Sơ đồ khối chức năng và các hệ thống phụ trợ

1. BioMedical Electronics Center
S¬ ®å khèi chøc n¨ng vµ
c¸c hÖ thèng phô trî
Slide 1

2. BioMedical Electronics Center
Slide 2
S¬ ®å khèi m¸y gia tèc tuyÕn tÝnh y tÕ n¨ng l−îng cao. C¸c
thµnh phÇn chÝnh, c¸c hÖ thèng phô trî vµ c¸c kÕt nèi.

3. BioMedical Electronics Center
HÖ thèng ch©n kh«ng
Slide 3

4. BioMedical Electronics Center
HÖ thèng ch©n kh«ng
• Môc ®Ých:
– Ng¨n chÆn ®−îc sù ph©n kú cña chïm tia ®iÖn tö (do va ch¹m víi c¸c
ph©n tö khÝ).
– Tr¸nh hiÖn t−îng ®iÖn ¸p ®¸nh thñng bªn trong èng dÉn sãng (do cã
c−êng ®é ®iÖn tr−êng cao).
• Ngµy nay nh÷ng m¸y gia tèc lµm viÖc víi hÖ thèng ch©n kh«ng
Slide 4
• Ngµy nay nh÷ng m¸y gia tèc lµm viÖc víi hÖ thèng ch©n kh«ng
cã ¸p suÊt <= 1,5 × 10-5Pa (1mmHg = 133,3 Pa ).

5. BioMedical Electronics Center
HÖ thèng lµm m¸t
• RÊt nhiÒu phÇn trong m¸y gia tèc cÇn ph¶i ®−îc lµm l¹nh
nh−: nguån cao tÇn, khoang céng h−ëng, hÖ thèng èng dÉn
sãng gia tèc, biÕn thÕ c«ng suÊt cao vµ m¹ch ®iÒu chÕ xung,
hÖ thèng héi tô, cuén l¸i tia, bia tia-X.
• N−íc quay vßng tõ bÓ chøa, ®−îc b¬m vµo c¸c ®−êng èng
dÉn th«ng qua mét bé läc ®Ó läc bá nh÷ng h¹t cã thÓ g©y t¾c
èng nhá trong hÖ thèng. V× l−îng n−íc vµo mçi thµnh phÇn
lµ kh¸c nhau nªn mçi m¹ch chia sÏ cã mét van ®iÒu khiÓn l−u
Slide 5
lµ kh¸c nhau nªn mçi m¹ch chia sÏ cã mét van ®iÒu khiÓn l−u
l−îng vµ mét bé t¸ch dßng (c«ng t¾c dßng hay lµ c«ng t¾c
ho¹t ®éng dùa trªn dßng ch¶y). C¸c c«ng t¾c nµy còng lµ mét
phÇn cña hÖ thèng kho¸ liªn ®éng ®Ó tr¸nh cho m¸y ph¶i
ho¹t ®éng khi cã mét thµnh phÇn nµo ®ã kh«ng ®−îc lµm
l¹nh. Mét bé ®o c«ng suÊt ®−îc l¾p ®Æt bªn c¹nh bé läc, ®Çu
tiªn nã chØ cho ta thÊy r»ng ®ang cã mét ¸p suÊt thÝch hîp
®−îc duy tr× vµ sau ®ã nã cho thÊy ¸p suÊt trªn bé läc lµ cã
thÓ chÊp nhËn.

6. BioMedical Electronics Center
HÖ thèng n−íc lµm m¸t
Slide 6
(10C)
Toµn bé hÖ thèng lµm m¸t b»ng n−íc

7. BioMedical Electronics Center
HÖ thèng n−íc lµm m¸t
Slide 7
b)S¬ ®å trao ®æi nhiÖt gi÷a n−íc víi n−íc;
c) S¬ ®å trao ®æi nhiÖt gi÷a n−íc víi kh«ng khÝ

8. BioMedical Electronics Center
HÖ thèng ®iÒu khiÓn tÇn sè tù ®éng
(AFC)
• HÖ thèng ®iÒu khiÓn tÇn sè tù ®éng (AFC) liªn tôc kiÓm tra tÇn
sè ho¹t ®éng tèi −u cña cÊu tróc gia tèc ®Ó tèi ®a ho¸ n¨ng
l−îng chïm bøc x¹ ®Çu ra. Nã sö dông th«ng tin nµy ®Ó “®iÒu
chØnh” klystron hoÆc magnetron theo tÇn sè vi sãng nµy.
Slide 8

