PISMP SEM 1 IPGKTAA

1. FONEM SEGMENTAL
PENSYARAH:
ENCIK A. JAILANI BIN CHE ABAS
BMMB3183 FONETIK DAN FONELOGI
AHLI KUMPULAN:
MOHAMAD IRFAN DANIEL BIN MOHAMAD IHSAN
NUR AFRINA FARHANI BT MOHAMAD AZLI
NUR SALSABILA HANI BINTI MOHD SUKRI

2. VOKAL
DIFTONG
KONSONAN LETUPAN
KONSONAN GETARAN
ISI KANDUNGAN
KONSONAN GESERAN
KONSONAN SENGAUAN
KONSONAN GESERAN SISIAN
KONSONAN PINJAMAN

3. DEFINISI
Fonem
Unit bunyi yang terkecil yang membezakan makna. Perbezaan makna ini dapat
dilihat pada pasangan minimal atau terkecil perkataan.
Contoh: petang /t/ dengan pedang /d/.
Maksud pasangan minimal ialah pasangan terkecil perkataan, iaitu pasangan
perkataan yang hampir sama dari segi sebutan dan juga cara menghasilkan bunyi
perkataan tersebut tetapi masih terdapat perbezaan kecil pada bunyi tertentu yang
membezakan makna antara perkataan tersebut.

4. Fonem Segmental
Unit bunyi bahasa yang boleh dipenggalkan.
Lebih mudah difahami dan diajarkan dengan tidak menggunakan
banyak peralatan canggih.
Terdapat 34 buah fonem dalam bahasa Melayu, 24 fonem asli dan 10
fonem pinjaman.
Daripada 24 fonem asli Melayu, terdapat 6 fonem cokal dan 18 fonem
konsonan.
DEFINISI

5. Terdapat tiga fonem vokal depan /i, e, a/:
Vokal Depan
/i/: /itu/'itu',/kita/'kita',/laki/'laki'
/e/:/eloʔ/'eloʔ',/beta/'beta',/sate/'sate'
/a/:/aku/'aku',/batu/'batu',/kita/'kita'
Setiap vokal depan berkontras dengan vokal depan lain dalam pasangan terkecil::
/i/ dan /e/
[bila] 'pertanyaan waktu'
[bela] 'balasan'

6. Vokal Depan
Setiap vokal depan berkontras dengan vokal depan lain dalam pasangan terkecil::
/e/ dan /e/
/i/ dan /a/
[bela] 'balasan'
[bala] 'musibah'
[bila] 'pertanyaan waktu'
[bala] 'musibah'

7. Vokal Belakang
Ada dua fonem vokal belakang: /o/ dan /u/. Contohnya:
/o/: /otaʔ/'otaʔ',/kotaʔ'/'kotaʔ',/moto/moto'
/u/:/ulam/'ulam',/gula/'gula',/laku/'laku'
Ada dua fonem vokal belakang: /o/ dan /u/. Contohnya:
[urat] 'saluran darah dalam tubuh
[orat] 'memikat kaum lawan'
[buru] 'unggas'
[boroŋ] 'membeli banyak'

8. Vokal Tengah
Hanya ada satu fonem vokal tengah iaitu /e/. Contohnya:
/e/: /emaʔ/'emaʔ',/kena/'kena',/kitə/'kita'
Vokal tengah ini berkontras dalam pasangan terkecil di semua vokal lain. Contohnya:
/e/ dan /i/
[bəri] 'memindahkan milik dengan rela'
[biri] 'kambing dari kawasan sejuk'
/e/ dan /e/
[bəla] 'pelihara'
[bela] 'balasan'

9. Vokal Tengah
Vokal tengah ini berkontras dalam pasangan terkecil di semua vokal lain. Contohnya:
/e/ dan /a/
[əntah] 'tak tahu, kenapa'
[antah] 'padi yang tertinggal dalam beras'
/e/ dan /o/
[bəla] 'pelihara'
[bola] 'benda bulat disepak sebagai mainan'
/e/ dan /u/
[səkat] 'halang'
[sukat] 'ukur'

