*KLASIFIKIMI I MATERIALEVE POLIMERIKE.
*LLOJET E POLIMEREVE
*TOKSICITETI DHE VETITE E TJERA NEGATIVE TE POLIMEREVE.
*STRUKTURA DHE VETITE KIMIKE TE POLIMEREVE.
*HISTORIA E POLIMEREVE.
*PERDORIMI I POLIMEREVE NE JETEN E PERDITSHME.
*INDETIFIKIMI I POLIMEREVE.
Roma e lashtë është emri për civilizimin që filloi në Romë, në shekullin e 8 para Krishtit. Ishte mbreteria e pare, pastaj u bë një Republikë dhe më vonë u bë një Perandori, disa vite përpara vitit 0 p.e.s. Perandoria ishte aq e madhe se ajo ishte e ndarë në dy pjesë :Perandoria Romake Perendimore dhe Lindore Romake, rajonet e përfshira nga Britania e deri në Lindjen e Mesme.
UJERAT Lumenjtë/Liqenet
Uji mbulon 71% të sipërfaqes së Tokës.
Lumenjte ne Shqiperi
10 liqenet më të mëdha dhe qetësues në botë
Liqenet dhe lumenjte me te çuditshem ne bote
#MesueseAurela
Iliret flisnin nje gjuhe qe dallohej nga popujt e tjere te asaj kohe ne Ballkan. Ajo ishte një gjuhë e veçantë indoevropiane, që kishte lidhje afërie ku më të largët e ku më të afërt me gjuhë të tjera të gadishullit dhe jashtë tij. Janë gjetur elemente të përbashkëta sidomos me trakishten.
Nga ilirishtja e Ballkanit gjer tani nuk është gjetur gjë e shkruar dhe është menduar se nuk ka qenë e shkruar. Gjuhët greke dhe latine që hynë më parë në Iliri si gjuhë kulture, tregtare ose si gjuhë zyrtare administrative, nuk u bënë kurrë gjuhë të të gjithë popullit, i cili vazhdoi të ruajë në jetën e tij të përditshme të folmen e vet.
*KLASIFIKIMI I MATERIALEVE POLIMERIKE.
*LLOJET E POLIMEREVE
*TOKSICITETI DHE VETITE E TJERA NEGATIVE TE POLIMEREVE.
*STRUKTURA DHE VETITE KIMIKE TE POLIMEREVE.
*HISTORIA E POLIMEREVE.
*PERDORIMI I POLIMEREVE NE JETEN E PERDITSHME.
*INDETIFIKIMI I POLIMEREVE.
Roma e lashtë është emri për civilizimin që filloi në Romë, në shekullin e 8 para Krishtit. Ishte mbreteria e pare, pastaj u bë një Republikë dhe më vonë u bë një Perandori, disa vite përpara vitit 0 p.e.s. Perandoria ishte aq e madhe se ajo ishte e ndarë në dy pjesë :Perandoria Romake Perendimore dhe Lindore Romake, rajonet e përfshira nga Britania e deri në Lindjen e Mesme.
UJERAT Lumenjtë/Liqenet
Uji mbulon 71% të sipërfaqes së Tokës.
Lumenjte ne Shqiperi
10 liqenet më të mëdha dhe qetësues në botë
Liqenet dhe lumenjte me te çuditshem ne bote
#MesueseAurela
Iliret flisnin nje gjuhe qe dallohej nga popujt e tjere te asaj kohe ne Ballkan. Ajo ishte një gjuhë e veçantë indoevropiane, që kishte lidhje afërie ku më të largët e ku më të afërt me gjuhë të tjera të gadishullit dhe jashtë tij. Janë gjetur elemente të përbashkëta sidomos me trakishten.
Nga ilirishtja e Ballkanit gjer tani nuk është gjetur gjë e shkruar dhe është menduar se nuk ka qenë e shkruar. Gjuhët greke dhe latine që hynë më parë në Iliri si gjuhë kulture, tregtare ose si gjuhë zyrtare administrative, nuk u bënë kurrë gjuhë të të gjithë popullit, i cili vazhdoi të ruajë në jetën e tij të përditshme të folmen e vet.
