1. แนวทางการรักษาผูปวยสุรา
CLINICAL PRACTICE GUIDELINE FOR ALCOHOL-RELATED DISORDERS
บทนํา
แนวทางการรักษาผูปวยสุรานี้ จัดทําขึ้นเพื่อพัฒนาคุณภาพการดูแลผูติดสุรา ภายใตโครงการ
ศึกษาวิจัย เรื่อง การศึกษาและพัฒนารูปแบบการบําบัดรักษาผูปวยสุราในระดับตติยภูมิ ของศูนย
บําบัดรักษายาเสพติด เชียงใหม โดยมุงเนนการประสานงานรวมกันระหวางทีมสหวิชาชีพในการใหการ
บําบัดรักษาเพื่อประโยชนสูงสุดแกผูปวยและครอบครัว
การพัฒนารูปแบบการดูแลผูติดสุราของศูนยบําบัดรักษายาเสพติด เชียงใหม จะเนนในผูปวยที่
ไดรับการวินิจฉัยวาเปนผูติดสุรา (alcohol dependence) และเขารับการรักษาแบบผูปวยใน โดยหลักการ
ดูแลรักษาจะครอบคลุมทั้งระยะถอนพิษสุรา และระยะฟนฟูสมรรถภาพ มีวัตถุประสงคหลักเพื่อใหผูที่ผาน
การบําบัดรักษาการติดสุราสามารถกลับไปใชชีวิตไดอยางมีคุณภาพ โดยไมหวนกลับไปดื่มสุรา
เปาหมายการดูแล
1. เพื่อใหมีการทํางานรวมกันเปนทีมแบบสหวิชาชีพ โดยมีแผนการดูแล (Care MAP) สําหรับ
ผูปวยสุราเปนเครื่องมือในการดูแลรวมกัน เพื่อผลลัพธการดูแลที่มีประสิทธิภาพ และเพิ่ม
ความพึงพอใจตอการทํางานเปนทีม
2. เพื่อใหผูปวยและญาติไดรับบริการที่ถูกตองตามมาตรฐานแตละวิชาชีพ สงผลใหผูปวยและ
ญาติไดรับบริการที่มีคุณภาพ ตลอดจนเกิดความพึงพอใจ
ผลลัพธที่คาดวาจะเกิด
1. ดานผูใชบริการ
1.1 ผูปวยมีภาวะสุขภาพที่ดีขึ้น
1.2 ผูปวยไมเกิดภาวะแทรกซอน
1.3 ผูปวยมีคุณภาพชีวิตที่ดี
1.4 ผูปวยเกิดความพึงพอใจ
1.5 ครอบครัวของผูปวยเกิดความพึงพอใจ และมีความพรอมในการดูแลผูปวยอยาง
ตอเนื่องที่บาน
2. ดานผูใหบริการ
2.1 ทีมสุขภาพมีการสื่อสารและการประสานงานที่ดี
2.2 ทีมสุขภาพเกิดความพึงพอใจในการปฏิบัติงาน
2.3 ระบบบริการไมเกิดการซ้ําซอน
1

2. 3. ดานผูจายคาบริการ
3.1 ลดคาใชจายในการรักษาพยาบาล
3.2 ลดการกลับเขามารับการรักษาซ้ํา หรือยืดเวลาการเขารับการรักษาในโรงพยาบาลครั้ง
ตอไปใหหางออกไปได
หลักเกณฑการรับผูปวย
เกณฑการรับผูปวยติดสุราไวรักษาแบบผูปวยนอก
1. ผูปวย หรือญาติมีความประสงคที่จะรับการรักษาแบบผูปวยนอก
2. แพทยพิจารณาแลวสามารถรับการรักษาแบบผูปวยนอก โดยไมมีภาวะเสี่ยงตอภาวะ Alcohol
withdrawal
เกณฑการรับผูปวยติดสุราไวรักษาแบบผูปวยใน
1. ไมมีโรคทางกายหรือทางจิตเวชที่ควบคุมไมไดหรือเปนอันตรายแกผูปวย
2. เริ่มมีอาการหรือคาดวาจะมีอาการ moderate to severe withdrawal โดยประเมินจากการสังเกต
และประวัติอดีต หรือ ใชแบบประเมิน AWS คะแนน > 3 หรือ แบบประเมิน CIWA-Ar > 10
3. เคยมีอาการแทรกซอนจากการขาดแอลกอฮอลมากอน เชน อาการชัก อาการสับสน DTs
4. มีการติดยาหรือสารเสพติดอื่นรวมดวย และมีอาการ withdrawal
5. เคยรักษา detoxification แบบผูปวยนอกแลวไมไดผล
6. ขาด social supports หรือสิ่งแวดลอมที่ปลอดภัยเพียงพอสําหรับการดูแลรักษาแบบผูปวยนอก
7. กรณีอื่นๆอยูในดุลยพินิจของแพทย
เกณฑการสงตอผูปวยติดสุราไปรับการรักษายังสถานพยาบาลอื่น
1. มีโรคทางกายหรือทางจิตเวชที่ตรวจพบภายหลัง และแพทยพิจารณาแลวเห็นควรใหสงตอไปรับ
การรักษาภาวะโรคที่พบนั้นกอน
2. ผูปวย หรือญาติมีความประสงคที่จะไปรับการรักษาที่อื่น
ปจจัยเสี่ยงตอภาวะ alcohol withdrawal
1. อายุมากกวา 40 ป
2. เพศชาย
3. ดื่มแอลกอฮอลมากกวา 20 drinks ตอวัน(ประมาณเทากับเบียรไทย 10 ขวด หรือสุราไทย 500 cc )
4. ดื่มตลอดทั้งวันเพื่อรักษาระดับแอลกอฮอลในเลือดใหคงที่เสมอ
5. ดื่มอยางหนักมาก มานานกวาสิบป
2

3. 6. มีอาการสั่นและ anxiety เกิดขึ้นภายใน 6-8 ชั่วโมงหลังหยุดดื่ม
7. ประวัติของการชัก ประสาทหลอน การหลงผิด หรือ DTs เมื่อเกิดภาวะ alcohol withdrawal
ครั้งกอนๆ
8. มี acute medical problem รวมดวย เชน pneumonia
9. ระดับแอลกอฮอลในเลือด > 250mg/dl ในขณะแรกรับ
หากมี 0-2 ปจจัย-จัดวาเปน low risk for sever withdrawal
หากมี 3-6 ปจจัย-จัดวาเปน moderate risk for sever withdrawal
หากมี 7-9 ปจจัย-จัดวาเปน high risk for sever withdrawal
หลักการรักษา
1. การประเมินเพื่อวินิจฉัยโรค
1.1 การประเมินคัดกรอง : ใชแบบประเมินมาตรฐาน AUDIT หรือ CAGE เพื่อคัดกรองใน
กรณีที่ไมไดมาดวยปญหาหลักจากสุรา สวนกรณีมารักษาดวยการติดสุราเปนหลักอาจใช
เพียงการสัมภาษณประวัติ
1.2 การวินิจฉัยโรค : ใหอิงตามระบบ DSM และใหรหัสโรคตามเกณฑ ICD-10 ของ WHO
2. การเตรียมความพรอมในการเขารับการรักษา : ไดแก การซักประวัติประเมินสภาพปญหา
ของผูปวย และประเมินแหลงสนับสนุน การใหขอมูลแกผูปวยและญาติเกี่ยวกับโรค อาการ
ผลกระทบ แนวทางการรักษาของแพทย และการมีสวนรวมในการรักษา
3. การบําบัดรักษาภาวะติดสุรา : ใชแผนการดูแลของทีมสหวิชาชีพ
3.1 การประเมินความรุนแรงของการถอนพิษสุรา : ใชแบบประเมิน AWS เปนหลัก หรืออาจ
ใช CIWA-Ar กรณีที่ใช AWS แลวไมสามารถประเมินความรุนแรงในภาพรวมได
3.2 การดูแลในระยะถอนพิษแอลกอฮอล : เนนการดูแลในดานการใหยาระงับประสาท การ
บรรเทาอาการทางกาย การเสริมวิตามินและเกลือแร และการจัดสิ่งแวดลอม
3.3 การดูแลในระยะฟนฟูสมรรถภาพ : เนนเรื่องการวางแผนจําหนาย เพิ่มศักยภาพและ
แรงจูงใจในการเลิกสุรา การปรับเปลี่ยนความคิดและพฤติกรรม กิจกรรมบําบัด จิตบําบัด
ประคับประคอง การฝกทักษะการปองกันการกลับไปดื่มสุราซ้ํา และการมีสวนรวมของ
ครอบครัวในการดูแลชวยเหลือผูปวย
4. การดูแลหลังการรักษา : เนนการติดตามใหการปรึกษาชวยเหลือในดานการรับประทานยา
ตอเนื่อง การดูแลสุขภาพ การใชชีวิตกับครอบครัวและอยูในสังคมโดยไมหวนกลับไปติดสุรา
3

