Bruggen bouwen voor energiebesparing in de gebouwde omgeving, een programma van MVO Nederland en het ministerie van I&M Presentatie door Joop Oude Lohuis (Ecofys): het landschap van bestaande initiatieven rondom energiebesparing in de gebouwde omgeving. Hij bespreekt met name de uitkomsten van het Energie-akkoord 5 november 2013, MVO Nederland, Nieuwekade 9, Utrecht meer informatie: http://www.mvonederland.nl/agenda/2013-11-05/bruggen-bouwen-voor-energiebesparing-in-gebouwde-omgeving

1. Nationaal
Energieakkoord
Bruggen Bouwen 5 November 2013
Joop Oude Lohuis

2. De ondertekening op 6 september
2
© ECOFYS | 11/11/13 | Joop Oude Lohuis

3. Het doel was………
 de totstandkoming van een ambitieus Energieakkoord
voor duurzame groei
 gedragen door de partijen in de SER, Natuur- en
milieuorganisaties, energiesector en vele relevante
maatschappelijke stakeholders en overheden.
 Steun aan het beoogde akkoord is vrijwillig maar zeker niet
vrijblijvend.
3
© ECOFYS | 11/11/13 | Joop Oude Lohuis

4. Tafel 1 Gebouwde omgeving: energiebesparing
en lokale hernieuwbare energieopwekking
Vragen die bij dit thema centraal
staan zijn onder meer:
•
Voorzitter: Lodewijk de Waal
•
Leden:
1.Aanpak voor een forse extra
1.
Teun Bokhoven (DE-Koepel/Topsector)
energiebesparing in de gebouwde
omgeving (lagere energierekening,
CO2-reductie en een impuls geeft aan
de bouw- en installatiesector)
2.
Erik te Brake (VNO-NCW en MKB-Nederland)
3.
Yde van der Burgh (FNV Bouw)
4.
Thijs de la Court (VNG)
5.
Jos van Dalen (Min. W&R)
6.
Aart Dekkers (Min. EZ)
2.Hoe kan Nederland lokale
7.
René van Genugten (Aedes)
8.
Lot van Hooijdonk (Provinciale Milieufederatie)
9.
Marlon Huysmans (De Groene Zaak)
energieopwekking en de ontwikkeling
van smart cities faciliteren en de
positieve energie rond lokale
projecten benutten?
10. André Jurjus (Energie Nederland)
11. Rens Knegt (Netbeheer Nederland)
12. Ton van Korven (LTO-NL)
13. G. Lokhorst (CNV-vakmensen)
14. Rob Mulder (Vereniging Eigen Huis)
15. Ronald Paping (Woonbond)
16. Maarten van Poelgeest (VNG)
17. Alex Raes (Min. Financiën)
18. Joep Rats (Bouwend Nederland)
19. Titia Siertsema (UNETO-VNI)
20. Hans van der Spek (FME)
21. Hans van der Vlist (E-decentraal)
22. Joke de Vroom (Min. I&M)
23. Ernst Vuyk (Natuur &Milieu)
4
© ECOFYS | 11/11/13 | Joop Oude Lohuis

5. Tafel 2 Industrie, grootschalige energieproductie en ETS
Duurzame groei en bijdragen aan een
duurzame energievoorziening in 2050.
•
Voorzitter: Ab van der Touw
•
Leden:
>Hoe kan het Europese Emissions Trading
1. Hans Alders (Energie Nederland)
Systems structureel verbeterd worden,
2. Monique van Eijkelenburg (DE-Koepel)
3. Marten van der Gaag (IPO)
4. Reinier Gerrits (VNCI/VNPI)
>Wat is er nodig om (naast ETS) extra
5. Frits de Groot (VNO-NCW en MKB Nederland)
energiebesparing te realiseren
6. Hans Grünfeld (VEMW)
7. Diederik de Jong (Min. I&M)
>Met welke beleidsinstrumenten van de
overheid en investeringen van burgers en
bedrijven wordt op efficiënte wijze de
doelstelling van 16% hernieuwbare energie in
2020 gerealiseerd
8. Rens Knegt (Netbeheer Nederland)
9. Hans Koning (Min. Financiën)
10. Joop Oude Lohuis (De Groene Zaak)
11. Marina Nolle (CNV Publieke Zaak)
12. Pim de Nijs (CNV Vakcentrale)
13. Margreet Pasman (FNV bondgenoten)
14. Cock Pietersen (FME)
>Welk beleid is nodig voor het realiseren van
een goed investeringsklimaat voor
grootschalige uitrol van duurzame
energieproductie
15. Geert Ritsema (Milieudefensie)
16. Alexander de Roo (IPO)
17. Joris Thijssen (Greenpeace)
18. Rob van der Valk (LTO)
19. Tjalling de Vries (Min. EZ)
20. Ron Wit (Natuur & Milieu)
5
© ECOFYS | 11/11/13 | Joop Oude Lohuis

