Ялгаруулах эрхтэн тогтолцоо, бөөрний бүтэц

1. ДМЦС –ИЙН БАГШ ЦЭРЭН-ОЧИР
Сэдэв: Ялгаруулах эрхтэн тогтолцоо, бөөрний бүтэц
Анги: 9
Хугацаа: 40 минут
Энэ сэдвийг яагаад судлах хэрэгтэй вэ?
 Ялгаруулах эрхтэн тогтлоцооны эрхтнүүдийн бүтэц, үүргийг танин мэдэж, бөөрний бүтэц тодорхойлох сорил туршилтыг
хийж гүйцэтгэх явцад мэдлэг бүтээх арга зүйд суралцах.
 Эрүүл мэндээ хамгаалах уламжлалт аргаас суралцаснаар зөв зохистой хооллож эрүүл ахуйн дүрэмд суралцаж эсэн
мэнд амьдрах арга ухаанд суралцах, ба шаардлагатай тохиолдолд бусдад анхны тусламж үзүүлэх дадал хэвшилтэй
болох
Ямар үр дүнд хүрэх вэ?
 Сорил туршилтаар мэдлэг бүтээх арга зүй эзэмших
 Бөөрний бүтэц үүргийг танин мэдэх
 Харьцуулан дүгнэж шийдвэр гаргах чадвартай болох
 Ялгаруулах эрхтний тогтолцооны түүхэн хөгжлийг тодорхойлох
 Ялгаруулах эрхтэн тогтолцоонд хамаарах эрхтнүүдийн бүтэц үүргийг танин мэдэх
 Бусадтай зөв зохистой харилцаж хамтран ажиллах чадварыг эзэмших
 Өөрийгөө болон бусдыг зөв үнэлэж сурах
 Багаж хэрэгсэлийг зөв зохистой ашиглах чадвар эзэмших
 Дадлага ажил удирдан зохион байгуулж, үр дүнг тооцож дүгнэлт гаргах зэрэг чадварт суралцана
 Эрүүл ахуйн дүрэмд суралцаж өөрийгөө өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх дадал хэвшилтэй болох

2. Ээлжит хичээлийн төлөвлөлт
Зорилго: Ялгаруулах эрхтний тогтолцоонд хамаарах
эрхтнүүдийг мэдэх, бөөрний бүтэц, үйл ажиллагааг
тайлбарлах , дадлага ажил гүйцэтгэж дүгнэлт гаргах,
ялгаруулах эрхтний тогтолцоонд түгээмэл тохиолдох өвчнийг
танин мэдэх, мэдээлэлтэй ажиллах, ажиглах, дүгнэлт гаргах,
багаар ажиллах чадварт суралцах, өөрийгөө болон бусдыг
хамгаалах чадвартай болж эрүүл зан үйлийг хэвшүүлэх.
Суралцахуйн үр дүн:
 Ялгаруулах эрхтний тогтолцооны эрхтнүүдийг
нэрлэх
 Бөөрний бүтэц үйл ажиллагааг танин мэдэх
дадлага ажил гүйцэтгэж дүгнэлт гаргах
 Ялгаруулах эрхтэн тогтолцоогоо хамгаалах эрүүл
зан үйлд суралцах
Эхлэх хэсэг:
Сэдэлжүүлэх /2 мин/
Багшийн үйл ажиллагаа t Сурагчийн үйл ажиллагаа t Арга зүй Хэрэглэгдэхүүн Үнэлгээ
№1: Ус цэвэршүүлэх
-Усыг олон дахин шүүж төрөл
байгууламж гэж ямар
бүрийн холимогоос нь
байгууламжийг хэлэх вэ?
цэвэршүүлэн гаргадаг
Ус цэвэршүүлэх
төхөөрөмж гэх мэтээр сурагч
байгууламжийн зургийг
бүр хариулна.
1I
1I
слайдаар харуулна.
Тархины
шуурга
Ус цэвэршүүлэх
байгууламжийн
зураг
Оролцоо
сайтай,
идэвхтэй
хариулж байгаа
сурагчдыг “Зөв
байна, сайн
байна, та нарын
хэлж байгаа ер
нь бол бүгд зөв”
г.мэтээр
урамшуулна.
№2: Энэ байгууламжийг
хүний ямар эрхтэнтэй
адилтгаж болох вэ?
-Бөөр
-Элэг гэх мэт өөрсдийн
ойлголтоор хэн ч хариулж
болно.
Сэргээн
сануулах/2ми
№1: Ялгаруулах эрхтний
тогтолцооны түүхэн
хөгжлийг тодорхойлох жишиг
даалгавар ажиллуулна.
Экран дээр амьтдын зургийг
ялгаруулах эрхтэнтэй нь
харуулна.
н/
Сурагч бүр амьтдын зургийг
ялгаруулах эрхтэн
тогтолцоотой нь тохируулна.
2I
Эвлүүлгийн
арга
Хавч, чийгийн
улаан хорхой,
аалз, загасны
зураг, ялгаруулах
эрхтний нэрс
Багшийн санамж: Сэдэлжүүлэх үе шатанд сурагчид бөөр гэхээс өөрөөр хариулсан тохиолдолд хүний биед хэрэгцээтэй байгаа
шингэнээ гадаад орчноос аваад илүүдэл шингэнийг ялгаруулахад ямар эрхтэн тогтолцоо, тэр дундаа ямар эрхтэн оролцдог вэ?

