"CSI Θράκη": Μια ιστοεξερεύνηση για το διήγημα "Ποιος ήτον ο φονεύς.."του Γ. Βιζυηνού
1. Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Β΄ επιπέδου για την αξιοποίηση και
εφαρμογή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση
Διδακτικό σενάριο στη Νεοελληνική Λογοτεχνία Β΄Λυκείου
CSI Βιζύη, Θράκη 1878-1883:
Μια ιστοεξερεύνηση για το διήγημα «Ποιος ήτον ο φονεύς του
αδερφού μου» του Γ. Βιζυηνού
Στέλλα Καλιώρα, ΠΕΟ2
1
3. CSI Βιζύη, Θράκη 1878-1883:
Μια ιστοεξερεύνηση για το διήγημα «Ποιος ήτον ο φονεύς του αδερφού μου» του Γ.
Βιζυηνού
Ταυτότητα του σεναρίου
Δημιουργός: Στέλλα Καλιώρα –ΠΕ 02
Τάξη: Β Λυκείου, τμήματα Β1 (20 μαθητές) και Β2 (20 μαθητές)
Μάθημα: Νεοελληνική Λογοτεχνία Β’Λυκείου
Διάρκεια: 8 ώρες
Εφαρμογή: Το σενάριο πραγματοποιήθηκε στο 4ο ΓΕΛ Ν. Ιωνίας Αττικής τον Οκτώβριο
του 2013.
Σύντομη περιγραφή
Οι μαθητές έρχονται σε επαφή με το διήγημα του Γ. Βιζυηνού «Ποιος ήτον ο
φονεύς του αδερφού μου», όχι με τη μορφή διδασκαλίας αποσπάσματος, αλλά με
ολόκληρο το έργο. Μέσα από τη μέθοδο της ιστοεξερεύνησης εργάζονται ομαδικά, ως
ειδικοί ερευνητές-αστυνομικοί, προσπαθώντας να ανακαλύψουν στο διήγημα ενδείξεις
που θα τους βοηθήσουν να αποκαλύψουν τον ένοχο και να απαντήσουν στο ερώτημα
του τίτλου του διηγήματος.
Η έρευνά τους τούς «αναγκάζει» να μελετήσουν προσεκτικά το κείμενο, τους
φέρνει σε επαφή με βασικά στοιχεία της τεχνικής του Βιζυηνού και ταυτόχρονα τους
δίνει την ευκαιρία να παίξουν τους αστυνομικούς και να υποκριθούν τους ήρωες μίας
πολύ επιτυχημένης τηλεοπτικής σειράς, κεντρίζοντας έτσι το ενδιαφέρον τους και
«φέρνοντας» τον Βιζυηνό στο παρόν τους.
Ταυτόχρονα, μελετώντας το υλικό που συλλέγουν, προβληματίζονται κριτικά,
συνθέτουν πολυτροπικά κείμενα τα οποία παρουσιάζουν στην ολομέλεια της τάξης
ενώ, τέλος, τους ζητείται να συνεργαστούν για να δημιουργήσουν το δικό τους
καλλιτεχνικό έργο.
Προϋποθέσεις:
Ø Οι μαθητές να είναι εξοικειωμένοι με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο.
Ø Οι μαθητές να μπορούν να χρησιμοποιούν με άνεση φυλλομετρητές εξερεύνησης
διαδικτύου, κειμενογράφο και προγράμματα παρουσίασης.
Ø Να έχει προηγηθεί η διδασκαλία γραμματολογικών (ηθογραφία, ρεαλισμός) και
αφηγηματολογικών όρων (αφήγηση, αφηγηματικοί τρόποι, αφηγηματικές τεχνικές,
εστίαση).
Ø Να είναι δυνατή η σύνδεση με το διαδίκτυο καθ’όλη τη διάρκεια εφαρμογής του
σεναρίου.
Ø Οι μαθητές να έχουν λογαριασμό ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (κατά προτίμηση
gmail).
3
4. Υλικοτεχνική υποδομή
§
§
§
Το σχολικό εργαστήριο με 5 ή 10 υπολογιστές (ένας Η/Υ για κάθε ομάδα ή, αν είναι
δυνατό δύο Η/Υ ανά ομάδα για να υπάρχει δυνατότητα επιπλέον επιμερισμού της
ομαδικής εργασίας).
Μηχάνημα προβολής συνδεδεμένο με υπολογιστή, χρήσιμο για την αρχική
περιήγηση στους χρησιμοποιούμενους ιστοχώρους και την παρουσίαση των
ομαδικών εργασιών έπειτα.
Ενδεχομένως: κάμερα για βιντεοσκόπηση
Εργαλεία-Λογισμικά
¶ Webquest: χώρος στον ιστότοπο «weebly» (www.weebly.com) που δημιουργήθηκε
από την εκπαιδευτικό για τη δημιουργία του περιβάλλοντος της ιστοεξερεύνησης:
www.csithrake.weebly.com
¶ Χώρος στον ιστότοπο «wikispaces» (www.wikispaces.com) που δημιουργήθηκε από
την εκπαιδευτικό για τη δημιουργία του περιβάλλοντος όπου εργάσθηκαν οι
μαθητές.
4
5. ¶ Προγράμματα επεξεργασίας κειμένου, Word της Microsoft Office ή των Εγγράφων
Google,
¶ Προγράμματα παρουσίασης: Power point της Microsoft Office, www.prezi.com,
Παρουσίαση των Εγγράφων Google
¶ Εργαλείο δημιουργίας ψηφιακής αφίσας: www.glogster.com
¶ Σύστημα εννοιολογικής χαρτογράφησης: www.text2mindmap.com,
¶ Εργαλεία δημιουργίας χρονογραμμής: www.myhistro.com, www.dipity.com
¶ Λογισμικό ψηφιακών χαρτών: Google Maps, Google Earth
¶ Εργαλείο δημιουργίας κόμικς: www.storyboardthat.com
¶ Πρόγραμμα επεξεργασίας video: Windows MovieMaker
¶ Ιστοχώρος μεταφόρτωσης και δημοσίευσης αρχείων Power Point: www.slideshare.net
¶ Ιστοχώρος μεταφόρτωσης και δημοσίευσης αρχείων: www.youtube.com
¶ Ψηφιακές εγκυκλοπαίδειες, ηλεκτρονικά λεξικά, ιστοσελίδες ερευνητικού
ενδιαφέροντος για τη λογοτεχνία:
http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=123: Εθνικό Κέντρο
Βιβλίου
http://www.potheg.gr/WriterDetails.aspx?id=7711138&lan=1 : Πολιτιστικός Θησαυρός της
Ελληνικής Γλώσσας
http://www.phil.auth.gr/lib/full.htm :Ψηφιοποιημένα Ελληνικά Περιοδικά 19ου -20ου αι.
http://www.snhell.gr/anthology/writers.asp : Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
http://www.greeklanguage.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/index.html: Πύλη για την
Ελληνική γλώσσα> Νέα Ελληνική > Εργαλεία> Ηλεκτρονικά Λεξικά
http://database.emthrace.org/entities/people_index.cfm?NSpId=1&areaid=1:
Εθνολογικό
Μουσείο Θράκης
http://www.xanthi.ilsp.gr/thraki/default.htm: Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός
http://www.ceti.gr/kivotos/index2.html: Κιβωτός Κειμηλίων Προσφύγων
5
6. http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A111/683/4522,20474/ :
Λεξικό Λογοτεχνικών όρων
http://el.wikipedia.org/
http://www.dainst.org/en/project/vize?ft=all
http://syllogosdasoxwriou.wordpress.com/2011/12/04/%CE%B2%CE%B9%CE%B6%CF%85
%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-1886/ )
http://spoudasterion.pblogs.gr/2009/07/501871.html
http://www.ndimou.gr/el/keimena/anthologia/dokimia/vizyhnos/
http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=323724
http://www.ekebi.gr/magazines/flipbook/showissue.asp?file=169497&code=7257
http://www.slideshare.net/atwinklestar/ss-14451722
http://www.scribd.com/doc/21743524/%CE%97%CE%B7%CE%B8%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1
http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=361
http://www.ekebi.gr/magazines/flipbook/showissue.asp?file=169497&code=7257
http://www.pi-schools.gr/download/lessons/hellenic/lykeio/neoel_logo/kath_a.pdf
http://www.archive.gr/news.php?readmore=55
http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSB106/544/3561,14817/extras/
texts/index_a_01_01_moirologi.html
http://www.mikrosapoplous.gr/extracts/papad_strigla_manna.html
http://www.slideshare.net/POLMOIRA/ss-9411247
http://logotexniakatefthinsis.blogspot.gr/2008/10/blog-post_19.html
http://www.mikrosapoplous.gr/
http://ekypost.blogspot.gr/2012/09/blog-post_26.html
https://sites.google.com/site/1001lexeis/n
http://www.eenscongress.eu/?main__page=1&main__lang=de&eensCongress_cmd=showPaper&eensCongres
s_id=108
http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSB106/544/3561,14817/extras/
texts/index_a_01_01_chesterton.htmlphp/DSB106/544/3561,14817/unit=1935
Χρονισμός
§
§
§
§
§
§
1η ώρα: εισαγωγή (παρακίνηση ενδιαφέροντος), χωρισμός σε ομάδες, γνωριμία με
webquest/εξοικείωση με περιήγηση στο περιβάλλον ιστοεξερεύνησης και στην
πλατφόρμα των wikispaces. Εργασία για το σπίτι: ανάγνωση διηγήματος
2η -3η ώρα: οι ομάδες συλλέγουν το υλικό τους και το καταγράφουν πρόχειρα
4η- 5η ώρα: σύνθεση παρουσίασης
6η ώρα: παρουσίαση ομαδικών εργασιών, αξιολόγηση
7η ώρα: συζήτηση στην ολομέλεια, προετοιμασία τελικής ομαδικής εργασίας
8η ώρα: ολοκλήρωση της ομαδικής εργασίας,
6
7. Στόχοι
Με την ιστοεξερεύνηση οι μαθητές επιδιώκεται να επιτύχουν τους παρακάτω στόχους:
Α. Γνωστικοί
1. Να έρθουν σε γνωριμία με βασικά χαρακτηριστικά της ζωής και του έργου του
Βιζυηνού.
2. Να μπορούν να εντοπίσουν αυτοβιογραφικά στοιχεία στο διήγημα.
3. Να μπορούν να εντοπίσουν και να καταγράψουν χαρακτηριστικά ηθογραφικού
διηγήματος, ρεαλισμού.
4. Να εξοικειωθούν με όρους αφηγηματικής ανάλυσης και να μπορούν να εντοπίσουν
και να διακρίνουν χαρακτηριστικά αφηγηματικής τεχνικής (εγκιβωτισμένες
αφηγήσεις,
αναχρονίες,
αφηγηματικές
παραλείψεις,
τραγική
ειρωνεία,
προσημάνσεις).
5. Να εμβαθύνουν σε στοιχεία ποιητικής και γλώσσας του Βιζυηνού.
