Хэнтий Хэрлэн-1 сургууль Бага ангийн багш С.Балжинням

1. Уртын хэмжигдэхүүнийг
хэрэглэгдэхүүнд суурилан
хялбар ойлгуулах
боломжийг хайх нь
Хэнтий Хэрлэн-1 сургуульХэнтий Хэрлэн-1 сургууль
Бага ангийн багш
С.Балжинням

2. Зорилт
Зорилго
Харьцуулалт
Хэрэгцээ
Дүгнэлт
Туршилт
Хэнтий Хэрлэн-1 сургууль

3. Хэрэгцээ
Уртын хэмжигдэхүүний тухай мэдлэгийг
хийсвэр, хоосон чээжлүүлснээр, мэдлэгээ
амьдралд хэрэглэх чадваргүй байгаа нь
харагддаг. Иймээс сурагчдад суурь буюу
анхны ойлголтыг бодит амьдралд
хэрэглэгдэхүүнд тулгуурлан хялбар
аргаар ойлгуулах боломжийг эрэлхийлэх
шаардлагатай байна.

4. Зорилго
Уртын хэмжигдэхүүний
тухай ойлголтыг шууд
чээжлэн тогтоолгохоос
зайлсхийж, хэрэглээнд
тулгуурлан энгийн хялбар
аргаар ойлгуулах

5. Зорилт
• Уртын хэмжигдэхүүний агуулгыг таниулж
байсан уламжлалт арга зүй, шинээр
туршиж буй арга зүйн ялгааг гаргах
• Хичээлийг шинэ технологиор зохион
байгуулах
• Туршилтын баримт мэдээлэлд
боловсруулалт хийж дүгнэлт гарган,
цаашид хэрэгжүүлэх арга зүй болон санал
дэвшүүлэх

6. 5-р ангийн математикийн хичээлийн
хөндлөнгийн шалгалт
2014-2015 оны 4-р улиралд
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Тоо тоолол Хэмжигдэх
үүн
Геометр Өгөгдөлтэй
ажиллах
Column1 60% 45% 38% 35%

7. Уртын хэмжигдэхүүний агуулгыг таниулж
байсан арга зүйн сул тал
• Хүүхдээ хэзээ ямар агуулгыг ямар чадварын
хэмжээнд судалж байгааг мэддэггүй
• Аль үед нь ямар дэмжлэг туслалцаа үзүүлэхээ
ойлгоогүй
Эцэг эх
• Судлах агуулгынхаа хэрэгцээг сайн
мэддэггүй
• Багшийн өгсөн даалгаврын хүрээнд
хийж гүйцэтгэдэг
Сурагчид
Багш
• Хичээлийн хэрэглэгдэхүүнийг нарийн
тооцож бэлтгэдэггүй
• Хэмжигдэхүүний хамаарлыгг хийсвэрлэн
тогтоолгодог

8. Сурах арга барил
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%

9. Идэвхтэй суралцах аргаас
Хийх Хэрэглэх Тайлбарлах
70%
80%
90%

10. Туршсан арга зүйн үе шат
1. Бэлтгэл үе:
- хичээл төлөвлөлт
- хэрэглэгдэхүүн
- эцэг эхэд өгөх зөвлөмж
2. Хэрэгцээг тодорхойлох
3. Хэмжих хэрэгсэлтэй танилцах, зарим хэмжих
хэрэгслийг сурагчид өөрсдөө бэлтгэх
4. Уртын хэмжээг баримжаалах, тохирох нэгж
хэмжих хэрэгслээр хэмжих
5.Хэмжих нэгжүүдийн хамаарлыг ойлгох

11. Туршилтын бэлтгэл үе
- Хичээлийн
хэрэглэгдэхүүн
- Эцэг эхэд арга
зүйн зөвлөмж
өгөх

