http://xristx.blogspot.gr/2012/12/blog-post_5292.html#.WGeud_lTLIV Γλώσσα Δ΄ 6. 1. ΄΄Κορίτσι΄΄

1. Επιμέλεια : Χρήστος Χαρμπής
http://xristx.blogspot.gr/
Γλώσσα Δ΄- Ενότητα 6η - Μάθημα 1ο
:
Κορίτσι΄΄ ΄΄
Γραμματική
Φύλλα εργασιών
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.1

2. Ελόηεηα 6 Ιζηνξίεο παηδηώλ
Κνξίηζη
Πξίλ πνιιά ρξόληα ηα παηδηά έπαηδαλ ραξνύκελα κε βόινπο ζηνπο θήπνπο.
Έβιεπαλ ην ζπληξηβάλη κε ην λεξό, ηα δέληξα όπσο ηε ξνδηά θαη ηε
βαηνκνπξηά θαη έληνκα όπσο ε κέιηζζα θαη ε πεηαινύδα.
Γξάςε γηα ηε βόιηα πνπ πεγαίλεηο ζην πάξθν κε ηηο θνύληεο
1) Πξώηνλ ζα ζθεθηώ
Πόηε πεγαίλσ ζην πάξθν;
Πνηόο άιινο είλαη καδί κνπ;
Ση βιέπσ ζην πάξθν γύξσ κνπ;
Ση θάλσ εθεί;
Πώο ληώζσ;
2) Θα γξάςσ ηηο απαληήζεηο κνπ κε ηη ζεηξά
Πόηε πεγαίλσ ζην πάξθν;
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Πνηόο είλαη καδί κνπ;
........................................................................................................................
Ση βιέπσ ζην πάξθν;
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Ση θάλσ εθεί;
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Πώο ληώζσ;
.........................................................................................................................
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.2
eva-edu

3. Κορίτσι
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Υπάρχουν μερικές λέξεις που διατηρούν ή χάνουν το τελικό τους ν ανάλογα
με τη λέξη που τις ακολουθεί.
Οι λέξεις αυτές είναι : τα οριστικά άρθρα τη(ν) , το(ν) , η προσωπική
αντωνυμία αυτή(ν) – τη(ν) τα άκλιτα μόρια δε(ν) ,μη(ν) , το αόριστο
άρθρο ένα(ν) .
Οι παραπάνω λέξεις διατηρούν το τελικό ν όταν η λέξη που ακολουθεί
αρχίζει από
•φωνήεν ( α , ε , η , ι , ο , υ ) ή δίψηφο φωνήεν ( αι , ει , οι , υι , ου ) ή
συνδυασμό ( αυ , ευ )
•τα στγμιαία σύμφωνα ( κ , π , τ )
•δίψηφο σύμφωνο ( γκ , μπ , ντ , τς , τζ )
•διπλό σύμφωνο ( ξ , ψ )
Χάνουν το τελικό ν όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από τα υπόλοιπα
σύμφωνα : β , γ , δ , ζ , θ , λ , μ , ν ρ , σ , φ , χ
Προσοχή δε χάνουν το τελικό ν , η γενική πληθυντικού του οριστικού
άρθρου ( των ) , και το τροπικό επίρρημα σαν .
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.3

4. Ενότητα 6α
Κορίτσι
Άσκηση ορθογραφίας
Ο Οδ…σσέας Ελύτης (2/11/1911-18/3/1996) φιλ…λογ…κό ψευδ…νυμο του
Οδυσσέα Αλεπουδέλλη, …ταν …νας από τους σ…μαντ…κότερους Έλλ…νες
ποι….τές, μέλ…ς της λογοτεχν…κής γ…νιάς του ’30. Π…λλά ποιήματά του
μελοποιήθ…καν, ενώ συλλ…γές του έχουν μ….ταφραστεί μέχρι σ…μερα σε
πολλ….ς ξ…νες γλ….σσες.
Ευνίκη Τοκατλή
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.4

5. ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.Βάλε το κατάλληλο οριστικό άρθρο στην αιτιατική πτώση .
•………. κηπουρό •………. ποταμό
•………. γεωργό •………. λεωφόρο
•………. είσοδο •………. αδερφό
•………. τέχνη •………. μπόρα
•……….γκρεμό •………. τζίτζικα
•………. τσίχλα
•………. ξεναγό •………. ψυχή
•………. μαθητή •………. ζήλια
•………. θάλασσα •……….. ράχη
2. Να διαγράψεις το ν όπου πρέπει .
τον μαθητή σαν ήρθες
έναν στεναγμό τον ξένο
δεν ήρθα τον κόσμο
τον είδα δεν είδα
τον ψαρά δεν λυπάσαι
τον δρόμο μην φύγεις
την βρήκα μην χάνεσαι
τον γνωρίζω την έφερα
την ντρίπλα σαν θέλεις
μην προσέχεις την μπάλα
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.5

6. 1
Το σχολικό παρεάκι tosxolikopareaki.blogspot.gr
ΕΕννόόττηητταα 66
ΙΙσσττοορρίίεεςς ππααιιδδιιώώνν
ΚΚοορρίίττσσιι
Το τελικό
ν
Μη νομίζεις πως δεν ξέρω το λόγο για τη χθεσινή απουσία σου.
Μερικές λέξεις άλλοτε διατηρούν το τελικό ν και άλλοτε όχι. Οι λέξεις αυτές
είναι οι ακόλουθες:
• τα άρθρα το(ν), τη(ν), ένα(ν)
(το θηλυκό αόριστο άρθρο μια γράφεται χωρίς ν)
• το αριθμητικό ένα(ν)
(το θηλυκό αριθμητικό μια γράφεται χωρίς ν)
• η προσωπική αντωνυμία αυτή(ν) – τη(ν)
(η προσωπική αντωνυμία αυτόν – τον διατηρεί πάντα το τελικό ν)
• οι άκλιτες λέξεις δε(ν), μη(ν)
Οι παραπάνω λέξεις διατηρούν το τελικό ν όταν η λέξη που ακολουθεί
αρχίζει από:
• φωνήεν: α, ε, η, ι, ο, υ, ω (δίψηφο φωνήεν ή συνδυασμό)
π.χ. τον άνθρωπο, την ώρα, αυτήν είδα
• δίψηφο σύμφωνο: μπ, ντ, γκ, τα, τζ
π.χ. τον μπαμπά, την ντουλάπα
• διπλό σύμφωνο: ξ, ψ
π.χ. την ξέρω, έναν ψαρά
• στιγμιαίο σύμφωνο: κ, π, τ
π.χ. την καρέκλα, μην τρως
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.6

7. 2
Οι παραπάνω λέξεις χάνουν το τελικό ν όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει
από οποιοδήποτε άλλο σύμφωνο.
π.χ. το δρόμο, ένα θάμνο, δε νομίζω, αυτή ζητάω
Τι να προσέξω στην ορθογραφία!!!
Το τελικό ν διατηρείτε πάντα στο άρθρο των και στο τροπικό
επίρρημα σαν.
π.χ. των φίλων, των ανθρώπων, σαν ζαρκάδι κ.ά.
Ασκήσεις
1. Να συμπληρώσεις το οριστικό άρθρο το(ν) ή τη(ν) μπροστά από τα
παρακάτω ουσιαστικά.
………… πατέρα ………… τζίτζικα ………… άρρωστο
………… μητέρα ………… ράχη ………… νταλίκα
………… γεωργό ………… μνήμη ………… ξεναγό
………… σκόνη ………… Θεό ………… νεράιδα
2. Να διαγράψεις το τελικό ν απ’ όπου δε χρειάζεται.
τον κήπο μην φωνάζεις αυτήν χαιρέτησα
τον χρόνο δεν ήρθε έναν συγγραφέα
την ζωή μιαν πόρτα την ρωτώ
την έξοδο σαν πούπουλο τον ψεύτη
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.7