EKONOMIA E ILYRICIUMIT JUGPERËNDIMORË GJATË SHEK. IV-VI e.s.
Ndërtimet me karakter Profan (laik)
Ndërtimet me karakter Sakral (Kishtar)
Prodhime të zejtarisë
Veçori të qarkullimit monetar bizantin në Ilirinë jugperendimore
#MesueseAurela
DETYRE KURSI ...
DEGA: PSIKOLOGJI-SOCIOLOGJI
SEKSIONI: 01
TEMA : ARTI NE SHQIPERI
Arti në Shqipëri është influencuar nga ngjarjet e ndryshe gjatë periudhës historike, ka gjurmë të hershme, dhe vazhdon të zhvillohet.
#MesueseAurela
This document is a test in English with multiple sections covering various grammar topics worth different point values. It tests knowledge of parts of a house, adjectives and opposites, days of the week, pronouns, interrogative pronouns, foods and drinks, and telling time. The final section asks what time it is and provides a numbered scale for the response.
This document contains an English language test with multiple sections assessing different skills. It includes questions about names, occupations, sentence completion, translation, possessive adjectives, and a short story retelling. The test covers basic greetings, questions, and social expressions. Scores are provided at the end ranging from 10 to over 65 points depending on performance.
The test assessed English skills through 4 short answer questions: writing a poem, naming the parts of the face, describing the weather, and listing the days of the week.
Hello, this is the information desk at the airport. How can I help you?
Passenger: Hi, I'm flying to Paris this evening but I'm not sure what time my flight leaves. Can you check for me?
Assistant: Sure, what's the flight number?
Passenger: It's Air France flight 345.
Assistant: Let me look that up...OK, flight 345 to Paris leaves at 7:30pm from gate 12. You'll need to be at the gate no later than 7:15pm to board the plane. Does that help?
Passenger: Yes, thanks very much! One more question - is there a restaurant near my gate?
Assistant: Let me check the airport map...
On November 26th, thousands of activists in 65 countries will participate in Buy Nothing Day, an annual event originating in Vancouver, Canada. Activists aim to challenge themselves and others to go without shopping for a day through activities like credit card cut-ups and mall marches. Some participate to protest overconsumption and marketing, while others want to raise awareness of overconsumption's environmental consequences, like climate change and collapsed fisheries. The founder of Adbusters, which organized the international event, says limited solutions like hybrid cars are insufficient and consumption must decrease to avoid environmental disaster.
Adela and Cristian are having a conversation about people they see in a store. Adela identifies a woman in a purple dress as her aunt Isabela, who is buying a hat for her cousin's 12th anniversary party. When Cristian asks about a lady with a funny fruit hat, Adela recognizes her as her grandmother Joana. Cristian comments that he likes the store and asks Adela about the colors of some hats.
This document contains a listening activity where students match products to prices ranging from €0.95 to €3.99. It then provides examples of writing out prices in words and has students practice writing out prices such as €0.87, €95.39, and €12.80 in words. The goal is for students to learn about pricing and writing out price amounts.
The document outlines an English lesson plan for an upper-intermediate level class on equipment in medicine. The plan includes reading a text about medical equipment, defining new vocabulary, a matching exercise pairing medical fields and descriptions, a grammar lesson on adjectives commonly used in medicine, exercises identifying adjectives in the text and choosing a medical profession with reasons. Key skills are speaking and reading, with activities including defining words, a matching exercise, identifying adjectives, and choosing a medical career.
Equipment in medicine such as X-rays, defibrillators, and prosthetics have improved diagnoses and treatments. X-rays, discovered by Wilhelm Conrad Röntgen, allow detection of bone diseases and are crucial to the field of radiology. Defibrillators diagnose and treat heart failure through electric impulses to restore normal rhythm. Prosthetics can be external or internal implants that replace damaged or missing limbs to recover functionality.