4. แนวทางการบําบัดรักษาผูปวยสุราของ ศูนยบําบัดรักษายาเสพติด เชียงใหม
ผูปวย
ประเมินผูปวย
คัดกรอง/ซักประวัติจากผูปวยและญาติ (History taking)
ใหขอมูลเบื้องตนเกี่ยวกับแนวทางการรักษา
พบแพทย
ตรวจสภาพจิตและตรวจรางกาย
(Mental Status Examination and physical examination)
ประเมินภาวะถอนพิษสุรา (Alcohol withdrawal) : ดูความเสี่ยง,ความรุนแรง
วินิจฉัยโรค (Diagnosis) ตาม DSM-IV-TR , ICD 10
พิจารณา Admit
ตามเกณฑการรับผูปวยติดสุราไวรักษาแบบผูปวยใน
Admit ไม Admit
รักษาแบบผูปวยใน รักษาแบบผูปวยนอก
(In patients) (Out patients)
1. ใหยารักษาตามอาการและภาวะแทรกซอนที่พบ
2. สรางแรงจูงใจในการรักษา
แบบ Motivational Interviewing (MI)
3. ประเมินเปนระยะเพื่อปรับลดยาและเตรียมการ
บําบัดรักษาฟนฟูแบบผูปวยใน
4. วางแผนการรักษาและแผนการจําหนาย
5. ติดตามผลการรักษาอยางตอเนื่องอยางนอย 1 ป
1. ใหยารักษาตามอาการ
2. ใหคําแนะนําแบบ Brief Intervention (BI)
3. สรางแรงจูงใจในการรักษาแบบ Motivational
Interviewing
4. เขาสูระบบการบําบัดรักษาฟนฟูแบบผูปวยนอก
5. ติดตามผลการรักษาอยางตอเนื่องอยางนอย 1 ป
4

5. Flow Chart แผนการดูแลผูปวยสุราแบบผูปวยใน
รับผูปวยจาก OPD
ประเมินสภาพผูปวย
มีภาวะแทรกซอน Yes
รุนแรง
Refer
No
ใหการดูแลในระยะแรกรับ
( Acute phase management )
ประเมิน AWS No
ผานเกณฑหรือไม
Yes
ยายเขาระยะฟนฟู
ใหการบําบัดฟนฟูสมรรถภาพตามโปรแกรม
D/C planning
จําหนายผูปวยและนัด Follow up
5

6. แนวทางการบําบัดรักษาผูปวยสุราในระยะถอนพิษแอลกอฮอล: CDTC Model for alcohol withdrawal
การถอนพิษแอลกอฮอลเปนกระบวนการที่จะชวยใหผูที่ติดสุราสามารถหยุดดื่มสุราได โดยมี
อาการขาดสุรานอยที่สุด ผูที่เสพติดสุรามักมีอาการผิดปกติเมื่อหยุดดื่ม บางรายอาจรุนแรงจนถึงแกชีวิตได
ปจจัยเสี่ยงสําคัญที่ทําใหเกิดภาวะถอนพิษสุรา ไดแก
1) ความรุนแรงของการติดสุรา การดื่มหนักและดื่มมานาน มีโอกาสเกิดอาการ withdrawal สูง
2) ประวัติเคยมีอาการ withdrawal, delirium tremens หรือชัก มากอน
3) ประวัติการหยุดดื่ม ทั้งปริมาณที่ลดลงและวันสุดทายที่หยุดดื่ม
4) โรคทางกายอื่นที่พบรวม เชน โรคตับ, โรคไต,โรคเบาหวาน, ระบบหัวใจและหลอดเลือด
แนวทางการบําบัดรักษาผูปวยสุราในระยะถอนพิษแอลกอฮอล
หลักการรักษาภาวะถอนพิษสุราประกอบดวย 4S’ ไดแก
1) Sedation : การใหยาระงับประสาท
2) Symptomatic Relief : การบรรเทาอาการทางกาย
3) Supplement : การเสริมวิตามินและเกลือแร
4) Supportive environment : การจัดสิ่งแวดลอม
1. การใหยาระงับประสาท
ยาหลักที่ให ไดแก Diazepam, Chlordiazepoxide หรือ Lorazepam ในกรณีเปนผูปวยสูงอายุ หรือ
ผูปวยที่มีภาวะการทํางานของตับบกพรอง โดยพิจารณาตามดุลยพินิจของแพทยผูรักษา
ตารางการประเมินผูปวยเพื่อพิจารณาใหยาระงับประสาท
Stage Severity AWS
SCORE
CIWA-Ar
SCORE
MINDS
SCORE
Hallucination Agitation ประเมินทุก
1 Mild 1-4 1-9 1-9 No No 4-8 ชม.
2 Moderate 5-9 10-14 10-14 Yes Yes/ No 1-2 ชม.
3 Severe 10-14 15-18 15-20 Yes Yes/ No 1-2 ชม.
4 Very severe 15 19 > 20 Yes Yes 10-15 นาที
หมายเหตุ ในที่นี้ใช AWS เปนหลัก
6

7. Protocol 1 Standard treatment regimen or Fixed- schedule regimen
เปนการใหยาตามเวลาที่แพทยกําหนด ในรายที่มีความเสี่ยงหรือเริ่มมีอาการขาดสุราเพื่อ
ปองกันอาการถอนพิษหรือควบคุมไมใหมีอาการรุนแรงมากขึ้น หลักการคือใหยาทุก 6 ชั่วโมง เพื่อคง
ระดับยาในกระแสเลือดใหคงที่ ทั้งนี้การใหยา 4 เวลาหลังมืออาหารและกอนนอนจะสงผลใหผูปวยมี
ระดับยาในกระแสเลือดต่ําในชวงกลางคืน ทําใหผูปวยมีโอกาสขาดสุรารุนแรงในชวงกลางคืนได ดังนั้น
ควรพิจารณาการใหในเวลาที่ทําใหระดับยาคงตัวมากที่สุด และเหมาะสมกับสภาพผูปวย
ตารางการใหยา แบบ Fixed- schedule regimen (ตัวอยาง ยาที่ใหตามตาราง :Diazepam)
วันที่/เวลา 6 .00 น. 13 .00 น. 18 .00 น. 21 .00 น. รวม
1 10 mg 10 mg 10 mg 15 mg 45 mg
2 10 mg 10 mg 10 mg 15 mg 45 mg
3 5 mg 5 mg 5 mg 15 mg 30 mg
4 5 mg งด 5 mg 15 mg 25 mg
5 5 mg งด 5 mg 10 mg 20 mg
6 5 mg งด งด 10 mg 15 mg
7 งด งด งด 10 mg 10 mg
8 งด งด งด 5 mg 5 mg
โดย เทียบปริมาณยาดังนี้
Diazepam 5 mg = Chlordiazepoxide 10 mg = Lorazepam 1 mg
สําหรับผูปวยรายที่มีการทํางานของตับบกพรอง หรือรายที่สูงอายุ แพทยอาจพิจารณาให
Lorazepam แทน Diazepam หรือ Chlordiazepoxide
สรุป การใหยาตามเวลา ดังนี้
Day 1-2: 2 tab tid. & 3 tab hs. x 2 days
Day 3 : 1 tab tid. & 3 tab hs
Day 4 : 1 tab bid. & 3 tab hs.
Day 5 : 1 tab bid. & 2 tab hs.
Day 6 : 1 tab OD. & 2 tab hs.
Day 7 : 2 tab hs
Day 8 : 1 tab hs.
หมายเหตุ การใหยาระงับประสาทเนนการประเมินความรุนแรง และใหยาตามเวลาที่
กําหนด เพื่อคงระดับยาในกระแสเลือด โดยไมเกี่ยวของกับมื้ออาหาร
7