12. Хичээлийн хэрэглэгдэхүүн
1.Хүүхэд бүрийн тоогоор хулдаасан метр
2.Шугам, өнгийн харандаа, скоч, хайч
3.10:3см хэмжээтэй дөрвөлжин шугамтай цаас
хүүхэд бүрт
4. Алаг мод
5. Төрөл бүрийн хэмжигч, багаж
Анхаарах зүйлс
• Багаж хэрэгслийг зөв сонгох / аль болох төмөр,
ирмэгтэй метр сонгохгүй байх /
• Багаж хэрэгсэлтэй зөв харьцах / аюулгүй
ажиллагааны дүрэмтэй танилцуулах /

13. Эцэг эхэд өгөх зөвлөмж
1. Энэхүү судлагдахууныг хэзээ, ямар
хугацаанд, хэрхэн заах арга зүйгээ багш
таниулах
2. Хэрэглэгдэх багаж хэрэгсэл, материалыг
бэлтгэж өгөх
3. Хэмжилт хийх гэрийн даалгаварт дэмжлэг
туслалцаа өгөх
4. Амьдрал дээр тохиолдох хэрэгцээнд
тулгуурласан хэмжилт хийх даалгавар
төлөвлөж хэмжүүлж зөвлөгөө өгөх

14. Хэрэгцээ, сонирхол төрүүлэх
 Аливаа юмсын уртыг хэмжих, хэмжээг мэдэх ямар хэрэгцээ
шаардлага байгааг багш, сурагчдаас өөрсдөөр нь асуудал
дэвшүүлэн гаргуулахад:
- Хүүхэд өөрийнхөө өсөж байгааг мэдэх
- Оёдолчин хувцас оёх даавуу авах
- Гэртээ тавилга авах
- Зурсан зураг, бүтээлдээ жааз авахад
- Хашааны газар авах
- Аймгаас сум ороход явах зам
- Байшингийн паркет, дээвэрлэхэд
- Машины сэлбэг, дугуй авах зэрэг хэрэгцээг гаргаж ирж
байгаа нь энэ агуулгыг цаашид гүнзгийрүүлэн судлах
сонирхол, сэдлийг төрүүлж байна.

15. Бичгийн хавчаар, үзэг болон бусад бодит зүйлээр
хэмжилт хийж анхны ойлголт авах

16. Шугамтай танилцах, шугам ашиглан
хэмжих
• Шугамын төрөлтэй танилцах
• Шугамын хуваарь, тоо
• Шугамаар хэрхэн хэмжих аргатай
танилцах
• УртыГ ХЭМЖДЭГ нэгжҮҮДИЙН ТУХАЙ ойлголт
өгөх
• Шугамаар хэрчим болон эд зүйлсийг
хэмжих
• Шугамыг гамтай хэрэглэх

17. Хэрэглэгдэхүүн ашиглан уртын хэмжигдэхүүнийг
хэмжих, нэгжүүдийн хамаарлыг ойлгох
Дөрвөлжин шугамтай
дэвтрийн 2 нүд 1см
байдаг. Шугамаар
хэмжиж 1см
хэмжигдэхүүнийг танина.

18. Хэмжих хэрэгслийг өөрсдөө бэлтгэх
1. 10см:3см хэмжээтэй
дэвтрийн дөрвөлжин
шугамтай цаас сурагчдын
тоогоор бэлтгэх
2. Бэлтгэсэн цаасаа
сурагч бүрт 1ш тарааж
өгөх

19. Хэмжих хэрэгслийг өөрсдөө бэлтгэх
3.Бэлтгэсэн цаасыг 1см хэмжээтэйгээр нугалах
1см хэмжээгээр нугалснаар 1см хэмжээг бататган ойлгоно.

