1. Үйлчлүүлэгчдэд бараа
бүтээгдэхүүнийхээ ашигтай талуудыг
дөвийлгөн магтаж, ойлгуулан
сэнхрүүлэх нь
6

2. “Хүн зөвхөн өөртөө ашигтай зүйлийг л хийдэг”
гэсэн гүн ухааны гаргалгааг байнга санаж яв.
• Эсвэл англичуудын хэлэх дуртай “энэн
дотор надад хэрэгтэй юу байна” гэдэг
үгийг ч бас санаж явууштай. Ямар ч
худалдаа наймаа нь тухайн бараа
бүтээгдэхүүнээс гарах хэрэгцээт
чанарынхаа түвшинд тохирсон үнэтэй
байж л зарагддаг. Өндөр үнэ санал
болгож буй худалдаачин түүндээ
дүйцэхүйц ашигт хэрэгцээт талуудыг
санал болгох ѐстой.

3. Ер нь худалдаачин барааныхаа давуу
чанар, ашигтай шинжийг хэрэглэгчдэдээ
хэрэглээд үзчихсэн юм шиг ойлгуулж
чадвал худалдан авалтад нь нөлөөлдөг.
• Худалдагч баримт нотолгоо, тоо
жишээгээ уран гоѐ төдийгүй даацтай,
нухацтай илэрхийлж чадвал
хэрэглэгчдэд “алив нэгийг өгөөдөхөөч”
гэмээр мэдрэмж төрөх ѐстой.

4. Худалдагч барааныхаа давуу талыг хүмүүсийн
ой тойнд шингэтэл дөвийлгөн магтаж,
ойлгуулахын тулд:
1. Бүтээгдэхүүний нэр төрөл
2. Ашиг олох боломж
3. Эрсдэлгүй
4. Нэмэлт үйлчилгээ
5. Нэр хүндэд нөлөөлөх бүтээгдэхүүн
болох талаар дөвийлгөн магтаж,
сайшаах хэрэгтэй.

5. Бүтээгдэхүүний нэр төрөл
1. Эрхгүй хараа булаамаар
2. Даацтай судалгаа шинжилгээнд
тулгуурласан
3. Чанар нь мууддаггүй
4. Гоѐ хэв загвартай
5. Өнгөний шийдэл нь сэтгэл зүйд
нөлөөлдөг
6. Зах зээлд байр сууриа олсон
7. Орчин үеийн шинэ бараа

6. Ашиг олох боломж
1. Өндөр ашигтай
2. Хүртэх хувь ахиухан
3. Гарааны хөнгөлөлттэй
4. Үйл ажиллагааны хөнгөлөлттэй
5. Тээвэрлэх зөөвөрлөх боломж сайтай
6. Бага талбайд ихийг хожно

7. Эрсдэлгүй
1. Өргөн сонголттой
2. Нэртэй цуутай компанийн бараа
3. Зах зээлд тэргүүлэгч бараа
4. Үндэсний хэмжээний хүчтэй
сурталчилгаатай
5. Хүн амын бүх давхаргыг хамарсан
6. Хадгалах хугацаа өндөр
7. Санал гомдлыг түргэн шийднэ
8. Эрэлт хэрэгцээ нь нэмэгдэж байна.

8. Нэмэлт үйлчилгээ
1. Биечлэн зөвлөгөө өгнө
2. Хүргэлт үнэгүй
3. Ганцаарчлан үйлчлүүлэх боломжтой
4. Бараа борлуулалт, суурилуулалт,
угсралт үнэгүй
5. Борлуулалтын дэлгэц санал болгоно.
6. Дэлгэцийг өөр зорилгоор ашиглах
боломжтой
7. Итгэлтэй дэмжлэг үзүүлнэ
8. Танилцуулга дагалдах бэлэгтэй

9. Нэр хүндэд нөлөөлөх бүтээгдэхүүн
• Үйлчлүүлэгчдийг татах жинхэнэ
соронзон
• Сурталчилгааны саналтай
• Борлуулалтыг дэмжих саналтай
• Хамгийн сүүлийн үеийн бараа
• Орчин үеийн хүний шинэ хэрэглээ.

10. Сайн наймаачин барааныхаа
ашигтай талыг нь дөвийлгөх ур
чадвартай байх ѐстой. Иймээс
барааныхаа шинж чанаруудыг
маш сайн нягталж задлан
шинжилээрэй. Үйлдвэрлэгч нь
хүртэл анзаараагүй давуу тал,
ашигтай шинжүүдийг нэмж
олоорой.

11. Үйлчлүүлэгчдэд бараа бүтээгдэхүүнийхээ
ашигтай шинжүүдийг дөвийлгөн өгөх зөвлөгөө
зааварчлагууд:
1. Бүтээгдэхүүнийг тань хүлээн зөвшөөрч,
магтан сайшаасан диплом, талархал,
сертификат, батламж, өргөмжлөлүүдийг
үзүүл
2. Гол хэрэгцээт чанарыг нь ахин дахин дурд
3. Худалдаж авах шийдэлд хүргэдэг сэдлийг нь
судал, өдөө
4. Үйлчлүүлэгчид ашигтай дор хаяж 5 давуу
талыг дурд
5. Баталгаа нотолгоо хэрэглэ
6. Борлуулалт нэмэгдэж байгаа тоо баримт хэл.