8. Protocol 2 Symptom-triggered Regimen
เปนการใหยาตามความรุนแรงของอาการถอนพิษสุรา โดยพิจารณาขนาดยาและความถี่
ในการใหตามความรุนแรงของอาการซึ่งประเมินจาก Alcohol Withdrawal Scale (AWS) โดยระยะเวลา
การประเมิน พิจารณาตามความรุนแรงของอาการ
ประเมินคะแนน AWS > 5 (หากไมมีอาการ Hallucination อาจพิจารณาใชเฉพาะ
protocol ยาที่ให คือ Valium injection 5-10 mg slow IV prn for severe agitation or convulsion :
ใหซ้ําไดทุก15-30 นาที จนสงบ แตไมเกิน 4 doses โดย ประเมิน v/s และรายงานแพทยทุกครั้ง กอนใหยา
สําหรับผูปวยที่มีอาการขาดแอลกอฮอลอยางรุนแรง AWS > 10 โดยเฉพาะอยางยิ่ง เมื่อมี
อาการประสาทหลอนชัดเจน ควรพิจารณาใหยาระงับประสาทที่มีฤทธิ์แรงกวา เชน Haloperidol เสริม ใน
ขนาด 2.5-5 mg ฉีดเขากลามเนื้อ โดยสามารถใหซ้ําไดถึง 3 ครั้ง ในชั่วโมงตอไป จากนั้นใหไดทุก 6
ชั่วโมงตามความจําเปน หรือ อาจพิจารณาใหแบบรับประทานวันละ 2 ครั้งตามความจําเปน
นอกจากการใหยา Haloperidol ในรายที่มีอาการประสาทหลอนแลว อาจพิจารณาใหยา
ตานโรคจิต Risperidone 2 mg หรือ Olanzapine 5-10 mg ตอวัน หรือใหยา Benztropine 0.5-2 mg
รับประทานวันละ 2 ครั้ง เพื่อลดอาการขางเคียงจากการใชยา Haloperidol
หลังจากผูปวยสงบ ใหคํานวณขนาดยาที่ใหแบงเปนรับประทาน 4 เวลาในวันถัดไป โดย
ลดขนาดยาประมาณรอยละ 25 ทุก 2-3 วันจนหยุดยาได และไมควรใหตอเนื่องนานเกิน 10 วันนอกจากมี
กรณีอื่นที่จําเปนตองใหตอ เชน นอนไมหลับ วิตกกังวล ใหพิจารณาตามความจําเปน
ขอควรระวังในการใหยาระงับประสาท
ควรใชความระมัดระวังในการใชยาระงับประสาทใน กรณีผูปวยมีภาวะ ดังตอไปนี้
• โรคตับเรื้อรัง
• มีโรคในระบบทางเดินหายใจเรื้อรัง
• โรคหัวใจ
• มีการบาดเจ็บที่ศีรษะ
2. การบรรเทาอาการ
การใหความชวยเหลือเพื่อบรรเทาอาการทางกายเปนเรื่องจําเปนสําหรับผูปวยที่มีอาการ
ขาดแอลกอฮอลและมีความสําคัญเทาๆกับการใหยาระงับประสาท ผูปวยควรไดรับการรักษาตามอาการที่
เกิดขึ้น ภาวะไมสุขสบายทางกายอื่น ที่พบไดบอย เชน
• อาการคลื่นไสอาเจียน พิจารณาให Plasil หรือ Metoclopromide ตามความจําเปน
8

9. • อาการจุกเสียดแนนทอง อาหารไมยอย พิจารณาใหยาลดกรด ตามความจําเปน
• อาการทองเดิน พิจารณาใหยาคาโอลินมิกซเจอร หรือ ดื่มน้ําเกลือแร ตามความจําเปน
• อาการปวดศีรษะ เปนไข หรืออาการปวดอื่นๆ ที่ไมรุนแรง พิจารณาใหยาแกปวด
Paracetamol ตามความจําเปน
3. การเสริมวิตามินและเกลือแร
การเสริมวิตามินและเกลือแร เปนเรื่องจําเปนสําหรับผูปวยสวนใหญที่กําลังอยูในชวง
ถอนพิษ
จากแอลกอฮอลวิตามินที่แพทยอาจพิจารณาให ไดแก
• Thaimine ( Vitamine B1) เนื่องจากการขาดวิตามินบี 1 จะนําไปสูอาการ Wernicke’s
encephalophathy อยางเฉียบพลันได เนื่องจากผูปวยที่กําลังถอนพิษ สวนใหญรางกายจะมี
การดูดซึมไมดี จึงควรใหทางกลามเนื้อ ในขนาด 100 mg อยางนอย 3 วัน เสริมจากการ
รับประทาน
• การใหวิตามินบีรวม เพื่อรักษาอาการขาดวิตามินบีชนิดอื่นๆ
• การให Folic acid เพื่อบรรเทาการขาดสารอาหารประเภทโฟเลต
• การใหยาบํารุงตับกรณีติดสุราเรื้อรัง หรือตรวจพบการทําหนาที่ของตับบกพรอง
• ในรายที่ขาดเกลือแรและน้ํา ควรเสริมของเหลวใหดื่ม เชน กลูโคส หรืออาจใหทาง IV
• ในรายที่ตรวจพบมีภาวะซีดหรือ พบความผิดปกติของเม็ดเลือดหรือเกล็ดเลือด พิจารณา
ใหยาบํารุงเลือดตามจําเปน
• ในรายที่มีแมกนีเซียมในเลือดต่ํา หรือพบหัวใจเตนผิดจังหวะ ควรพิจารณาใหแมกนีเซียม
ซัลเฟต
• ในรายที่ติดรุนแรง อาจตรวจพบระดับโปแตสเซียมและฟอสเฟตต่ํา ควรพิจารณาให
โปแตสเซียมหรือฟอสเฟตตามความจําเปน
4. การจัดสิ่งแวดลอม
ควรจัดสิ่งแวดลอมใหเงียบสงบ มีแสงสวางพอควร และมีอากาศเย็นสบาย ไมทําใหผูปวยรูสึก
ตกใจหรือหวาดกลัว เนื่องจากสิ่งแวดลอมที่มีเสียงดังรบกวน ไมสะดวกสบาย หรือมีสิ่งเรามากเกินไป จะทํา
ใหภาวะขาดแอลกอฮอลรุนแรงมากขึ้น และควรมีเจาหนาที่ที่รูจักการใชเทคนิคการจัดการทางพฤติกรรมเพื่อ
บรรเทาและรักษาอาการตื่นกลัวของผูปวย นอกจากนี้ ควรแยกผูปวย เพื่อจํากัดการพบปะของผูปวยหรือ
บุคคลอื่นๆ และควรใหผูปวยพบปะผูคนใหนอยที่สุดถาผูปวยมีอาการสับสน หรือไมรับรูเกี่ยวกับบุคคล เวลา
และสถานที่
9