20. Хэмжих хэрэгслийг өөрсдөө бэлтгэх
4.Нугалсан цаасыг
өнгөөр будах
Урт нь 10см хэмжээтэй цаас нугалсан, будсанаа ойлгоно.
10см=1дм

21. Хэмжилт / дм, см/
5. Өөрсдийн бүтээсэн дм, см хэмжигдэхүүнтэй
хэрэглэгдэхүүнээр хэмжилт хийх , турших

22. Хэмжих хэрэгслийг өөрсдөө бэлтгэх
6. 10 сурагч бэлтгэсэн цаасаа хооронд нь холбон
1м тууз бүтээх
10дм = 1м 100см = 1м гэдгийг ойлгох 1м хэмжигдэхүүний
баримжаа авах

23. Хэмжилт / м, дм, см /
7. 1м туузаар хэмжилт,
туршилт хийх

24. Нэгж хоорондын хамаарлыг
ойлгох
Алаг модыг,
өөрсдийн хийсэн
туузан метртэй
харьцуулах хэмжилт
хийлгэх

25. ММ хэмжээг таниулах
Хумсны ургалтын хэмжээ
Оёдлын утасны өргөн
Самны шүдний өргөн

26. Төрөл бүрийн метр ашиглан туршилт хийх

27. Эцэг эхийн оролцоо

28. Өөрсдийн хийсэн хэмжих хэрэгсэл
Гарч болох бэрхшээл Шийдвэрлэх арга зам
1. 10см:3см хэмжээтэй цаасыг
бэлтгэхэд
2. Сурагчид буруу нугалах
3. 1см хэмжээтэй будахад
4. 1дм хэмжээтэй туузаа
хооронд нь холбоход
5. 1м туузны бөх бат чанар
1. Дөрвөлжин дэвтрийн
шугамны дагуу нямбай
хайчлах
2. Шугамаар хэмжих,
бусадтай харьцуулах
3. Нугалсан хэсгийг өнгө
ялгаж, зөв цэвэр будах
4. 1дм туузнуудаа холбоход яг
нийлүүлж наах, скоч зөв
ашиглах
5. Туузаа бөх бат болгохын
тулд эцэг эхийн тусламж
авах, скочдох

29. Хэмжих хэрэгслийг сурагчид өөрсдөө
хийснээр:
Мэдлэг бүтээх үйл явц Сурагчид хөгжих боломж
1. Хэрэглэгдэхүүнээ өөрсдөө
хийсэн
- Хүүхэд бүр оролцож, мэдлэгээ
өөрсдөө бүтээсэн.
2. 1см, 1дм,1м туузыг нугалах,
будах, наах үед
- Ажиглаж, харьцуулалт хийсэн.
- Бүтээлч сэтгэлгээ хөгжсөн.
- Бие даан суралцах арга
барилыг хөгжүүлж чадсан.
3. 1см, 1дм, 1м туузаар хэмжилт
хийх үед
- Эргэцүүлэн бодож, дүгнэлт
гаргасан.
- Багаар хамтран ажиллах
чадварт суралцсан.
- Туршилт хийж бүтээсэн
мэдлэгээ чадвар болгосон.

30. Сурагчдаас авсан сорил
1.Их нэгжээс бага нэгжид шилжүүлээрэй.
1см 3мм=……мм 2. 8дм 6см=.........см 3. 4м 6дм=......дм
2.Бага нэгжээс их нэгжид шилжүүлээрэй.
15мм=........см.......мм 2. 23см=.........дм......см
3. 47дм=.......м.......дм
3.Ангийн сурагч..............................-ны өндрийг хэмжээрэй.
Өндөр -------------
4. Монгол хэлнийхээ номны өргөнийг хэмжээрэй.
Өргөн ------------
5. 6см хэрчим зураарай.
6. Дараах зүйлсийг аль хэмжигдэхүүний нэгжээр хэмжихэд хялбар
байх вэ? Холбоорой.
м харандааны өргөн
дм Дэвтрийн өргөн
мм ангийн хаалганы өндөр
см ширээний тавцангийн урт