12. 7. Ашгийн тооцоо гаргаж өг
8. Та өөрөө үйлчлүүлэгч мэт харьц
9. Сурталчилгааны материалаа гаргаж тавь
10. Бараа бүтээгдэхүүнээ үр хүүхэд мэт
энхрийлэн харьц
11. Яагаад чухам одоо уг барааг авах нь чухлыг
батал
12. Зөөвөрлөх, тээвэрлэх боломжуудыг нь хэл
13. Цааш дамжуулан зарж ашиг олж болохыг нь
хэл
14. Та нүүрний баясгалантай бай
15. Өөрийгөө үйлчлүүлэгчийнхээ оронд тавь
16. Баталгаат хугацааны давуу талыг хэлж өг

13. 17. Одоо түгээмэл хэрэглэгдэж байгаа үг бол “та
ямар ч эрсдэл хүлээхгүй. Бид танд батлан
даалт гаргана” гэдгийг битгий март.
18. Та дүрээр сэтгэж ярь
19. Үйлчлүүлэгчдэд зориулсан нэмэлт
үйлчилгээ болон тусгай үйлчилгээний давуу
талыг хэл.
20. Яг одоогийнхоо нийлүүлэлтийн давуу талыг
учирла.
21.Тодорхой хүндрэлтэй асуудлыг шийдэх
санал тавь
22. Харилцагчдаа туслахад бэлэн байгаагаа
илэрхийл.

14. Өндөр борлуулалт хийхийн тулд худалдан
авагчдынхаа тухайн бараан дахь эргэлзээ
тээнэгэлзэл, татгалзал үгүйсгэлийг
чадварлагаар саармагжуулж чаддаг байх
хэрэгтэй.
• Үүний тулд:
1. Үнэн зөв, бодит байдлыг л нотол
2. Нэг худалдан авагчаа алдсанаас нэг захиалгаа
алдсан нь хавьгүй дээр гэдгийг бүү март.
3. Худалдан авагчдаа үүсээд байгаа эргэлзээ
тээнэгэлзэлийн шалтгааныг олохыг хичээ.
4. Уг татгалзах шалтгаан нь бодит, хийсвэр алин
болохыг юун түрүүн мэд. Ингэж дүн шинжилгээ
хийснээрээ дараагийн алхамаа тодорхойлж
чадна.
5. Алив татгалзал, эргэлзээг дипломат аргаар
зөөлрүүлэн арилга. /манж арга гэж нэг зүйл бий/

15. 6. Худалдан авагчаа уг барааны талаар тунгаан
бодохыг дахин дахин зөвөл
7. Татгалзал, эргэлзээ, гомдлын уг сурвалжийг
олж үр дагаварыг нь арилгах даацтайхан
амлалт ав.
8. Худалдан авагч чухам юу хүсээд байгааг
мэдэхийг хичээ.
9. Худалдан авагчийнхаа сэтгэл хөдлөлийг
зөвөөр ойлго.
10. Бүтэхгүй амлалт бүү өг
11. Санал гомдол гарвал ул суурьтай хүлээц,
нухацтай авч үзэхээ амла.

16. Сайн худалдаачин татгалзалыг эерэгээр хүлээн
авдаг. Учир нь:
1. Татгалзал, эргэлзээ нь харилцан ярилцлага хийх
шимтэй хөрс болдог.
2. Тэдгээр нь худалдаачны ур чадвар, арга ухааныг
дайчлан хурцалж өгдөг.
3. Тэдгээр нь ярилцлагын зүг чиг, агуулга хандлагыг заах
луужин нь болдог.
4. Тэдгээрийг зөвхөн өнгөлөн далдлалт, арга саам гэж
бод.
5. Тэдгээр нь захиалга авах замыг гэрэлтүүлэгч цамхаг
болж өгдөг.
6. Тэдгээр нь худалдан авагч “яагаад би танаас энэ барааг
авах ѐстой юм” гэсэн санаагаа л цухуйлгаж байгаа
хэрэг.
7. Тэдгээр нь худалдаачин гэдэг саадтай гүйлтийн
тамирчны уралдааны замд тавьсан харайж гарах ѐстой
саад төдий юм.

17. Татгалзал, эргэлзээг задлан шинжлэхдээ:
1. Хувь хүний эсрэг
2. Компани пүүсийн эсрэг
3. Худалдан авагчийн талаас гарах шалтаг
4. Ерөнхий сонирхолгүй байдал
5. Зах зээлийн нөхцөл байдлын талаар
6. Бүтээгдэхүүний талаар
7. Зарим ерөнхий саад тотгорыг сайтар
задлан шинжлэх хэрэгтэй.

18. Татгалзал, тээнэгэлзэлийн хоѐр төрөл
байдаг.
1. Хийсвэр
2. Бодит
Хийсвэр татгалзал нь бодит байдлыг
бүрхэгдүүлэх арга бөгөөд захиалга
өгөхгүй буюу худалдан авахгүй байх
зорилготой.
Бодит татгалзал нь байгаа саад
бэрхшээл, эргэлзээ тээнэгэлзэл юм.