10. หลักการแนวทางการบําบัดรักษาผูปวยสุราในระยะฟนฟูสมรรถภาพ:
CDTC Model for alcohol rehabilitation
ระยะฟนฟูสมรรถภาพ หมายถึง หลังจากผานระยะวิกฤติ และผูปวยอาการดีขึ้น อยูในชวงสัปดาห
ที่ 2-3 หลังรับการรักษาในโรงพยาบาล หลังจากผูปวยไดรับการดูแลในระยะถอนพิษสุรา (detoxification)
แลว การดูแลผูปวยดานจิตสังคม After care) การเสริมสรางแรงจูงใจในการเลิกสุรา การพัฒนารูปแบบและ
แนวทางในการวางแผนจําหนายรวมถึงการสงตอและติดตามผูปวยหลังจําหนายจึงเปนสิ่งจําเปน เพื่อ
ปองกันการกลับไปดื่มซ้ํา(relapse prevention) ผูปวยจะไดรับการประเมินความพรอมในการฟนฟู
สมรรถภาพ โดยประเมินตามความเหมาะสมในผูปวยแตละรายทั้งสภาพรางกาย/จิตใจและภาวะแทรกซอน
ทางดานรางกายอื่นๆ
การดูแลผูปวยสุราโดยทีมสหวิชาชีพ
ทีมสหวิชาชีพ (multidisiplinary team) ในที่นี้หมายถึง แพทย พยาบาล นักจิตวิทยา นักสังคม
สงเคราะห นักอาชีวบําบัด นักโภชนาการ และนักเทคนิคการแพทย ซึ่งรวมกันใหการดูแลรักษาผูปวย โดย
เนนผูปวยเปนศูนยกลาง(patient center)
แพทย
พยาบาล นักจิตวิทยา
เภสัชกร
นักโภชนาการ
นักอาชีวบําบัดผูปวย
นักสังคมสงเคราะห
นักเทคนิคการแพทย
10

11. บทบาทของทีมสหวิชาชีพ
1. แพทย มีบทบาทที่เกี่ยวของดังนี้
1.1 ตรวจวินิจฉัย และสั่งการรักษาในแตละราย
1.2 ใหขอมูลเกี่ยวกับโรค การวินิจฉัยรวมทั้งแนวทางการรักษาตาง ๆ และแผนการ
จําหนายแกผูปวยครอบครัว และผูเกี่ยวของ
1.3 เยี่ยมตรวจอาการผูปวย
1.4 อภิปรายปญหาและวางแผนการรักษาพยาบาลรวมกับทีมสุขภาพ รวมทั้งผูปวย
และครอบครัว
2. เภสัชกร มีบทบาทที่เกี่ยวของดังนี้
2.1 ดาน Dispensing คือ การเตรียม การจัดหา การบริหารยาและเวชภัณฑระหวางการ
บําบัดรักษาภายในโรงพยาบาลเพื่อใหผูปวยไดรับยาอยางถูกตอง เหมาะสม ปลอดภัย
และทันเวลา ตามคําสั่งใชยาของแพทย
2.2 ดาน Counseling คือ การใหขอมูล คําปรึกษา ความรูดานยาและเวชภัณฑแกบุคลากร
ทีมสุขภาพของโรงพยาบาล เพื่อนําไปใชในการบําบัดรักษาผูปวยระหวางดําเนินการ
รักษาภายในโรงพยาบาล เพื่อใหการใชยาเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุด
2.3 ใหขอมูล คําปรึกษาเกี่ยวกับการรักษาพยาบาลโดยการใชยาแกผูปวยโดยตรง กรณีพบ
ความผิดปกติจากการใชของผูปวย เชน เกิดผลขางเคียงจากการใชยา อาการไมพึง
ประสงคจากการใชยา เชน เกิดอาการเปนพิษจากการใชยา เปนตน ผูปวยไม
รับประทานยาตามคําสั่งแพทย หรือกรณีผูปวยมีการใชยาอยางอื่นรวมกับการรักษา ซึ่ง
อาจจะเกิดปฏิกิริยาระหวางกันของยา
2.4 ดาน Drug Monitoring คือ การติดตามอาการขางเคียงและอาการไมพึงประสงคจาก
การใชยา กรณีที่เกิดอาการรุนแรงเปนอันตรายแกผูปวย หรืออยูในความสนใจของ
บุคลากรทีมสุขภาพโรงพยาบาล
2.5 ติดตามและประเมินผลการใชยาที่มี Therapeutic Index แคบๆ มีโอกาสที่จะเกิดอาการ
เปนพิษจากการใชยา การติดตามประเมินผลการใชยา ในบัญชียาแหงชาติประเภท ง.
2.6 วางแผนการใชยาของผูปวยกอนจําหนายกลับบาน เพื่อใหผูปวยสามารถไดรับการ
รักษาไดอยางตอเนื่อง และการใหคําแนะนําแกผูปวยหรือญาติผูปวย
3. พยาบาลประจําหอผูปวย มีบทบาทที่เกี่ยวของดังนี้
3.1 สัมภาษณประวัติ ประเมินสภาพ จําแนกประเภทผูปวย และวางแผนการดูแล
3.2 ปฏิบัติการพยาบาลแกผูปวย โดยใชกระบวนการพยาบาล ทฤษฎีทางการพยาบาล และ
ศาสตรตางๆที่เกี่ยวของมาบูรณาการ เพื่อใหการดูแลครอบคลุมใน 4 มิติ คือ การ
11

12. สงเสริมสุขภาพจิต การปองกันปญหาสุขภาพจิต การบําบัดรักษา และการฟนฟู
สมรรถภาพ
3.3 การจัดสิ่งแวดลอมเพื่อการบําบัด
3.4 การชวยเหลือสนับสนุนใหผูปวยดูแลตนเอง การสอนและใหคําปรึกษาปญหาสุขภาพ
4. นักจิตวิทยา มีบทบาทที่เกี่ยวของดังนี้
4.1 ตรวจวินิจฉัยทางจิตวิทยาคลินิก โดยใชเครื่องมือทดสอบทางจิตวิทยาที่เปนมาตรฐาน
เพื่อตรวจวินิจฉัยพฤติกรรม ศักยภาพ กลไกที่มา หรือสาเหตุของปญหาทางจิตเวช
สุขภาพจิต และความผิดปกติอันเนื่องมาจากพยาธิสภาพทางสมอง ตลอดจนลักษณะ
บุคลิกภาพ และระดับเชาวนปญญา
4.2 ใหการบําบัดทางจิตวิทยา ทั้งแบบรายบุคคลและรายกลุมเพื่อชวยใหผูปวยสามารถ
เขาใจและยอมรับปญหาของตนเอง สามารถปรับปรุงเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม
แนวความคิด วิธีการปรับตัว หรือแกปญหาและโครงสรางที่บกพรองบางประการทาง
บุคลิกภาพใหมีประสิทธิภาพเหมาะสมยิ่งขึ้น รวมทั้งการใชเทคนิคทางจิตวิทยาเพื่อ
ฟนฟู และพัฒนาศักยภาพของผูทุเลาจากอาการทางจิตและปญหาสุขภาพจิตใหมีการ
ปรับตัวที่เหมาะสม และมีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้น
5. นักสังคมสงเคราะห มีบทบาทที่เกี่ยวของดังนี้
5.1 ชวยเหลือในดานปญหาทางสังคมและอารมณของผูปวย โดยประเมินสภาพครอบครัว
สังคม และความตองการทางดานสังคมและอารมณของผูปวย
5.2 ใหคําปรึกษาแกผูปวยและผูดูแลผูปวย หรือสมาชิกในครอบครัวคนอื่น ๆ
5.3 คนหาแหลงทรัพยากร ประสานเครือขายชุมชนเพื่อเปนแหลงสนับสนุนและใหความ
ชวยเหลือแกผูปวยและผูดูแลผูปวย
6. นักอาชีวบําบัด / นักกิจกรรมบําบัด มีหนาที่ 2 ระยะ
6.1 ระยะที่ 1 กระตุนใหผูปวยมีปฏิกิริยาตอบสนอง สนใจ และรับรูตอสิ่งแวดลอม
โดยประเมินสภาพจิตใจอารมณ และความสามารถในการทํางานเบื้องตน และเลือกใช
กิจกรรมรักษาที่เหมาะสมกับผูปวย อาจเปนกิจกรรมรายบุคคลที่ใชความสามารถงาย ๆ
และทําเสร็จภายในเวลาสั้น ๆ เชน การฝกกิจวัตรประจําวัน เพื่อฟนฟูสมรรถภาพผูปวย
ทางกาย และสงเสริมสมรรถภาพจิตใจของผูปวยใหเขมแข็งที่จะจัดการกับปญหาได
6.2 ระยะที่ 2 มุงเนนการสรางสัมพันธภาพในสังคม ฝกอุปนิสัยพื้นฐานในการทํางาน
พัฒนาทักษะขั้นพื้นฐานในการทํางาน และทักษะการปฏิบัติตัวทั้งที่บานและที่ทํางาน
ในกรณีที่ผูปวยไมสามารถจะกลับไปประกอบอาชีพเดิมได ตองประเมินวาผูปวยมี
ความเหมาะสมกับอาชีพใด เพื่อใหทดลองทํางานในสาขาที่ถนัด เชน งานชาง งาน
ฝมือ สวนยาง เกษตร เปนตน
12