3. Lindja e qyteteve dhe e jetës
qytetare
• Zhvillimi ekonomik e shoqëror i Ilirisë gjatë epokës së
hekurit dhe veçanërisht gjatë shek. VII-V p.e.sonë kishte
përgatitur kushtet për lindjen e qyteteve dhe të jetës
qytetare. Siç dëshmojnë të dhënat arkeologjike, qytetet ilire
ngrihen mbi bazën e vendbanimeve të fortifikuara të epokës
së hekurit dhe të qendrave protourbane që u krijuan si
rezultat i zhvillimit të zejtarisë, të bujqësisë, të blegtorisë, si
edhe të intensifikimit të marrëdhënieve të këmbimit me
botën greke. Kjo dëshmohet nga prania e gjerë e qeramikës
së importuar korinthike e jonike dhe më pas edhe nga
prodhimet e kolonive greke në Dyrrah e në Apoloni, të cilat
kishin hyrë në marrëdhënie të ngushta me prapatokën ilire.
• Lindja dhe zhvillimi i jetës qytetare ishte një dukuri me
karakter ekonomik e shoqëror tërësisht e re. Thelbi i saj
ishte vendosja e ekonomisë antike të tregut që u
materializua me krijimin e qyteteve si qendra prodhimi e
shkëmbimi. Kjo është e lidhur me shkëputjen e plotë të
zejtarisë nga bujqësia, me krijimin e mënyrës antike të
prodhimit dhe me zbatimin e punës së skllavit në degët e
ekonomisë.
4. Tregtia dhe qarkullimi monetar
• Si rrjedhim i zhvillimit të zejtarisë dhe
të degëve të tjera të ekonomisë ilire u
zgjeruan shkëmbimet dhe tregtia.
Gjetjet arkeologjike dëshmojnë për një
shtrirje të gjerë të prodhimeve të
zejtarisë ilire. Tipat standardë të
armëve, të zbukurimeve dhe të enëve
prej balte që përsëriten në gjetjet nga
një krahinë në tjetrën, dëshmojnë për
marrëdhënie intensive midis
popullsisë së krahinave të ndryshme
dhe për një zhvillim të
konsiderueshëm të këmbimeve midis
tyre.
• Një zhvillim më të gjerë morën në këtë
kohë shkëmbimet me botën greke. Jo
më kot pasuritë minerale dhe disa
prodhime bujqësore tërhoqën
vëmendjen e autorëve antikë të kësaj
kohe.
• Prerja dhe hedhja në treg e
monedhave nga një qytet ilir si
Damastioni është një fakt me
rëndësi të veçantë. Ai tregon se
tani, në pjesën e parë të shek. IV
p.e.sonë, krahas Dyrrahut dhe
Apolonisë, të cilat me monedhat e
tyre, qysh nga shek.V p.e.sonë
kishin mbuluar krahinat e afërta të
ultësirës bregdetare dhe i kishin
tërhequr ato në orbitën e
marrëdhënieve skllavopronare, një
qytet ilir, Damastioni, lindi dhe u bë
qendër e rëndësishme ekonomike e
krahinave të brendshme. Ai hodhi
në treg monedhën e vet dhe me
këtë shënoi shtrirjen e mëtejshme
të sistemit monetar në krahinat e
brendshme të Ilirisë Jugore.
Ekonomia monetare theu kështu
dhe në këtë pjesë të Ilirisë
ekonominë e prapambetur
natyrore, për t’i hapur rrugën një
sistemi të ri
5. Shoqëria dhe politika ilire në
lashtësi
• Që në fillim në kolonitë helene të bregdetit ilir u vendos mënyra antike e
prodhimit. Në ndarjen e shoqërisë në kolonitë rol të veçantë luante prejardhja
shoqërore dhe etnike e njerëzve. Në kushte më të privilegjuara ishte shtresa
me prejardhje aristokrate, që kishte qenë shpesh përkrahëse e themelimit të
kolonive. Përbërja shoqërore e shtresave të lira ishte e larmishme. Krahas të
mërguarve, për arsye politike gjatë luftërave të demosit me aristokracinë në
metropole, kishte fisnikë të varfëruar, zejtarë të zhveshur nga mjetet e
prodhimit, fshatarë të shpronësuar, tregtarë e detarë. Kjo masë e popullsisë
shtohej vazhdimisht si rrjedhim i dyndjeve të herëpashershme nga metropolet.
Në Dyrrah një kontingjent i madh njerëzish të tillë erdhi në gjysmën e dytë të
shek.V.