19. Хийсвэр татгалзалыг арилгах арга:
1. Татгалзалыг чихнийхээ хажуугаар өнгөрүүлэх
2. Татгалзалыг наргианаар дүйвүүлэх
3. Татгалзалыг өөр лүү эргүүлэх. /яагаад гэвэл.../
4. Татгалзалд өөрөөр нь хариу хэлүүлэх
5. Татгалзалд түс тас хариулахаас түдгэлзэх
6. Татгалзалыг нь өөрөө давтах. /хэрэв би таныг
зөвөөр ойлгосон бол .../
7. Татгалзалыг “яагаад” асуултаар хариулах
8. Шалтгаан нь юуг мэд
9. Жишээ татах арга хэрэглэ
10. Татгалзалтай ямар нэгэн сэжмээрээ холбогдох
үйл явдал, үүр түүх ярьж өг.
11. Шуудхан үгүй гэж хэл
12. Татгалзалыг зөөлрүүл
13. Тиймээ ... Гэхдээ ... гэдэг үгийг хэрэглэ.

20. Бодит татгалзалтай ажиллах арга зам:
1. Анхааралтай сонс
2. Нарийн ширийнийг нь бичиж ав
3. Худалдан авагчаа “дотрыг нь онгойтол” яриул
4. Бодит байдлыг зөвшөөр, тайлбарла
5. Тайлбар тавьж эхлэхдээ л татгалзсан
шалтгааныг нь өрсөж өөрт нь хэл.
6. Азнасхийн өөрөөр нь хариу хэлүүл.
7. Алдаагаа хүлээн зөвшөөр
8. “яг ийм учраас ...” хэллэгийг ашигла.
9. “тиймээ ... харин” эсвэл “харин тиймээ гэхдээ
...” гэхчилэн зөөлрүүлэх арга хэрэглэ.

21. Тээнэгэлзэл, татгалзлалыг саармагжуулах арга
барилууд:
1. Цагийг нь ол, эгзэгийг нь тааруул
2. Татгалзаж буй шалтгааныг нь анзааралгүй өнгөрөө.
3. Сөргүүлж өөр нотолгоо гарга
4. Басан өд, эсвэл өдөн дууд /авгайдаа хайртай хүний
авдаг л эд дээ гэх мэтчилэн/
5. Анхаарлыг нь сарниул, өөр тийш нь чиглүүл
6. Тооцоо гарга
7. Алиа наргиан, бэлэн зэлэн үг, овсгоо самбаа
хэрэглэх
8. Үзүүлэх таниулах материал ашигла
9. Үзэг, цаас хэрэглэж тайлбарла
10. Үзүүлэн зураг ашигла
11. Татгалзалыг уран сэтгэмжээр баяжуулж нөхөрсөгөөр
элэглэ.
12. Зүгээр л ятга

22. Чадварлаг худалдаачид
татгалзал, эргэлзээг тоглоом
болгон саармагжуулж чаддаг.
• Хамгийн хэцүү худалдан авагч
бол дуугүй, дүнсгэр хүмүүс юм.
Тэд яах ч аргагүй байдаг.

23. Борлуулалтын менежер болон худалдагчийн санаж
явууштай зүйлүүд гэвэл:
1. Татгалзал, эргэлзээ нь алив ярилцлагыг урсгалд
оруулдаг.
2. Тэдгээр нь хийсвэр болоод бодит эсэргүүцлийг ил
гаргадаг.
3. Тэдгээр нь өөрсөддөө шүүмжлэлтэй хандаж алдаагаа
засах боломж олгодог
4. Тэдгээр нь шинэ сэдэл санаа төрүүлж бүтээгдэхүүнээ
сайжруулах боломж олгодог
5. Эдгээр нь худалдан авагчдын “халууныг” хэмжиж өгдөг
6. Тэдгээр нь худалдагчдыг ажил хэрэгч харьцаанд
сургадаг
7. Тэдгээр нь худалдан авагчдынхаа хүндрэлтэй асуудлыг
мэдэх боломж олгодог.
8. Тэдгээр нь худалдагчдыг анхаарал хүлээцтэй сонсох
урлагт суралцахыг шаарддаг.

24. Амжилт олсон худалдаачид:
• Худалдан авагчаа маш хянамгай сонсож,
өөрийнхөө үзэл бодол, сэдэл санаагаа урьтал
болгодоггүй
• Худалдан авагчдынхаа асуудлыг тоймлон
хариуг нь олох гэж чармайдаг.
• Байнга тохиолддог саад тотгор, эргэлзээ
татгалзалыг бүртгэсэн картын сан хөтөлдөг.
• Нүдийг нь олсон үг хэллэгүүдийг орчин
тойрноосоо олж тогтоодог
• Хүндрэл бэрхшээл, татгалзал тээнэгэлзэлийг
тохирох хариулттай нь бичиж картын сандаа
хадгалдаг.