10. DIFTONG
Gabungan dua huruf vokal dalam satu suku kata.
Disebut secara berterusan
Terdapat tiga jenis diftong dalam bahasa Melayu:
-[au]
-[au]
-[oi]

11. Cara menghasilkan diftong [ai]
Lidah berada pada kedudukan untuk vokal depan [a] dan kemudian
berpindah/digeluncurkan kepada kedudukan vokal depan sempit [i].
Lelangit lembut dinaikkan rapat ke dinding rongga tekak.
Glotis dirapatkan dan pita suara bergetar.
Bibir dihamparkan.
Contoh: haiwan, ghairah, pandai, gulai

12. Ejaan Sebutan Gangguan
naik [na iʔ] glotalisasi
baik [ba iʔ] glotalisasi
kain [ka an] palatalisasi
Kata-kata yang tidak terdiri daripada diftong /ai/

13. Keratan Lidah [ai]

14. Cara menghasilkan diftong [au]
Lidah berada pada kedudukan vokal depan [a] dan kemudian
berubah/digeluncurkan kepada kedudukan vokal belang sempit [u].
Bibir terhampar tetapi lama-kelamaan semakin bundar.
Lelangit lembut dinaikkan rapat ke dinding rongga tekak.
Glotis dirapatkan dan pota suara bergetar.
Contoh: tauladan, aurat, kerbau, pulau

15. Ejaan Sebutan Gangguan
laut [la ut] glotalisasi
jauh [ja uh] pergeseran glotis
bau [ba u] pergeseran glotis
Kata-kata yang tidak terdiri daripada diftong /au/

16. Keratan Lidah [ai]

17. Cara menghasilkan diftong [oi]
Lidah berada pada kedudukan vokal belakang separuh sempit [o] tetapi
kemudiannya berubah/digeluncurkan pada kedudukan vokal depan separuh sempit
sempit [i].
Bibir terbundar tetapi lama-kelamaan semakin hampar.
Lelangit lembut dinaikkan rapat ke dinding rongga tekak.
Glotis dirapatkan dan pota suara bergetar.
Contoh: boikot, sepoi, amboi, oidium

18. Keratan Lidah [ai]

19. Pergerakan lidah bagi menghasilkan diftong

20. Ada enam fonem letupan / p, b, t, d, k/ dan /g/. Contohnya:
p: /paya/ 'paya', /lupa/ 'lupa', /atap/ 'atap'
b: /batu/ 'batu', /cuba/ 'cuba', /bab/ 'bab'
t: /tadi/ 'tadi', /kata/ 'kata', /ikat/ 'ikat'
d: /dapat/ 'dapat', / sudah/ 'sudah', /had/ 'had'
k: /kaya/ 'kaya', /suka/ 'suka', / sepak/ 'sepak'
8: /ganti/ 'ganti', /laga/ 'laga', /beg/ 'beg'
KONSONAN LETUPAN
Semua letupan tidak bersuara berkontras dengan yang bersuara, melainkan
pada akhir perkataan apabila [k] tidak berlaku, dan tempatnya diambil
1. /p/ dan /b/
[pawah] 'pawah'
[bawah] 'bawah'
2. /t/ dan /d/
[talam] 'talam'
[dalam] 'dalam'
3. /k/ dan /g/
[kulai] 'kulai'
[gulai] 'gulai'

21. KONSONAN GETARAN
Hanya ada satu getaran /r/ yang boleh berlaku pada
awal, tengah dan akhir kata.
Contoh:
/r/: /raya/ 'raya', /bara/ 'bara', /latar/ 'latar'

22. KONSONAN GESERAN
Ada dua geseran tak bersuara, /s/ dan /h/. Contohnya:
/s/: /saya/ ;saya', / basah/ 'basah', / atas/ 'atas'
/h/: /hama/ 'hama', /bahu/ 'bahu', / patah/ 'patah'
Kedua-dua geseran /s/ dan /h/ ini adalah berkontras antara
satu sama lain dalam pasangan terkecil.
[samun] 'rompak'
[hamun] 'maki'
[susu] 'makanan cecair dari ibu'
[suhu] 'sukatan panas atau sejuk'
[luas] 'lebar'
[luah] 'keluarkan semula dari mulut'