9. BioMedical Electronics Center
HÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®iÒu khiÓn
• HÖ thèng nµy gi¸m s¸t ho¹t ®éng ®Ó ®¶m b¶o thiÕt
bÞ ho¹t ®éng chÝnh x¸c vµ ®¶m b¶o viÖc ®iÒu trÞ cho
bÖnh nh©n lµ thËt sù an toµn.
• Trung t©m cña c¸c chøc n¨ng gi¸m s¸t vµ ®iÒu
khiÓn nµy ®−îc ®Æt t¹i bµn ®iÒu khiÓn, n¬i cã kÕt
nèi tíi tÊt c¶ c¸c bé phËn cña thiÕt bÞ.
Slide 9
nèi tíi tÊt c¶ c¸c bé phËn cña thiÕt bÞ.
• Bµn ®iÒu khiÓn cung cÊp th«ng tin tr¹ng th¸i vÒ
ph−¬ng thøc ®iÒu trÞ, viÖc sö dông c¸c thiÕt bÞ phô
trî, liÒu ®Æt vµ liÒu ph¸t, tr¹ng th¸i c¸c kho¸, t×nh
tr¹ng khÈn cÊp vµ c¸c d÷ liÖu cÇn thiÕt cho ho¹t
®éng cña m¸y gia tèc vµ qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ.

10. BioMedical Electronics Center
HÖ thèng ®iÒu khiÓn vµ kho¸ liªn ®éng
C¸c kho¸ liªn ®éng cho khëi ®éng C¸c kho¸ liªn ®éng khi m¸y
ho¹t ®éng
M¸y x¹ trÞ - ¸p suÊt ch©n kh«ng
- ¸p suÊt khÝ trong èng dÉn sãng ®·
®−îc t¹o ¸p suÊt
- dßng n−íc lµm m¸t
- nhiÖt ®é n−íc lµm m¸t.
- c¸c dßng ®iÖn cña cuén héi tô
- dßng ®iÖn cña nam ch©m bÎ cong
- ®é b»ng ph¼ng chïm
- n¨ng l−îng chïm
- suÊt liÒu qu¸ h¹n
- sù qu¸ t¶i cña dßng ®iÖn bé
®iÒu biÕn.
Slide 10
- dßng ®iÖn cña nam ch©m bÎ cong
- bé ®Þnh thêi s−ëi Êm
- c¸c chuyÓn m¹ch giíi h¹n c¬ khÝ

11. BioMedical Electronics Center
M¸y m« pháng vµ m¸y chôp c¾t líp
®iÖn to¸n
Slide 11

12. BioMedical Electronics Center
M¸y m« pháng
Slide 12

13. BioMedical Electronics Center
M¸y m« pháng
Slide 13

14. BioMedical Electronics Center
M¸y chôp c¾t líp ®iÖn to¸n
Nguån tia X
MÆt c¾t qua bÖnh nh©n
BÖnh nh©n
Bé läc
Slide 14
§iÓm ®ång
t©m
Bé t¨ng quang
a) b)
Sö dông mét m¸y m« pháng ®Ó t¹o ra mét ¶nh
chôp c¾t líp

15. BioMedical Electronics Center
M¸y gia tèc Siemens Primus
LËp kÕ ho¹ch ®iÒu trÞ cho bÖnh nh©n
Slide 15

16. BioMedical Electronics Center
M¸y gia tèc vµ c¸c phô kiÖn
• M¸y gia tèc nÕu kh«ng cã nh÷ng phô kiÖn kÌm theo ®Ó t¹o
thµnh mét hÖ thèng ®ång bé th× hiÖu qu¶ sö dông cña nã kh«ng
thÓ cao h¬n mét m¸y Cobal-60.
• Mét hÖ thèng ®ång bé bao gåm: m¸y chôp C.T; m¸y m«
pháng; m¸y c¾t vµ ®æ khu«n ch×; hÖ thèng tÝnh liÒu; hÖ thèng
m¹ng liªn kÕt Lantis vµ m¸y gia tèc.
Slide 16
m¹ng liªn kÕt Lantis vµ m¸y gia tèc.

