Αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στην διδασκαλία μαθημάτων στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση: η περίπτωση της «Ψηφιακής Αφήγησης» στο ΤΕΠΑΕΣ του Πανεπιστημίου Αιγαίου

1. 1

2. Γαλάνη Δήμητρα, Οικονόμου Μελπομένη
Φοιτήτριες ΤΕΠΑΕΣ Πανεπιστημίου Αιγαίου
Αποστόλου Ζωή
Σύμβουλος Εκπαίδευσης Νηπιαγωγών Ν. Κυκλάδων
Διδάσκουσα (ΕΣΠΑ) Παιδαγωγικής του Γραμματισμού,
ΤΕΠΑΕΣ Πανεπιστημίου Αιγαίου
Αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στην διδασκαλία μαθημάτων στην
Τριτοβάθμια Εκπαίδευση: η περίπτωση της «Ψηφιακής
Αφήγησης» στο ΤΕΠΑΕΣ του Πανεπιστημίου Αιγαίου

3. Η παρούσα εργασία:
❖ Εντάσσεται στο πλαίσιο αξιοποίησης των ΤΠΕ στη διδασκαλία μαθημάτων
στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
❖ Εκπονήθηκε στο Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του
Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στο μάθημα “Η
αφήγηση στο σχολείο” με διδάσκουσα την κ. Αποστόλου Ζωή.
❖ Παρουσιάζει μια «καλή πρακτική» ψηφιακής αφήγησης αφορμούμενη από τον
πολιτισμό, την κουλτούρα, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου μας.
❖ Ενταχθήκαμε εθελοντικά στο τμήμα γιατί θέλαμε να μάθουμε περισσότερες
πληροφορίες και γνώσεις για τον γραμματισμό και την παιδαγωγική του, για τη
διδακτική της γλώσσας και ειδικότερα για την αφήγηση στο νηπιαγωγείο.
Επιπλέον, μας άρεσε το γεγονός ότι θα μπορούσαμε να αναλάβουμε κι εμείς να
δημιουργήσουμε ένα έργο που θα προέρχεται από ένα κοινό μας ενδιαφέρον.

4. Στο μάθημα: αναδείχθηκε η τέχνη της αφήγησης ως δίαυλος για την
αφήγηση ιστοριών, μύθων, λαϊκών παραμυθιών και ιστοριών που
μνημονεύουν τους κανόνες μιας κουλτούρας.
Στόχοι του μαθήματος ήταν η μελέτη:
α. της αξίας του προφορικού λόγου,
β. της αφήγησης ιστοριών (μικρών ιστοριών, μύθων, παραμυθιών,
κλπ.) και της λειτουργίας της
γ. της παιδαγωγικής αξιοποίησής της και της συμβολής της στην
ενίσχυση της κατάκτησης του γραμματισμού στην προσχολική
εκπαίδευση.
Η Αφήγηση στο Σχολείο

5. Με τον όρο αφήγηση εννοούμε "την πράξη επικοινωνίας με την οποία
παρουσιάζεται, προφορικά γραπτά, ένα γεγονός μια σειρά γεγονότων,
πραγματικών μυθοπλαστικών".
Ορίζοντας την Αφήγηση
Η αφήγηση δε συνδέεται αποκλειστικά με τη λογοτεχνία, αλλά τη
συναντάμε τόσο σε άλλες μορφές τέχνης (π.χ. στον κινηματογράφο) όσο
και στην καθημερινή μας ζωή.
Η αφήγηση προϋποθέτει τη συμμετοχή διαφόρων παραγόντων, με πιο
σημαντικούς:
τον πομπό (=αφηγητή)
το δέκτη (=αποδέκτη της αφήγησης)
το μήνυμα (=θέμα, περιεχόμενο)