6. Να εξοικειωθούν με την καθαρεύουσα ως λογοτεχνική μορφή γλώσσας.
7. Να μπορούν να επιχειρηματολογούν για τη ψυχογράφηση και την αληθοφάνεια των
χαρακτήρων.
8. Να συγκρίνουν τον χαρακτήρα της μάνας του Βιζυηνού με άλλους παρόμοιους
λογοτεχνικούς χαρακτήρες.
9. Να κρίνουν αν το έργο ανταποκρίνεται στα χαρακτηριστικά μιας επιτυχημένης
αστυνομικής ιστορίας.
10. Να εντοπίσουν την αμφισημία του τέλους και να την εκτιμήσουν ως αρετή του
διηγήματος.
11. Να έρθουν σε επαφή με τη διδασκαλία ολόκληρου λογοτεχνικού έργου.
Παιδαγωγικοί στόχοι
1. Να εργασθούν ομαδοσυνεργατικά.
2. Να καλλιεργήσουν κριτική σκέψη στο να εντοπίζουν τη σημαντική και χρήσιμη
πληροφορία.
3. Να ενεργοποιηθεί το ενδιαφέρον τους για το έργο του Βιζυηνού και να αρθρώσουν
προσωπική γνώμη για αυτό.
4. Να απολαύσουν τη γνωριμία με τη γραφή του Βιζυηνού.
5. Να κινητοποιηθούν για τη μεταφορά της λογοτεχνίας σε άλλη μορφή καλλιτεχνικής
δημιουργίας.
6. Να έχουν βιωματική επαφή με το έργο Βιζυηνού μέσα από την έκφραση της
προσωπικής τους γνώμης, τη μεταφορά σε άλλη μορφή τέχνης, την αναζήτηση
σχετικών εικόνων/ υπερσυνδέσμων, τη δημιουργία αφίσας ή διαφημιστικής ταινίας.
7. Να αρθούν οι προκαταλήψεις για την αξία λογοτεχνικών έργων σε καθαρεύουσα.
8. Να εκτιμήσουν το μήνυμα αλληλεγγύης προς το συνάνθρωπο που διαφαίνεται στη
στάση της μητέρας του αφηγητή.
7
8. Στόχοι σχετικοί με τις Τ.Π.Ε
1. Να αξιοποιήσουν τις ΤΠΕ ως περιβάλλοντα πρακτικής γραμματισμού.
2. Να αξιοποιήσουν τον Η/Υ ως περιβάλλον έρευνας, συγγραφής, δημοσίευσης και
επικοινωνίας.
3. Να καλλιεργήσουν δεξιότητες νέων γραμματισμών, κριτικού κ' ψηφιακού
γραμματισμού.
4. Να περιηγούνται με άνεση σε ιστοσελίδες ερευνητικού ενδιαφέροντος για τη
λογοτεχνία.
5. Να μπορούν να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά λεξικά.
6. Να χειρίζονται με άνεση τα προγράμματα επεξεργασίας κειμένου, παρουσίασης,
ψηφιακών χαρτών, δημιουργίας χρονογραμμής, εννοιολογικού χάρτη, δημιουργίας
ψηφιακής αφίσας.
7. Να
κινούνται
με
άνεση
στο
περιβάλλον
της
ιστοεξερεύνησης
(www.csithrake.weebly.com) και να αξιοποιούν τις δυνατότητές του.
8. Να μπορούν να κάνουν εγγραφή ως μέλη στην ειδική «τάξη» των wikispaces, να
περιηγούνται στις σελίδες του wiki τους, να επικοινωνούν μέσω αυτού, να γράφουν,
να αποθηκεύουν υλικό, να μεταφορτώνουν ή και να ενσωματώνουν αρχεία σε αυτό.
9. Να δημιουργούν υπερσυνδέσεις.
10. Να
καλλιεργήσουν
δεξιότητες
συγγραφής,
αποθήκευσης,
δημοσίευσης
πολυτροπικού κειμένου.
Θεωρητικό υπόβαθρο
Ως προς τις γενικότερες θεωρίες μάθησης
Το συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο στηρίζεται στις σύγχρονες γνωστικές θεωρίες
μάθησης, καθώς επιχειρεί να αντιμετωπίσει την τελευταία ως μια προσωπική για το
μαθητή διαδικασία κατασκευής της γνώσης, η οποία εδράζεται πάνω σε προγενέστερες.
Συγκεκριμένα, ακολουθεί
Ø την ε π ο ι κ ο δ ο μ ι σ τ ι κ ή θεωρία του J. Piaget, κατά την οποία οι μαθητές
λειτουργώντας μέσα σε ένα περιβάλλον πλούσιο σε ερεθίσματα και
αλληλεπιδρώντας μαζί του κατασκευάζουν τη γνώση ενεργητικά, χωρίς να
αποτελούν απλώς παθητικούς δέκτες πληροφοριών.
Ø την α ν α κ α λ υ π τ ι κ ή πορεία κατά τον J. Bruner εφόσον οι μαθητές
προσπαθούν να επιλύσουν ένα πρόβλημα, ερευνώντας, κάνοντας υποθέσεις και
αλληλεπιδρώνταςμε το εξωτερικό τους περιβάλλον. Ταυτόχρονα, ενθαρρρύνεται η
προσωπική τους έκφραση και εμπλοκή.
Ø τις κ οι ν ω ν ι ο γ ν ω σ τ ικ έ ς θεωρίες μάθησης των L. Vygotsky, Doise και
Mugny, εφόσον δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην ενθάρρυνση της συνεργασίας και
αλληλεπίδρασης μεταξύ των μαθητών.
Ως προς τη διδασκαλία της λογοτεχνίας
Ø Η απόκρυψη του τέλους του κειμένου-της αποκάλυψης του ενόχου και η αναζήτηση
ενδείξεων στο κείμενο ως προς αυτό είναι σύμφωνη με τη θ ε ω ρ ί α της π ρ ό σ λ η ψ
η ς / α ν α γ ν ω σ τ ι κ ή ς ανταπόκρισης, εφὀσον βαρύτητα δίνεται στο κείμενο ως
όλον και στις ενδείξεις /σηματοδοτήσεις που το ίδιο προσφέρει: ο μαθητής8
9. αναγνώστης μετέχει στη διαδικασία δημιουργίας του κειμένου, ανταποκρίνεται στην
επικοινωνιακή δομή του και μετακινείται από τη δική του κατάσταση ζωής στον
κόσμο που υπαινίσσεται ο λογοτεχνικός ορίζοντας.
Ø Ταυτόχρονα, αξιοποιούνται τόσο στοιχεία της ερμηνευτικής όσο και της
βιογραφικής/ψυχαναλυτικής μεθόδου.
Ως προς τη διδασκαλία ολόκληρου λογοτεχνικού έργου:
Οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να χαρούν το κείμενο στην ολοκληρωμένη του μορφή,
να γνωρίσουν καλύτερα το μυθολογικό και ιδεολογικό σύμπαν του δημιουργού, να
επικοινωνήσουν με όρους πιο ουσιαστικούς με τη λογοτεχνία και να πιστέψουν ότι η
λογοτεχνία τους αφορά, καθώς ζητείται από αυτούς να «ξεκλειδώσουν» το κείμενο, να
χρησιμοποιήσουν τις κειμενικές ενδείξεις και να καταλήξουν στη δική τους προσωπική
ερμηνεία, την οποία επιπλέον θα πρέπει να υποστηρίξουν με επιχειρήματα. Κατ΄αυτό
τον τρόπο, η διδασκαλία λειτουργεί ως αφορμή και αφόρμηση για τη φιλαναγνωσία.
Σύνδεση με ΑΠΣ
Το σενάριο είναι συμβατό με το περιεχόμενο, τους σκοπούς και τους στόχους που έχουν
τεθεί από το ΑΠΣ του μαθήματος (Οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών
μαθημάτων στο Γενικό Λύκειο, σχ. έτος 2009-2010, σ. 155-158): Ως προς τους γενικούς
σκοπούς του μαθήματος επιδιώκει την αισθητική απόλαυση των μαθητών, την
εξοικείωσή τους με το κείμενο (ανάγνωση όλου του διηγήματος, αναζήτηση ενδείξεων),
την αξιοποίηση κατάλληλα επιλεγμένων εξωκειμενικών στοιχείων (αυτοβιογραφικά
στοιχεία του συγγραφέα), την ευαισθητοποίησή τους και την έκφραση προσωπικής
γνώμης γύρω από τα ποικίλα ζητήματα που εγείρονται (ηθική αυτουργία, εξιλέωσηαυτοτιμωρία, αλληλεγγύη, κ.ο.κ.). Ως προς τη διδασκαλία του πεζού κειμένου,
εξοικειώνει τους μαθητές με βασικά αφηγηματολογικά και γραμματολογικά
χαρακτηριστικά, την ηθογράφηση των προσώπων και τη γλώσσα του κειμένου. Τέλος,
εξοικειώνει τους μαθητές με την αναζήτηση κριτικών μελετών, ανθολογιών, λεξικών
και αξιοποιεί τις Τ.Π.Ε.
Μέθοδος διδασκαλίας
Ως μέθοδος διδασκαλίας προκρίνεται η μέθοδος project και η ομαδοσυνεργατική.
Στο πλαίσιο της μεθόδου project (σχέδιο έρευνας) η διδασκαλία οργανώνεται γύρω από
✓ την από κοινού, σε ομάδες, διερεύνηση ενός προβλήματος (εν προκειμένω: η
αποκάλυψη του ενόχου) και
✓ την παραγωγή ενός τελικού προϊόντος.
Η μέθοδος αυτή
✓ δίνει βαρύτητα στα εσωτερικά κίνητρα μάθησης
✓ καλλιεργεί πλήθος γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων.
Στο πλαίσιο της εργασίας σε ομάδες οι μαθητές:
✓ Συνεργάζονται, ανταλλάσσουν απόψεις, αξιολογούν, αναδιαμορφώνουν αντιλήψεις
και θέσεις
✓ Αναλαμβάνουν ρόλους που αναδεικνύουν τις δυνατότητές τους
✓ Προσεγγίζουν τη γνώση με ποικίλους τρόπους που αποκαλύπτουν τις κλίσεις και τα
ταλέντα τους
9
10. ✓ Συνδέουν τη γνώση με πραγματικές περιστάσεις
✓ Καλλιεργούν το
αποτελέσματος
αίσθημα
της
ευθύνης
για
την
παραγωγή
συλλογικού
✓ Καλλιεργούν την κριτική και αξιολογική ικανότητά τους μέσα από διαδικασίες
αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης
Ρόλος εκπαιδευτικού
Κατά τη φάση της προετοιμασίας αναδιοργανώνει το διδακτικό υλικό,
επεξεργάζεται τους διδακτικούς στόχους, σχεδιάζει δράσεις, υπερβαίνοντας τον ρόλο
του απλού διεκπεραιωτή του Αναλυτικού Προγράμματος.