23. Bunyi sengau dihasilkan
apabila lelangit lembut
diturunkan bagi
membolehkan udara keluar
melalui rongga hidung.
Semua bunyi sengau adalah
BERSUARA
Bunyi konsonan dalam
Bahasa Melayu terbahagi
kepada empat iaitu [m], [n],
[ny], [ng].
KONSONAN
SENGAUAN

24. SENGAU DUA BIBIR
BERSUARA [m]
Dihasilkan apabila bibir bawah dan
atas dirapatkan
Lelangit lembut dan anak tekak
diturunkan menyebabkan udara dari
paru-paru keluar ke rongga hidung
Arus udara dari paru-paru masuk ke
rongga mulut dan terus ke rongga
hidung
pita suara dirapatkan untuk
menghasilkan getaran
arus udara dilepaskan perlahan-lahan
contoh perkataan: masak, lumba,
masam
SENGAU gusi
bersuara [n]
Dihasilkan dengan hujung lidah
dirapatkan dengan gusi
Lelangit lembut dan anak tekak
diturunkan untuk memberi laluan arus
udara dari paru-paru ke rongga hidung
Arus udara dari paru- paru melalui
rongga mulut terus ke rongga hidung
pita suara dirapatkan untuk
menghasilkan getaran
arus udara dilepaskan perlahan-lahan
contoh perkataan: nasi, bandar, taman

25. SENGAU gusi - lelangit
keras [ny]
Dihasilkan dengan depan lidah
dirapatkan dengan lelangit keras gusi
Lelangit keras dan anak tekak
diturunkan untuk memberi laluan arus
udara dari paru-paru masuk ke
rongga hidung
Udara dari paru-paru melalui rongga
mulut terus ke rongga hidung
Udara yang tersekat oleh depan lidah
dan lelangit keras dilepaskan
perlahan-lahan
contoh perkataan: nyala, senyap,
nyaring
SENGAU lelangit lembut
[ng]
Dihasilkan dengan belakang lidah
diangkat dan dirapatkan kepada
lelangit lembut
Lelangit lembut dan anak tekak
diturunkan untuk memberi laluan arus
udara dari paru-paru untuk ke rongga
hidung
Arus udara yang tersekat di belakang
lidah dan lelangit lembut dilepaskan
perlahan-lahan
contoh perkataan: nganga, bunga,
lalang

26. Konsonan geseran sisian menghasilkan bunyi yang
dinamakan bunyi sisian gusi bersuara
Bunyi konsonan ini dihasilkan apabila udara dilepaskan
melalui kiri dan kanan lidah dan bukannya tengah lidah.
Cara membunyikannya adalah :
hujung lidah diangkat ke tengah gusi
Lelangit lembut dirapatkan ke belakang rongga tekak
Udara yang dilepaskan dari paru-paru melalui sisi kiri
dan kanan lidah dan menggetarkan pita suara.
Contoh perkataan adalah: Lambat, kilat, lawat
1.
2.
3.
KONSONAN
GESERAN SISIAN

27. KONSONAN
PINJAMAN
Konsonan pinjaman merupakan konsonan yang
dipinjam dari bahasa lain.
Terdapat lapan konsonan pinjaman dalam bahasa
Melayu daripada bahasa Arab dan bahasa Inggeris.
Semua konsonan pinjaman adalah konsonan fonem
geseran.
Banyak konsonan dalam kata pinjaman yang telah
digantikan dengan konsonan Melayu

28. KONSONAN PINJAMAN

29. RUJUKAN
M. Chaiyanara, P. (2005). Pengenalan Fonetik dan Fonologi (1st ed.). Dewan Bahasa
dan Pustaka.
Mahmood, H. (2006). Linguistik Bahasa Melayu. In Fonetik dan Fonologi (1st ed.).
Aslota Sdn. Bhd.