sdf

1. Имиж ба нийгмийн
,харилцаа имижийн
ангилал
ШУТИС-ийн харъяа
Ш.Отгонбилэгийн нэрэмжит
Технологийн сургуулийн
профессор, Мэдээлэл сургалт
судалгааны “Зууны мэлмий”
төвийн тэргүүн Ш.Ганбат

2. Имиж гэж юу вэ?
1. Телевиз, сонин гэх мэт
мэдээллийн
хэрэгсэлүүдээр тухайн
хүний харагдах байдал
нь хүмүүст ямар нэгэн
юмны тухай бодол, хэн
нэгний тухай бодлыг
үлдээхийг имиж гэнэ.
Жишээ нь:
Ерөнхийлөгчийн
сонгуульд өрсөлдөгч нь
ялахын тулд имижээ
өсгөх хэрэгтэй болдог.

3. 2. Зургийн камер,
телевиз, толин дээр
харагдаж буй дүрс
юм. Жишээ нь:
Өөрийнхөө дүрсийг
толин дээр харж
байгаа хүүхэд

4. 3. Бодол санаанд
байгаа зураглал.
Жишээ нь: Нэгэн
эмэгтэй 20
жилийн дараа
өөрийгөө ямархуу
харагдах вэ
гэдгээ тод
томруунаар
төсөөлж болно

5. 4. Уран зохиол, яруу
найраг, кино жүжиг
зэрэгт гарч байгаа үг
хэллэг, зураглалын
илэрхийлж байгаа
санаа

6. Имиж нийгмийн түгээмэл
үзэгдэл болох нь
- Нийгмийн системүүд нь нэгдмэл байхын
зэрэгцээ өөр өөрийн өнгө төрхтэй (дүр
зурагтай) байдаг.
- Даяарчлалд аль ч улс орон өөрийн өнгө
аястай (дүр төрх) орох эрмэлзэл,
шаардлага
- Нийгмийн аливаа үзэгдэл өөр хоорондоо
ялгаатай үүсч, хөгждөг

7. Имиж ба эдийн засгийн
харилцаа
 Хязгааргүй хэрэгцээг хязгаарлагдмал нөөцөөр
хангах үйл ажиллагаа нь бүхэлдээ эдийн засгийн
харилцааг илэрхийлнэ. Тэгвэл:
- Чанартай бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний төлөө
өрсөлдөөн
- Хүний эрүүл мэндэд хор нөлөөгүй эко-
бүтээгдэхүүний төлөөх өрсөлдөөн
- Шинэ технологи, сав баглаа боодлын
шинэчлэлт г.м. нь тухайн улс орон, компаны
эерэг имижийн нэгэн суурь болж байна.

8. Имиж ба социаль харилцаа
 Нийгмийн социаль харилцаа дор дурьдсан
нийгмийн нийтлэгүүдийг агуулах бөгөөд бүхэлдээ
социаль харилцaаны имижийн үндэс болно.
а. Ажил мэргэжлийн нийтлэг (барилгын
салбарынхан, эрүүл мэндийн салбарынхан г.м.)
б. Газар нутгийн нийтлэг (хангайнхан ба
говийнхон, хотынхон ба хөдөөнийхөн г.м.)
в. Үндэстний нийтлэг (халхчуул, буриад зон,
казакууд г.м.)
г. Хүн ам зүйн нийтлэг (ахмадууд, залуучууд,
дунд үеийнхэн, эрчүүл г. м. )

9. Имиж ба сэтгэл зүйн
харилцаа
 Нийгмийн бүлгүүд, хувь хүний сэтгэл хөдлөл,
хүсэл тэмүүлэл, сэтгэл ханамж, сэтгэл зүйн уур
амьсгалын байдал төрөлхийн ба үүсмэл
(хоёрдмол) шинжтэй бөгөөд сэтгэл зүйн процесс
нь эерэг ба сөрөг имижийн үндэс болдог. Ямар ч
субъект нь:
1. Өөрийгөө хамгаалах (өнгөрсөн туршлага, үнэт
зүйлээ хадгалах)
2. Бусадтай дасан зохицох (одоо)
3. Өөрийгөө зөв тодорхойлох (ирээдүй) гэсэн 3
агшинд имижээ бүрдүүлдэг.