6. Tafel 3: Commercialisatie innovatie en
schone energietechnologieën
•
Voorzitter:
1.
2.
•
Michiel Boersma
Manon Janssen
Leden:
1.
Els Bos (FNV-vakcentrale)
2.
Linda Brinke (Min Fin)
3.
Teun Bokhoven (DE-Koepel)
4.
Jeroen Bremmer (Natuur & Milieu)
5.
Hugo Brouwer (Min. EZ)
6.
Thomas Grosfeld (VNO-NCW en MKBNederland)
7.
Harry Kager (LTO-NL)
8.
Wytske van der Mei (Min. I&M)
9.
Ad van den Ouweland (De Groene
Zaak)
10. Jos Rokx (Min. OCW)
11. Walter Ruijgrok (Energie Nederland)
12. Titia Siertsema (UNETO-VNI)
13. Hans van der Spek (FME)
14. Tessa Terpstra (Min. BuZa)
15. Jos van de Werken (Metaalunie)
16. Bart Wesselink (WNF)
6
© ECOFYS | 11/11/13 | Joop Oude Lohuis

7. Tafel 4: Mobiliteit en transport
Deelakkoord over de wijze
waarop personenen goederenvervoer zich
duurzaam kan doorontwikkelen,
gericht op groene groei en het
bereiken van een CO2reductie voor de sector
Transport en Mobiliteit van
60% in 2050.
Voorzitter:
Paul de Krom
Leden:
1.Maarten van Biezen (Natuur en Milieu)
2.Michèle Blom (Min. I&M)
3.Olaf de Bruijn (RAI)
4.Koos Burgman (Bovag)
5.Marijke van Haaren (Fietsersbond, Nederlandse
Vereniging van Binnenhavens, Stichting Zero Emissie
Busvervoer, Taskforce FET)
6.Renate Hemerik (VNA)
7.Ruud Koornstra (De Groene Zaak)
8.August Mesker (VNO-NCW en MKB Nederland)
9.Alexander Sakkers (TLN)
10.Rink Jan Slotema (EVO)
11.Ivo Stumpe (Milieudefensie)
12.Ger van Tongeren (Deltalinqs)
13.Aad Veenman (Topsector Logistiek)
14.Jeroen Visser (FNV-vakcentrale)
15.Jeanine de Visser (Min. Financiën)
16.Eric Wiebes (VNG)
17.Julia Williams (Min. EZ)
18.Carola Wijdoogen (Nederlandse Spoorwegen)
19.Guido van Woerkom (ANWB)
7
© ECOFYS | 11/11/13 | Joop Oude Lohuis

8. Resultaat
▪ Proces:
o > ½ jaar onderhandelen met > 40 partijen
o SER heeft gefaciliteerd, partijen moeten het doen
o Glas is halfvol, en daarom een begin- nog geen einde
▪ Doelen:
o Energiebesparing: 1,5% / jr – 100 PJ finaal in 2020 (is alle energie
voor 1,5 mln huishoudens)
o Hernieuwbare Energie: 14% in 2020, 16% in 2023
o Minimaal 15.000 netto banengroei komende jaren (gekoppeld
aan scholing en werk-naar-werk trajecten)
▪ Tussendoelen:
o Meetmomenten in 2016 / 2018 : 1/3 & 2/3 van de doelen.
o Indien onvoldoende: aanvullend pakket van maatregelen
© ECOFYS |
|

9. Kern van het Energieakkoord
▪ Legt de basis voor consistentie in beleid (na jaren
van wispelturigheid)
▪ Van 4% naar 16% hernieuwbare energie in 10 jaar is
een grote opgave, maar akkoord geeft nu richting.
▪ Kosten voor burgers en bedrijven in 2020 ca. 1/3
lager dan uitvoering regeerakkoord
▪ Biedt extra werkgelegenheid: ca. 60-100.000
(ondergrens) arbeidsjaren tot 2020 en 13 mlrd extra
investeringen (bovenop bestaand beleid)
▪ Meer ruimte voor burgers en bedrijven (wind / zon)
▪ uitvoering van de procesafspraken en borging van de
uitvoering is essentieel!
© ECOFYS |
|

