1. 1
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Α΄ ΚΛΙΣΗΣ
ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Αρσενικό Θηλυκό
-ᾶς -ης -ᾶ -ᾱ -η
-ου -ου -ᾱς -ᾱς / -ης -ης
-ᾳ -η -ᾳ -ᾳ / -η -ῃ
-αν -ην -ᾱν -ᾶν -ην
-α -η / -ᾶ -ᾱ -ᾶ -η
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Αρσενικό – θηλυκό
-αι
-ων
-αις
-ᾱς
-αι
Η κατάληξη –ας
οπουδήποτε στην
α΄ κλίση είναι
μακρόχρονη.
Η Γεν. Πληθ:
στη λήγουσα
περισπάται
2. 2
Αρσενικά σε –ας / – ης
νεανί-ας
νεανί-ου
νεανί-ᾳ
νεανί-ᾶν
νεανί-ᾶ
νεανί-αι
νεανί-ῶν
νεανί-αις
νεανί-ας
νεανί-αι
ποιητ-ής στρατιώτης
ποιητ-οῦ στρατιώτου
ποιητ-ῇ στρατιώτη
ποιητ-ήν στρατιώτην
ποιητ-ά στρατιῶτα
ποιητ-αί στρατιῶται
ποιητ-ῶν στρατιωτῶν
ποιητ-αῖς στρατιώταις
ποιητ-άς στρατιώτας
ποιητ-αί στρατιῶται
πολίτης
πολίτου
πολίτῃ
πολίτην
πολῖτα
πολῖται
πολιτῶν
πολίταις
πολίτας
πολῖται
Η Γενική Ενικού
στα αρσενικά της
α΄ κλίσης λήγει σε
–ου.
Η μακροκατάληκτη γενική
και δοτική, όταν τονίζεται
στη λήγουσα, περισπάται.
Τα αρσενικά σε -ης
σχηματίζουν κλητική ενικού
σε -α βραχύ.
Μόνο τα ουσιαστικά
σε -δης (π.χ. εὐπατρίδης) και
το όνομα Αἰσχίνης
διατηρούν την κατάληξη -η.
Τα σε –ίτης έχουν το δίχρονο
της παραλήγουσας μακρό.
3. 3
Θηλυκά σε –α –(γενική -ας)
ΟΞΥΤΟΝΟ ΠΑΡΟΞΥΤΟΝΟ ΠΡΟΠΑΡΟΞΥΤΟΝΟ
οξΟοΟΟύτονα Οπαροξύτονα προπαροξύτονο
ἡ
τῆς
τῇ
τὴν
ὦ
στρατι-ά
στρατι-ᾶς
στρατι-ᾷ
στρατι-άν
στρατι-ά
πολιτεί-α
πολιτεί-ας
πολιτεί-ᾳ
πολιτεί-αν
πολιτεί-α
ὥρ-α
ὥρ-ας
ὥρ-ᾳ
ὥρ-αν
ὥρ-α
ἀλήθει-ᾰ
ἀληθεί-ᾱς
ἀληθεί-ᾳ (ᾱ)
ἀλήθει-ᾰν
ἀλήθει-ᾰ
αἱ
τῶν
ταῖς
τὰς
ὦ
στρατι-αί
στρατι-ῶν
στρατι-αῖς
στρατι-άς
στρατι-αί
πολιτεῖ-αι
πολιτει-ῶν
πολιτεί-αις
πολιτεί-ας
πολιτεῖ-αι
ὧρ-αι
ὡρ-ῶν
ὥρ-αις
ὥρ-ας
ὧρ-αι
ἀλήθει-αι
ἀληθει-ῶν
ἀληθεί-αις
ἀληθεί-ᾱς
ἀλήθει-αι
Το -α είναι μακρό
Αν προ του α υπάρχει: φωνήεν ή ρ
το α είναι μακρό
διατηρείται παντού
Ό,τι το α είναι στην Ονοματική Ενικού (μακρό ή βραχύ) είναι και
στην Αιτιατική και Κλητική Ενικού.
Πρακτικά: Τονίζουμε την αιτιατική και κλητική ΟΠΟΥ και ΟΠΩΣ
την ονομαστική.