17. BioMedical Electronics Center
M¸y gia tèc vµ c¸c phô kiÖn
M¸y chôp
C.T
HÖ thèng
tÝnh liÒu
Topslane
M¸y m«
pháng
Slide 17
M¸y c¾t v ®æ
khu«n ch×
M¹ng liªn
kÕt Lantis
M¸y gia tèc
S¬ ®å d©y chuyÒn ®ång bé cña m¸y gia tèc vµ c¸c
phô kiÖn

18. BioMedical Electronics Center
M¸y chôp C.T
• VÞ trÝ ®Æt bÖnh nh©n khi chôp C.T chÝnh lµ vÞ trÝ ®−îc sö dông ®Ó ®iÒu trÞ
b»ng m¸y gia tèc. V× vËy mµ bÖnh nh©n ®−îc cè ®Þnh, sao cho kh«ng cã sù
thay ®æi nµo cña qu¸ tr×nh chôp, gi÷a 2 slice cã kho¶ng c¸ch lµ 2mm, ®é sai
sè song song gi÷a 2 slice lµ 2%. M¸y chôp C.T yªu cÇu cã hÖ thèng gi−êng
®iÒu trÞ gièng nh− cña m¸y gia tèc.
• Khi chôp bÖnh nh©n ë mét gãc cè ®Þnh sÏ cã giíi h¹n vÒ kÝch th−íc phim
do gãc më chôp kh«ng thÓ bao trïm c¶ bÖnh nh©n, v× vËy mµ ng−êi ta chôp
Slide 18
do gãc më chôp kh«ng thÓ bao trïm c¶ bÖnh nh©n, v× vËy mµ ng−êi ta chôp
C.T víi th©n m¸y quay 3600.

19. BioMedical Electronics Center
M¸y chôp C.T
Slide 19

20. BioMedical Electronics Center
HÖ thèng tÝnh liÒu Topslane
• HÖ thèng tÝnh liÒu bao gåm 1 m¸y chñ, 1 m¸y tÝnh c¸ nh©n, 1 m¸y Scan
chuyªn dông, 1 m¸y vÏ vµ 1 m¸y in mµu. Ch−¬ng tr×nh Topslane lµ ch−¬ng
tr×nh tÝnh liÒu chuyªn dông ®−îc l−u tr÷ trªn m¸y chñ, ¶nh sau khi chôp C.T
®−îc quÐt th«ng qua m¸y tÝnh c¸ nh©n råi truyÒn vµo m¸y chñ ®Ó xö lý b»ng
m¹ng LAN.
• M¸y tÝnh c¸ nh©n cã nhiÖm vô t¸ch c¸c slice víi kÝch th−íc b»ng nhau ®Ó
tho¶ m·n yªu cÇu vÒ tû lÖ khi dùng h×nh trong kh«ng gian 3 chiÒu, råi göi
Slide 20
tho¶ m·n yªu cÇu vÒ tû lÖ khi dùng h×nh trong kh«ng gian 3 chiÒu, råi göi
cho m¸y chñ. M¸y chñ cã chøc n¨ng ghÐp c¸c slice theo thø tù nh− trong
qu¸ tr×nh chôp; chän thÓ tÝch khèi u; thÓ tÝch c¸c bé phËn nh¹y c¶m cÇn
tr¸nh phãng x¹ råi dùng thµnh m« h×nh khèi u trong kh«ng gian 3 chiÒu.
• Sau ®ã chän sè l−îng tr−êng chiÕu, gãc quay th©n m¸y,
gãc më collimator, n¨ng l−îng chïm tia, ®é réng tr−êng
chiÕu... tuú thuéc tõng lo¹i bÖnh ung th− vµ vÞ trÝ khèi u
cô thÓ.