6. Αφήγηση
Ψηφιακή
Προφορική-
Λαϊκή
Ανάγνωση

7. - Η αφήγηση ιστοριών αποτελεί μια από τις παλαιότερες μεθόδους
επικοινωνίας και μάθησης.
- Η ψηφιακή αφήγηση αποτελεί το συνδυασμό της παραδοσιακής
προφορικής αφήγησης με πολυμέσα και εργαλεία τηλεπικοινωνίας.
- Συνιστά μια μορφή τέχνης, συνδυάζοντας διαφορετικά είδη πολυμέσων,
όπως εικόνες, κείμενο, βίντεο, ηχογραφημένη αφήγηση και μουσική για τη
δημιουργία μιας ιστορίας.
- Οι ψηφιακές αφηγήσεις μπορούν να αποθηκευτούν ή να δημοσιευτούν στο
διαδίκτυο, επιτρέποντας τη συζήτηση και το σχολιασμό και ενισχύοντας την
εκπαιδευτική τους αξία και το χρόνο ζωής τους.
Ψηφιακή Αφήγηση

8. Τα 7 Στοιχεία της Ψηφιακής Αφήγησης
Οπτική
Γωνία
01 02 03 04 05 06 07
Ερώτηση
Κλειδί
Συναισθηματικό
Περιεχόμενο
Χάρισμα της
Φωνής του
Αφηγητή
Δύναμη της
Μουσικής
Υπόκρουσης
Φειδώ
Περιεχομένου
Ρυθμός
Εξέλιξης

9. Για την Δημιουργία Ψηφιακών Ιστοριών
Δεν απαιτούνται:
α) συστήματα υψηλής τεχνολογίας,
β) ούτε οι εκπαιδευτικοί να έχουν πλήρως
εξειδικευμένες γνώσεις για τις Νέες
Τεχνολογίες.
Οι εκπαιδευτικοί να γνωρίζουν:
α) να χειρίζονται τον ηλεκτρονικό υπολογιστή,
β) να σαρώνουν
γ) να χρησιμοποιούν ένα απλό λογισμικό, όπως
το Movie maker
Το σχολείο θα πρέπει:
α) να διαθέτει έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή με εγκατεστημένο λογισμικό παραγωγής βίντεο
(movie maker, photostory 3 κ.ά)
β) να κατέχει ψηφιακά συστήματα, όπως σαρωτή εγγράφων, ψηφιακή συσκευή εγγραφής
ήχου, λογισμικό εγγραφής ήχου: π.χ. Audacity, ψηφιακή φωτογραφική μηχανή ή μία
βιντεοκάμερα.
γ) να εγκατασταθεί πρόγραμμα επεξεργασίας εικόνων για την οπτικοποίηση της ιστορίας
(Photoshop ή GIMP)

10. Ψηφιακά Εργαλεία
Audacity: Είναι ένα δωρεάν και ανοιχτού κώδικα λογισμικό εφαρμογής
επεξεργασίας ψηφιακού ήχου και εγγραφής, διαθέσιμο για Windows, macOS,
Linux και άλλα λειτουργικά συστήματα παρόμοια με το Unix.
Canva: Αποτελεί ένα δωρεάν, ψηφιακό εργαλείο δημιουργίας γραφικών. Η
ψηφιακή πλατφόρμα Canva, είναι διατεθειμένη σε ένα μεγάλο αριθμό
γλωσσών, διαθέτει πλήθος έτοιμων προτύπων για κάθε περίσταση και
παρέχεται η δυνατότητα αποθήκευσης σχεδίων και έργων του χρήστη για να τα
χρησιμοποιήσει μελλοντικά.
Power Point: Πρόκειται για ένα πολυμεσικό εργαλείο, που ενισχύει και
αναπτύσσει τις γνωστικές δομές των παιδιών. Η δημιουργία πολυμέσων και η
εξοικείωση με αυτά ενθαρρύνει τη χρήση πολλαπλών τρόπων αναπαράστασης
(με εικόνες, ήχους, κίνηση και βίντεο)

