1. Α Γ Ι Α Σ Ω Τ Η Κ Ι Κ Η
Κ Ε Χ Α Γ Ι Α Ε Λ Ι Ζ Α
Μ Ε Τ Α Ξ Α Σ Α Λ Ε Ξ Η Σ
Μ Π Α Η Σ Α Π Ο Σ Τ Ο Λ Ο Σ
Μ Π Α Π Α Λ Η Σ Γ Ι Α Ν Ν Η Σ
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ
ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΩΝ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ
ΟΘΩΜΑΝΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΒΑΛΑ

2. Γενικά
 Από τα πρώτα χρόνια της οθωμανικής κατάκτησης
 Μέχρι και σχεδόν το τέλος της
 Η εκπαίδευση των μουσουλμάνων
 Είχε έντονο, σχεδόν αποκλειστικά, θρησκευτικό
χαρακτήρα και περιεχόμενο.
 Παρεχόταν
 Η κατώτερη στα μεκτέμπ
 Και η ανώτερη στους μεντρεσέδες

3. Μεκτέμπ
 Οι μαθητές ήταν νεαρά αγόρια
 Εκεί μάθαιναν:
1. Αποσπάσματα από το Κοράνι
2. Γραφή
3. Ανάγνωση
4. & λίγα στοιχεία αριθμητικής

4. Πού βρίσκονταν
 Μεκτέμπ υπήρχαν στο παλαιό Ιμαρέτ της Καβάλας
(σημερινός Άγιος Νικόλαος) και δίπλα σε άλλα
τεμένη.
 Συγκεκριμένα, στα τέλη του 19ου αιώνα, δίπλα στο
τζαμί του Καδή Αχμέτ, λειτουργούσε μεκτέμπ.
 Ακόμη, μεκτέμπ περιλαμβανόταν στο κτιριακό
συγκρότημα του σημερινού Ιμαρέτ.

5. Μεντρεσέδες
 Ήταν ανώτερα σχολεία
 Οι μαθητές πάλι μόνο για αγόρια
 Διδάσκονταν:
1. Τα ιερά βιβλία του Ισλάμ
2. & περιορισμένα στοιχεία κοσμικής γνώσης
Όψη του Μεντρεσέ
στο τζαμί του Χαλίλ
Μπέη

6. Ιμαρέτ
 Ένα θρησκευτικό-εκπαιδευτικό ίδρυμα παλαιού
τύπου
 Είναι το σημαντικότερο και μεγαλύτερο σχολείο που
κτίζεται στην Καβάλα ως το τέλος της τουρκοκρατίας
 Κτίζεται στη βασική του μορφή το 1817-1820/21 και
συμπληρώνεται ως το 1864
 Από τον Καβαλιώτη Μουχαμάντ Αλή πασά
 Από τα μέσα του 19ου αι. άρχισε να αμφισβητούνταν
η χρησιμότητα του και ζητούσαν την κατάργησή του

7.  Εκεί φοιτούσαν, ερχόμενοι από διάφορα μέρη της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, νεαροί άνδρες, οι
«σοφτάδες».
 Η διαμονή και η διατροφή τους παρέχονταν δωρεάν
και απολάμβαναν προνομίων:
1. δεν είχαν στρατιωτικές υποχρεώσεις
2. και η απασχόλησή τους σε θέσεις του κρατικού
μηχανισμού ήταν εξασφαλισμένη.

8. Συγκεκριμένα το Ιμαρέτ
 Περιλαμβάνει:
1. Δύο μεντρεσέδες
2. Δύο ντερσανέ-μετζίτ (μεγάλες θολωτές αίθουσες
διδασκαλίας που χρησιμοποιούνταν και για
προσευχή)
3. Ένα μεκτέμπ
4. Ένα ιμαρέτ (πτωχοκομείο)
5. & τα γραφεία διεύθυνσης

9. Επομένως..
 Το Ιμαρέτ
 Παρείχε στοιχειώδη και ανώτερη εκπαίδευση, στο
μεκτέμπ και στους δύο μεντρεσέδες αντίστοιχα
 Εξασφάλιζε τη διαμονή και τη διατροφή των
σοφτάδων και των καθηγητών τους
 & χορηγούσε συσσίτιο στους άπορους της πόλης

10. Το μεκτέμπ στο Ιμαρέτ

11. Τότε
Η αυλή
του
πρώτου
μεντρεσέ
(Ιμαρέτ)
Το μεστζίτ
(αίθουσα
διδασκαλίας)

12. Σήμερα

13. Άλλοι μεντρεσέδες
 Λειτουργούσαν άλλοι τρεις τουλάχιστον μεντρεσέδες
 Οι δύο μέσα στα τείχη:
1. του Χαλίλ μπέη
2. & του Χατζή Αχμέτ μπέη
 Ο ένας εκτός των τειχών:
3. του Χατζή Αλί πασά

14. Μεντρεσές Χατζή Αχμέτ Μπέη
Ο
μεντρεσές
του Haci
Ahmed Βey
Άποψη της
εσωτερικής
αυλής

15. Μεντρεσές Χατζή Αλί πασά

16. Τέλος…
 Ιδρύονται, χωρίς να είναι γνωστό το πότε, και άλλα
δημόσια τουρκικά σχολεία πρώτης βαθμίδας
1. Συνοικιακά παραρτήματα αρρένων
2. Κεντρικό παρθεναγωγείο
3. Ενοριακά παραρτήματα θηλέων
 Και φτάνουν συνολικά τα έξι με οκτώ ως το τέλος
της οθωμανοκρατίας

17. Τα μουσουλμανικά-τουρκικά σχολεία της
Καβάλας

18. Βιβλιογραφία
1. Αιμιλία Στεφανίδου, «Η πόλη-λιμάνι της Καβάλας
κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας,
Πολεοδομική & ιστορική διερεύνηση»,
Φεβρουάριος 2007
2. Κοσμάς Ι. Χαρπαντίδης, «Καβάλα, πινελιές του
πράσινου & του μπλε», 2010
3. Νίκος Ε. Καραγιαννακίδης, Κυριάκος Λυκουρινός,
«Νεάπολις-Χριστούπολις-Καβάλα», 2008

19. Δικτυογραφία
 Wikepedia
 Ιμαρέτ
 ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΠΕΡΙΠΑΤΟΙ ΣΤΗΝ ΚΑΒΑΛΑ
 google images