10. Имиж ба улс төрийн
харилцаа
 Төрийн байгууллагууд, улс төрийн намууд, олон
нийтийн хөдөлгөөн зэрэг нийгмийн институт нь
улс төрийн харилцааны явцад өөрийн имижээ
бүрдүүлдэг.
- Улс төрийн намын имиж нь тухайн намын
бодлого, үйл ажиллагаа, лидерийн нэр хүнд зэрэг
олон хүчин зүйлтэй хамаатай
- Улс төрийн лидерийн имиж нь улс төрийн
шийдвэр гаргах, улс төрийн ажлыг удирдах зэрэг
улс төрийн процесст бүрэлдэн тогтдог.

11. Имиж судлал ба бусад
шинжлэх ухаан
Нийгмийн үзэгдэл, үйл явцын хөгжил хандлагад
имижийн эзлэх байр суурийг системтэй гаргаж
тавих нь онол-танин мэдэхүйн болон практикийн
ач холбогдолтой юм.
- Имиж судлал нь улс төр судлалын элитийн
онолын бүрэлдэхүүн хэсэг юм
- Имиж судлал нь эдийн засаг, политологи,
социологи, психологи, антропологи зэрэг хэд
хэдэн шинжлэх ухааны онол-арга зүйд
тулгуурлан хөгжиж байна.

12. Имижийн ангилал,
тэдгээрийн онцлог
НЭГ: Нийгмийн харилцааны үндсэн
хүрээгээр нь:
- эдийн засгийн
- социаль
- улс төрийн
- оюун санааны имиж гэж ангилна.

13. А. Эдийн засгийн имиж
- Нийт бүтээгдэхүүний хэмжээ, экспорт
импортын харьцаа, улсын төсвийн орлого,
зарлагын байдал, бараа бүтээгдэхүүний
үнийн өөрчлөлт гэх мэт нь эрх баригчидын
имижэд нөлөөлнө
- Эдийн засгийн гол үзүүлэлт нь сонгогчдын
зүгээс үнэлгээ өгөх нэг цэг юм.

14. Б. Социаль имиж
- Шударга ёс, эрх чөлөө, тэгш эрхийн
зарчмын хэрэгжилт
- Нийгэмжилтийн (социализаци) түвшин
- Нийгмийн үйлчилгээний зохион байгуулалт
г.м нь социаль имижийн гол талууд юм
- Төр, иргэний нийгмийн харилцаа чухал
үүрэгтэй.

15. В. Улс төрийн имиж
- Улс төрийн хүрээ нь улс төрийн бодлого,
үйл ажиллагаа, засаглалыг эзэмших,
хуваарилахтай юуны өмнө холбогдож
оролцогч талуудын нүүр царайг харуулдаг.
- Улс төрийн нам, төр, захиргааны болон
НӨУЁсны байгууллагууд, улс төрийн
зүтгэлтнүүд, лидерийн имиж энэ хүрээнд
бүрэлдэнэ.

16. Г. Оюун санааны имиж
- Энэ нь хүн төрөлхтөн, ард түмний
уламжлал, зан заншил, оюуны соёлын
үнэт зүйлс, техник технологи, мэдээллийн
системийн хөгжил зэрэг оюуны
потенциалыг илтгэх хүчин зүйлсийг
багтаана.
- Аль ч салбарт оюуны өндөр чадамжтай
субъект илүү амжилт гаргаж эерэг имиж
бий болгодог.

17. Имижийн ангилал,
тэдгээрийн онцлог
ХОЁР: Имижийг багтаамжаар нь:
- Улс орны
- Бүс нутгийн
- орон нутгийн гэж ангилна.

18. А. Улс орны имиж
- Монголын дүр төрх, америкийн нүүр царай
гэхчилэн ярьж бичиж, судалж, байгаа нь
улс орнуудын имижийг хөндөж буй юм.
- Монголын эзэнт гүрний 800 жилийн ой нь
Монголчуудыг дэлхий дахинд дахин
танилцуулсан арга хэмжээ болсон. (хүний
хөгжлийн индекс, монголд зочлох жил г.м)

19. Б. Бүс нутгийн имиж
- Ямар ч улс орон баруун зүүн, өмнөд хойд гэх
мэт бүсчлэлд хамаарагддаг нь тухайн бүсийг
бусад бүсээс ялгаатай хөгжүүлэх нөхцөлийг
бүрдүүлдэг.
- Хангайн бүсийн хөгжлийн стратегийн 3
зорилт (2007 оны 3-р сар) тодорхойлсон
а. Бүсийн авто замын сүлжээ байгуулах
б. Бүсийн аялал жуулчлалын сүлжээ бий
болгох
в. Бүтээмжийн хөдөлгөөн өрнүүлэх

20. В. Орон нутгийн имиж
- 2002 оноос Орхон, 2004 оноос Дархан-Уул,
Дорноговь зэрэг аймгууд өөрийгөө
санхүүжүүлж улсын төсөвт <илүүдэл>-ээ
хуваарилж эхэлсэн нь орон нутгийн имиж
бүрдүүлэх эдийн засгийн имижийг бий
болгосон
- Гэхдээ байгалийн баялаг, содон үйл
явдал, мал амьтадын байршил, хүн
ардынх нь байдал зэрэг нь эерэг ба сөрөг
имижийн үндэс болно.