Ø
Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του διδακτικού σεναρίου ο ρόλος του διδάσκοντα
είναι συντονιστικός, συμβουλευτικός-εμψυχωτικός και καθοδηγητικός προς μια
ανακαλυπτική πορεία μάθησης, ενισχύοντας την πρωτοβουλία και την αυτενέργεια
των μαθητών.
Ø
Επίσης προβαίνει σε διαδικασίες αξιολόγησης του παραγόμενου αποτελέσματος,
καθώς και αυτοαξιολόγησης της διαδικασίας σχεδιασμού και υλοποίησης της
διδακτικής παρέμβασης
Ø
Ρόλος μαθητών
Οι μαθητές
Ø διευρευνούν, ανακαλύπτουν,
Ø καλλιεργούν πλήθος δεξιοτήτων και γραμματισμών,
Ø λειτουργούν ως ψηφιακά εγγράμματα υποκείμενα,
Ø συνεργάζονται, αυτενεργούν και εκφράζονται ποικιλοτρόπως.
Ρόλος Η/Υ
Ο Η/Υ χρησιμοποιείται ως:
Ø περιβάλλον εργασίας
Ø περιβάλλον συγγραφής
Ø περιβάλλον δημοσίευσης
Ø περιβάλλον επικοινωνίας
Καλλιεργούμενοι γραμματισμοί:
è Δεξιότητες πρακτικής γραμματισμού, εφόσον χρησιμοποιούνται προγράμματα
επεξεργασίας κειμένου
è Κριτικός γραμματισμός, εφόσον οι μαθητές καλούνται να συγκρίνουν πηγές, να
επισημάνουν, να αξιοποιήσουν την κατάλληλη πληροφορία και να εκφέρουν
προσωπική γνώμη υποστηρίζοντάς την με παραδείγματα.
è Ψηφιακός γραμματισμός -πολυγραμματισμοί, εφόσον οι μαθητές εξοικειώνονται με
τη χρήση και τις δυνατότητες των ΤΠΕ ως προς την ικανότητα κατανόησης και
χρήσης πολυτροπικών αναπαραστάσεων, την ικανότητα χρήσης ηλεκτρονικών
λεξικών και εγκυκλοπαιδειών, την ικανότητα μεταφόρτωσης και δημοσίευσης
αρχείων, τη δυνατότητα επεξεργασίας αρχείων ήχου και εικόνας.
10
11. Πορεία διδασκαλίας
1η ώρα: στο σχολικό εργαστήριο
Ø Εισαγωγή στη μέθοδο της ιστοεξερεύνησης
Ανακοινώνεται ότι για τις επόμενες 8 ώρες οι μαθητές θα ασχοληθούν με μια
ιστοεξερεύνηση στο μάθημα της λογοτεχνίας. Ο/η εκπαιδευτικός εξηγεί τι
περιλαμβάνει μία ιστοεξερεύνηση. (10 λεπτά)
Ø Χωρισμός σε ομάδες.
Ο χωρισμός στις απαιτούμενες ομάδες μπορεί να γίνει από τον/την εκπαιδευτικό
κατά τρόπο που σε κάθε μία από αυτές να συμμετέχουν άτομα διαφορετικής γνωστικής
επίδοσης και δεξιοτήτων ως προς την χρήση του Η/Υ (τουλάχιστον ένας μαθητής
εξοικειωμένος με τον Η/Υ σε κάθε ομάδα)
Ωστόσο, ενδεικτικά προτείνεται ο ακόλουθος τρόπος ο οποίος μπορεί να
λειτουργήσει και ως διέγερση της προσοχής των μαθητών και ως αφόρμηση
/προετοιμασία για τη συνέχεια. Συγκεκριμένα, προτείνεται να ετοιμαστούν 5 εικόνες,
σχετικές με το θέμα της κάθε ομάδας (αλλά όχι απαραίτητα φανερές, π.χ. μια
προσωπογραφία του Βιζυηνού, ένα χάρτης της ευρύτερης περιοχής, το σήμα της
αστυνομικής σειράς CSI, ένα απόσπασμα από μελέτη για τη γλώσσα του Βιζυηνού,
κ.ο.κ.) οι οποίες με τη σειρά τους να είναι κομμένες σε κομμάτια παζλ, τόσα όσα και τα
μέλη κάθε ομάδας. Στη συνέχεια τα κομμάτια ανακατεύονται και οι μαθητές καλούνται
α) να επιλέξουν τυχαία ένα κομμάτι β) να ψάξουν τα υπόλοιπα κομμάτια-μέλη της
ομάδας και γ) η κάθε ομάδα πια να συνθέσει την εικόνα –παζλ και να προβληματιστεί
για το ποιο μπορεί να είναι το θέμα της ιστοεξερεύνησης γενικότερα και ποια μπορεί να
είναι η αποστολή της ειδικότερα. (10 λεπτά)
Ø Ανακοίνωση του θέματος της ιστοεξερεύνησης-περιήγηση στην ειδικά
διαμορφωμένη ιστοσελίδα – εξοικείωση με το wiki
Ο/Η εκπαιδευτικός ανακοινώνει το θέμα της ιστοεξερεύνησης και καλεί τους μαθητές
να περιηγηθούν στην ειδικά διαμορφωμένη ιστοσελίδα του ιστοχώρου weebly.com:
www.csithrake.weebly.com.
11
12. Μαζί με τον/την εκπαιδευτικό (στην ολομέλεια, με τη χρήση βιντεοπροβολέα) οι
μαθητές περιηγούνται στις σελίδες της ιστοεξερεύνησης τις οποίες πρέπει να
χρησιμοποιήσουν για να βρουν την αποστολή τους, τις προτεινόμενες διευθύνσεις για
τη συλλογή του υλικού τους, τις οδηγίες για την σύνθεση τη παρουσίασής τους αλλά
επίσης και τα κριτήρια αξιολόγησης τους.
Στη συνέχεια, ανακοινώνεται ότι ως προτεινόμενος χώρος για τη συλλογή του υλικού,
την καταγραφή των απαντήσεων αλλά και την επικοινωνία με τα μέλη της ομάδας, την
τάξη και τον/την εκπαιδευτικό θα είναι ένα περιβάλλον wiki που έχει δημιουργηθεί από
τον/την εκπαιδευτικό στον ιστοχώρο www.wikispaces.com. Ο/Η εκπαιδευτικός εξηγεί τη
βασική λειτουργία του προγράμματος, εξηγεί ότι η πρόσβαση σε αυτή τη σελίδα μπορεί
να γίνει μόνο με κωδικούς βάσει συγκεκριμένης πρόσκλησης. Θα έχει φροντίσει να έχει
συγκεντρώσει τις διευθύνσεις του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου των μαθητών και να έχει
αποστείλει πρόσκληση από πριν, έτσι ώστε εκείνη τη στιγμή να δείξει στους μαθητές
πώς να την αποδεχτούν και να εγγραφούν στο wiki και στο υπόλοιπο της ώρας να
περιηγηθούν σε αυτό, να γνωρίσουν βασικές λειτουργίες του και να ακούσουν το πώς
θα το χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια της ιστοεξερεύνησης.
12
13. Τέλος, λόγω της φύσης της ιστοεξερεύνησης, ζητείται από κάθε ομάδα ως εργασία για
το σπίτι α) να περιηγηθεί στο www.csithrake.weebly.com και στο wiki και β) να
διαβάσουν το διήγημα (το οποίο υπάρχει και στους δυο αυτούς χώρους, «κομμένο» πριν
την αποκάλυψη του ενόχου).
2η-3η ώρα: στο σχολικό εργαστήριο
Συλλογή υλικού
Οι ομάδες ακολουθούν τις οδηγίες που δίνονται στη σελίδα τους στο weebly(οι οδηγίες
δίνονται και σε έντυπη μορφή), καταγράφουν σημειώσεις στη σελίδα τους στο wiki ή
αποθηκεύουν υλικό είτε στο wiki είτε σε ειδικό φάκελο στην επιφάνεια του Η/Υ αρχικά
(είτε σε κάποιο ηλεκτρονικό σύννεφο, είτε σε συσκευή αποθήκευσης στο τέλος του
διώρου)
Συγκεκριμένα,
η 1η ομάδα –Οι βιογράφοι: αναζητά πληροφορίες για τη βιογραφία, εργογραφία,
χαρακτηριστικά της τέχνης του Βιζυηνού και τα αυτοβιογραφικά στοιχεία του
διηγήματος. Ταυτόχρονα, ως προς τη λύση του μυστηρίου, οι μαθητές καλούνται να
προβληματιστούν για το πώς οι βασικοί άξονες του έργου του Βιζυηνού μπορούν να
δώσουν ενδείξεις για το ποιος μπορεί να είναι ο δολοφόνος. Τις υποψίες τους τις
ανακοινώνουν στην ομάδα των σεναριογράφων (με ανακοίνωση στη σελίδα των
δεύτερων ή πρόσκληση να επισκεφτούν τη δική τους σελίδα στο wiki).
η 2η ομάδα-Οι ιστορικοί: καταγράφει τις χωροχρονικές ενδείξεις του κειμένου,
εντάσσει το κείμενο χωρικά και χρονικά (χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικούς χάρτες και
χρονογραμμές) βρίσκοντας και το αντίστοιχο εικονιστικό υλικό, εντοπίζει τα στοιχεία
περιγραφής των προσώπων και συσχετίζει όλες αυτές τις πληροφορίες με τα
ηθογραφικά και ρεαλιστικά στοιχεία του διηγήματος. Ταυτόχρονα, ως προς τη λύση του
μυστηρίου, οι μαθητές καλούνται να εντοπίσουν τα στοιχεία εκείνα που συνθέτουν το
σκηνικό του φόνου (αναπαριστούν τη σκηνή του εγκλήματος) και το πώς αυτά μπορούν
να οδηγήσουν προς την ενοχοποίηση κάποιου προσώπου. Τις υποψίες τους τις
13
14. ανακοινώνουν στην ομάδα των σεναριογράφων (με ανακοίνωση στη σελίδα των
δεύτερων ή πρόσκληση να επισκεφτούν τη δική τους σελίδα στο wiki).
η 3η ομάδα- Οι ανακριτές: μελετά το κείμενο και καταγράφει τα γεγονότα με τη σειρά
που παρουσιάζονται και με τη σειρά που αφηγούνται. Επίσης, εντοπίζει και σχολιάζει
τους αφηγητές, την εστίαση, τις αφηγηματικές τεχνικές και το τι προσφέρουν αυτές οι
τεχνικές στο διήγημα. Ταυτόχρονα, ως προς τη λύση του μυστηρίου, οι μαθητές
καλούνται να εντοπίσουν στις αφηγήσεις-«ανακρίσεις» ενδείξεις για την ταυτότητα του
ενόχου. Τις υποψίες τους τις ανακοινώνουν στην ομάδα των σεναριογράφων (με
ανακοίνωση στη σελίδα των δεύτερων ή πρόσκληση να επισκεφτούν τη δική τους
σελίδα στο wiki).