13. 7. โภชนากร มีบทบาทที่เกี่ยวของดังนี้
7.1 จัดอาหารที่เหมาะสมกับโรคและความเจ็บปวย ใหผูปวยที่มีภาวะแทรกซอนทางกาย
ตามคําสั่งแพทย เพื่อเสริมการรักษาของแพทยใหไดผลดียิ่งขึ้น
7.2 เสริมอาหารที่มีคุณภาพทางโภชนาการ ใหเหมาะสมกับผูปวยเฉพาะราย ตามคําสั่ง
แพทย
7.3 สอนใหความรูและแนะนําผูปวย ญาติ หรือผูดูแลในเรื่องการเตรียม การไดรับ
สารอาหารเฉพาะโรคที่เหมาะสมกับผูปวยแตละราย
7.4 เยี่ยมตรวจผูปวยและอภิปรายปญหาความตองการของผูปวยรวมกับทีมสุขภาพ
7.5 ติดตาม ประเมินผล การบริการ ใหคําปรึกษา เผยแพรความรูดานโภชนาการและการ
บริโภคอาหารที่ถูกตอง รวมทั้งใหความรูพื้นฐานงานอาชีพเกี่ยวกับอาหารผูปวย
8. นักเทคนิคการแพทย มีบทบาทที่เกี่ยวของดังนี้
8.1 รับสิ่งสงตรวจจากผูเขามารับบริการ เชน เลือด ปสสาวะ อุจจาระ โดยจะทําการ
ตรวจสอบชื่อและสิ่งสงตรวจของผูปวยวาเปนคนเดียวกัน และจะตรวจดูคุณภาพของสิ่งสงตรวจ
วาเหมาะสมสําหรับนํามาทดสอบทางหองปฏิบัติการหรือไม เนื่องจากสิ่งสงตรวจที่ไมเหมาะสม
จะมีผลตอการผลทดสอบดวย
8.2 นําสิ่งสงตรวจไปทําการตรวจวิเคราะหทางหองปฏิบัติการทางการแพทยเพื่อวินิจฉัย
พยากรณ ติดตาม หรือประเมินสุขภาวะของผูเขามารับบริการ ซึ่งจะรายงานผลใหแกแพทยหรือ
ผูปวยไดทราบตอไป
8.3 ควบคุมคุณภาพตาง ๆ ภายในหองปฏิบัติการทางการแพทย เชน ควบคุมคุณภาพของ
การรับสิ่งสงตรวจ ขั้นตอนกอนการตรวจวิเคราะห ขั้นตอนการวิเคราะห และขั้นตอนหลังการ
วิคราะห ตรวจสอบความถูกตองของผลทดสอบทุกครั้งกอนลงชื่อเพื่อรับรองผลการทดสอบกอน
รายงานผลทางหองปฏิบัติการ
การวางแผนจําหนายผูปวย
เนื่องจากการติดสุราเปนปญหาดานพฤติกรรม ผูติดสุราที่ผานการบําบัดรักษาแลว สวนหนึ่งไม
สามารถเลิกสุราได และหวนกลับไปดื่มสุราซ้ํา โดยหลักการแลวการวางแผนการจําหนายผูปวย เปน
กระบวนการรักษาพยาบาลที่มีการเตรียมการตั้งแตวันแรกที่ผูปวยเขารับการรักษาไวในโรงพยาบาล ซึ่ง
ตองอาศัยความรวมมือของบุคลากรทีมสหวิชาชีพ ผูดูแล และผูปวย เพื่อชวยใหผูปวย และครอบครัว
สามารถนําศักยภาพที่มีอยูดูแลชวยเหลือตนเองในการสงเสริม ปองกัน ดูแลรักษาทั้งดานรางกาย และจิตใจ
ตลอดจนมีการใหขอมูลการประสานงาน จัดหาทรัพยากรที่จําเปน และเหมาะสม คุมคาตามความจําเปน
และความตองการของผูปวยและครอบครัว ตลอดจนสภาพสังคม เศรษฐกิจ เพื่อใหผูปวยมีคุณภาพชีวิตที่ดี
ขึ้น
13

14. กระบวนการวางแผนจําหนาย
1. การประเมินปญหา เปนการประเมินแบบองครวม โดยมีการประเมินตั้งแตแรกรับตามแผน
การดูแลผูปวยโรคสุรา การประเมินผูปวยแรกรับ การดูแลผูปวยวิกฤติ การดูแลผูปวย1-7วันแรก แรงจูงใจ
ในการเลิกสุรา การตองการความคาดหวังตอการเขารับรักษาของผูปวยและผูดูแล ตลอดจนครอบครัวของ
ผูปวย แหลงชวยเหลือตางๆ
2. การวินิจฉัยปญหาสุขภาพ จากทีมสหวิชาชีพ แนวโนมของปญหาในขณะอยูโรงพยาบาล
ตามแบบฟอรมการบันทึกปญหาของทีมสหวิชาชีพ ซึ่งเปนแนวทางในการวางแผนจําหนายผูปวยแตละราย
3. การกําหนดแผนการจําหนายผูปวย ในผูปวยโรคสุรานั้น มีแนวทางในการดําเนินการตาม
รูปแบบ D-METHOD ซึ่งเริ่มตั้งแตผูปวยเขารักษาในโรงพยาบาล คือ
D-Disease ผูปวยโรคสุรา และผูดูแลจะไดรับการเตรียมความรูเกี่ยวกับโรคสุรา อาการสําคัญภาวะ
แทรกซอนที่จะเกิดขึ้น ผลจากภาวะถอนพิษสุรา การเฝาระวังสังเกตอาการของผูปวย และสามารถ
บอกอาการใหทีมรักษาทราบได โดยแนวทางการปฏิบัติ คือ ผูปวย ผูดูแลจะไดรับความรูเรื่องโรคสุรา จาก
แพทยผูรักษา พยาบาลประจําตึก การใหสุขภาพจิตศึกษาทั้งรายบุคคล และรายกลุม กลุมจิตบําบัด
ประคับประคอง กลุมAlcohol counseling, Individual, BA, BI และเอกสารแผนพับเรื่องโรคสุรา
M-Medication ผูปวยโรคสุรา และผูดูแลจะไดรับการเตรียมความรูเกี่ยวกับยาที่ผูปวยไดรับอยางละเอียด
โดยแพทยผูรักษา เภสัชกร หรือพยาบาล หรือจากเอกสารแผนพับความรูเรื่องยา ไดแก ชื่อยา การออกฤทธิ์
วัตถุประสงค ความจําเปนในการใชยา วิธีการใช ขนาด ปริมาณ จํานวนครั้ง ระยะเวลาที่ใช ขอควรระวังใน
การใชยา รวมทั้งการดูแลใหผูปวยไดรับยาอยางถูกตอง ครบถวน ตลอดจนภาสวะแทรกซอนตางๆ แนว
ทางแกไขปญหาที่อาจเกิดขึ้น ความสามารถของผูดูแล หรือหนวยงานที่จะชวยเหลือเมื่อผูปวยจําหนายออก
จากโรงพยาบาล
E-Environment & Economic ผูปวยและผูดูแลไดรับการเตรียมความรูเกี่ยวกับการจัดการสิ่งแวดลอม
สิ่งของ และสถานที่ที่บานใหเหมาะสมกับภาวะสุขภาพ การใชแหลงประโยชนจากชุมชน รวมทั้งขอมูล
เกี่ยวกับการจัดการปญหาดานเศรษฐกิจ สังคมซึ่งจะมีผลตอการดําเนินชีวิตประจําวันของผูปวย และ
ความสามารถของผูดูแล หรือหนวยงานที่จะชวยเหลือเมื่อผูปวยจําหนายออกจากโรงพยาบาล
ผูปวยโรคสุราจะไดรับการเตรียมกอนออกชุมชน โดยการใหสุขศึกษาเรื่องโรคสุรา การเขากลุม
กิจกรรมตางๆภายในตึก การใหคําปรึกษาญาติทั้งรายบุคคล รายกลุม ตลอดจนการใหคําปรึกษาทาง
โทรศัพท และการสงตอผูปวยไปยังโรงพยาบาลใกลบาน
14