21. Имижийн ангилал,
тэдгээргийн онцлог
ГУРАВ: Имижийг субъектийн түвшингээр нь:
- Байгууллагын (корпоратив)
- Бүлгийн (групповой)
- Хувийн (индивидуаль) гэж ангилна.

22. А. Байгууллагын имиж
- Аливаа байгууллага нь харилцаа, үйл ажиллагаа,
шийдвэрийн субъект байж өөрийн өвөрмөц дүр
төрхийг бий болгодог
- Байгууллагын имижийг нийт ажиллагсад,
удирдагч 2 агуулдаг (удирдагч=байгууллага)
- Эерэг имиж бүрдүүлэхийн тулд:
а. Байршилаа зөв тодорхойлох (зах зээлийн
эрэлт хэрэгцээний байршил)
б. Үйл ажиллагаанд бэлэн байх үзлийг бүх хүнд
төлөвшүүлэх (юуг, хэзээ, хэнд)

23. Б. Бүлгийн имиж
- Энэ нь нэг бүлгийн нөгөөгөөс ялгагдах
онцлог, шинж байдлыг илэрхийлнэ
- Бүлгийн имижийг бүрдүүлэх гол хүчин зүйл
нь бүлгийн гишүүдийн үйл ажиллагааны
нэгдэл нягтрал, багаар ажиллах чадвар
юм.

24. В. Хувийн имиж
- Хувийн имиж нь тухайн хүний бусдаас
ялгагдах өвөрмөц ертөнцөөр тухайлбал
ажил амьдрал, мэргэжил боловсрол, зан
харилцаа, үзэл бодол, итгэл үнэмшилээс
хамаарч бүрэлдэнэ.
- Ф.Аквинский (1225-1274) <<Ямар ч хоёр
хувь хүнд бие биенээсээ ялгагдах дор
хаяж нэг шинж байдаг>> гэжээ.
(Индивидуацийн зарчим)

25. - Хувийн имиж бүрдэхэд
а. Сэтгэл зүйн сэдэл (өөрийгөө үнэлэх)
б. Прагматик сэдэл (үр ашигтай зүйлийг
ашиглах) нөлөөлдөг.
- Энэ хоёр сэдлийн аль нэг нь тухайн хүнд
давамгайлдаг.

26. Имижийн ангилал,
тэдгээрийн онцлог
ДӨРӨВ: Имижийг нийгмийн ямар үүрэг
гүйцэтгэж байгаагаас нь
хамааруулан:
- ажил хэргийн харилцааны
- хүмүүстэй харилцахад үүсэх имиж
- Зугаа цэнгэлийн гэж ангилна.

27. А. Ажил хэргийн харилцааны
имиж
- Имижийн энэ төрөл нь гол төлөв тэгш
статустай ажил хэргийн түншүүдийн
харилцаанд үүсдэг
- Бие биеэ захирах төлөв байдал үүсдэггүй
учраас харилцан итгэл, хүндлэл энэ
имижийн агуулгыг тодорхойлдог.

28. Б. Хүмүүстэй харилцахад
үүсэх имиж
- Энэ төрөл нь засаглалын эрх мэдлийг
эзэмшиж буй хүмүүстэй харилцах үед
үүсдэг
- Албан ёсны байдал давамгайлж
харьцангуй <<тэгш бус>> байдалд үүсдэг
онцлогтой

29. В. Зугаа цэнгэлийн имиж
- Хамт олны дунд болдог төрөл бүрийн
урлаг соёл, спорт, танин мэдэхүйн арга
хэмжээний үед үүсдэг онцлогтой
- Энэ имиж нь нийгмийн бүлэг хувь хүн аль
алинд нь хамаарна.