14
15. η 4η ομάδα-Οι ψυχολόγοι: εντοπίζει και χαρακτηρίζει / ψυχογραφεί τα κύρια πρόσωπα
του διηγήματος, ελέγχει την αληθοφάνεια των χαρακτήρων και σχολιάζει τον τρόπο
που ο Βιζυηνός δημιουργεί τους ήρωές του. Μένει, επίσης, ιδιαίτερα στο χαρακτήρα της
μητέρας του αφηγητή, συγκρίνοντας τη στάση της προς τον άρρωστο Κιαμήλ με
αντίστοιχους λογοτεχνικούς ήρωες (τη μάνα από το μανιάτικο μοιρολόι «Κεσέμι» και
από το διήγημα του Παπαδιαμάντη «Στρίγγλα μάνα»). Ταυτόχρονα, ως προς τη λύση
του μυστηρίου, οι μαθητές καλούνται να εντοπίσουν κίνητρα και στοιχεία της
ψυχολογίας του δράστη αλλά και των υπόπτων που λειτουργούν ως ενδείξεις για την
ταυτότητα του δράστη. Τις υποψίες τους τις ανακοινώνουν στην ομάδα των
σεναριογράφων (με ανακοίνωση στη σελίδα των δεύτερων ή πρόσκληση να
επισκεφτούν τη δική τους σελίδα στο wiki).
η 5η ομάδα-Οι σεναριογράφοι: διαβάζει το διήγημα, χωρίζει σε πράξεις και σκηνές,
τιτλοφορεί κάθε σκηνή και αναρτά αυτή την δουλειά στη σελίδα της στο wiki, έτσι ώστε
να έχουν πρόσβαση όλες οι ομάδες για διευκόλυνση των δικών τους εργασιών. Επίσης,
εντοπίζει τις διαφορετικές γλωσσικές ποικιλίες του κειμένου, το πότε χρησιμοποιούνται
και τι προσφέρουν και χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικά λεξικά δημιουργεί ένα μικρό
γλωσσάρι (κατ’ αναλογία με το ανθολογούμενο σχολικό εγχειρίδιο). Σημειώνει ακόμη
κωμικά στοιχεία του διηγημάτος και σχολιάζει την παρουσία τους. Τέλος, ως προς τη
λύση του μυστηρίου, «ελέγχει» τις άλλες ομάδες και επισημαίνει τα κειμενικά στοιχεία
(προσημάνσεις, τραγική ειρωνεία) που στηρίζουν τη μία ή την άλλη εκδοχή για τον
ένοχο.
15
16. 4η-5η ώρα: Σχολικό εργαστήριο
Σύνθεση του υλικού, δημιουργία των παρουσιάσεων, χρήση των ιδιαίτερων εργαλείων
(εννοιολογικοί χάρτες, ηλεκτρονικοί χάρτες, χρονογραμμές).
6η ώρα: Σχολικό εργαστήριο
Παρουσίαση των ομαδικών εργασιών, αξιολόγηση. Εργασία για το σπίτι: η ανάγνωση
του υπόλοιπου διηγήματος (θα το βρουν ακολουθώντας τον υπερσύνδεσμο που υπάρχει
στη σελίδα « Η λύση του μυστηρίου» στο www. csithrake.weebly.com).
7η ώρα: Σχολικό εργαστήριο
Η λύση του μυστηρίου
Οι μαθητές γνωρίζοντας τη συνέχεια του διηγήματος σχολιάζουν αν η αποκάλυψη του
ενόχου ήταν αναμενόμενη και πειστική, αν το τέλος του διηγήματος είναι κλειστό ή
ανοιχτό και τι προσφέρει αυτό στο διήγημα. Τέλος, διαβάζουν δυο προτεινόμενα
κείμενα και συζητούν αν το διήγημα του Βιζυηνού πληροί τις προϋποθέσεις ενός καλού
μυστηρίου, μίας καλής αστυνομικής ιστορίας (το φύλλο εργασίας εδώ είναι κοινό για
16
17. όλες τις ομάδες). Καταγράφουν τις απαντήσεις τους, ατομικά πλέον (ως εργασία για το
σπίτι), σε ένα αρχείο επεξεργασίας κειμένου (το οποίο μετά θα πρέπει να
μεταφορτώσουν στο wiki). Οι ομάδες σκέφτονται πώς θα μπορούσε να είναι το τελικό
προϊόν- ηλεκτρονική αφίσα ή κάποιας μορφής τρέιλερ για το επεισόδιο της αστυνομικής
σειράς CSI: Θράκη (ενδεικτικές προτάσεις υπάρχουν ανηρτημένες στην οικεία σελίδα).
8η ώρα: Σχολικό εργαστήριο
Αξιοποιώντας υλικό από τις προηγούμενες παρουσιάσεις, ή ό,τι άλλο νομίζουν, οι
μαθητές συνθέτουν το τελικό προϊόν.
Αξιολόγηση
Οι μαθητές ενθαρρύνονται ήδη από την αρχή, από την πρώτη περιήγηση στο
χώρο της ιστοεξερεύνησης να επισκεφτούν τη σελίδα «Αξιολόγηση» και να δουν με
προσοχή τα φύλλα-ερωτηματολόγια αξιολόγησης που βρίσκονται ενσωματωμένα εκεί
και τα οποία θα κληθούν να συμπληρώσουν μετά τις παρουσιάσεις των ομαδικών
εργασιών τους. Έτσι, γνωρίζουν από την αρχή τα κριτήρια αξιολόγησής τους (ατομικά
και ομαδικά) ώστε να εργάζονται συνειδητά και να στοχεύουν στα απαιτούμενα
στοιχεία.
Η αξιολόγηση εστιάζει:
✓ στην συνέπεια,
✓ στην εργασία στο πλαίσιο της ομάδας και της ολομέλειας,
✓ στην επιτυχή ως προς το περιεχόμενο, μορφή και παρουσίαση σύνθεση της
εργασίας,
✓ στην επιτυχή, ως προς το αποτέλεσμα, λύση του μυστηρίου.
Υπάρχουν τρία φύλλα αξιολόγησης:
1. ατομική αυτο-αξιολόγηση,
https://docs.google.com/forms/d/1FlyQUl2AnoJ07F9BGlmPdFDIBQnkTLbms_P8e5KVmZc/
viewform
17
18. 2. ομαδική αυτο-αξιολόγηση,
https://docs.google.com/forms/d/1Gazb7GxfZ1NqQSq4rfsAVUgmTnZrkzTp6qnYjT8uolE/vi
ewform
3.ομαδική ετερο-αξιολόγηση
https://docs.google.com/forms/d/1N2ubSoywm6ylL6Vt8zCooi9eMmq9wcPNmT5MvkX21I/viewform
Τα φύλλα αξιολόγησης είναι κατασκευασμένα στα Έγγραφα Google: Φόρμες
από τον/την εκπαιδευτικό και ενσωματωμένα στο
www.csithrake.weebly.com >
Αξιολόγηση, έτσι ώστε με τη συμπλήρωση των ερωτηματολογίων και την υποβολή τους,
να αποθηκεύονται οι απαντήσεις των μαθητών (ταξινομημένες ανά απάντηση) για να
18
19. λειτουργήσουν ως επιπλέον ανατροφοδότηση για τον σχεδιασμό του μαθήματος και
την χρήση των ΤΠΕ στη διδασκαλία της λογοτεχνίας και άλλων γνωστικών
αντικειμένων. Για το σκοπό αυτό, εξάλλου, ζητείται η προσωπική εκτίμηση για την
ιστοεξερεύνηση και την όλη διαδικασία (βλ. ερώτηση 8 στην ατομική αυτοαξιολόγηση
και 11 στην ομαδική)
Κριτική
Η ιστοεξερεύνηση–εφαρμογή του σεναρίου υπήρξε, σε γενικές γραμμές
επιτυχημένη. Ο Γ. Βιζυηνός είναι ένας συγγραφέας σχεδόν άγνωστος για τους μαθητές,
οπότε λειτούργησε πολύ καλά ο χωρισμός σε ομάδες με τη βοήθεια puzzle και ως
αφόρμηση-διέγερση του ενδιαφέροντος και ως εισαγωγή στην εξιχνίαση του μυστηρίου.
19
20. Οι μαθητές βρήκαν πολύ ενδιαφέρον το περιβάλλον της ιστοεξερεύνησης και τους
άρεσε η ιδέα του wiki. Οι ίδιοι ήταν αρκετά-πολύ εξοικειωμένοι με τους υπολογιστές
γι’αυτό δεν είχαν πρόβλημα στην περιήγηση στους δύο αυτούς ιστοχώρους ή σε άλλες
ιστοσελίδες. Πρόβλημα, ωστόσο, δημιουργήθηκε και χάθηκε αρκετός χρόνος γιατί σε
κάποιους μαθητές η πρόσκληση για το wiki δεν έφτασε ταυτόχρονα με τους υπόλοιπους
συμμαθητές τους (αν και είχε αποσταλεί από κοινού) ή δεν έφτασε καθόλου, οπότε
κάποιοι δε μπόρεσαν να εγγραφούν. Δεν καταφέραμε, ομολογουμένως, να βρούμε την
αιτία του προβλήματος και χάσαμε χρόνο να ξαναστέλνουμε την πρόσκληση, όταν
όμως είδαμε ότι δε μπορούσαμε να κάνουμε κάτι γι’αυτό, τότε οι μαθητές μοιράζονταν
το wiki με κάποιον άλλο συμμαθητή τους (έτσι κι αλλιώς στο εργαστήριο δεν υπήρχε
ιδιαίτερο πρόβλημα γιατί σε κάθε ομάδα οπωσδήποτε θα υπήρχαν 1-2 που είχαν
πρόσβαση στο wiki) και για τυχόν συμπληρώσεις, συνεννοήσεις ή συνέχεια εργασιών
στο σπίτι, δουλεύανε είτε στα έγγραφα google (με πρότασή μου) είτε μέσω λογαριασμού
στο facebook (πρωτοβουλία των μαθητών).
Η ιδέα της εξιχνίασης του μυστηρίου – ανάληψης ρόλου ντετέκτιβ άρεσε στους
μαθητές και, παρά τη δυσκολία της γλώσσας, τους έκανε να μελετήσουν προσεκτικά το
διήγημα. Επειδή η τηλεοπτική σειρά CSI είναι γνωστή και αρκετά δημοφιλής στους
μαθητές, χάρηκαν που είχαν την ευκαιρία να δοκιμάσουν κάτι παρόμοιο.