15. T-Treatment ผูปวยโรคสุรา และผูดูแลตองทราบ และเขาใจเปาหมายแผนการรักษา และกระบวนการ
รักษา การปฏิบัติเกี่ยวกับโรค รวมทั้งตองมีความรูเพียงพอในการจัดการกับภาวะฉุกเฉินไดดวยตนเองอยาง
เหมาะสม และไดรับการเตรียมทักษะที่จําเปน ซึ่งมีผลตอการดําเนินชีวิตประจําวันของผูปวย และ
ความสามารถของผูดูแล หรือหนวยงานที่จะชวยเหลือ เมื่อผูปวยจําหนายออกจากโรงพยาบาล รวมถึง
ขอมูลเกี่ยวกับการเตรียมตัวในการตรวจตางๆ ทั้งขณะอยูรักษา และเมื่อมาตามนัดหลังจําหนาย
ผูปวยโรคสุรา และผูดูแลจะไดรับความรูเรื่องการรักษา การปฏิบัติตัวเกี่ยวกับโรค และขอจํากัด
ของตนเองในขณะอยูรักษาโดยแพทย เภสัชกร และพยาบาลประจําตึก มีการใหความรูในเรื่อง
ภาวะแทรกซอนที่อาจเกิดขึ้นเนื่องจากการดื่มสุรา เชน อาการชัก ภาวะเพอสับสน ความจําเสื่อมจากการดื่ม
สุรา ภาวะตับแข็ง โรคกระเพาะอาหาร ฯลฯ ตลอดจนการตรวจพิเศษตางๆ เชน การตรวจเลือด การตรวจ
สมอง เปนตน
H-Health ผูปวยโรคสุรา และผูดูแลตองเขาใจภาวะสุขภาพของผูปวยวามีขอจํากัดอะไรบาง เขาใจ
ผลกระทบของภาวะความเจ็บปวยตอรางกาย การดําเนินชีวิตประจําวัน กิจกรรม การเคลื่อนไหว การ
ประกอบอาชีพ การเรียน และผูปวยสามารถปรับวิถีชีวิตการดําเนินชีวิตใหเหมาะสมกับขอจํากัดดาน
สุขภาพ รวมทั้งการสงเสริม ฟนฟูสภาพ และปองกันภาวะแทรกซอนตางๆ เมื่อผูปวยจําหนายออกจาก
โรงพยาบาล ซึ่งจะมีการประเมินภาวะสุขภาพของผูปวยตั้งแตแรกรับ โดยแพทยผูรักษา นักจิตวิทยา นัก
สังคมสงเคราะหที่ซักประวัติผูปวย พยาบาลประจําตึก การทํากลุมสุขภาพจิตศึกษาทั้งผูปวย และผูดูแล การ
ทํากลุม CBT กลุม MI และกอนจําหนายออกจากโรงพยาบาล มีการใหคําปรึกษา ใหความรูแกผูปวย และ
ผูดูแลทั้งรายกลุม และรายบุคคล
O-Outpatient referral ผูปวยโรคสุรา และผูดูแลตองเขาใจ และทราบความสําคัญของการมาตรวจตามนัด
ทั้งเวลา และสถานที่ ตองทราบวาควรติดตอขอความชวยเหลือจากใครไดบางในกรณีเกิดภาวะฉุกเฉิน หรือ
มีอาการเฉียบพลัน โดยแพทย และพยาบาล นอกจากนี้ยังรวมถึงการสงตอแผนการดูแลผูปวยอยาง
ตอเนื่องในกรณีที่ผูปวยไมสะดวกในการมาพบแพทยตามแพทยนัด โดยหลังการจําหนายจะมีการสงตอ
ผูปวยไปรับการรักษาตอเนื่องที่โรงพยาบาลใกลบาน
D-Diet ผูปวยโรคสุรา และผูดูแลตองเขาใจ และสามารเลือกรับประทานอาหาร หรือสารน้ําไดอยางถูกตอง
เหมาะสมกับขอจํากัดดานสุขภาพ หรืออาหารที่มีปฏิกิริยาทางลบตอยาที่รับประทาน หรือรับประทาน/ดื่ม
ในปริมาณที่เหมาะสม รวมทั้งวิธีการจัดหา/เตรียมอาหารเฉพาะโรค เชน โรคความดันโลหิตสูง โรคตับ
โรคกระเพาะอาหาร โรคเบาหวาน โรคสมองเสื่อม เปนตน โดยพยาบาลประจําตึก โภชนากร และเภสัชกร
การใหสุขภาพจิตศึกษาทั้งรายบุคคล รายกลุม ตลอดจนการสอดแทรกความรูในการเขากลุมตางๆที่ผูปวย
ไดรับ
15

16. 16
แนวทางการประเมินแผนการจําหนายผูปวย
ทีมสหวิชาชีพควรมีการประชุมปรึกษาทุก 1 เดือน หรือชวงเวลาที่มีปญหาเรงดวน โดยผูปวยที่รับ
ไวรักษาตัวในโรงพยาบาลทุกรายจะมีแบบบันทึกการวางแผนการจําหนายผูปวยโดยทีมสหวิชาชีพ เพื่อ
เปนแนวทางในการวางแผนในการใหการดูแลผูปวย และเปนสื่อกลางในการทํางานรวมกันของทีมสห
วิชาชีพ กรณีมีปญหาซับซอนที่จะตองไดรับการดูแล ทีมสหวิชาชีพจะมีการรวมประชุมปรึกษาหาแนวทาง
ในการดูแลผูปวยตอไป
ทีมสหวิชาชีพจะมีการบันทึกขอมูลในทุกขั้นตอนของแผนการจําหนายในรูป D-METHOD
เนื่องจากเปนวิธีการสื่อสารใหสมาชิกในทีมสหวิชาชีพรวมทั้งผูปวย ผูดูแล หนวยงานที่เกี่ยวของในการ
ดูแลตอเนื่องไดทราบขอมูลที่รวบรวมไว การตั้งเปาหมาย และการวางแผนที่กําหนดรวมกัน รวมทั้งได
ทราบเกี่ยวการปฏิบัติที่ไดดําเนินการไปแลว ตลอดจนงายตอการติดตามประเมินผลทั้งในดานผูปวย และ
การประเมินความเหมาะสมของแผนการจําหนาย โดยมีการประเมินเปนระยะๆ ปรับปรุงแผน และวิธีการ
ปฏิบัติใหเหมาะสมตลอดเวลากอนจําหนาย ตลอดจนประเมินผลสําเร็จของกระบวนการวางแผนจําหนาย
เพื่อนําไปสูการปรับปรุง และพัฒนาคุณภาพตอไป