3. Дунд хэсэг:
Алхам Багшийн үйл ажиллагаа t Сурагчийн үйл ажиллагаа t Арга зүй Хэрэглэгдэхүүн Үнэлгээ
№1
/4I/
Баг бүрт ялгаруулах эрхтэн
тогтолцооны зураг тараан
өгч бүтцийн
хэсгүүдийгсурагч бүрээр
нэрлүүлнэ.
Нэрлэсэн зургаа дэвтэртээ
үдэж авахыг сануулна.
1I
Өгөгдсөн зураг дээр
ялгаруулах эрхтэнд хамаарах
эрхтнүүдийг сурагч бүр
нэрлэж бичнэ.
3I
Мэдээлэлтэй
ажиллах,
тайлбарлах
Сурах бичгийн
хуудас-53, ялгаруулах
эрхтний тогтолцооны
зураг сурагч бүрийн
тоогоор, фламастер,
үдээсний машин
Багийн
үнэлгээ:Үүний
тулд багуудад
“Ирээдүйдээ сайн
эмч болцгооё”
гэсэн зурагт
хуудас дээр
өвчний шинж
тэмдэгүүдийг
наасан
байдалтай өгнө.
Багууд
даалгаврыг
хангалттай
биелүүлсэн бол
нэг шинж
тэмдгийг хуулж
авна. Бүх
даалгаврыг
амжилттай
биелүүлсэн баг
өвчтөнийг
эмчилж SMILE
наана.
Массын
үнэлгээ:
Сурагч бүрийн
хичээлийг
ойлгосон
байдлыг урвуу
харсан
“Пирамид” дээр
нэрийг бичүүлж
үнэлнэ.
№2
/10I/
Бөөрний бүтэцтэй танилцах
дадлага ажлыг удирдаж
хийлгэнэ.
 Сурагчдад дадлага
ажлын заавар,
аюулгүй
ажиллагааны санамж
тарааж өгнө.
 Бөөрний бүтцийн
хэсгүүдийг
тодорхойлуулна.
3I
Бөөрний бүтэцтэй танилцах
дадлага ажлын заавар,
аюулгүй ажиллагааны
санамжийн дагуу сурагчид
багаараа дадлага ажлыг
гүйцэтгэнэ.
 Зүсч авсан хэсгээ
номын зурагтай
харьцуулна.
3I
Шинжлэх
ухаанч эрэл
хайгуул
хийлгэх
арга,
ажиглах,
харьцуулах,
тайлбарлах
Сурах бичгийн
хуудас- 55, бог малын
бөөр-4ш, хагалгааны
тэвш-4ш, томруулдаг
шил-сурагчдын
тоогоор, хямсаа-8ш,
нэг удаагийн бээлий-
сурагчийн тоогоор,
петрийн аяга-8ш,
дадлага ажлын болон
аюулгүй ажиллагааны
заавар
 Харсан зургаа зурж
бүтцийг нь
тайлбарлана.(Баг
бүрээс нэг нэг сурагч)
4I
№3
/7I/
Нэгэн өвчтөний тухай кейс
өгч асуултын хариултыг
гаргуулна.
1. Энэ хүн ямар өвчтэй
байж магадгүй вэ?
2. Өвчтөний шээсний
шинжилгээнээс ямар
ямар үзүүлэлтийг харж
болох вэ?
3. Энэ өвчтөнд ямар
зөвлөгөө өгч болох вэ?
2I
Асуултыг уншиж нээлттэйгээр
бүх сурагч хариулахыг
эрмэлзэнэ.
1. Энэ өвчтөн бөөрний
үрэвсэлтэй, бөөр унжих
өвчтэй
1I
Асуулт
хариултын
арга
Өвчтөний тухай Кейс,
шээсний
шинжилгээний
хуудас, бичгийн цаас-
багийн тоогоор
2. Шээсний шинжилгээнээс
харж болох үзүүлэлтийг
нэрлэх
1I
3. Эрүүл ахуйн зөвлөмж
бичнэ. 3I