Στη συλλογή του υλικού τα βήματα κατηύθυναν καλά τους μαθητές, ωστόσο το
δίκτυο στο σχολικό εργαστήριο ήταν σχετικά αργό ή «κολλούσε», οπότε κάποιοι
αναγκάστηκαν να δουλέψουν σπίτι τους-δεν δυσανασχέτησαν όμως, το έκαναν όπως
θα το έκαναν και για το «κλασσικό» μάθημα. Παρομοίως, υπήρξαν πολύ μεγάλες
δυσκολίες στις οδηγίες για τα διάφορα λογισμικά (εννοιολογικοί χάρτες, χρονογραμμή,
δημιουργία κόμικς κλπ) γιατί τις περισσότερες φορές ήταν εξαιρετικά αργή η ταχύτητα
σύνδεσης. Αυτό ξεπεράστηκε με προφορικές οδηγίες ...στον πίνακα και χάρη στη
μεγάλη εξοικείωση των παιδιών με τους υπολογιστές.
Η χρήση των εργαλείων αυτών, πάντως, ήταν κάτι που εντυπωσίασε τα παιδιά
και λειτούργησε ως επιπλέον κίνητρο να ασχοληθούν με το διήγημα.
Οι επιμέρους ομάδες ερεύνησαν το υλικό τους και ανταποκρίθηκαν στους γνωστικούς
στόχους ικανοποιητικά-πολύ ικανοποιητικά, επιλύοντας ταυτόχρονα το μυστήριο μέσα
από τις ενδείξεις του κειμένου. Η συνεργασία μετάξύ των ομάδων δεν παρουσίασε
ιδιαίτερα προβλήματα αν και ήταν εμφανές ότι σε κάποιες ομάδες κάποιοι μαθητές δε
δουλέψαν όπως θα έπρεπε και τη δουλειά τους την επωμίστηκαν τα υπόλοιπα μέλη. Οι
περισσότερες παρουσιάσεις επίσης, ήταν ιδιαίτερα φροντισμένες και κάποιες εξαιρετικά
εύστοχες και δημιουργικές. Ανακάλυψαν τις παρουσιάσεις των Εγγράφων google,
έφτιαξαν
χρονογραμμή
αξιοποιώντας
το
λογισμικό
www.myhistro.com
http://www.myhistro.com/story/%CE%B7-%CE%B6%CF%89%CE%AE%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%B2%CE%B9%CE%B6%CF%85%CE%B7%CE%BD%CE%BF%CF%8D/87215),
εννοιολογικό χάρτη με το www.text2mindmap.com, κόμικς αξιοποιώντας το λογισμικό
20
21. www.storyboardthat.com,
Kάποιες ομάδες δημοσίευσαν τις εργασίες τους είτε στο
www.youtube.com
(http://www.youtube.com/watch?v=j61LiUPlFhU)
είτε
στο
www.slideshare.net:
http://www.slideshare.net/markygr/o-1-parousiash,
http://www.slideshare.net/fullscreen/EleniDimou97/ss-27889731/2,
(περισσότερα δείγματα εργασίων στο επισυναπτόμενο αρχείο)
Παρομοίως, οι ιδέες των μαθητών για το τρέιλερ/αφίσα ήταν δημιουργικές και
πρωτότυπες: Για παράδειγμα, μαθήτρια από την ομάδα των ψυχολόγων του ενός
τμήματος, για να φτιάξει το ψυχολογικό προφίλ του υπόπτου, με δική της πρωτοβουλία,
περιηγήθηκε στην ιστοσελίδα του FBI και American Psychological Assosiation για να δει
σχετικά έγγραφα και χρησιμοποίησε στην αναφορά της όρους καθαρά
«επαγγελματικούς»:
21
22. Συμπερασματικά, τόσο οι παιδαγωγικοί όσο και οι σχετικοί με τις νέες
τεχνολογίες στόχοι επιτεύχθηκαν σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Ωστόσο, οι ίδιοι επισημαίνουν ότι αν και τους άρεσε η όλη ιδέα (παρά τις
απαιτήσεις της), η δουλειά σε ομάδες και η διαδικασία, θα ήθελαν να είχαν περισσότερο
χρόνο για να ευχαριστηθούν το τελευταίο, δημιουργικό κομμάτι (της δημιουργίας
αφίσας ή τρέιλερ), το οποίο δε μπόρεσε να ολοκληρωθεί την 8η ώρα και ζήτησαν να το
επεξεργαστούν αργότερα στο σπίτι τους. Η άδεια τους δόθηκε, βέβαια, γιατί σκοπός πια
ήταν να εκφραστούν καλλιτεχνικά και δημιουργικά με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη
ελευθερία έτσι ώστε να απολαύσουν τη διαδικασία και αυτό να λειτουργήσει ως κίνητρο
για
περαιτέρω
φιλαναγνωσία
και
συμμετοχή
σε
παρόμοιες
δραστηριότητες.
22
23. Επέκταση-άλλες εκδοχές
Το τελικό παραγόμενο προϊόν θα μπορούσε να πάρει τη μορφή της συγγραφής
από τους μαθητές ενός άλλου τέλους για το διήγημα, ή της αφήγησης της ιστορίας από
τη σκοπιά του ενόχου Κιαμήλ, ή της δημιουργίας ενός ολοκληρωμένου
σεναρίου/θεατρικού έργου.
Επειδή κάτι τέτοιο απαιτεί, βέβαια, πολύ χρόνο, θα ήταν προτιμότερο το σενάριο
να πάρει τη μορφή Ερευνητικής Εργασίας, όπου με γενικότερο τίτλο (π.χ. CSI: Ειδική
ομάδα έρευνας της ...Χ... τάξης/τμήματος) θα «ανατέμνονταν» με παρόμοιο τρόπο
διάφορα λογοτεχνικά έργα μυστηρίου/αστυνομικά πεζογραφήματα, ελληνικά ή και
ξένα, σύγχρονα ή /και παλαιότερα, λογοτεχνικά ή/και παραλογοτεχνικά. Οι μαθητές
έτσι θα έρχονταν σε επαφή με πλήθος κειμένων τα οποία παρουσιάζουν ενδιαφέρον
για την ηλικία τους, θα γνωρίζαν διαφόρους συγγραφείς και θα έρχονταν σε επαφή με
τη ξένη λογοτεχνία (ἰσως και στο πρωτότυπο, ώστε να υπάρξει και διαθεματικότητα).
Στην περίπτωση μάλιστα γνωστών έργων μυστηρίου όπως π.χ. του Connan Doyle ή της
Agatha Christie οι μαθητές θα είχαν την ευκαρία να προβληματιστούν για τη
λογοτεχνικότητα ή μη ενός κειμένου και τελικά, μέσα από τη σύγκριση, να
διαπιστώσουν τα στοιχεία που ξεχωρίζουν το λογοτεχνικό έργο από ένα μηλογοτεχνικό.
Ως τελικό προϊόν θα μπορούσε να είναι σε αυτή την περίπτωση η επιλογή ενός
λογοτεχνικού έργου προς δραματοποίηση από τους ίδιους τους μαθητές (από τη
συγγραφή του σεναρίου ως τη σκηνοθεσία και την υποκριτική) ή ακόμη και η συγγραφή
πρωτότυπου αστυνομικού διηγήματος.
23
24. Βιβλιογραφία-Δικτυογραφία
Αποστολίδου Βενετία & Ελένη Χοντολίδου (1999). Λογοτεχνία και Εκπαίδευση, Αθήνα:
Δαρδανός.
Αποστολίδου Βενετία, Καπλάνη Βικτωρία & Ελένη Χοντολίδου (2004). Διαβάζοντας
λογοτεχνία στο σχολείο…, Αθήνα: Δαρδανός.
Αβούρης, Νίκος (2000). Εισαγωγή στην επικοινωνία Ανθρώπου-Υπολογιστή, Αθήνα:
Δίαυλος.
Βακαλούδη, Αναστασία (2003). Διδάσκοντας και Μαθαίνοντας με τις Νέες Τεχνολογίες.
Θεωρία και Πράξη, Αθήνα: Πατάκη.
Βοσνιάδου, Στέλλα (2006). Παιδιά, σχολεία και υπολογιστές, Αθήνα: Gutenberg
Καρτσάκης,
Αντ,
Η
διδασκαλία
ολόκληρου
λογοτεχνικού
έργου,
http://www.gspanos.gr/uploads/articles/Didaskalia_se_taksis_anagnostika_anomiogenis.pdf
Κουτσογιάννης, Δημήτρης (2001). Πληροφορική-Επικοινωνιακή Τεχνολογία και Γλωσσική
Αγωγή: Η Διεθνής Εμπειρία, Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ.
Ματσαγγούρας, Γ.Η. (2001). Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση, Αθήνα:
Γρηγόρης.
Νικολαΐδου Σοφία & Τερέζα Γιακουμάτου (2001). Διαδίκτυο και Διδασκαλία, Αθήνα:
Κέδρος.
Ράπτης Αριστοτέλης & Ράπτη Αθανασία (1999). Πληροφορική και Εκπαίδευση, Αθήνα:
Έκδοση συγγραφέων.
Σολομωνίδου, Χριστίνα (2001). Σύγχρονη Εκπαιδευτική Τεχνολογία: Υπολογιστές και
μάθηση στην Κοινωνία της Γνώσης, Θεσσαλονίκη: Κώδικας.
Σπανός, Γ. , Η αισθητική της πρόσσληψης στη διδασκαλία της λογοτεχνίας, Θεωρία και
πράξη,
http://www.gspanos.gr/uploads/articles/Didaskalia_se_taksis_anagnostika_anomiogenis.pdf
Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης
Επιμόρφωσης, Τεύχος 3: Κλάδος ΠΕ02, Πάτρα, Απρίλιος 2008
Οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο Γενικό Λύκειο, σχ. έτος 20092010, ΥΠΕΠΘ/Π.Ι., ΟΕΔΒ, Αθήνα
Πρόγραμμα Σπουδών των Α’, Β’, Γ’ τάξεων του Ενιαίου Λυκείου, ΥΠΕΠΘ/Δνση Σπουδών
Δ/θμιας Εκπ/σης/τ. Α’/8212/Γ2/28.1.2002
24
25. Υλικό χωρισμού της τἀξης σε ομάδες (εικόνες-παζλ)
Ο χωρισμός στις απαιτούμενες ομάδες μπορεί να γίνει από τον/την εκπαιδευτικό
κατά τρόπο που σε κάθε μία από αυτές να συμμετέχουν άτομα διαφορετικής γνωστικής
επίδοσης και δεξιοτήτων ως προς την χρήση του Η/Υ (τουλάχιστον ένας μαθητής
εξοικειωμένος με τον Η/Υ σε κάθε ομάδα)
Ωστόσο, ενδεικτικά προτείνεται ο ακόλουθος τρόπος ο οποίος μπορεί να
λειτουργήσει και ως διέγερση της προσοχής των μαθητών και ως αφόρμηση
/προετοιμασία για τη συνέχεια. Συγκεκριμένα, προτείνεται να ετοιμαστούν 5 εικόνες,
σχετικές με το θέμα της κάθε ομάδας (αλλά όχι απαραίτητα φανερές, π.χ. μια
προσωπογραφία του Βιζυηνού, ένα χάρτης της ευρύτερης περιοχής, το σήμα της
αστυνομικής σειράς CSI, ένα απόσπασμα από μελέτη για τη γλώσσα του Βιζυηνού,
κ.ο.κ.) οι οποίες με τη σειρά τους να είναι κομμένες σε κομμάτια παζλ, τόσα όσα και τα
μέλη κάθε ομάδας. Στη συνέχεια τα κομμάτια ανακατεύονται και οι μαθητές καλούνται
α) να επιλέξουν τυχαία ένα κομμάτι β) να ψάξουν τα υπόλοιπα κομμάτια-μέλη της
ομάδας και γ) η κάθε ομάδα πια να συνθέσει την εικόνα –παζλ και να προβληματιστεί
για το ποιο μπορεί να είναι το θέμα της ιστοεξερεύνησης γενικότερα και ποια μπορεί να
είναι η αποστολή της ειδικότερα. (10 λεπτά)
1. Εικόνα για βιογράφους
25
27. 4. Εικόνα για ψυχολόγους
5. Εικόνα για σεναριογράφους
27
28. Φύλλο εργασίας 1
Ομάδα 1η: Οι βιογράφοι: Ο δημιουργός του μυστηρίου - Το μυστήριο του
δημιουργού
Κάθε αστυνομικό μυστήριο (λογοτεχνικό) ξεκινά, πρώτα από όλα, στη σκέψη του
δημιουργού του.
