www.mientayvn.com Tải thêm các tài liệu sinh học khác tại địa chỉ: https://drive.google.com/folderview?id=0Bw5sTGnTS7NhUk01a3RYQV9TUjJ4blJDUDcyekp6UQ&usp=sharing

1. Pham Kim Dang 3/25/2008
Khoa CNTY-DHNN1 1
1
Ch−¬ng VIII - Th©n nhiÖt vµ VTm
§1- Th©n nhiÖt
I. Kh¸i niÖm: T0 c¬ thÓ 2 lo¹i
+ M¸u nãng (æn ®Þnh, k0 ∈ t0 m«i tr−êng): chim, §V cã vó
+ M¸u l¹nh (∈ t0 m«i tr−êng): Õch, nh¸i, bß s¸t
+ Th©n nhiÖt g/s æn ®Þnh ∈ gièng, tuæi, tr¹ng th¸i s.lý
+ Th©n nhiÖt ∈ sinh & to¶ nhiÖt:
- Sinh > to¶ t¨ng.
- Sinh = to¶ æn ®Þnh
- Sinh < to¶ gi¶m
Bß(37,5-38,5); tr©u (38-38,5); lîn (39-39,5); gµ (40,5- 41)
2
II. Qu¸ tr×nh sinh nhiÖt
- Oxi hoá ®−êng, axÝt bÐo
- Chñ yÕu c¬: (70%). Khi h/® gÊp 4-5 lÇn
- Gan, thËn, tuyÕn: 6-7%, x−¬ng, sôn, m« LK sinh Ýt nhÊt.
- ¶/h ngo¹i c¶nh: ®«ng ↑tr−¬ng lùc c¬ (run, rïng m×nh, cãng,
cøng hµm) ↑T§C ↑S.nhiÖt. HÌ ↓S.nhiÖt c©n b»ng m.tr−êng
- ∈ tr¹ng th¸i TK: c¨ng th¼ng, giËn d÷…
III. Qu¸ tr×nh to¶ nhiÖt
1. C¬ quan to¶ nhiÖt
- Da lµ chñ yÕu (75-85% l−îng nhiÖt to¶ ra)
- Phæi qua h« hÊp (9-10%)
- Tiªu ho¸: + s−ëi ©m thøc ¨n, n−íc uèng
+ theo ph©n vµ n−íc tiÓu.
3
2. C¸c ph−¬ng thøc to¶ nhiÖt
a.TruyÒn nhiÖt: tõ vËt nãng h¬n sang vËt bªn c¹nh mïa
®«ng T0 c¬ thÓ > T0 m«i tr−êng mÊt nhiÖt.
∈: + Chªnh lÖch T0 mïa hÌ truyÒn nhiÖt khã
+ Giã, ®é Èm (cµng Èm cµng dÔ truyÒn nhiÖt)
b.Bøc x¹: vËt nãng h¬n ph¸t x¹ ra m«i tr−êng d−íi d¹ng
hång ngo¹i vµ ng−îc l¹i
V¸ch, ®én chuång … ¶/h ®Õn bøc x¹
Mïa ®«ng k0 cã ®én chuång t¨ng bøc x¹ mÊt nhiÖt.
T¾m n¾ng hÊp thô bøc x¹.
c.Bèc h¬i n−íc: n−íc h¬i lÊy nhiÖt
+ TiÕt må h«i (ngùa, cõu), h« hÊp (tr©u, chã), n−íc bät
+ ∈ ®é Èm (kh«ng khÝ kh« bèc h¬i nhanh, ®é Èm cao n¾ng oi
bèc h¬i n−íc kÐm th©n nhiÖt t¨ng).