21. BioMedical Electronics Center
HÖ thèng tÝnh liÒu Topslane
Slide 21
¶nh dµn m¸y trong hÖ thèng tÝnh liÒu l−îng

22. BioMedical Electronics Center
M¸y m« pháng
• Khi ®· cã ®−îc kÕ ho¹ch ®iÒu trÞ cho bÖnh nh©n, tr−íc khi ®−a
vµo ®iÒu trÞ lµ cÇn ph¶i cã sù kiÓm tra l¹i viÖc chuÈn ®o¸n, xem
xÐt l¹i vÞ trÝ cÇn ®iÒu trÞ vµ cÊu tróc che ch¾n. ViÖc m« pháng kÕ
ho¹ch ®iÒu trÞ sÏ kh¼ng ®Þnh xem ph−¬ng ph¸p cã ®em l¹i kÕt
qu¶ theo yªu cÇu hay kh«ng.
Slide 22

23. BioMedical Electronics Center
M« h×nh m¸y m« pháng c¬ b¶n
§Çu ph¸t
tia-X
Th©n m¸y
Bé t¹o ¶nh
Slide 23
HÖ thèng
gi−êng
®iÒu trÞ
Bé t¹o ¶nh

24. BioMedical Electronics Center
M¹ng liªn kÕt Lantis
• Cã hai m¹ng c¬ b¶n:
– M¹ng Lantis ®Ó nèi gi÷a hÖ thèng m¸y tÝnh vµ m¸y gia tèc.
– M¹ng n÷a ®Ó nèi gi÷a Lantis vµ hÖ thèng tÝnh liÒu.
• M¹ng cã chøc n¨ng l−u tr÷ hå s¬ cña bÖnh nh©n, l−u tr÷ ¶nh
cña bÖnh nh©n, n¹p sè liÖu ®· tÝnh to¸n vÒ kÝch th−íc tr−êng
Slide 24
cña bÖnh nh©n, n¹p sè liÖu ®· tÝnh to¸n vÒ kÝch th−íc tr−êng
chiÕu; gãc quay th©n m¸y; gãc më collimator; n¨ng l−îng
chïm tia; thêi gian chiÕu... vµo m¸y gia tèc ®Ó ®iÒu trÞ cho
bÖnh nh©n.

25. BioMedical Electronics Center
M¸y GTTT Siement Primus
Slide 25

26. BioMedical Electronics Center
C¸c kÝch th−íc m¸y
Slide 26

27. BioMedical Electronics Center
C¸c kÝch th−íc m¸y
Slide 27

28. BioMedical Electronics Center
C¸c kÝch th−íc m¸y
Slide 28

29. BioMedical Electronics Center
Mét sè h×nh ¶nh m¸y gia tèc
Siement Primus
Slide 29

30. BioMedical Electronics Center
Magnetron
Slide 30

31. BioMedical Electronics Center
Applicator víi nhiÒu kÝch cì
Slide 31

32. BioMedical Electronics Center
Dïng phantom n−íc ®o ®−êng ®ång
liÒu cña m¸y
Slide 32

33. BioMedical Electronics Center
èng dÉn sãng gia tèc vµ ®Çu ®iÒu trÞ
Slide 33

34. BioMedical Electronics Center
+ ChØ tiªu kü thuËt cña m¸y:
• M¸y cã hÖ thèng dÉn vµ ph¸t sãng dïng
Magnetron.
• M¸y ph¸t ra hai lo¹i tia lµ photon (tia X) vµ ®iÖn tö:
– Lo¹i tia X gåm 2 møc: 6 vµ 12MV.
– Lo¹i tia ®iÖn tö gåm 5 møc: 5, 6, 8, 10, 12 vµ 14MeV.
Slide 34
– Lo¹i tia ®iÖn tö gåm 5 møc: 5, 6, 8, 10, 12 vµ 14MeV.
• Cã hÖ thèng collimator ®a l¸, ®iÒu khiÓn b»ng vi xö
lý, cã thÓ më ë bÊt kú kÝch th−íc, h×nh d¹ng nµo.
• SuÊt liÒu c¸ch nguån 1m ®èi víi:
– Photon: 300 ÷ 600 MU/phót.
– §iÖn tö: 300 ÷ 1000 MU/phót.

35. BioMedical Electronics Center
ChØ tiªu kü thuËt cña m¸y:
• Cã hÖ thèng ®o kho¶ng c¸ch tõ nguån tíi da bÖnh
nh©n b»ng th−íc quang häc vµ b»ng th−íc c¬.
• Cã bé hiÓn thÞ chïm tia b»ng ¸nh s¸ng nh×n thÊy.
• Cã vïng b¸n d¹ 0.9mm.
• Cã bé nªm ®Çy ®ñ 15 , 30 , 45 .
Slide 35
• Cã bé nªm ®Çy ®ñ 150, 300, 450.