• Në Dyrrah e në Apoloni shtresa e skllevërve përbënte forcën kryesore të
fuqisë punëtore. Ajo ndahej në tri kategori: në skllevër të qytet-shtetit
skllavopronar, të cilët punonin në punishtet e tjegullave dhe të tullave, në
thyerjen, transportimin dhe në skalitjen e gurëve, në përpunimin e metaleve e
në prerjen e monedhave, pra në punët më të rënda. Të shumtë ishin edhe
skllevërit privatë që përbënin kategorinë e dytë, të cilët përveç ergasterive
shërbenin edhe në ekonomitë shtëpiake.
• Një pjesë të popullsisë, gjithmonë në rritje, e përbënin “të huajt”, kategoria e
tretë ose banorët me origjinë ilire. Këta në dhjetëvjeçarët e parë ishin të
privuar nga të drejtat shoqërore dhe politike.
• Në përputhje me këtë përbërje shoqërore të popullsisë, rendi politik në
Apoloni e Dyrrah kishte në fillim karakter oligarkik. Pushteti i takonte një
pakice me prejardhje aristokrate. Shumica dërrmuese e popullsisë, ashtu edhe
ilirët, duke mos bërë fjalë për skllevërit, nuk gëzonte të drejta në qeverisjen e
qytetit.
6. • Zhvillimi i vrullshëm ekonomik i Dyrrahut dhe i Apolonisë në
shek.VI-V shoqërohet me ndryshime në rendin shoqëror e
politik të dy kolonive, si rrjedhim i një lufte të ashpër sociale
e politike. Me zgjerimin e prodhimit zejtar dhe të shkëmbimit
të mallrave me ilirët dhe me Greqinë, u pasuruan dhe u
forcuan ekonomikisht shtresat tregtare e zejtare të kolonive.
Këto shtresa dolën tani si forca të pavarura në arenën
politike kundër grupit oligarkik, me synimin për të marrë
pushtetin dhe për ta përdorur atë në dobi të interesave të
tyre. Si rrjedhim i kësaj, në vitin 437 shpërtheu në Dyrrah një
kryengritje e demosit, e njohur në historinë antike për rolin
që luajti në prag të luftës së Peloponezit. Në arenën e kësaj
lufte përveç forcave të demosit dhe aristokracisë, u duk
edhe ndeshja e interesave të Korkyrës, prapa së cilës
qëndronte Athina dhe Korinthi. Të dyja fuqitë synonin të
përfitonin mundësi më të gjera në tregun ilir. Gjithashtu në
këtë ndeshje morën pjesë aktive edhe ilirët fqinjë, të cilët
duke ndihmuar aristokratët e dëbuar nga qyteti, u radhitën
me forcat që përkahnin Athinën në luftën kundër lidhjes së
Peloponezit.
• Rrjedhimi kryesor i luftës civile në Dyrrah ishte triumfi i plotë
i parimit të ndarjes klasore të shoqërisë, forcimi i polisit
skllavopronar. Pushteti tani kalon nga rrethi i kufizuar i
aristokracisë skllavopronare në duart e gjithë
skllavopronarëve si klasë
7. Kultura e Ilirëve
• Kultura e ilirëve karakterizohet për lashtësinë e traditave të saj dhe për
veçoritë etnike që ka. Ajo arriti lulëzimin e parë të saj gjatë shek. VIII-V
p.K., kur një sërë objektesh morën forma të përkthyera, tipike ilire, me një art
dekorativ të formuar, që e dallon atë nga popujt fqinjë. Kjo kulturë u formua në
sajë të marrëdhënieve ekonomike e politike ndërkrahinore ilire, në kushtet e
fuqizimit të artizanatit vendës dhe të këmbimeve tregtare e kulturore me
popujt fqinjë. Në bazën e kulturës ilire qëndron niveli i lartë i punimit të
qeramikës dhe veçanërisht i punimit të objekteve prej argjendi e prej
ari, veçanërisht në Dardani. Ilirët përdornin forma të ndryshme enësh
tryeze, enë për mbajtjen e ruajtjen e ushqimeve dhe enë rituale. Karakteristike
për ilirët janë enët me dy vegla të ngritura lart mbi buzë, që përdoreshin për të
pirë. Objektet metalike më të shumta ishin ato që përdorëshin për veshjen dhe
zbukurimin e trupit, të punuara prej hekuri, bronzi, argjendi e më rrallë prej ari.