30. Имижийн ангилал,
тэдгээрийн онцлог
ТАВ: Имиж судлалын загвар:
- Объектив имиж
- Субъектив имиж
- Загварчлагдсан имиж

31. А. Объектив имиж
- Объектив имиж нь иргэд сонгогчид,
өрсөлдөгчид зэрэг субъектуудын зүгээс
тухайн нэр дэвшигч, лидерийн талаарх
сэтгэгдэл, үнэлэлт юм.
- Энэ имиж нь нэр дэвшигч болон лидерийн
олон түмний дунд эзэлж буй байр суурь,
нэр хүндийн (рейтинг) илэрхийлэл юм.
- Объектив имиж нь ямагт үнэлгээний
шинжтэй байна

32. Б. Субъектив имиж
- Субъектив имиж нь тухайн байгууллага,
хамт олон, хувь хүний (лидерийн) өөрийн
үнэлэмж, үзэл төсөөллийн систем юм.
- Энэ нь субъектив хүчин зүйлсийн
илэрхийлэл байдаг учир өөрийн хэт эсвэл
дутуу үнэлэмжийг агуулдаг онцлогтой.
(сөрөг үнэлэмж үүсэх боломжтой)

33. В. Загварчлагдсан имиж
- Энэ нь имижмейкер болон багийн (штаб,
судалгааны хэсэг г.м) зүгээс шинээр болон
бий болсон имижийг бэхжүүлэхийн төлөө
хийж буй үйлдэл, үйл ажиллагаа, үр дүн
юм.
- Имижийг загварчлах нь ялах магадлалыг
өндөр болгоно
- Загваргчлагдсан имижийн амжилтанд
хүрэх гол шалтгаан нь түүнийг мэргэжлийн
хүмүүс бүтээдэгт оршино

34. Имижийн ангилал,
тэдгээрийн онцлог
ЗУРГАА: Английн имижлогич Э.Сэмпсон
имижийг
- Өөрийн имиж
- Бусдад ойлгогдох имиж
- Хүлээгдэж буй имиж гэж ангилсан
байна.

35. А. Өөрийн имиж
- Энэ нь субъектийн ажил амьдралын
туршлага, зан заншил, боловсрол
мэргэжилд үндэслэн бий болдог
- Өөрийн имиж нь бодит амьдрал, үйл
ажиллагаанд үндэслэгддэгээрээ субъектив
имижээс ялгаатай

36. Б. Бусдад ойлгогдох имиж
- Тухайн байгууллага, лидерүүдийг
байгууллага хүмүүс хэрхэн үзэж
байгаагаар тодорхойлогдоно
- Энэ нь объектив имижтэй адил
үнэлэмжийн шинжтэй байна

37. В. Хүлээгдэж буй имиж
- Энэ имиж нь улс төрийн хүрээнд тавьж буй
зорилго, зорилт, ажил мэргэжил, зан төлөв
байдлын шаардлага, сонгогчдын
хүлээлтээр илэрхийлэгдэнэ
- Зарим тохиолдолд үүнд хувцасны хэв маяг
зохицдог. Жишээ нь цэргийн хувцас нэр
хүндтэй харагдуулдаг

38. Имижийн ангилал,
тэдгээрийн онцлог
ДОЛОО: Орчин үеийн имиж судлалд
имижийг
- Хийсвэр
- Бодит гэж ангилах нь нилээд
түгээмэл байна.

39. А. Хийсвэр имиж
- Хийсвэр имиж нь төр захиргааны
байгууллага, улс төрийн намууд,
байгууллага хувь хүний зүгээс өөрсдийн
хүрэх зорилгодоо нийцүүлж тодорхой үйл
ажиллагааны үр дүнгээр зохиомолоор бий
болгосон дүр төрх юм.
- Энэ нь тухайн субъект болон
имижмейкерийн үйл ажиллагааны үр дүн
учраас символ шинжтэй байна.

40. Б. Бодит имиж
- Бодит имиж нийгмийн нөхцөл байдал,
нийгмийн хүчин зүйлстэй уялдан бүрэлдэн
тогтдог
- Бодит имижийн субъектүүд олон янз байх
бөгөөд тэр нь социаль шинжтэйн
илэрхийлэл юм

41. Имижийн ангилал,
тэдгээрийн онцлог
НАЙМ: Орчин үеийн имиж судлалын сэтгэл
зүйд имижийг
- Орчны имиж (средовой)
- имиж (габитарный)
- Биежсэн имиж (овеществленный)
- Үг ярианы имиж (вербальный)
- Хөдөлгөөний имиж (кинетический) гэж
ангилж байна.
Жич: Имижийн энэ ангилалыг тусгайлан үзнэ.