11. 11
Η δική μας ψηφιακή αφήγηση
Τα ΛεροΚρητικά - ΚρητοΛερικά Παραμύθια
- Δημιουργήθηκαν από την αγάπη μας για την λαϊκό πολιτισμό των τόπων
καταγωγής μας, δηλαδή την Κρήτη και τη Λέρο.
- Αποτελούν παραλλαγή Λαϊκών Παραμυθιών της Λέρου και της Κρήτης, όπως
ευτράπελα & μαγικά παραμύθια, παραλογές, παροιμίες, ευχές και κατάρες.
- Αξιοποιήθηκε μια δόκιμη τεχνική που συχνά χρησιμοποιούν οι νηπιαγωγοί στα
σχολεία: η Παραμυθοσαλάτα. “Ανακατεύουν” στοιχεία γνωστών ή και λιγότερο
γνωστών παραμυθιών, “αναμειγνύουν” διαλόγους, προσωπικότητες ηρώων,
εναλλάσσουν χαρακτήρες, ρόλους, επαναπροσδιορίζουν την πλοκή, το σενάριο.
- Εκπονήθηκαν σε συνεργασία με τους/τις μαθητές/τριες του 2ου Νηπιαγωγείου
Λέρου, καθώς και με μικρούς και μεγάλους φίλους μας από την Κρήτη και τη Ρόδο.

12. 12
Συνεργαστήκαμε από κοινού για όλα τα στάδια δημιουργίας του έργου μας.
1. Επιλογή θέματος: ΛεροΚρητικά - ΚρητοΛερικά Παραμύθια
2. Διαβάσαμε παραμύθια της Λέρου και της Κρήτης, αποφασίσαμε ποια στοιχεία,
φράσεις και ήρωες θέλουμε να εντάξουμε στην ιστορία μας
3. Το αρχικό σχέδιο ήταν η δημιουργία μίας ενιαίας ιστορίας
4. Δημιουργήσαμε 4 ιστορίες που η μία διαδέχεται την άλλη
5. Συγγραφή διαλόγων και ανάθεση ρόλων
6. Ηχογράφηση της ιστορίας με τη βοήθεια των φίλων μας
7. Μαθητές από το 2ο νηπιαγωγείο Λέρου και την Κρήτη βοήθησαν στην
εικονογράφηση.
8. Μοντάζ και σύνθεση ήχου και εικόνας .

13. Ψηφιακός Γραμματισμός: Να αναγνωρίσουν βασικές μορφές ψηφιακής πληροφορίας
(κείμενο, εικόνα, ήχος) ώστε να δημιουργήσουν πρωτότυπα ψηφιακά έργα και κείμενα.
Γλωσσικοί Στόχοι & Αξιοποίησης των ΤΠΕ
Κριτικός Γραμματισμός:
- Να αναλύουν τις ιστορίες δημιουργώντας «εικόνες» και διατυπώνοντας κρίσεις για τους
ήρωες και την πλοκή.
- Να διηγούνται κείμενα της αφηγηματικής παράδοσης του πολιτισμού προέλευσης σε
όποια γλώσσα επιθυμούν χρησιμοποιώντας στοιχεία λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας.
Γλωσσικός Γραμματισμός:
- Να αποκωδικοποιούν και να χρησιμοποιούν εξωγλωσσικά (π.χ. εκφράσεις προσώπου και
κινήσεις) και παραγλωσσικά (π.χ. επιτονισμός λέξεων χροιά και ένταση φωνής) στοιχεία
για την παραγωγή κειμένων και την επίτευξη της επικοινωνίας.
- Να εμπλουτίζουν το λεξιλόγιό τους.
- Να παράγουν γραπτά κείμενα (πολυτροπικά κείμενα) αξιοποιώντας είδη γραφής (π.χ.
σκαριφήματα, ψευδογράμματα, επινοημένη γραφή) και διάφορους σημειωτικούς τρόπους.