Γεώργιος Βιζυηνός ο συγγραφέας, λοιπόν. Αν και τα βιογραφικά του στοιχεία είναι
ευρέως γνωστά, θα διαπιστώσετε ότι και η ζωή του έκρυβε πολλές αντιφατικές και
μυστηριώδεις πλευρές.
Αποστολή σας, λοιπόν, είναι να ενημερώσετε τις υπόλοιπες ομάδες για τον
συγγραφέα.
Τα βήματα που θα ακολουθήσετε είναι:
Συλλογή του υλικού:
1. Αναζητήστε πληροφορίες (κρατώντας σημειώσεις για ό,τι σας έκανε εντύπωση ή ό,τι
θεωρείτε σημαντικό) για τον Βιζυηνό στην ιστοσελίδα του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου,
του Πολιτιστικού Θησαυρού της Ελληνικής Γλώσσας ή στο αντίστοιχο λήμμα της
Βικιπαίδειας. (Τις σημειώσεις μπορείτε να τις κρατήσετε στη σελίδα σας στο wiki της
τάξης)
2. Εντοπίστε στις ψηφιοποιημένες εκδόσεις των φιλολογικών περιοδικών του 19ου αι.
του Α.Π.Θ. και πιο συγκεκριμένα στο περιοδικό Εστία (>Ψηφιοποιημένες εκδόσεις...
ΑΠΘ>Εστία>Περιεχόμενα>Αναζήτηση: Συγγραφέας), τα αποτελέσματα για την
αναζήτηση στο λήμμα «Βιζυηνός». Τι συμπεράσματα βγάζετε για τον τρόπο
δημοσίευσης των ποιημάτων και των διηγημάτων του; Απαντήστε στη σελίδα σας
στο wiki.
3. Διαβάστε εδώ τις περιλήψεις των διηγημάτων του Βιζυηνού. Υπάρχει κάποιο κοινό
θεματικό στοιχείο σε αυτά. Να το εντοπίσετε και να το καταγράψετε στη σελίδα σας
στο wiki.
4. Περιηγηθείτε στο Σπουδαστήριο του Νέου Ελληνισμού (>Ανθολόγιο Λογοτεχνίας >
Γ. Βιζυηνός) και διαβάστε 1-2 από τα ανθολογημένα ποιήματα ή τα αποσπάσματα
των διηγημάτων του Βιζυηνού*, έτσι ώστε να έχετε μία καλύτερη εικόνα του έργου
του. Αν υπάρχει κάτι που σας εντυπωσίασε μη ξεχάσετε να το αναφέρετε στη σελίδα
σας στο wiki.
5. Στις προηγούμενες περιηγήσεις σας στους παραπάνω ιστοχώρους ίσως βρήκατε
εικονιστικό υλικό που θα θέλατε να αξιοποιήσετε για την παρουσίασή σας.
Παρομοίως, μπορείτε να αναζητήσετε υλικό στο διαδίκτυο (Google: εικόνες,
αναζήτηση πληκτρολογώντας Βιζυηνός). Ανοίξτε ένα φάκελο στην επιφάνεια
εργασίας του υπολογιστή για να αποθηκεύσετε το υλικό αυτό. Εναλλακτικά,
μπορείτε να αποθηκεύσετε υλικό στη σελίδα σας στο wiki (Οδηγίες θα βρείτε στη
σελίδα "Οδηγίες")
6. Διαβάστε το διήγημα και αναζητήστε σε αυτό αυτοβιογραφικά στοιχεία.
Καταγράψτε τα στη σελίδα σας στο wiki.
28
29. 7. Συζητήστε ποιο είναι το κοινό θεματικό στοιχείο των διηγημάτων του Βιζυηνού. Σε
ποιες υποψίες σας βάζει αυτό ως προς την ταυτότητα του ενόχου; Να γράψετε ένα
σύντομο κείμενο με τις υποψίες και τα επιχειρήματά σας και να το στείλετε (ή
να το αναρτήσετε στη σελίδα τους) στην ομάδα των σεναριογράφων.
Σύνθεση του υλικού –παρουσίαση
è Να ετοιμάσετε για τους συμμαθητές σας μία παρουσίαση (σε πρόγραμμα
παρουσίασης Power Point ή Google Docs: Παρουσίαση ή Prezi) 5΄-10΄ όπου
α) θα παρουσιάζετε σε χρονογραμμή (αξιοποιώντας ενδεχομένως τα λογισμικά
www.myhistro.com www.dipity.com, ή http://timerime.com) τα βασικότερα σημεία της
ζωής του Βιζυηνού.
Ακόμη,
β) να αναφερθείτε σύντομα στο έργο γ) την προσωπικότητά του και
δ) θα αναφέρετε τα αυτοβιογραφικά στοιχεία που απαντώνται στο διήγημα που
μελετάμε (με έμφαση στο ανθολογούμενο στο σχολικό εγχειρίδιο απόσπασμα).
ε) να ενσωματώσετε φωτογραφίες του ίδιου ή των εξώφυλλων των βιβλίων του ή
κάποιο μελοποιημένο ποίημα, αν επιθυμείτε**, ή κάποιο σχόλιό σας ή ο,τιδήποτε
θεωρήσετε εσείς ως κατάλληλο και ενδιαφέρον.
και, βέβαια, ως προς τη λύση του μυστηρίου, θα αναφέρετε το δικό σας μερίδιο:
στ) Ποιο είναι το κοινό θεματικό στοιχείο των διηγημάτων του Βιζυηνού; Σε ποιες
υποψίες σας βάζει αυτό ως προς την ταυτότητα του ενόχου;
Μετά την παρουσίαση στην ολομέλεια η εργασία σας θα αναρτηθεί στο wiki της τάξης
σας!
Προσοχή! Η παρουσίαση πρέπει να έχει το στίγμα της ομάδας, να τονίζει αυτά που
εντυπωσίασαν την ομάδα και ...να καταδεικνύει τον δημιουργό του μυστηρίου και το
μυστήριο του δημιουργού!
Να έχετε πάντα στο νου σας την τελική ομαδική σας αποστολή, τη δημιουργία αφίσας
για το αντίστοιχο επεισόδιο. Γι' αυτό, ό,τι ενδιαφέρον και εντυπωσιακό βρίσκετε που θα
μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στο τέλος, μην ξεχνάτε να το σημειώνετε ή να το
αποθηκεύετε στη σελίδα σας στο wiki για μελλοντική χρήση
Ενδεικτικά: Να φανταστείτε ότι παίρνετε συνέντευξη από τον Βιζυηνό για να
"προωθήσετε" τη σειρά. Φανταστείτε τις ερωτήσεις και τις "απαντήσεις" του
συγγραφέα. Γράψτε το διάλογο ή, αν θέλετε, αναπαραστήστε τη συνέντευξη (κάποιος
από την ομάδα να υποδυθεί τον Βιζυηνό και κάποιος τον δημοσιογράφο),
βιντεοσκοπήστε την και παρουσιάστε την κάνοντας χρήση του movie maker.
29
30. Επιπλέον, ως επέκταση και περαιτέρω προβληματισμό, για μια πιο σφαιρική εικόνα της ζωής
του Βιζυηνού,
•
•
•
•
•
•
•
Διαβάστε (κρατώντας πάντα σημειώσεις) ένα ενδιαφέρον άρθρο του Ν. Δήμου για τη
«Φιλοσοφική μελαγχολία» του Βιζυηνού
Διαβάστε (κρατώντας πάντα σημειώσεις) μια βιβλιοπαρουσίαση της παδαγωγικής μελέτης
του Βιζυηνού.
Ποιες πτυχές του χαρακτήρα του Βιζυηνού αποκαλύπτουν αυτά τα δύο κείμενα; Συμφωνούν
με την εικόνα που είχατε σχηματίσει για την προσωπικότητά του; Συζητήστε μεταξύ σας
αυτά τα ερωτἠματα και προσθέστε στην παρουσίασή σας, αν επιθυμείτε, τα συμπεράσματά
σας)
Ξεφυλλίστε ακόμη το αφιέρωμα του περιοδικού Νέα Εστία στον Βιζυηνό
(http://www.ekebi.gr/magazines/flipbook/showissue.asp?file=169497&code=7257)
Ακόμη, ως επέκταση,
Αναζητήστε στο www.youtube.com (πληκτρολογώντας «Βιζυηνός») μελοποιημένα
ποιήματα του λογοτέχνη. Υπήρχαν κάποια που σας ήταν γνωστά; Κάποια που σας άρεσαν;
Μπορείτε ακόμη στον ίδιο χώρο να βρείτε και
αποσπάσματα από θεατρικές παραστάσεις/ ταινίες/τηλεοπτικές σειρές βασισμένες σε έργα
του Βιζυηνού.
**Αν θέλετε, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κάποια αποσπάσματα από τα βίντεο ή τα
τραγούδια για την παρουσίασή σας. Σε αυτή την περίπτωση θα χρειαστεί να δουλέψετε με
το moviemaker ή με όποια άλλη αντίστοιχη εφαρμογή είστε εξοικειωμένοι (διαφορετικά, θα
μου ζητήσετε αναλυτικές οδηγίες και θα σας κατευθύνω)
30
31. Φύλλο εργασίας 2
2η ομάδα: Οι ιστορικοί: Ο χώρος και ο χρόνος του μυστηρίου
Το έγκλημα έγινε πολύ καιρό πριν και σε μέρος άγνωστο σε μας.
Η αποστολή της ομάδας σας είναι να φωτίσει τον χώρο και το χρόνο του
μυστηρίου, να ορίσει, κατά κάποιο τρόπο το σκηνικό του μυστηρίου.