10. Resultaat op hoofdlijnen
De 10 Pijlers:
1.Energiebesparing; Gebouwde Omgeving en Industrie
2.Opschalen hernieuwbare energie (met name centraal)
3.Decentrale (hernieuwbare) opwekking
4.Aanpassing van de energienetwerken (kabels & leidingen)
5.ETS (emmission trading system / EU)
6.Sluiting 80-jaren kolen centrales / CCS (= CO2 opslag)
7.Mobiliteit en transport
8.Werkgelegenheid en arbeidsmarkt
9.Energie-innovatie en export
10.Financiering
© ECOFYS |
|

11. Afspraken
▪ Afspraken: soms concreet, soms proces
Een aantal afspraken zijn zeer concreet, andere beschrijven een
proces om een afspraak uit te werken of een doel te bereiken:
 Doelen zoals:
• 4450 MW Wind op Zee en 6-7000 MW Wind op land
• Cap op 25 PJ Biomassa – bij en meestoken in
kolencentrales
• 14% DE operationeel in 2020 / 16% in 2023
• 40 PJ decentraal (GO) (alle energie voor 600.000 hh)
 Procesafspraken zoals bv:
• Rol van gemeenten- via ondersteuning centrums
• Kostenreductieplan wind op zee
• Structuurvisies voor duurzame warmte en bio-energie
• Energiebelasting korting voor coöperaties in Postcoderoos
• Oplossen non financial barriers
© ECOFYS |
|

12. Afspraken
▪ Afspraken: soms concreet, soms proces
Een aantal afspraken zijn zeer concreet, andere beschrijven een
proces om een afspraak uit te werken of een doel te bereiken:
 Doelen zoals:
• 4450 MW Wind op Zee en 6-7000 MW Wind op land
• Cap op 25 PJ Biomassa – bij en meestoken in
kolencentrales
• 14% DE operationeel in 2020 / 16% in 2023
• 40 PJ decentraal (GO) (alle energie voor 600.000 hh)
 Procesafspraken zoals bv:
• Rol van gemeenten- via ondersteuning centrums
• Kostenreductieplan wind op zee
• Structuurvisies voor duurzame warmte en bio-energie
• Energiebelasting korting voor coöperaties in Postcoderoos
• Oplossen non financial barriers
© ECOFYS |
|

13. Energiebesparing gebouwde omgeving &
industrie
© ECOFYS |
|

14. 14
© ECOFYS | 11/11/13 | Joop Oude Lohuis

15. 15
© ECOFYS | 11/11/13 | Joop Oude Lohuis

16. Energiebesparing Gebouwde Omgeving
> Vraag stimuleren
– NIET opgenomen maatregelen:
● verplicht label 2020,
● premie op labelsprong,
● differentiatie Eigenwoningforfait
> Aanbodzijde
> Instrumenten
● Niet: structurele herziening Energiebelasting
> Wegnemen belemmeringen
16
© ECOFYS | 11/11/13 | Joop Oude Lohuis

17. EnergieAkkoord: Gebouwde Omgeving
> Herbevestiging doelstellingen EU: Europese energie-efficiëntie
richtlijn (EED), de herziening van EPBD) en de richtlijn Ecodesign,
> Herbevestiging doelstellingen uit de convenanten:
– Bestaande bouw: 300.000 bestaande woningen en andere
gebouwen per jaar minimaal twee labelstappen laten maken
– nieuwbouw: bijna-energieneutraal vanaf 2020 (en vanaf 2018
reeds voor overheidsgebouwen) conform EPBD-richtlijn;
– huur: gemiddeld label B in de sociale verhuur en minimaal
label C voor 80% van de particuliere verhuur in 2020;
> Acties:
– Actieve rol, loket, gebiedsgericht vanuit Gemeentes (VNG)
– Gezamenlijke voorlichtingscampagnes!
– Energielabel voor iedereen en energiebesparingscertificaat!
17
© ECOFYS | 11/11/13 | Joop Oude Lohuis

18. EnergieAkkoord: Gebouwde Omgeving (2)
> Financiering
– Energiebesparingsfonds: koop + huur
– Terugbetalen via de energierekening
> Aanbod verbeteren:
– Ontzorging van de consument: integraal aanbod dat drempels
verlaagd om deel te nemen.
– VNG assisteert in coordinatie aanbod
– VvE: problemen wegnemen
– Koppeling van lening aan de woning: onderzoek
> Huursector: extra M€400 komende jaren voor investeringen in
energiebesparing (tot 2017)
> Woonlastengarantie
18
© ECOFYS | 11/11/13 | Joop Oude Lohuis

19. Gebouwen en Onroerend goed
> ESCO’s en greenlease constructies: wegnemen split incentive
barriere.
– Rijks en gemeentegebouwen, scholen,
> Intensiveren van de handhaving Wet Milieubeheer:
energiebesparende investeringen tvt < 5 jaar.
– “Erkende” maatregellijsten
– Expertisecentrum
– EnergieprestatieKeuring “EPK”
19
© ECOFYS | 11/11/13 | Joop Oude Lohuis