2. Pham Kim Dang 3/25/2008
Khoa CNTY-DHNN1 2
4
IV. C¬ chÕ ®iÒu tiÕt nhiÖt
1. Hãa häc: qua ®iÒu tiÕt T§C m« bµo ↑ hoÆc
↓sinh nhiÖt
- §«ng c¬ b¾p run ↑T§C ë c¬, ↑oxh ë gan
↑ sinh nhiÖt mïa ®«ng cÇn cho ¨n no, KF giµu E
(gluxit, lipit)
- T§C↑ (H tuyÕn gi¸p, vá th.thËn) ngñ
®«ng T’gi¸p ↓ h/®
- Mïa hÌ T§C ↓ Ýt ®ãi
5
2. §iÒu tiÕt vËt lý: = co, gi·n bÒ mÆt (da, m¹ch…)
+ §«ng: da, m¹ch ngo¹i vi co ↓to¶ nhiÖt, da t¸i. HÌ ng−îc l¹i
+ Thay l«ng tr−íc mïa ®«ng (mïa ®«ng dµy, hÌ th−a)
+ T/sè h« hÊp, bèc h¬i n−íc: tiÕt må h«i nhiÒu ↑to¶ nhiÖt
vµo mïa hÌ (Mïa hÌ nªn t¾m ch¶i cho g/s k0 tuyÕn må h«i)
3. §iÒu tiÕt: TK–TD, trung khu ®iÒu tiÕt vïng d’®åi
T0 m«i tr−êng Hypothalamus
Vá n·o
C¬ quan
nhËn c¶m
TK V§
TK TV
C¬ (↑, ↓ oxh)
T må h«i
Vá th.thËn
Gi¸p tr¹ng
m.qu¶n ngoµi da
6
§2- vitamin
+ N/c ë chuét: ®Çy ®ñ dinh d−ìng (gluxit, lipit, protein, kho¸ng)
vÉn bÞ cßi cäc, xï l«ng thiÕu VTM
+ 1911: B1 (VTM = “vie”, “amin”).
+ VTM K0 ph¶i lµ chÊt t¹o h×nh, chÊt cung cÊp E mµ chØ xóc
t¸c sinh häc, ®a sè lµ coenzim
+ VTM: hîp chÊt h/c, p.tö bÐ (tù nhiªn or tæng hîp), chØ cÇn
l−îng rÊt nhá (µg) gióp sinh vËt duy tr×, ph¸t triÓn vµ h/®
b×nh th−êng.
+ Dùa vµo tÝnh tan: 2 nhãm: - Tan trong dÇu mì (A, D, E, K)
- Tan trong n−íc (B, C)
c¬ thÓ kh«ng tæng hîp ®−îc (trõ loµi nhai l¹i)

3. Pham Kim Dang 3/25/2008
Khoa CNTY-DHNN1 3
7
I. Vitamin A : - (A1, A2, A3,)
CH3 CH3 H
CH = CH – C = CH – CH = CH – C = CH–C - OH
H
H3C CH3
H2
H2
H2
CH3
1. Nguån gèc
+ §V: dÇu gan c¸, lßng ®á, b¬, s÷a ®.b s÷a ®Çu
+ TV: caroten (ít. cµ rèt, cµ chua, gÊc, bÝ ®ao, cá xanh)
Vµo c¬ thÓ caroten carotenaza (do gan t¹o) VTM A
• 90% dù tr÷ ë gan, d¹ng este, cßn l¹i trong m¸u, vâng m¹c
§V: UI (1 mg VTM A = 3300 UI)
8
2. §Æc tÝnh lý ho¸
+ KÕt tinh vµng nh¹t, tan trong dÇu mì & dung m«i chÊt bÐo
+ NhiÒu ®¬n vÞ isopren, LK ®«i dÔ ph©n huû d−íi t/d t0,
hång ngo¹i, ®é Èm, oxh ngoµi k2 hay khi lÉn dÇu mì bÞ «i
Khi h2 chøa VTM A cÇn b¶o qu¶n tèt, chèng oxh
3. Chøc n¨ng sinh lý VTM A
3.1. B¶o vÖ, KT ph¸t triÓn TB th−îng b× n.m (ø/c sõng hãa)
®−êng T.ho¸, h2, s/d, tiÕt niÖu, m¾t.
a. ThÞ gi¸c
Duy tr× thÞ gi¸c trong tèi, ngoµi s¸ng. ThiÕu chøng
qu¸ng gµ (mÊt k/n nhËn c¶m a/s yÕu)
9
* C¬ chÕ:
• Vâng m¹c cã 2 lo¹i TB nhËn c¶m a/s (h×nh nãn: nhËn c¶m a/s
m¹nh, h×nh trô: a/s yÕu), chÊt c¶m quang: Rodopxin (h×nh trô)
• P/ø nµy x¶y ra liªn tôc retinen c¹n dÇn, b/s = VTM A tõ
m¸u qua p/ø oxh khö
• P/ø x¶y ra t−¬ng tù trong TB h×nh nãn vµo ban ngµy nh−ng
tèc ®é nhanh h¬n
(TB h×nh nãn: Iodopxin = opxin + aldehyt VTM A)
Rodopxin retinen + opxin
(Andehyt cña vtm A)
(a/s yÕu)
HF TK thÞ gi¸c thÊy
+2H
VTM A Tõ m¸u*Opxin +
!