Τα βήματα που θα ακολουθήσετε είναι:
Συλλογή του υλικού
1. Διαβάστε το διήγημα και καταγράψτε στη σελίδα σας στο wiki της τάξης όσες
πληροφορίες μας δίνει α) για τον τόπο (τοπωνύμια, περιγραφές) β) τον χρόνο του
διηγήματος
2. και γ) την περιγραφή, τις ασχολίες, και τα έθιμα των προσώπων.
3. Να αναζητήσετε στην ιστοσελίδα του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης (>Τοπωνύμια,
Ιστορικά γεγονότα) και του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού του Παραρτήματος
Θράκης του Ινστιτούτου Επεξεργασίας Λόγου (>Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός>
Ιστορία και Πολιτισμός> Εικονογραφικά Δεδομένα και >Θρακικός Ηλεκτρονικός
Θησαυρός> Ιστορία και Πολιτισμός>Ιστορία ανά περιοχή>Ανδριανουπόλεως
Βιλαέτιον) πληροφορίες ή/και φωτογραφικό υλικό για την Βιζύη, τα ιστορικά
γεγονότα της εποχής και τις ασχολίες των κατοίκων της περιοχής (που να
ανταποκρίνονται στην εποχή που εκτυλίσσεται το διήγημα)*.
4. Ανοίξτε ένα φάκελο στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας και αντιγράψετε
το εικονιστικό υλικό που θεωρείτε χρήσιμο. Εναλλακτικά, μπορείτε να
αποθηκεύσετε υλικό στην σελίδα σας στο wiki. (Οδηγίες θα βρείτε στη σελίδα
"Οδηγίες").
5. Aνοίξτε το google maps>τα μέρη μου>δημιουργία χάρτη> άνοιγμα νέου χάρτη και
πληκτολογήστε Vize, Turkey. Όταν ανοίξει ο χάρτης, αναζητήστε και επισημάνετε
σε αυτόν(με τον marker/δείκτη) τις κυριότερες τοποθεσίες που αναφέρονται στο
διήγημα. Στο εικονίδιο που σας ανοίγεται και στον χώρο της περιγραφής να
προσθέσετε λίγες πληροφορίες για τα μέρη αυτά (για την εποχή την οποία γράφηκε
το διήγημα) ή να παραπέμψετε σε κάποιες σχετικές ιστοσελίδες (επικολλώντας την
αντίστοιχη διεύθυνση). Κατόπιν, να κοινοποιήσετε τον χάρτη στις άλλες ομάδες
(κοινοποίηση) ή να τον ενσωματώσετε στη σελίδα σας στο wiki. (Οδηγίες θα βρείτε
στη σελίδα "Οδηγίες")
6. Το διήγημα θεωρείται ηθογραφικό και ρεαλιστικό. Ποια στοιχεία του κειμένου που
έχετε ήδη συλλέξει επιβεβαιώνουν τον χαρακτηρισμό αυτό; Να απαντήσετε στην
σελίδα σας στο wiki της τάξης.
Τέλος,
7. Συζητήστε μεταξύ σας για τις ιδαίτερες συνθήκες υπό τις οποίες έγινε το έγκλημα.
Σε ποια κατεύθυνση σας οδηγούν ως προς την ταυτότητα του δράστη; Να γράψετε
ένα σύντομο κείμενο με τις υποψίες και τα επιχειρήματά σας και να το στείλετε
(ή να το αναρτήσετε στη σελίδα τους) στην ομάδα των σεναριογράφων.
31
32. Σύνθεση του υλικού-παρουσίαση
•
Να ετοιμάσετε για τους συμμαθητές σας μία παρουσίαση (σε πρόγραμμα
παρουσίασης Power Point ή Έγγραφα Google: Παρουσίαση ή Prezi) 5΄-10΄ για να
τους ενημερώσετε για το σκηνικό του διηγήματος. Πιο συγκεκριμένα,
α) θα παρουσιάζετε σε χρονογραμμή (αξιοποιώντας, αν θέλετε, κάποιο από τα
λογισμικά www.myhistro.com www.dipity.com, ή http://timerime.com) το ιστορικό
πλαίσιο του διηγήματος
β) θα έχετε ενσωματώσει χάρτη της περιοχής με υπερσυνδέσεις (πληροφορίες κ’
φωτογραφικό υλικό) για τον χώρο του διηγήματος
γ) θα αναφερθείτε στα χαρακτηριστικά του ηθογραφικού διηγήματος και θα αναφέρετε
αντίστοιχα στοιχεία που εντοπίζουμε στο διήγημα (με έμφαση στο ανθολογούμενο στο
σχολικό εγχειρίδιο απόσπασμα)
δ) θα επιλέξετε 2-4 φωτογραφίες ή πίνακες ζωγραφικής ως συνοδευτικό υλικό του
κειμένου και θα τις ενσωματώσετε στην παρουσίασή σας δίνοντάς τους λεζάντες.
και, βέβαια, ως προς τη λύση του μυστηρίου, θα αναφέρετε το δικό σας μερίδιο:
ε)Πού, πότε και πώς έγινε το έγκλημα; Πώς οι συνθήκες αυτές "φωτογραφίζουν" τον
ένοχο;
Μετά την παρουσίαση στην ολομέλεια η εργασία σας θα αναρτηθεί στο wiki της τάξης
σας!
Προσοχή! Η παρουσίαση πρέπει να έχει το στίγμα της ομάδας, να τονίζει αυτά που
εντυπωσίασαν την ομάδα και ...να καταδεικνύει τον χώρο, τον χρόνο και το σκηνικό του
μυστηρίου!
Να έχετε πάντα στο νου σας την τελική ομαδική σας αποστολή, τη δημιουργία αφίσας
για το αντίστοιχο επεισόδιο. Γι' αυτό, ό,τι ενδιαφέρον και εντυπωσιακό βρίσκετε που θα
μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στο τέλος, μην ξεχνάτε να το σημειώνετε κάπου για
μελλοντική χρήση
Ενδεικτικά: Μπορείτε να αναπαραστήσετε τη σκηνή του φόνου και να την
επεξεργαστείτε με moviemaker, ή να φτιάξετε μια μικρή ιστορία comics βασισμένη σε
αυτή.
*Χρήσιμο υλικό επίσης μπορείτε να βρείτε στις ιστοσελίδες:
http://www.ceti.gr/kivotos/index2.html: Κιβωτός Κειμηλίων Προσφύγων
32
33. http://users.sch.gr/deshourmou/index.htm
(>Η
ζωή
στην
Ανατολική
Θράκη)
http://www.dainst.org/en/project/vize?ft=all
http://syllogosdasoxwriou.wordpress.com/2011/12/04/%CE%B2%CE%B9%CE%B6%CF%85%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%85-1886/ )
**Για την ηθογραφία και το ρεαλισμό έχουμε ήδη συζητήσει στην εισαγωγή του σχολικού
εγχειριδίου. Ωστόσο, περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στα λήμματα του Λεξικού
των Λογοτεχνικών Όρων ή και της Βικιπαιδείας . Χρήσιμες θα μπορούσαν να σας φανούν
ακόμη οι διευθύνσεις:
http://www.slideshare.net/atwinklestar/ss-14451722
http://www.scribd.com/doc/21743524/%CE%97%CE%B7%CE%B8%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1
http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=361
http://www.ekebi.gr/magazines/flipbook/showissue.asp?file=169497&code=7257
Εδώ θα βρείτε επιπλέον πληροφορίες για το ηθογραφικό διήγημα αλλά και σχετικούς πίνακες
ζωγραφικής που θα μπορούσατε να ενσωματώσετε στην παρουσίασή σας)
33
34. Φύλλο εργασίας 3
3η ομάδα: Οι ανακριτές: το μυστήριο του μυστηρίου
Βασικό συστατικό κάθε αστυνομικής έρευνας που σέβεται τον εαυτό της είναι η
συγκέντρωση των καταθέσεων, η ανάκριση των μαρτύρων, η αναζήτηση των κινήτρων,
η εξακρίβωση του άλλοθι ή της ευκαιρίας για δράση των μαρτύρων, η εξακρίβωση της
χρονικής αλληλουχίας των γεγονότων.
Τα βήματα που θα ακολουθήσετε είναι:
Συλλογή του υλικού:
1. Διαβάστε το διήγημα και
2. Συντάξτε στη σελίδα σας στο wiki έναν κατάλογο των γεγονότων στη χρονολογική
τους αλληλουχία, σημειώνοντας δίπλα σε κάθε γεγονός ποιος το αφηγείται και σε
ποιον.
3. Να αντιγράψετε και να επικολλήσετε τις αντίστοιχες σελίδες του διηγήματος σε ένα
αρχείο word και να υπογραμμίσετε με διαφορετικό για κάθε αφηγητή χρώμα το
αντίστοιχο κομμάτι της αφήγησής του. Αυτό ίσως σας βοηθήσει να έχετε μια
πληρέστερη οπτική εποπτεία των διαπλεκόμενων αφηγήσεων.
4. Συντάξτε έναν κατάλογο των γεγονότων με τη σειρά που παρουσιάζονται στην
αφήγηση.
5. Ανατρέξτε στην εισαγωγή του σχολικού σας εγχειριδίου για τους αφηγηματικούς
τρόπους*. Συζητήστε μεταξύ σας και απαντήστε στη σελίδα σας στο wiki
•
•
•
1. Πώς ονομάζεται η τεχνική να ξεκινά η αφήγηση από κάποιο σημείο της ιστορίας
και όχι από την αρχή σύμφωνα με τη χρονική αλληλουχία των γεγονότων; Για ποιο
λόγο και τα υπόλοιπα γεγονότα δεν δίνονται στη χρονολογική τους σειρά (πώς
λέγεται αυτό το είδος της αφήγησης); Tι κερδίζει με αυτόν τον τρόπο η αφήγηση ως
προς τη δημιουργία της ατμόσφαιρας μυστηρίου;
2. Υπάρχουν περισσότεροι του ενός αφηγητές. Ποιος είναι ο κεντρικός αφηγητής και
ποια η σχέση των υπόλοιπων αφηγήσεων με τη δική του; Πώς ονομάζεται αυτό το
είδος της τεχνικής και τι προσφέρει ως προς τη δημιουργία της ατμόσφαιρας
μυστηρίου;
3. Τι είδους αφηγητή (πρωτοπρόσωπου κλπ) και εστίασης έχει κάθε αφήγηση;
Τέλος,
6. Συζητήστε μεταξύ σας για το πώς το "ξετύλιγμα" των γεγονότων κατευθύνει προς
την ταυτὀτητα του δράστη. Να γράψετε ένα σύντομο κείμενο με τις υποψίες και τα
επιχειρήματά σας και να το στείλετε (ή να το αναρτήσετε στη σελίδα τους) στην
ομάδα των σεναριογράφων.