19. Δυσκολίες- Εμπόδια
Ανάθεση
Ρόλων
Τεχνικά
Διάρκεια
Δημιουργία
Διαλόγων

20. Διδακτικές Πρακτικές
Μετά την ψηφιακή αφήγηση:
• Αναδιήγηση-Αναφήγηση της ιστορίας
• Παραμυθοσαλάτα
• Ανατροπή της ιστορίας - Άλλη αρχή, μέση, τέλος
• Συγγραφή άλλης ιστορίας
• Κουκλοθέατρο
• Θεατρικό Παιχνίδι
• Ζωγραφική - Κεραμική - Κολλάζ - Κατασκευές
• Ψηφιακές δημιουργίες: ζωγραφική (TuxPaint), Animation, Comics

22. 22
«Η ομορφιά της ψηφιακής έκφρασης είναι ότι αυτές οι ιστορίες μπορούν
να δημιουργηθούν από ανθρώπους παντού, για οποιοδήποτε θέμα και να
μοιραστούν ηλεκτρονικά σε όλο τον κόσμο…
Eίναι σονέτα πολυμέσων από τους ανθρώπους…
Oι φωτογραφίες ανακαλύπτουν τα ομιλούντα, και οι ιστορίες που
λέγονται συγκεντρώνονται στον αιθέρα ως κομμάτια ενός παζλ, ένα σωρό
αόρατων ιστοριών που όταν τις δούμε μαζί, λένε τη μεγαλύτερη ιστορία
της εποχής μας, η ιστορία που καθορίζει ποιοι είμαστε».
Daniel Meadows

23. Ενδεικτικές Βιβλιογραφικές Αναφορές
Bratitsis, T. (2017). Contextualized educators’ training: The case of digital storytelling. In P. Anastasiades & N. Zaranis (Eds.),
Research on e-Learning and ICT in Education: Technological, Pedagogical and Instructional Perspectives (pp. 31-43),
Springer, Cham.
Δουνδουλάκη – Ουνσταμανωλάκη, Ε. (1992). Κρητικά Παραμύθια. Αθήνα: Πατάκης.
Kορτέση - Δαφέρμου, Χ. & Σφυρόερα, Μ. (2019). Βιβλία με ιστορίες: για τον γραμματισμό & την κοινωνική ενδυνάμωση
όλων των παιδιών. Αθήνα: Gutenberg.
«Νικολαϊδειο & Μιλαχίειο» Δημοτικό Σχολείο Αγίας Μαρίνας, (2004). Λαϊκά παραμύθια και παραμυθάδες της Ρόδου. Λέρος:
Δημοτικό Πνευματικό Κέντρο Λέρου.
Μουταφίδου, Α., & Μπράτιτσης, Θ. (2013). Ψηφιακή Αφήγηση και δημιουργική γραφή: δύο παράλληλοι κόσμοι με κοινό
τόπο. Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Δημιουργικής Γραφής, Αθήνα 4-6 Οκτωβρίου 2013.
Μπράτιτσης, Θ. (2015). Ψηφιακή Αφήγηση, Δημιουργική Γραφή και Γραμματισμός του 21ου Αιώνα. Δελτίο Εκπαιδευτικού
Προβληματισμού και Επικοινωνίας, 55, Σχολή Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου.
Πυθαρούλιου, Σ. (2003). Λαϊκά Παραμύθια της Κρήτης. Αθήνα: ΕΝ ΠΛΩ.
Σεραφείμ, Κ. & Φεσάκης, Γ (2010). Εκπαιδευτικές εφαρμογές ψηφιακής αφήγησης: Διδακτική προσέγγιση για το
Νηπιαγωγείο, στα πρακτικά του 7ου Πανελλήνιου Συνεδρίου με Διεθνή Συμμετοχή, «Οι ΤΠΕ στην Εκπαίδευση», τόμος
ΙΙ, σ 521-528, Κόρινθος 23-26 Σεπτεμβρίου 2010
Στελλάκης, Ν. & Αποστόλου, Ζ. (2007). Ανακαλύπτοντας τα δομικά στοιχεία των αφηγηματικών κειμένων κατά τη σύνθεση
ιστοριών. Διεθνές Συνέδριο Αναδυόμενος Γραμματισμός: Έρευνα κι εφαρμογές, Ρέθυμνο

24. Σας ευχαριστούμε!
Γαλάνη Δήμητρα
dimitra2galani02@gmail.com
Οικονόμου Μελπομένη
melpomenioikonomou@gmail.com
Αποστόλου Ζωή
z.apostolou@aegean.gr