Me shumicë punoheshin armët e sulmit e të mbrojtjes, kryesisht prej hekuri.
Ndër to ka forma që janë tipike ilire, siç janë hanxhari me kurriz të përkulur
dhe përkrenarja ilire. Po kështu të ndryshme janë edhe veglat e punës prej
hekuri. Gjatë shek. V-II p.K. kultura ilire arriti një nivel të ri lulëzimi, me
zhvillimin e kulturës qytetare. Karakteristikë dhe meritë e ilirëve është se ata
nuk qëndruan të izoluar vetëm me kulturën e tyre tradicionale, por ditën të
huazonin çdo gjë përparimtare, bashkëkohore, si në ekonomi, në organizimin
politik, ahtu edhe në fushën kulturore. Zhvillimi i kulturës qytetare u shoqërua
me përhapjen e ndikimit helen në Iliri, ashtu si në të gjithë Mesdheun. Një sëre
qendrash prehistorike u kthyen në qytete dhe përkrah tyre lindën shumë
qytete të reja. Këto qytete ishin të rrethuara me mure të fuqishme
mbrojtëse, të pajisura me porta e kulla të shumta. Arkitektura qytetare ilire u
ngrit sipas shembullit të qyteteve bashkëkohore të Greqisë, që në ate kohë u
përhap në gjithë pellgun e Mesdheut.
8. • Qytetet u pajisën me teatro, tempuj, stadiume e gjimnate. Vetëm teatri i
Bylisit, i ngritur në shek.III p.K., zinte 9000 shikues. Pjesë e jetës së kulturuar
ishin edhe shëtitoret e portikët ku njerëzit, veçanërisht aristrokraciam, duke
shëtitur, zhvillonin biseda shoqërore, filozofike e politike. Në këto vende, gjatë
shëtitjes, jepeshin edhe mësime. Monumente të këtilla kulturore janë zbuluar
në gërmimet erkeologjike në Bylis e në Nikaja të Fierit si dhe në Dimal (në
rrethin e Beratit). Në Bylis, pranë teatrit ishte ndërtuar stadiumi, gjimnazi dhe
shëtitorja. Një teatër është zbuluar në Nikaja, kurse në Amantie (Plloça e
Vlorës) është zbuluar një stadium. Krahas teatrit, muzikës dhe gjimnastikës, u
zhvillua edhe letërsia. Edhe pse nuk kemi tzë trashëguara vepra të këtilla, kjo
nënkuptohet nga vetë niveli kulturor i qyteteve ilire. Siç mësojmë nga
historiani grek Plutarku, Pirroja i Epirit shkroi libra për artin ushtarak. Rritja e
tregtisë me qendrat helene bëri që të përlqeheshin objektet e prodhuara prej
atyre, dhe kjo e detyroi artizanatin ilir t'u përshtatej kërkesave të tregut dhe
të prodhonte kryesisht objekte me forma helene. Megjithatë, traditat ilire në
artizanat u ruajtën në shumë krahina ilire, sidomos në punishet dardane.
Përhapje të gjerë mori gjuha greke, e cila përdorej si gjuhë tregtare dhe
zyrtare. Megjithëse ilirët, ashtu si shumë popuj të tjerë evropianë, nuk kanë
lënë të shkruar gjuhën e tyre, gjuha ilire mbeti e gjallë. Për këtë dëshmojnë
mbishkrimet e zbuluara, të cilat japin rreth 1000 fjalë ilire, të shkruara me
alfabetin grek ose latin. Këto fjalë paraqesin emra ilirë të njerëzve, të
fiseve, të perëndive, të lumenjve, të qyteteve etj. Gjuha ilire është gjuhë indo-
evropiane dhe ka elemente të përbashkëta me trakishten. Si degë e ilirishtes
njihet mesapishtja e shkruar e Italisë së Jugut. Nga kjo gjuhë janë ruajtur400
mbishkrime të shkruara me një alfabet të veçantë. Për një jetë të kulturuar të
ilirëve dëshmojnë edhe shkrimtarët e jashtëm grekë, sipas të cilëve ilirët
bënin një jetë shumë të hijshme, e donin jetën shoqërore dhe ishin shumë të
drejtë e mikpritës.