4. Pham Kim Dang 3/25/2008
Khoa CNTY-DHNN1 4
10
b. Sinh dôc: khi thiÕu
+ ♂: sõng ho¸ th−îng b× èng sinh tinh trë ng¹i sinh tinh
+ ♀: bÒ mÆt buång trøng dµy, kh« v« sinh
Lîn n¸i dÔ g©y sÈy thai, chÕt thai hoÆc thai kÐm ph¸t triÓn
c. §èi víi da, niªm m¹c: khi thiÕu
+ Da kh«, nøt nÎ rông l«ng , xï x×
+ n.m èng T.ho¸ sõng ho¸ h¹n chÕ h/thu suy d.d−ìng
+ n.m kh« (TB tiÕt muxin bÞ sõng ho¸) dÔ viªm nhiÔm
3.2. KÝch thÝch sinh tr−ëng g/s non, t¨ng t¹o m¸u
thiÕu cßi cäc, sinh tr−ëng chËm
3.3. T/d oxh hoµn nguyªn: v× VTM A nhiÒu nèi ®«i dÔ
tham gia vµo oxh khö
cßn a/h ®Õn h/® cña VTM C (chÊt tham gia p/ø oxh)
11
II. Vitamin D
(D2, D3, D4, D5, D6)
• Tõ §V: c¸ biÓn, dÇu
gan c¸, s÷a, lßng ®á
(C27H43OH)
Tõ TV: rÔ, cñ, qu¶, cá
t−¬i, nÊm, men bia cã
tiÒn VTM D2
12
Chøc n¨ng
• Thóc ®Èy hÊp thu Ca, P ë ruét, èng thËn qua:
+ Thóc ®Èy h×nh thµnh LK protein – Ca++ ë n.m m¹c ruét
+ KT hÊp thu muèi ph«t ph¸t ë èng thËn.
∈∈∈∈ tû lÖ Ca/ P KF thÝch hîp nhÊt =2/1
• ¶/h sù h×nh thµnh, cèt ho¸ x−¬ng (do ho¹t ho¸ ph«tphataza)
* Khi thiÕu ¶/h hÊp thu Ca, P cè ho¸ k0 ®Çy ®ñ cßi x−¬ng (víi g/s
®ang tr−ëng thµnh), mÒm x−¬ng (g/s tr−ëng thµnh)
G/s tr−ëng thµnh h¹ canxi huyÕt phã gi¸p tr¹ng tiÕt PTH ph©n
gi¶i canxi x−¬ng mÒm x−¬ng.
• ¶/h ®Õn sù co c¬ (co c¬ cÇn Ca++)
• ¶/h ®Õn gia cÇm: ®Î trøng Ýt, vá mÒm

5. Pham Kim Dang 3/25/2008
Khoa CNTY-DHNN1 5
13
liÒu
cao ®éc
(lîn:
473000UI
D3/kg T.¨
chÕt sau 4
ngµy)
Khi thõa
g/s non
ngõng
s/tr−ëng
do cèt ho¸
sím
↑photph¸t
canxi axÝt
khã tan tõ
m¸u tô trªn
èng thËn
sái thËn.
↑Trªn
thµnh
m¹ch x¬
cøng ®/m
ThiÕu Bæ sung
TA, T¾m n¾ng buæi s¸ng
Trao ®æi Ca, P
14
NH3
B1, PP
Chu trình
Pantose
CO2 Chuy n hoá l n nhau
(Met, Cystein, Glyceryl, Serine)
Biotin B12,
Folate
B6
B1
Ax. Pentothenic
CREBs
B6
NADA
FADH2
FME
Biotin
PP
B2
O2
H2O
B12
Ph i
Axit bÐo
Glucose
Pyruvate
Acetyl CoA Axit amin
Methyl
alanyl CoA
Vai trß vitamin nhãm B