42. Имижийн хослолын хуулиуд
1. Нэмэх хууль – Лидерийн хүчтэй имижийг
нэмэгдүүлж сул талыг нь
давуу талруу нь татах
(Б.Ельцин бүжиглэсэн)
2. Хасах хууль – Имижийн сөрөг шинжүүд
дотоод гадаад хүчин
зүйлээс шалтгаалан
нэмэгдэх (Намын рейтинг
буурах)

43. 3. Хуваах хууль – Имижийн аль 1 шинжийг
онцгойлон авч үзэх нь
имижид өөрчлөлт оруулдаг
(өндөр мэдлэг)
4. Үржүүлэх хууль – Хувийн имижээс нийтлэг
имижрүү шилжүүлэх
(санал өгөхдөө
намын имижийг
харгалзах)

44. Имиж нь түүхэн шинжтэй
(ОХУ-ын жишээн дээр)
Түүхэн үе Үгүйсгэсэн
имиж
Хүлээн авсан
имиж
Цаг хугацааны
эрхээр үүссэн
имиж
1917 оны
дараа
Язгууртан
ангийн эрх
дарх
Дарлагдсан
түмний эв
нэгдэл, тэгш
эрх
Онцгой эрх
бүхий намын
түшмэл
1991
оноос
хойш
Эрх бүхий
намын
түшмэл
Ардчилал Ардчилсан
түшмэл
Жич: Г.Г.Поuepцов Имиджлогия, Москва 2003г, стр 22

45. Имижийн судалгааны
хандлага
Имиж нь иж бүрэн үзэгдэл учраас 3 хандлагаар судлах
ёстой.
1. Үүргийн хандлага (функциональный подход) Энэ
нь имижийн төрөл, хэв маягийн шинж, үүргээр нь
судлана гэсэн үг.
2. Контекстийн хандлага (контекстnий подхоdИмиж
нь системт, бүхэллэг, зөвшилцлийн шинжтэй учир
янз бүрийн контекстийг хэрэгжүүлэхийг шаарддаг.
3. Харьцуулах хандлагa (сопоставлительный подход)
Өрсөлдөгчид, компаниуд бүтээгдэхүүнийг имижийн
тодорхой шинж чанараар нь харьцуулж байх ёстой
(улс төрд хэд хэдэн параметрээр харьцуулдаг)

46. Имиж бүрдүүлэхэд заавал
хийх алхамууд
1. Иргэд, сонгогчидын шаардлагыг
тодорхойлох (сегмент хийх)
2. Имижийг хэрхэн бүрдүүлэхээ
тодорхойлох
3. Янз бүрийн контекстээс сонголт хийх
(визуаль, вербаль, үйл явдлын, гэр
бүлийн г.м.)ъ
4. Мэдээллийн үүргийг (коммуникацийн
чиглэл) зөв тодорхойлох. Хэн, хэнд, юуг,
яаж гэдгийг зөв хийх (П.Лазaрсфельд -
АНУ)

47. Имижийн визуаль
хэмжилтийн давуу тал
- Олон түмэнд илүү үлдэцтэй
- Хүртээмжтэй
- Өргөн мэдээллийг богино хугацаанд
дамжуулдаг
- Үйл байдлын шүүлтүүрийг амархан давдаг
Жич: 1. Визуаль бэлэгдэл ашиглах
(намуудын бэлэгдэл ашиглах)
2. Визуаль сувгийн дутагдлыг сонин,
радио нөхдөг.

48. Имиж бүрдүүлэх гол хүчин
зүйлс
- Нэр хүнд
- Өргөн мэдлэг
- Дадал туршлага
- Мэдээллийн хэрэгсэл
Эдгээрийг хэвлэлийн бага хурал, уулзалт,
биеэ авч явах байдал зэрэг тусгай арга
хэрэгслээр дамжуулан олон түмэнд
хүргэдэг.

49. Имижмейкерийн үүрэг
Тухайн тойргийн сонгогчдод ямар хэв
маягийн араншинтай, онцлогтой лидерийг
илгээж буйгаа мэдэхийн тулд улс төрийн
социологи, маркетингийн судалгааг зохион
байгуулж сонгогчдын хүлээлтэд тохирсон
бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж сонгогчдод
санал болгож, улмаар амжилттай
борлуулах нь имижмейкерийн үндсэн үүрэг
мон.

50. Анхаарал тавьсанд
баярлалаа.