των ετών
1927-1930 στους Αμπελοκήπους, περιοχή που είχαν εγκατασταθεί πόντιοι, κωνσταντινουπολίτες (συνοικισμός
γηροκομείου-κωνσταντινουπολιτών) και μικρασιάτες πρόσφυγες, ενταγμένη στο σχέδιο πόλεως το 1926. Τις δεκαετίες
1950 και 1960 επεκτάθηκε κτηριακά, ενώ τη σημερινή του μορφή πήρε το 1978 με την προσθήκη νέας πτέρυγας εννέα
ορόφων. (επιστολικό δελτάριο, δεκαετία 1930)
Εικόνα 4: Το μαιευτήριο Μαρίκα Ηλιάδη στους Αμπελόκηπους, έργο της Έλενας Βενιζέλου μετά τη διαπίστωση το 1926
της έλλειψης πρότυπου μαιευτηρίου στην Αθήνα. Ανεγέρθηκε μεταξύ των ετών 1928-1933 με δαπάνη της Έλενας
Βενιζέλου και της μητέρας της Βιργινίας Σκυλίτση. Πήρε το όνομά του από στενή φίλη της δωρήτριας Έλενας Βενιζέλου
που είχε πεθάνει σε τοκετό. Στη διάρκεια της κατοχής επιτάχθηκε από τους Γερμανούς για να λειτουργήσει ως
στρατιωτικό νοσοκομείο. Τη δεκαετία του 1950 ανεγέρθηκαν δύο νέα κτήρια, ενώ την επόμενη δεκαετία μετά την
εξαγορά γειτονικών εκτάσεων κτίζονται δύο ακόμα πολυώροφες εκτάσεις. (άγνωστος φωτογράφος, γύρω στο 1950).

5. Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ου Γυμνασίου Αθήνας/
Αθήνα. Η πόλη, οι άνθρωποι, τα γεγονότα [5]
Εικόνα 5: Το ξενοδοχείο Χίλτον αποτελεί το πρώτο παράρτημα διεθνούς ξενοδοχειακής αλυσίδας στην Ελλάδα, σύμβολο
της επιχείρησης ανάπτυξης του ελληνικού τουρισμού τη δεκαετία του 1960.Ανεγέρθηκε σε οικόπεδο της Μονής Πετράκη
δίπλα στην κοίτη του Ιλισού, μεταξύ των ετών 1958-1963. Σε πρώτο πλάνο εικονίζονται αδιαμόρφωτες ακόμα η σημερινή
οδός Μιχαλακοπούλου και η λεωφόρος βασιλέως Αλεξάνδρου. Αριστερά το οικόπεδο όπου μεταξύ 1964-1976
ανεγέρθηκε το κτήριο της Εθνικής Πινακοθήκης. Ξεχωρίζουν επίσης η αρχή της λεωφόρου βασιλέως Κωνσταντίνου, που
κατασκευάστηκε μεταξύ 1959-1963 μετά την ολική κάλυψη της κοίτης του Ιλισού, η τριγωνική νησίδα όπου σήμερα είναι
η Πλατεία της Μεγάλης του Γένους Σχολής και απέναντι ο κήπος του Ευαγγελισμού, διαμορφωμένος λίγα χρόνια μετά
την ίδρυση του νοσοκομείου. (Υπουργείο Δημοσίων Έργων, 1 Μαΐου 1963)
Εικόνα 6: Αεροφωτογραφία της λεωφόρου βασ. Σοφίας προς το τέρμα της. Κάτω αριστερά αδιαμόρφωτη η έκταση που
στέγαζε παλαιότερα τους Στρατώνες Πεζικού και σήμερα καταλαμβάνουν το Πάρκο Βενιζέλου και το οικόπεδο του
μετέπειτα Μεγάρου Μουσικής. Στο κέντρο το κτήριο της Αμερικανικής Πρεσβείας στην Αθήνα που ανεγέρθηκε μεταξύ
1959-1961. Δεξιά από κάτω διακρίνεται τα νοσοκομεία Αιγινήτειο, Αρεταίειο και Αλεξάνδρα. Δεξιά στο βάθος φαίνεται
το Ιπποκράτειο Νοσοκομείο και στη σ υμβολή με τη λεωφόρο Μεσογείων μόλις διακρίνεται η βίλα Μαργαρίτα, εξοχικό
πυργόσπιτο των αρχών του 20
ου
αιώνα από κόκκινη πελεκητή πέτρα, τοπόσημο των παλιών Αμπελοκήπων που
κατεδαφίστηκε το 1970. (άγνωστο φωτογράφος, Αύγουστος 1968).

6. Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ου Γυμνασίου Αθήνας/
Αθήνα. Η πόλη, οι άνθρωποι, τα γεγονότα [6]
Εικόνα 7: Αεροφωτογραφία της πλατείας Αμπελοκήπων στη συμβολή των λεωφόρων βας. Σοφίας, Κηφισίας, Αλεξάνδρας
και Φειδιππίδου. Δεξιά, μέρος του κτήματος Νικολάου Θων (1850-1906) αυλικού του Γεωργίου Α΄, γιου βαυαρού
υπασπιστή του Όθωνα. Στο κτήμα Θων, που οριζόταν από τις σημερινές οδούς Αλεξάνδρας, Κηφισίας, Αιτωλίας και
Θεοφάνους, κτίστηκε τη δεκαετία του 1880 έπαυλη σε σχέδια του Τσίλλερ, η οποία ανατινάχθηκε στα Δεκεμβριανά του
1944. Στο τμήμα ανήκε και ο μικρός στρογγυλός ναός του Αγίου Νικολάου ο οποίος είναι έργο του (και όχι του Τσίλλερ
όπως τον θεωρούσαν στο παρελθόν). Περισσότερα στη φωτογραφία από το βιβλίο στα δεξιά.

7. Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ου Γυμνασίου Αθήνας/
Αθήνα. Η πόλη, οι άνθρωποι, τα γεγονότα [7]
Εικόνα 8: Αμπελόκηποι στις αρχές του 20 αιώνα. Η περιοχή ήταν ακόμα μια εξοχή των Αθηνών με μεγάλα κτήματα και
περιβόλια που τα διέσχιζαν ρέματα, μια στάση στο δρόμο προς Μαρούσι, Κηφισιά και τα Μεσόγεια. (επιστολικό
δελτάριο, π. 1900)
Εικόνα 9: Ο Άγιος Ανδρέας Αμπελοκήπως δίπλα στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο επί της λεωφόρου βασ. Σοφίας. (Νικόλαος
Μακκάς, φωτογραφία ζελατίνης-αργύρου)

8. Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ου Γυμνασίου Αθήνας/
Αθήνα. Η πόλη, οι άνθρωποι, τα γεγονότα [8]
Εικόνα 10: (2) Το νοσοκομείο Παίδων "Αγία Σοφία" ανεγέρθηκε από τον αρχιτέκτονα Αναστάσιο Μεταξά το διάστημα
1899-1900 στην απομακρυσμένη περιοχή Γουδή «έξωθεν των Αμπελοκήπων» με πρωτοβουλία της τότε πριγκίπισσας
διαδόχου Σοφίας και πανελλήνιο έρανο (έγχρωμα δελτάρια, δεκαετία 1900)

9. Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ου Γυμνασίου Αθήνας/
Αθήνα. Η πόλη, οι άνθρωποι, τα γεγονότα [9]
Εικόνα 11: Το συγκρότημα φυλακών Αβέρωφ στη λεωφόρο Αλεξάνδρας στη διασταύρωση της μετέπειτα οδού Κυρίλλου
Λουκάρεως, όπου είναι κτισμένο σήμερα το μέγαρο του Αρείου Πάγου. Μεταξύ 1894-1896 με πρωτοβουλία της βασίλ.
Όλγας και δωρεά του Γ. Αβέρωφ ανεγέρθηκε το Εφηβείον με σκοπό την προστασία των ανήλικων παραβατών του νόμου,
που ως τότε κρατούνταν μαζί με τους ενήλικες βαρυποινίτες. Λίγο αργότερα κτίστηκαν με δωρεά του τσάρου Νικολάου
Β’ το Σωφρονιστήριο για τους κρατούμενους που ενηλικιώνονταν (πίσω από το Εφηβείον) και δίπλα στις γυναικείες
φυλακές (διακρίνονται δεξιά). Από το 1916 οι φυλακές δέχτηκαν πολιτικούς και στρατιωτικούς κρατούμενους και στη
διάρκεια της Κατοχής αγωνιστές της εθνικής αντίστασης. Στα Δεκεμβριανά ένα τμήμα των φυλακών ανατινάχθηκε. Μετά
τον πόλεμο τα κτήρια χρησιμοποιήθηκαν ως φυλακές για πολιτικούς καταδίκους και μετά το 1950 και για ποινικούς. Στη
φωτογραφία ο χωματόδρομος σε πρώτο πλάνο είναι η μετέπειτα λεωφόρος Αλεξάνδρας. Πιο πίσω, ο κήπος όπου
προαυλιζόταν οι ανήλικοι κρατούμενοι και στο βάθος τα πρώτα σπίτια της συνοικίας Γκύζη (επιστολικό δελτάριο,
δεκαετία 1900, αντίγραφο)

10. Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ου Γυμνασίου Αθήνας/
Αθήνα. Η πόλη, οι άνθρωποι, τα γεγονότα [10]

11. Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ου Γυμνασίου Αθήνας/
Αθήνα. Η πόλη, οι άνθρωποι, τα γεγονότα [11]
Εικόνα 12: (10) Οι φωτογραφίες, όπως αναφέρει και το παραπάνω κείμενο από τη σελίδα 279 του βιβλίου,
παρουσιάζουν προσωπικότητες της βενιζελικής παράταξης που συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια των Νοεμβριανών του
1916 στο εσωτερικό και το προαύλιο του των φυλακών Αβέρωφ τα Χριστούγεννα του ιδίου έτους.

12. Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ου Γυμνασίου Αθήνας/
Αθήνα. Η πόλη, οι άνθρωποι, τα γεγονότα [12]
Εικόνα 13: Η φωτογραφία είναι από τη βασιλ. Σοφίας όπου στρατεύσιμοι μεταβαίνουν προς κατάταξη με το τραμ 27,
Κυψέλη –Αμπελόκηποι. Στα αριστερά διακρίνεται ο τοίχος του Εθνικού κήπου και στο βάθος δεξιά το ξενοδοχείο Μεγάλη
Βρετανία. (φωτορεπορτάζ Κ. Κουρμπέτης, 28 Οκτωβρίου 1940). Η φωτογραφία είναι για το τραμ 27 που εξυπηρετούσε
την περιοχή των Αμπελοκήπων.
Στο βιβλίο παρουσιάζεται η ιστορία της Αθήνας μέσω φωτογραφιών.
Ένα πολύ ενδιαφέρον λεύκωμα που «αφηγείται» την ιστορία της Αθήνας με οπτικό
τρόπο.