9. SHTETET ILIRE
• Në fundin e shek. V p.e.sonë ilirët hynë në rrugën e zhvillimit
skllavopronar. Në shekujt që pasuan e deri në pushtimin romak krahinat
më të përparuara ilire, ato jugore, kryesisht bregdetare, njohën zhvillimin
e tyre më të lartë shoqëror e politik të pavarur. Urbanizimi intensiv i
kësaj treve dhe zhvillimi që mori, për pasojë, mënyra antike e prodhimit
në shek. IV-III p.e.sonë çoi në krijimin e një shoqërie antike të mirëfilltë
dhe në formimin e një vargu shtetesh ilire, të cilat u inkuadruan në
qytetërimin e përparuar të botës mesdhetare.
Midis formacioneve shtetërore që u formuan në trevën e gjerë ilire, ai që
arriti një shkallë të lartë të zhvillimit politik dhe që luajti një rol të shquar
në ngjarjet politike të kohës qe Shteti Ilir apo Mbretëria Ilire. Që nga
dukja e këtij shteti emrat ilir dhe Iliri morën, përveç kuptimit të gjerë
etnik, edhe një kuptim të ngushtë politik, që u lidhën me fatet historike të
këtij formacioni shtetëror dhe të popullsisë së tij, e cila në burimet e
shkruara do të njihet me emrin Illyrii propriedictii (ilirë të mirëfilltë). Në
kohë të ndryshme Mbretëria Ilire ushtroi pushtetin e vet, natyrisht me
luhatjet që i imponuan rrethanat politike, në një territor të gjerë që
përfshinte krahinat prej lumit Naretva (Narona) në veri e deri te lumi
Vjosa (Aous), në jug me një shtrirje drejt lindjes deri te liqenet Lyhnide në
kufi me Maqedoninë dhe më në veri me Mbretërinë Dardane.
Në krahinat më jugore ilire u formua një shtet tjetër i rëndësishëm ilir i
njohur me emrin Shteti i Epirit, i cili shquhet sidomos në ngjarjet politike
të fundit të shek.
10. • IV dhe të çerekut të parë të shek. III p.e.sonë. Në kohën e
shtrirjes më të gjerë të tij, ai përfshinte tokat prej lumit
Vjosa (Aous) e deri në gjirin e Artës (Nikopolit), duke u
kufizuar nga jugu me Akarnaninë, kurse nga lindja me
Thesalinë e Maqedonisë.
Në këtë hapësirë kanë ekzistuar si formacione shtetërore të
pavarura edhe një varg qytetesh shtete, si
Dyrrahu, Apolonia, Ambrakia, historia politike e të cilave u
zhvillua herë në lidhje të ngushtë e herë në kundërshtim me
atë të Shtetit Ilir dhe të atij të Epirit. Në rrethana të caktuara
politike lindin gjithashtu formacione më pak të rëndësishme
në formën e lidhjeve qytetare (Koinon), si ajo e Bylinëve
etj., që kanë një peshë më të vogël në historinë politike të
Ilirisë.
Në krahinat e brendshme jugore dhe qendrore ilire u formuan
tri mbretëri të vogla ilire: e paionëve, e dardanëve dhe e
athamanëve. E para shfaqet me një shkëlqim të shkurtër në
shek. IV p.e.sonë për të rënë pastaj shpejt nën goditjet e
politikës ekspansioniste të shtetit maqedon, kurse dy të
fundit dalin në arenën politike në shek. III me një rol të
parëndësishëm.
Popullsitë ilire të krahinave të brendshme qendrore e veriore
nuk njohën deri në fillim të erës sonë një organizim politik
shtetëror; edhe në këtë kohë ato arritën të organizohen
vetëm në federata fisnore, siç është rasti i dalmatëve ose i
fiseve të tjera.