4. Багшийн санамж: Сурагчдыг дадлага ажлыг гүйцэтгэж байх үед аюулгүй ажиллагааны болон дадлага ажлын заавраа
баримталж ажиллахыг сануулах, сурагчид алдаатай ойлголт гаргавал засаж залруулах, сурагчдын идэвхи оролцоог
сайжруулж, урамшуулах
Төгсгөл хэсэг:
Алхам Багшийн үйл
ажиллагаа
t Сурагчийн үйл
ажиллагаа
t Арга зүй Хэрэглэгдэхүү
н
Үнэлгээ
Бататгал
/8I/
Бөөрөнд явагдах шүүрэх,
шүүгдэх эргэн шимэгдэх
үйл явцыг “видео бичлэг”
үзүүлж тайлбарлуулна.
2I
Бөөрөнд явагдах шүүрэх,
шүүгдэх эргэн шимэгдэх
үйл явцыг сурагч бүр
тайлбарлана.
3I
Мэдээлэл
боловсруула
х
Сурах бичгийн
хуудас- 54,
видео бичлэг
 Анхдагч шээс Багаар үнэлнэ.
 Жинхэнэ шээсгэдэг
ойлголтыг сурах
бичиг ашиглан
тайлбарлана.
3I
Дүгнэлт
/3I/
Бөөрийг ус цэвэршүүлэх
байгууламжтай адилтгаж
болох уу? Гэж асуугаад
Жишээгээр батлуулж
дүгнэлт гаргуулна.
1I
Бөөрийг ус цэвэршүүлэх
байгууламжтай адилтгаж
болох жишээ гаргаж
дүгнэж ярилцана.
2I
Оюуны
зураглал
Ярилцлага,
дүгнэлт
Сурах бичиг
Хуудас 53-55
Сурагчдын
дүгнэлт гаргаж
байгаа байдлыг
урамшуулна.
Массын
үнэлгээ
2 минут
Сурагч бүрийн хичээлийг ойлгосон байдлыг урвуу харсан “Пирамид” дээр хувиар илэрхийлсэн хэсэгт нэрийг
бичүүлж үнэлнэ. Ангийн нийт сурагчдын уг сэдвийг ойлгосон байдлыг дүгнэнэ.