31. Сурагчдаас авсан сорилын анализ / туршигдсан /
№
Сурагчдын
нэрс
1 2 3 4 5 6 авах
оноо
авсан
оноо
хувь
1.5 1.5 1 1 1 2
1 Мөнгөнцоож 1 1 1 1 1 1 8 6 75%
2 Ананд 1 0.5 1 1 1 1 8 5.5 69%
3 Ховсувд 0.5 1.5 1 1 1 2 8 7 87%
4 Хувьзаяа 1.5 1.5 1 1 1 2 8 8 100%
5 Энхрий 1.5 1.5 1 0 1 2 8 7 87%
6
Мягмар-
Эрдэнэ
1.5 1.5 1 1 1 2 8 8 100%
7 Энхжин 1.5 1.5 1 1 1 2 8 8 100%
8 Мөнхжин 1.5 1.5 1 1 1 2 8 8 100%
9 Оюу-Эрдэнэ 1.5 1.5 1 1 1 2 8 8 100%
10 Орчлон 1.5 1 1 1 1 1 8 6.5 81%
авах оноо 15 15 10 10 10 20 80
авсан оноо 13 13 10 9 10 17 72
дундаж 87% 87% 100% 90% 100% 85% 90%

32. №
Сурагчдын
нэрс
1 2 3 4 5 6 авах
оноо
авсан
оноо
хувь
1.5 1.5 1 1 1 2
1 Сурагч1 1.5 1.5 0 0 1 1 8 5 62%
2 Сурагч 2 1.5 1 1 0 1 2 8 6.5 81%
3 Сурагч 3 0.5 0 0 0 0 1.5 8 2 25%
4 Сурагч4 0 0 0 0 0 2 8 2 25%
5
Сурагч5
1.5 1.5 0 1 1 2 8 7 87.5%
6 Сурагч6 0.5 0.5 0 0 1 2 8 4 50%
7 Сурагч7 1.5 1.5 1 1 0 1 8 6 75%
8 Сурагч8 1.5 1.5 0 1 1 1 8 6 75%
9 Сурагч9 1.5 0.5 0 1 1 1 8 5 62%
10 Сурагч10 0 0 0 1 0 0.5 8 1.5 19%
авах оноо 15 15 10 10 10 20 80
авсан оноо 10 8 2 5 6 14 45
дундаж 66% 53% 20% 50% 60% 70% 56%
Сурагчдаас авсан сорилын анализ /туршигдаагүй/

33. Харьцуулсан байдал
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Нэр
шилжүүлэх
Хэмжилт
хийлгэх
Зурах Баримжаалах
50%
35%
60%
70%
86%
95%
100%
85%
туршилт хийгдээгүй Туршигдсан

34.  Сорил авах явцад туршилт хийгдээгүй ангийн сурагчид
- Хүүхдийн өндрийг хэмжих аргыг мэдэхгүй
- Метрээр хэмжээд метрийн тоог шууд хэлэх, хэмжих
нэгжийг нэрлэж чадахгүй байх
- Баримжаалах даалгавар харьцангуй сайн байсан.
Дүгнэлт:
Энэ сорилын харьцуулалтаас харахад бодитоор
хэмжилт хийж сурсан сурагчид бусад даалгаврыг
сайн гүйцэтгэж чадаж байна.Хэмжих хэрэгслийг
өөрөө хийж хэмжилт хийснээр нэгж хоорондын
холбоо хамаарлыг ойлгох даалгаврыг сайн
гүйцэтгэж байна.

35. Дүгнэлт
Сурагчдын математикийн судлагдахууны харилцах,
хамтран суралцах, бие даан суралцах, сэтгэн бодох,
асуудал шийдвэрлэх зэрэг ерөнхий чадварт суралцаж
• Уртыг хэмжих олон төрлийн багажаас сонгон
ашиглах
• Нэгж хоорондын хамаарлыг сурагчид ойлгон ухаарч,
бага нэгжийг их нэгжид , их нэгжийг бага нэгжид
шилжүүлэх
• Амьдрал ахуйн хэрэгцээг ойлгож асуудал
шийдвэрлэхэд оролцдог болсон төдийгүй эцэг эхийн
оролцоо нэмэгдэх зэрэг чухал ач холбогдолтой байна.

36. Түгээн дэлгэрүүлэлт
 Энэ туршсан арга зүйгээ аймаг, бүсийн бага
ангийн багш нарт санал болгож өөрийн
сургуулийн багш нар хичээлдээ туршин үзэж
байгаа.
Сургуулийн сайн туршлагын санд оруулсан.