4. 4
Θηλυκά σε –α –(γενική -ης)
παροξύτονα προπαροξύτονα
ἡ
τῆς
τῇ
τὴν
ὦ
γλῶσσ-α
γλώσσ-ης
γλώσσ-ῃ
γλῶσσ-αν
γλῶσσ-α
τράπεζ-α
τραπέζ-ης
τραπέζ-ῃ
τράπεζ-αν
τράπεζ-α
αἱ
τῶν
ταῖς
τὰς
ὦ
γλῶσσ-αι
γλωσσ-ῶν
γλώσσ-αις
γλώσσ-ας
γλῶσσ-αι
τράπεζ-αι
τραπεζ-ῶν
τραπέζ-αις
τραπέζ-ας
τράπεζ-αι
Αν προ του α υπάρχει: σύμφωνο πλην ρ
το α είναι, βραχύ
στη Γενική και Δοτική Ενικού τρέπετε
σε η.
Ό,τι το α είναι στην Ονοματική Ενικού (μακρό ή βραχύ) είναι και
στην Αιτιατική και Κλητική Ενικού.
Πρακτικά: Τονίζουμε την αιτιατική και κλητική ΟΠΟΥ και ΟΠΩΣ
την ονομαστική.
5. 5
Θηλυκά σε –η
ΟΞΥΤΟΝΟ ΠΑΡΟΞΥΤΟΝΟ
οξύτονα παροξύτονα
ἡ
τῆς
τῇ
τὴν
ὦ
ψυχ-ή
ψυχ-ῆς
ψυχ-ῇ
ψυχ-ήν
ψυχ-ή
κώμ-η
κώμ-ης
κώμ-ῃ
κώμ-ην
κώμ-η
αἱ
τῶν
ταῖς
τὰς
ὦ
ψυχ-αί
ψυχ-ῶν
ψυχ-αῖς
ψυχ-άς
ψυχ-αί
κῶμ-αι
κωμ-ῶν
κώμ-αις
κώμ-ας
κῶμ-αι
Παρατηρήσεις
1. Η κατάληξη -ας είναι μακρά
π.χ. τοὺς κριτάς, τῆς ὥρας, τὰς ὥρας.
2. Η δίφθογγος αι, όταν βρίσκεται στο τέλος κλιτής λέξης (πλην ευκτικής
ρήματος), είναι βραχεία
π.χ. οἱ κριταί (αλλά τοῖς κριταῖς), αἱ ὧραι (αλλά ταῖς ὥραις).
3. Η γενική πληθυντικού των ουσιαστικών α′ κλίσης τονίζεται πάντοτε
στη λήγουσα και περισπάται
π.χ. τῶν κριτῶν, τῶν κοχλιῶν, τῶν ὡρῶν, τῶν πηγῶν.
4. Η γενική και η δοτική των ουσιαστικών α′ κλίσης, όταν τονίζονται
στη λήγουσα, περισπώνται και στους δύο αριθμούς, π.χ. τοῦ κριτοῦ, τῷ
κριτῇ, τῶν κριτῶν, τοῖς κριταῖς, τῆς πηγῆς, τῇ πηγῇ, τῶν πηγῶν, ταῖς
πηγαῖς.
6. 6
5. Τα οξύτονα και παροξύτονα ουσιαστικά α′ κλίσης διατηρούν τον τόνο
τους στην ίδια συλλαβή σε όλες τις πτώσεις (στη γενική βέβαια του
πληθυντικού όλα τονίζονται στη λήγουσα)
π.χ. ὁ κριτής, τοῦ κριτοῦ, τῷ κριτῇ, τὸν κριτήν.
6. Προσοχή στην κλητική ενικού των αρσενικών σε -ης! Τα περισσότερα
σχηματίζουν κλητική σε -α βραχύ. Μόνο τα ουσιαστικά σε -δης (π.χ.
εὐπατρίδης) και το κύριο όνομα Αἰσχίνης διατηρούν την κατάληξη -η.
7. Τα θηλυκά σε -η στον ενικό διατηρούν το -η σε όλες τις πτώσεις.
8.Τα θηλυκά σε -α στον ενικό διατηρούν το -α σε όλες τις πτώσεις, εκτός
από όσα πριν από το -α έχουν σύμφωνο (πλην ρ). Τα τελευταία έχουν
κανονικά κατάληξη -α βραχύ και το τρέπουν στη γενική και δοτική του
ενικού σε -η, π.χ. ἡ χώρα → τῆς χώρας, τῇ χώρᾳ, αλλά ἡ γλῶσσα → τῆς
γλώσσης, τῇ γλώσσῃ.