17. 0
1. การเตรียม
- เจาหนาที่
- สถานที่
- อุปกรณ
- เอกสาร
- ขอมูล
4. การดูแลรักษา
- การใหยา
- การรักษาดวยไฟฟา
- กิจกรรมการพยาบาล
- โภชนาการ
- MI /การใหคําปรึกษา
- จิตบําบัด
- กิจกรรมบําบัด
- กลุมบําบัด
- กิจกรรมการแพทย
ทางเลือก
5. การประเมินซ้ํา
- รายงานผูปวย Progress note
- แบบสอบถาม, แบบประเมินตาง ๆ
- การประชุมปรึกษา (W/R รับสงเวร)
- การเฝาระวังความเสี่ยง (อุบัติเหตุ, การบาดเจ็บ, การทํารายตัวเอง, พฤติกรรมกาวราว)
- การเตรียมเยี่ยม, การสรางสัมพันธภาพเชิงบําบัด
สรุปกระบวนการดูแลผูปวยสุรา
โดยทีมสหวิชาชีพ
ศูนยบําบัดรักษายาเสพติด เชียงใหม
6. กิจกรรมคูขนาน
- ระบบการจัดการ ของแตละสหสาขา
- ระบบการบันทึก
- การสื่อสาร / การประสานงาน
- แผนการจําหนาย
- Risk management
2. การประเมินและการวินิจฉัย
- การจําแนกประเภทผูปวย
- ซักประวัติผูปวยและครอบครัว
- การตรวจรางกาย
- การประเมินสภาพผูปวย
- การวินิจฉัยโรค
- การวินิจฉัยทางการพยาบาล
- การวินิจฉัยทางจิตวิทยา
- การวินิจฉัยทางสังคมสงเคราะห *
3. การวางแผน
- เปาหมายการรักษาของทีม
- แนวปฏิบัติการดูแล
- แผนการดูแลของทีมสหวิชาชีพ
( Care MAP)
- การประชุมปรึกษา
7. การจําหนาย
- เตรียมการดูแลที่บาน
(การปฏิบัติตัวเพื่อ
ปองกันการติดสุราซ้ํา,
แนะนําญาติเรื่องการ
ดูแลผูปวย)
- ใหมาพบแพทยเพื่อ
ตรวจตามนัด
- แนะนําแหลงให
ความชวยเหลือ
- การมอบหมายงาน
17

18. แผนการดูแลผูปวยสุรา ศูนยบําบัดรักษายาเสพติด เชียงใหม
หัวเรื่อง กอนรับเขารักษา สัปดาหที่ 1 สัปดาหที่ 2 สัปดาหที่ 3 – D/C
1. ผลลัพธ
ที่คาดหวัง
- ผูปวยไดรับการวินิจฉัย และประเมิน
สภาพอยางถูกตอง
- ผูปวยมีความพรอมที่จะอยูรับการ
รักษา
- ผูปวยไดรับการรักษาที่ถูกตอง
เหมาะสม ปลอดภัย
- ปลอดภัยจากภาวะถอนพิษสุรา
- ปลอดภัยจากอุบัติเหตุ /
การไดรับบาดเจ็บ
- ไมมีภาวะแทรกซอนจากการรักษา
- ผูปวยไดรับการรักษาที่ถูกตอง
เหมาะสม ปลอดภัย
- ผูปวยไดรับการฟนฟูสมรรถภาพ
- ผูปวยมีความรูในการปฏิบัติตัวเพื่อ
ชวยเหลือตนเอง
- ผูปวยไดรับการฟนฟูสมรรถภาพ
- ผูปวยมีแนวทางปฏิบัติตัวเพื่อ
ปองกันการกลับไปดื่มสุราซ้ํา
- ญาติไดรับการเตรียมความพรอม
ในการปฏิบัติตัวเพื่อ ชวยเหลือ
ผูปวย
2. การประเมิน/
การสงปรึกษา
- ซักประวัติ ตรวจรางกาย
- ประเมินสภาพจิต
- ปรึกษาแผนกที่เกี่ยวของ
- วินิจฉัยโรคตาม DSM IV or ICD10
- ประเมินความคาดหวังของผูปวยและ
ญาติเกี่ยวกับความรู ความเขาใจ สาเหตุ
การเกิดโรค และการรักษา
- ประเมินสภาพและ ความรุนแรง
ของอาการถอนพิษสุรา
- ซักประวัติ และตรวจรางกาย เพิ่มเติม
- Routine LAB: CBC , U/A , LFT, CxR
- LAB อื่นๆ ที่พิจารณาวาจําเปน
- วินิจฉัยปญหาทางการพยาบาล
- ประเมินการตอบสนองตอยาที่ไดรับ
และผลขางเคียงที่พบ
- ตรวจ Lab บางอยางซ้ํา /ตรวจเพิ่ม
ถาจําเปน
- ประเมินความรูเกี่ยวกับโรค อาการ/
การรักษา
- ประเมินความสามารถในการเขา
รวมกิจกรรม
- ประเมินพฤติกรรม/ความสามารถ
ในการดูแลตนเองของผูปวย
- ประเมินความสามารถของ
ครอบครัวในการดูแลผูปวย
- ประเมินทักษะในการแกไขปญหา
- ประเมินความรวมมือในการ
รับประทานยาและการปฏิบัติตัวให
เหมาะสมกับแผนการรักษา
3. ยา/การรักษา - ยาที่ใชรักษาภาวะติดสุราตาม CPG
- ยาเดิมที่ใชในการรักษาโรคประจําตัว
และผูปวยตองรับประทานเปนประจํา
- ยารักษาตามอาการ
- ใหยาตามโรคหลัก โดยแพทยพิจารณา
ปรับตามสภาพของผูปวยแตละราย
- ใหยาตามอาการ
- ใหยาตามโรคหลัก
- ใหยาตามอาการ
- การรักษาดวยเครื่องกระตุนไฟฟา
- การแพทยทางเลือก เชน อบสมุนไพร
- ใหยาตามโรคหลัก
- ใหยาตามอาการ
- การแพทยทางเลือก เชน การรักษาดวย
เครื่องกระตุนไฟฟา การอบสมุนไพร
หัตถบําบัด
18

19. หัวเรื่อง กอนรับเขารักษา สัปดาหที่ 1 สัปดาหที่ 2 สัปดาหที่ 3 – D/C
4. กิจกรรม/
อาหาร/ การ
ออกกําลังกาย
- Record v / s
- การสรางแรงจูงใจใหอยูรับการรักษา
- Record v / s
- ดูแลการไดรับยาตามแผนการรักษา
- ดูแลการไดรับสารน้ํา และอาหาร
- ดูแลการปฏิบัติกิจวัตรประจําวัน
- ดูแลการพักผอนใหเพียงพอ
- พิจารณาการผูกมัดเพื่อจํากัดพฤติกรรม
ตามความจําเปน
- Record v / s
- ดูแลการไดรับยาตามแผนการรักษา
- การสรางแรงจูงใจใหอยูรับการรักษา
- การใหการปรึกษาผูปวยและครอบครัว
- จิตบําบัด รายบุคคล / รายกลุม
- กลุมบําบัด**
- กิจกรรมบําบัด
- Record v / s
- จิตบําบัด รายบุคคล / รายกลุม
- กลุมบําบัด**
- กิจกรรมบําบัด
5. การสอนให
ความรู/ ให
คําแนะนํา
- ใหขอมูลและความรูแกผูปวยและญาติ
เกี่ยวกับโรค อาการ ผลกระทบ การ
รักษา และการจัดกิจกรรมเพื่อการ
ฟนฟูสมรรถภาพ
- แจงแผนการรักษา คารักษาพยาบาล
สิทธิการรักษา การสงตอกรณีตางๆ
- แนะนําญาติใหมีสวนรวมในการดูแล
- ใหขอมูล เรื่อง การเปลี่ยนแปลงของ
รางกายในระยะเลิกสุรา / การปฏิบัติ
ตัวในระยะถอนพิษสุรา
- ใหคําแนะนําเรื่อง การรับประทาน
อาหาร การพักผอน การออกกําลังกาย
- ใหขอมูล เรื่อง แนวทางการ
ปฏิบัติตัวในระยะฟนฟูสมรรถภาพ /
ปญหาที่พบบอยในการเลิกสุรา
- ใหขอมูล เรื่อง แนวทางการปฏิบัติตัว
เพื่อปองกันการกลับไปเสพซ้ํา
- ใหขอมูล เรื่อง แนวทางการปฏิบัติตัว
เมื่อกลับไปอยูที่บานเพื่อปองกันการ
กลับไปเสพซ้ํา
- ใหขอมูลเรื่องการรับประทานยา
การสังเกตอาการขางเคียงของยา
และความผิดปกติที่ควรมาพบแพทย
กอนวันนัด
6. การวางแผน
จําหนาย
- ประเมินสถานการณของผูปวยและ
ครอบครัวเพื่อประกอบการวางแผน
จําหนาย ดวย DMETHOD
- ประเมินตาม DMETHOD - ประเมินตาม DMETHOD - ประเมินตาม DMETHOD
- 7 Question for relapse prevention
19