36. BioMedical Electronics Center
C¸c chØ tiªu kü thuËt kh¸c
• VÒ ®−êng ®ång liÒu cña m¸y, ng−êi ta quan t©m ®Õn hai yÕu
tè: §é ph¼ng vµ ®é ®èi xøng cña ®−êng ®ång liÒu.
• §é ph¼ng ®−êng ®ång liÒu:
100minmax
×
+
−
=
II
II
F
Slide 36
minmax + II

37. BioMedical Electronics Center
Qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ cho bÖnh nh©n b»ng
m¸y gia tèc:
• B−íc 1:
– BÖnh nh©n ®−îc chØ ®Þnh chôp ¶nh C.T.
– Qua ¶nh chôp ta sÏ cã ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ bÖnh nh©n, kÝch
th−íc chÝnh x¸c vÒ chu vi cña bÖnh nh©n vµ cña khèi u th«ng
qua tû lÖ cña phim.
• B−íc 2:
Slide 37
B−íc 2:
– ¶nh chôp C.T sÏ ®−îc n¹p vµo m¸y tÝnh c¸ nh©n trong hÖ
thèng tÝnh liÒu th«ng qua m¸y quÐt. Toµn bé ¶nh ®−îc chuyÓn
qua m¸y chñ víi phÇn mÒm tÝnh liÒu chuyªn dông Topslane.
• B−íc 3:
– Ph¸c ®å ®iÒu trÞ cô thÓ sÏ ®−îc ®−a sang m¸y m« pháng ®Ó
kiÓm tra l¹i xem yªu cÇu cã ®−îc tho¶ m·n hay kh«ng? NÕu
tho¶ m·n sÏ ®−a sang ®Ó ®iÒu trÞ, nÕu ch−a ®¹t ®−îc yªu cÇu lËp
thay ®æi kÕ ho¹ch ®iÒu trÞ cho phï hîp.

38. BioMedical Electronics Center
Qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ cho bÖnh nh©n b»ng
m¸y gia tèc:
• B−íc 4:
– Sau khi lËp kÕ ho¹ch ®iÒu trÞ, ®Ó ®¹t ®−îc suÊt liÒu trong
khèi u trong khi phÇn nh¹y c¶m sÏ ph¶i chÞu suÊt liÒu cao
h¬n giíi h¹n cho phÐp, th× sÏ ph¶i ®æ khu«n ch× ®Ó b¶o
vÖ nh÷ng bé phËn nh¹y c¶m ®ã. KÝch th−íc khu«n ch× sÏ
®−îc hÖ thèng lËp kÕ ho¹ch ®−a ra.
Slide 38
• B−íc 5:
– Toµn bé th«ng tin vÒ thÓ tÝch, vÞ trÝ khèi u; thÓ tÝch, vÞ trÝ
c¸c c¬ quan mÉn c¶m tia x¹; kÝch th−íc, gãc ®é tr−êng
chiÕu (hay kÝch th−íc chïm tia) läc nªm, gãc nªm; sè
tr−êng chiÕu; sö dông kü thuËt h»ng sè SSD hay SAD;
träng sè chïm tia... sÏ ®−îc n¹p vµo m¹ng Lantis vµ
®−îc n¹p vµo m¸y gia tèc ®Ó tiÕn hµnh ®iÒu trÞ cho bÖnh
nh©n.

39. BioMedical Electronics Center
C¸c chØ tiªu kü thuËt kh¸c
• §é ®èi xøng ®−êng ®ång liÒu:
( ) ( )
( ) ( )
100
......AA
2
......
S
2121
2121
×





 ++
+
++
×





 ++
−
+++
=
n
BBB
n
A
n
BBB
n
AAA
nn
nn
Slide 39
Trong ®ã: A1, A2... An; B1, B2... Bn l c¸c
®iÓm ®o øng víi mçi bªn tr−êng chiÕu.

40. BioMedical Electronics Center
C¸ch bè trÝ phßng ®iÒu trÞ
Slide 40

41. BioMedical Electronics Center
C¸ch bè trÝ phßng ®iÒu trÞ
Slide 41