20. Resultaat hernieuwbare energie
© ECOFYS |
|

21. Wind (1)
▪ Highlights
o 4450 MW Wind op Zee
Aanbesteden in
2015
2016
2017
2018
2019
Windvermogen
450
600
700
800
900
MW
MW
MW
MW
MW
Operationeel in
2019
2020
2021
2022
2023
• Kostenreductieplan wind op zee
• SDE+ Schot + 14% borging via extra 375 mln (optioneel)
• Stopcontacten
• Demonstratiepark in 2014
• Oplossen van non-financial barriers
• Aanwijzen gebieden, net op zee, voorbereiden
functionele vergunningen, heibeperkingen, ruimtelijke
inpassing, etc
© ECOFYS |
|

22. Wind (2)
▪ Highlights
o 6-7000 MW Wind op land (2020 / 2023)
• Participatiemodel, meer betrokkenheid burgers bij
windparken (gedragscode)
• Voorbereiden infrastructuur (kabels en leidingen)
• Oplossen niet financiële belemmeringen
• Discussie vollasturen / banking
• Belemmeringen wegnemen bij vrijwaringsgebieden
• Vergunningen functioneel maken (laatste stand vd
techniek kunnen benutten)
• Verkorten project doorlooptijd
 Alle windenergie tezamen: genoeg stroom voor alle
huishoudens in NL.
© ECOFYS |
|

23. Bio-energie
▪ Highlights
o Biomassa , bij en meestoken in kolencentrales- via SDE+,
o
o
o
maar wel met cap op 25 PJ (in combinatie met sluiting van
5 jaren ‘80 kolencentrales)
Merendeel in categorie “Overig” (187 PJ) wordt ingevuld
door bio-energie (129 PJ).
o Bio warmte (houtkachels, ook industrieel)
o Bio-WKK (warmte / kracht koppeling
o AVI’s (Afval verwerkingsinstallaties)
o Vergisters (mest, gft)
oBio-brandstof (Europees beleid)
Wegnemen niet financiële belemmeringen (zoals
vergunningen, aansluitplicht/recht, etc)
Voor groen gas- aansluitkosten meer specifiek in SDE+
© ECOFYS |
|

24. Zonne-energie
▪ Highlights
o Coöperaties van burgers en VVE’s: PV (zonnestroom)
“postcoderoos” ; leden van coöperaties krijgen korting op
de energiebelasting thuis (7,5 ct -excl BTW= 9 ct Incl. ) op
eigen gebruik/opwekking.
o Zonnewarmte (zonneboilers en grotere installaties)-
noodzaak tot betere ondersteuning is onderkend om de
doelen te bereiken. Wordt komende maanden uitgewerkt.
o Ecodesign / Ecolabel; ook warmwater apparaten krijgen
een energielabel. Zonneboilers wekken meer dan de helft
op van het warmwatergebruik ( is inmiddels 25% van
gasrekening bij nieuwe woningen)
© ECOFYS |
|

25. Bodemenergie & Warmtepompen
▪ Highlights
o Veel aandacht voor duurzame warmte/koude, maar nog
o
weinig concrete maatregelen door complexiteit.
Duidelijke intentie voor aanvullend instrumentarium voor
stimulering:
o Vereenvoudiging vergunningprocedures (1 loket)
o Warmteplannen in regio’s en gemeenten, gekoppeld aan
vaststellen ruimtelijke reserveringen
o Onderzoek en experimenteerruimte voor nieuwe beheersvormen
o Uitwerken mogelijkheden tot laag temperatuur verwarming
o Vereenvoudiging regelgeving voor WKO in woningwet, huurwet,
fiscale wetgeving, warmtewet en omgevingswet.
o STROOM wetgeving uitbreiden met experimenteer ruimte voor
WKO’s
o Oplossen onevenwichtigheid energiebelasting gas/elektra
© ECOFYS |
|

26. Dank voor uw aandacht.
26
© ECOFYS | 11/11/13 | Joop Oude Lohuis

27. Please contact us for more information
Ecofys Netherlands B.V.
Kanaalweg 15G
3526 KL Utrecht
The Netherlands
T: +31 (0)30 662-3300
Other offices:
E: info@ecofys.com
Ecofys China
Ecofys United States
I: www.ecofys.com
Ecofys UK
Ecofys Germany
27
© ECOFYS |
|
20/06/201
Martijn Overgaag, Joop Oude Lohuis, Alyssa Gilbert

28. What can we do for you?
© ECOFYS |
28
|
11/11/13