20. แบบประเมินแผนการดูแลผูปวยติดสุราแบบผูปวยใน
ศูนยบําบัดรักษายาเสพติด เชียงใหม
ชื่อ-สกุล ............................................................................................. อายุ ................ ป HN ………………………… AN …………………….Ward ………………….
วันที่รับไวในโรงพยาบาล ........................................................... วันที่จําหนาย ............................................................ผูบันทึก ................................................................
ผลการปฏิบัติระยะเวลา เปาหมาย / ผลลัพธที่
คาดหวัง
กิจกรรม ผูรับผิดชอบ
ไดรับ ไมไดรับ
ผลลัพธ / ความ
แปรปรวน
ลงชื่อผู
ปฏิบัติ
1. คัดกรองผูปวย ซักประวัติ และประเมินสภาพ
- คัดกรองดวย AUDIT, CAGE และซักประวัติ
- ประเมินภาวะสุขภาพตามแบบแผนสุขภาพ
- การวินิจฉัยและวางแผนการพยาบาล พยาบาล
2. การวินิจฉัยโรคตามระบบDSM IV และพิจารณาใหยารักษา แพทย
3. การสงตรวจทางหอง ปฏิบัติการ: CBC , U/A , LFT, CxR แพทย
4. การประเมินทางจิตวิทยา นักจิตวิทยา
5. การประเมินทางสังคม นักสังคมฯ
6. การปฐมนิเทศ ใหความรูและขอมูลที่เกี่ยวของกับการติดสุรา
และแนวทางการรักษา แกผูปวยและญาติ
พยาบาล
วันที่ 1-2 1. ผูปวยไดรับการ
วินิจฉัย และ
ประเมินสภาพ
อยางถูกตอง
2. ผูปวยมีความ
พรอมที่จะอยูรับ
การรักษา
7. การจัดเตรียมยาและเวชภัณฑใหกับผูปวยและสงตอพยาบาล
ประจําตึก
เภสัชกร
20

21. ผลการปฏิบัติระยะเวลา เปาหมาย / ผลลัพธที่
คาดหวัง
กิจกรรม ผูรับผิดชอบ
ไดรับ ไมไดรับ
ผลลัพธ / ความ
แปรปรวน
ลงชื่อผู
ปฏิบัติ
15. การประเมินความรุนแรงตามสภาพอาการของผูปวย เชน ภาวะ
ขาดสุรา , ชัก, ซีด, สั่น, ขาดน้ําตาล, ตัวตาเหลือง, หูแวว
ประสาทหลอน
แพทย
16. การบําบัดรักษาดวยยา แพทย
17. ประเมินภาวะโภชนาการและจัดเตรียมอาหารตามภาวะสุขภาพ
ของผูปวย
โภชนากร
18. ปฏิบัติการพยาบาลตามแผนการรักษา พยาบาล
12. การประเมินความสามารถในการดูแลตนเอง ความรวมมือใน
การรักษา ความเสี่ยงตางๆ
พยาบาล
13. ติดตามประเมินอาการขางเคียงจากยาเมื่อไดรับรายงานจาก
พยาบาลผูดูแล
เภสัชกร
สัปดาหที่
1
3. ผูปวยไดรับการ
รักษาที่ถูกตอง
เหมาะสม และ
ปลอดภัยจาก
- ภาวะถอนพิษสุรา
- อุบัติเหตุ / การ
ไดรับบาดเจ็บ
- ภาวะแทรกซอน
จากการรักษา
14. การตรวจเยี่ยม ประเมินสภาพ การตอบสนองตอการรักษา
ภาวะแทรกซอนที่เกิดขึ้น และใหการบําบัดรักษาตามความ
เหมาะสมกับสภาพผูปวย
แพทย
15. การบําบัดรักษาดวยยา แพทย
16. ปฏิบัติการพยาบาลตามแผนการรักษา พยาบาล
สัปดาหที่
2-4
3. ผูปวยไดรับการ
รักษาที่ถูกตอง
เหมาะสม
ปลอดภัย 17. การดูแลการไดรับการบําบัดรักษาดวยเครื่องกระตุนไฟฟา พยาบาล
21

22. ผลการปฏิบัติระยะเวลา เปาหมาย / ผลลัพธที่
คาดหวัง
กิจกรรม ผูรับผิดชอบ
ไดรับ ไมไดรับ
ผลลัพธ / ความ
แปรปรวน
ลงชื่อผู
ปฏิบัติ
18. การตรวจเยี่ยม ประเมินสภาพ การตอบสนองตอการรักษา
ภาวะแทรกซอนที่เกิดขึ้น และใหการบําบัดรักษาหรือพิจารณา
ปรับแผนการรักษาตามความเหมาะสมกับสภาพผูปวย
แพทย
19. Psychotherapy / Psychosupportive group
ครั้งที่ 1 ………………………………….
ครั้งที่ 2 ………………………………….
ครั้งที่ 3 ………………………………….
นักจิตวิทยา
20. Occupational therapy
ครั้งที่ 1 ………………………………….
ครั้งที่ 2 ………………………………….
ครั้งที่ 3 ………………………………….
นักกิจกรรม
บําบัด
4. ผูปวยไดรับการ
บําบัดฟนฟู
สมรรถภาพ
21. Social support & Self-help group
ครั้งที่ 1 ………………………………….
ครั้งที่ 2 ………………………………….
พยาบาล
สัปดาหที่
2-4
5. ผูปวยมีความรูใน
การปฏิบัติตัว มี
แรงจูงใจ มีแนวทาง
ปฏิบัติตัวเพื่อปองกัน
การกลับไปดื่มสุราซ้ํา
20. Health education group
ครั้งที่ 1 การดื่มสุราและผลกระทบจากการดื่ม
ครั้งที่ 2 ปญหาที่พบบอยในการเลิกสุรา
ครั้งที่ 3 ...........................................................
พยาบาล
22

23. ผลการปฏิบัติระยะเวลา เปาหมาย / ผลลัพธที่
คาดหวัง
กิจกรรม ผูรับผิดชอบ
ไดรับ ไมไดรับ
ผลลัพธ / ความ
แปรปรวน
ลงชื่อผู
ปฏิบัติ
26. Relapse prevention skill
ครั้งที่ 1
ครั้งที่ 2
พยาบาล /
นักจิตวิทยา
27. การสรางแรงจูงใจในการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมเพื่อเลิกสุรา พยาบาล /
25. Family education & Family counseling
ครั้งที่ 1
ครั้งที่ 2
พยาบาล
27. การประเมินสถานการณของผูปวย และครอบครัวเพื่อการ
วางแผนจําหนาย
พยาบาล
28. ใหขอมูลเรื่องการรับประทานยาการสังเกตอาการขางเคียงของ
ยา และความผิดปกติที่ควรมาพบแพทยกอนวันนัด
เภสัชกร
สัปดาหที่
2-4
6. ญาติไดรับการ
เตรียมความ
พรอมในการ
ปฏิบัติตัวเพื่อ
ชวยเหลือผูปวย
29. กิจกรรมกลุมใหคําแนะนํากอนกลับบาน/การนัดติดตามผล นักสังคมฯ
G:CM projectmanualแบบประเมินแผนการดูแลผูปวยติดสุราแบบผูปวยใน.doc
23