5. Гэрийн даалгавар
2минут
Бүх сурагчид: Ялгаруулах эрхтний тогтолцооны бүтцийн хэсгүүдийн тайлбарыг бичиж ирээрэй.
1-р түвшин: / Хичээлээ 81-100% ойлгосон бол/ Сурах бичгийн 54р хуудасны Бөөрний үүргийн загвар дадлага ажлыг
хийж дүн шинжилгээ хийж ирнэ үү?
2-р түвшин: /Хичээлээ 61-80% ойлгосон бол/ Сурах бичгийн 55р хуудасны жишиг даалгаврыг гүйцэтгэж ирнэ үү?
3-р түвшин: /Хичээлээ 61%-аас доош хувиар ойлгосон бол/ дараах даалгаврыг гүйцэтгээрэй
Ялгаруулах эрхтний нэр Бүтэц Үүрэг
Бөөр
Шээс дамжуулах суваг
Давсаг
Шээсний сүв
Багшийн санамж: Сурагчдын алдаатай ойлголтыг засах, шээс үүсэх үйл явцыг дахин тайлбарлаж өгөх, анхдагч болон
хоёрдогч шээсний ялгааг тайлбарлах.
Зөвлөмж
Ялгаруулах эрхтэн тогтолцоо, бөөрний бүтэц сэдвээр сорил туршилтаар мэдлэг бүтээх арга зүйд тулгуурлан арга зүйг
боловсруулан ЕБС-ийн 9-р ангийн сурагчдад сургалтын үйл ажиллагааг зохион байгууллаа. Сургалтын үйл ажиллагааны үед
тулгарсан зарим асуудлыг дүгнэн нэгтгэхэд:
Давуу тал Цаашид анхаарах зүйл
 Мэдээлэл харилцааны технологийг сургалтанд
оновчтой ашигласан
 Сурагчдын мэдлэг бүтээх арга зүй түүнд багшийн
чиглүүлэх арга зүйг нарийн төлөвлөсөн
 Хэрэглэгдэхүүн багаж хэрэгслийг хүртээмжтэй сонгосон
 Дадлага ажлын заавар, аюулгүй ажиллагааны зааврыг
тодорхой дарааллын дагуу гарсан
 Хүүхэд нэг бүр өөрийгөө үнэлсэн үнэлгээнээс дүгнэхэд
9а ангид тухайн хичээлийг 80-95%-тай буюу хангалттай
түвшинд ойлгосон сурагч-11, 60-70%-тай буюу дунд
 Сурагчид дадлага ажил хийхдээ багаж хэрэгсэл тоног
төхөөрөмжтэй харилцах чадвар дутмаг
 Хүүхэд нэг бүр өөрийгөө үнэлсэн үнэлгээнээс дүгнэхэд
9а ангид тухайн хичээлийг 80-95%-тай буюу хангалттай
түвшинд ойлгосон сурагч-11, 60-70%-тай буюу дунд
түвшинд ойлгосон сурагч-17, 60%-аас доош буюу
хангалтгүй түвшинд-7 сурагч байсан бол
 9е ангид 80-95%-тай буюу хангалттай түвшинд ойлгосон
сурагч-8, 60-70%-тай буюу дунд түвшинд ойлгосон
сурагч-12, 60%-аас доош буюу хангалтгүй түвшинд-13

6. түвшинд ойлгосон сурагч-17, 60%-аас доош буюу
хангалтгүй түвшинд-7 сурагч байсан бол
 9е ангид 80-95%-тай буюу хангалттай түвшинд ойлгосон
сурагч-8, 60-70%-тай буюу дунд түвшинд ойлгосон
сурагч-12, 60%-аас доош буюу хангалтгүй түвшинд-13
сурагч байгаа нь сорил туршилтаар мэдлэг бүтээх
ээлжит хичээлийн төлөвлөлтийн чанар үр өгөөж илүү
гэдэг нь харагдаж байна.
сурагч байгаа нь тухайн хичээлийг үзэх гэж буй ангийн
сурагчдад дадлага хичээл орохдоо багаж хэрэгсэлийг
зөв ашиглаж сурах, өөрийн гүйцэтгэсэн дадлага
ажилынхаа үр дүнг зөв тооцож сурах зэрэг чадварыг
маш сайн эзэмшүүлэх шаардлага үүсч байна.
 Агуулга төлөвлөхдөө анги бүрийн хүүхдийн мэдлэг
чадварын түвшинг урьдчилан тооцоолох
 Цаг хугацаагаа нарийн төлөвлөх

7. Хэрэглэгдэхүүн:
Проектор, экран, компьютер, биологи III сурах бичиг, бичгийн цаас, фламастер,
скоч, ялгаруулах эрхтэн тогтолцоо-ТӨМ, бөөрний бүтэц тодорхойлох дадлага
ажлын заавар, аюулгүй ажиллагааны санамж, бог малын бөөр-4ш, хагалгааны
тэвш-4ш, томруулдаг шил-сурагчдын тоогоор, хямсаа-8ш, нэг удаагийн бээлий-
сурагчийн тоогоор, петрийн аяга-8ш,Өвчтөний тухай Кейс, шээсний шинжилгээний
хуудас, видео бичлэг.
Хавсралт 1- Ялгаруулах эрхтний тогтолцооны түүхэн хөгжлийг тодорхойлох жишиг
даалгавар
Хавсралт 2- Ялгаруулах эрхтэн тогтолцооны зураг
Хавсралт 3- Бөөрний бүтэцтэй танилцах дадлага ажлын заавар, аюулгүй
ажиллагааны санамж
Хавсралт 4- Өвчтөний тухай кейс
Хавсралт 5- Шээсний шинжилгээний хариу
Хавсралт 6- Багийн үнэлгээ “Ирээдүйдээ сайн эмч болцгооё”
Хавсралт 7- Массын үнэлгээ “Пирамид”
Хавсралт 8- Массын үнэлгээний SMILE