34
35. Σύνθεση του υλικού-παρουσίαση
è Να ετοιμάσετε για τους συμμαθητές σας μία παρουσίαση (σε πρόγραμμα
παρουσίασης Power Point ή Έγγραφα Google: Παρουσίαση ή Prezi) 5΄-10΄. Πιο
συγκεκριμένα,
α) θα κάνετε έναν πίνακα με δύο στήλες. Στην πρώτη στήλη θα παρουσιάζετε τα
γεγονότα με τη σειρά που έγιναν και στη δεύτερη με τη σειρά που αφηγούνται.
β) θα κάνετε έναν σχηματικό "χάρτη" των αφηγήσεων, όπου θα φαίνεται ποιος
αφηγείται σε ποιον (μπορείτε αν θέλετε να χρησιμοποιήσετε το πρόγραμμα
http://www.text2mindmap.com/ ).
γ)θα χαρακτηρίζετε κάθε αφήγηση ως προς τον αφηγητή, το είδος της εστίασης (με
έμφαση κυρίως στο ανθολογούμενο στο σχολικό εγχειρίδιο απόσπασμα).
δ) θα αναφέρετε άλλα αφηγηματικά χαρακτηριστικά του διηγήματος: αφηγηματικοί
τρόποι, τεχνικές (ως προς τον χρόνο) κ.λ.π. (με έμφαση κυρίως στο ανθολογούμενο στο
σχολικό εγχειρίδιο απόσπασμα).
ε) θα σχολιάσετε το τι κερδίζει το διήγημα με τον συγκεκριμένο τρόπο αφήγησης.
και, βέβαια, ως προς τη λύση του μυστηρίου, θα αναφέρετε το δικό σας μερίδιο:
στ) Ξετυλίγοντας το κουβάρι των γεγονότων, ποιος νομίζετε ότι είναι ο ένοχος;
Μετά την παρουσίαση στην ολομέλεια η εργασία σας θα αναρτηθεί στο ιστολόγιο της
τάξης σας!
Προσοχή! Η παρουσίαση πρέπει να έχει το στίγμα της ομάδας, να τονίζει αυτά που
εντυπωσίασαν την ομάδα και ...να καταδεικνύει το μυστήριο του μυστηρίου!
[Να έχετε πάντα στο νου σας την τελική ομαδική σας αποστολή, τη δημιουργία
αφίσας/τρέιλερ για το αντίστοιχο επεισόδιο. Γι' αυτό, ό,τι ενδιαφέρον και εντυπωσιακό
βρίσκετε που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στο τέλος, μην ξεχνάτε να το σημειώνετε
κάπου για μελλοντική χρήση.
Ενδεικτικά: Φανταστείτε μια υποθετική σκηνή ανάκρισης των προσώπων. Γράψτε τους
διαλόγους και αναπαραστήστε την. Κάποιος από την ομάδα μπορεί να είναι ο
ανακριτής και οι υπόλοιποι τα ανακρινόμενα πρόσωπα. Βιντεοσκοπήστε την ανάκριση
και επεξεργαστείτε την με moviemaker]
*Αν χρειάζεστε περισσότερες διευκρινήσεις για τους όρους αφήγηση, αφηγητής,
αφηγηματικοί τρόποι, αφηγηματικές τεχνικές, εγκιβωτισμένη αφήγηση, εστίαση,
αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στα οικεία λήμματα του Λεξικού των Λογοτεχνικών
Όρων ή της Βικιπαίδειας. Χρήσιμες μπορεί να σας φανούν ακόμη οι διευθύνσεις:
http://www.pi-schools.gr/download/lessons/hellenic/lykeio/neoel_logo/kath_a.pdf, Υ.Π.Ε.Π.Θ-Π.Ι.,
Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α'Λυκ., Βιβλίο Καθηγητή, σ. 19-25 Γενικά στοιχεία
Αφηγηματολογίας
http://www.archive.gr/news.php?readmore=55
http://www.ekebi.gr/magazines/flipbook/showissue.asp?file=169497&code=7257: Το αφιέρωμα του
περιοδικού Νέα Εστία (1996) για τον Βιζυηνό)
35
36. Φύλλο εργασίας 4
4η ομάδα: Οι ψυχολόγοι: το μυστήριο της ανθρώπινης ψυχής
Αποστολή της ομάδας σας είναι να παρακολουθήσετε τους κύριους ήρωες του
διηγήματος και να κάνετε την ψυχογράφησή τους: να διαπιστώσετε τις ενέργειές
τους, να ανιχνεύσετε τη συναισθηματική τους κατάσταση, να αναρωτηθείτε για τα
κίνητρά τους.
Τα βήματα που θα ακολουθήσετε είναι:
Συλλογή του υλικού
1. Διαβάστε το διήγημα.
2. Καταγράψτε σε ένα πίνακα στη σελίδα σας στο wiki τα κύρια πρόσωπα του
διηγήματος και τις πληροφορίες που έχουμε για αυτούς (π.χ. ηλικία, ασχολία,
χαρακτηρισμός). Να σημειώσετε από ποιον μαθαίνουμε αυτές τις πληροφορίες (π.χ.
από τον αφηγητή, από κάποιον άλλο ήρωα ή από τις πράξεις του ίδιου του ήρωα).
3. Να διαγράψετε τη συναισθηματική κατάσταση των ηρώων και να τους
χαρακτηρίσετε. Να σημειώσετε αντίστοιχα χωρία του κειμένου που σας βοήθησαν
στον χαρακτηρισμό. Να εξετάσετε ποιος/οι από τους ήρωες
από
συναισθηματική/ψυχολογική πλευρά θα μπορούσε να είναι ο ένοχος. Να γράψετε
την απάντησή σας στη σελίδα σας στο wiki.
(Στην απάντησή σας να λάβετε υπόψη σας το πότε και πώς καταλήξατε σε ασφαλέστερα
συμπεράσματα για την ψυχογράφηση των ηρώων (π.χ. όταν δίνεται ο χαρακτηρισμός από
κάποιον άλλο ήρωα, όταν χαρακτηρίζεται από τα λόγια του ή τις πράξεις του). Να
συζητήσετε επίσης για το κατά πόσο σας φαίνονται πειστικοί/αληθοφανείς οι ήρωες του
διηγήματος ως προς τις αντιδράσεις τους στο διήγημα και σε αντιστοιχία με την
πραγματικότητα.)
Επίσης,
4. Να συζητήσετε ιδαίτερα για την περίπτωση της μάνας του αφηγητή, α)
σχολιάζοντας την στάση της απέναντι στον άρρωστο Κιαμήλ και β) συγκρίνοντάς
την με τις αντίστοιχες μητέρες στο μανιάτικο δημοτικό τραγούδι Κεσέμι και στο
διήγημα του Παπαδιαμάντη Στρίγγλα Μάνα. Γράψτε τα συμπεράσματά σας στη
σελίδα σας στο wiki.
Τέλος,
5. Συζητήστε μεταξύ σας ποιος/οι από τους ήρωες από συναισθηματική/ψυχολογική
πλευρά θα μπορούσε να είναι ο ένοχος. Να γράψετε ένα σύντομο κείμενο με τις
υποψίες και τα επιχειρήματά σας και να το στείλετε (ή να το αναρτήσετε στη
σελίδα τους) στην ομάδα των σεναριογράφων.
36
37. Σύνθεση του υλικού-παρουσίαση
•
Να ετοιμάσετε για τους συμμαθητές σας μία παρουσίαση (σε πρόγραμμα
παρουσίασης Power Point ή Έγγραφα Google: Παρουσίαση ή Prezi) 5΄-10΄. Πιο
συγκεκριμένα,
α) θα αναφερθείτε σύντομα στον γενικότερο προβληματισμό για τους λογοτεχνικούς
χαρακτήρες και στις αφηγηματικές επιλογές του Βιζυηνού με τις οποίες "ζωντανεύουν"
οι ήρωες του
β) θα παρουσιάσετε τα κυριότερα πρόσωπα του διηγήματος κάνοντας ταυτόχρονα τη
ψυχογράφησή τους (το ψυχολογικό τους προφίλ), χαρακτηρίζοντάς τους δηλ.,
στηριζόμενοι σε χωρία του κειμένου που υποστηρίζουν τον χαρακτηρισμό σας (με
έμφαση περισσότερο στα πρόσωπα που εμφανίζονται στο ανθολογούμενο στο σχολικό
εγχειρίδιο απόσπασμα) και υποδεικνύοντας σημεία του χαρακτήρα τους που τους
καθιστούν ίσως πιθανούς ενόχους
γ) θα κάνετε ιδιαίτερη αναφορά στη μητέρα (σχολιάζοντας την στάση της απέναντι
στον άρρωστο Κιαμήλ και συγκρίνοντάς την με τις αντίστοιχες μητέρες στο μανιάτικο
δημοτικό τραγούδι Κεσέμι και στο διήγημα του Παπαδιαμάντη Στρίγγλα Μάνα).
και, βέβαια, ως προς τη λύση του μυστηρίου, θα αναφέρετε το δικό σας μερίδιο:
δ) Ποιος από τους ήρωες του διηγήματος βρίσκεται σε συναισθηματικά πιο φορτισμένη
κατάσταση; Ποιος, από ψυχολογική πλευρά, θα μπορούσε να είναι ο ένοχος;
Μετά την παρουσίαση στην ολομέλεια η εργασία σας θα αναρτηθεί στο ιστολόγιο της
τάξης σας!
Προσοχή! Η παρουσίαση πρέπει να έχει το στίγμα της ομάδας, να τονίζει αυτά που
εντυπωσίασαν την ομάδα και ...να καταδεικνύει το μυστήριο της ανθρώπινης ψυχής!
[Να έχετε πάντα στο νου σας την τελική ομαδική σας αποστολή, τη δημιουργία αφίσας
για το αντίστοιχο επεισόδιο. Γι' αυτό, ό,τι ενδιαφέρον και εντυπωσιακό βρίσκετε που θα
μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στο τέλος, μην ξεχνάτε να το σημειώνετε κάπου για
μελλοντική χρήση
Ενδεικτικά: Γράψτε μία αναφορά/έκθεση ψυχολόγου για το ψυχολογικό προφίλ του
υπόπτου]
Για περαιτέρω προβληματισμό:
•
Aναζητήσετε στο Λεξικό των Λογοτεχνικών Όρων το λήμμα χαρακτήρας και
προσπαθήσετε να κατατάξετε τους ήρωες του διηγήματος α) σε σφαιρικούς ή επίπεδους
(κατά Forster) β) σε άμεσα ή έμμεσα χαρακτηριζόμενους.
37
38. •
Ο Βιζυηνός θεωρείται εξαίρετος ψυχογράφος. Αν θέλετε να διαπιστώσετε γιατί
συμβαίνει αυτό, μπορείτε να μελετήσετε:
http://www.slideshare.net/POLMOIRA/ss-9411247
http://logotexniakatefthinsis.blogspot.gr/2008/10/blog-post_19.html
http://www.mikrosapoplous.gr/
http://ekypost.blogspot.gr/2012/09/blog-post_26.html
38