8. Όνοµα:………………….. 09/01/12
Μάθηµα: Κορίτσι
Από εδώ και πέρα η κυρία µας, παιδιά, κάθε
φορά που θα έχουµε ένα καινούριο κείµενο
ή ποίηµα, θα µας δίνει ερωτήσεις για την
καλύτερη κατανόησή του.
Ερωτήσεις κατανόησης ποιήµατος
1. Πού έπαιζε το κορίτσι;……………………………………………….
2. Ποια δέντρα το περιτριγύριζαν;………………………………………
3. Γράψε δύο εικόνες από το ποίηµα που σου αρέσουν περισσότερο.
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
4.Ποιος είναι ο ποιητής του ποιήµατος;………………………………..
Στο blog της τάξης µπορείς να ακούσεις το ποίηµα µελοποιηµένο από
δύο διαφορετικές ερµηνεύτριες!
Γραµµατικό φαινόµενο
Στις λέξεις το, τη, ένα, δε, µη, αυτή, βάζουµε τελικό ν, όταν η επόµενη
λέξη αρχίζει από τα φωνήεντα (α, ε, ι, η, υ, ο, ω) και τα κ, π, τ, µπ, ντ, γκ,
τσ, τζ, ξ, ψ.
Άσκηση
Βάλε τη ή την, το ή τον:
…… κηπουρό …..αγρότη ….. πόρτα …..βροχή
…… µεγάλο …..ζωγράφο ….. φύση ….. ιστορία
…… θόρυβο ….. ήλιο ….. τσάντα ….. φασαρία
…… πεζό …. µπογιατζή ….. οδηγία ….. εικόνα
….. ήχο ….. µικρό ….. γυναίκα …..ντουλάπα
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.8
Μαριάνθη Χαλκίτη

9. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:_________________________________ __/__/_______
1. Να βάλεις στις προτάσεις το κατάλληλο άρθρο.
 Πριν πάμε ……… Αθήνα, σταματήσαμε ………. Θήβα για να επισκεφτούμε
………… θεία μου ………. Βασιλική.
 Ο διευθυντής κάλεσε στο γραφείο του ……….. Θεανώ και ………. επαίνεσε
για ……… πράξη της.
 Πάρε ……… Ανδρέα ……… υδραυλικό και πες του ότι ………. χρειαζόμαστε
επειγόντως.
 ……….. Πέτρο Ορφανίδη ………. θυμάσαι; ………. βλέπεις καθόλου;
2. Να γράψεις τα παρακάτω ονόματα στην αιτιατική ενικού.
• ο καιρός: __________________ • ο βράχος: ______________________
• ο Θεός: __________________ • η σάλπιγγα: ______________________
• η λίμνη : __________________ • η θέληση: ______________________
• ο άνθρωπος: __________________ • ο γκρεμός: ______________________
• η ξενιτιά: __________________ • ο αστυνομικός: ______________________
• ο ψαράς: __________________ • ο μηχανικός: ______________________
• η παραλία: __________________ • η γόμα: ______________________
3. Βάλε σε κύκλο το ν που δε χρειάζεται.
 τον δρόμο  την άνοιξη  μην τρέχεις  τον γείτονα
 την πόρτα  δεν είδα  την βροχή  τον ουρανό
 μην λυπάσαι  σαν μπορείς  μην ανοίγεις  δεν μπορώ
 τον είδα  τον βλέπω  την ξέρω  τον χειμώνα
Παλάνης Αθανάσιος
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.9

10. Γλώσσα Δ΄. Ενότητα 6.
Κεφάλαιο 1. Κορίτσι
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.10

11. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.11

12. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.12

13. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.13

14. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.14

15. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.15

16. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.16

17. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.17

18. Το τελικό ν
Κατερίνα Λάζαρη
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.18

19. Πότε βάζουμε το τελικό ν στις λέξεις
Το τελικό ν άλλοτε το συναντάμε κι άλλοτε όχι στις παρακάτω λέξεις:
 στο οριστικά άρθρα τη(ν)
 στο σύνθετο άρθρο στη(ν)
 στην προσωπική αντωνυμία θηλυκού γένους αυτή(ν)
 στον αδύναμο τύπο της προσωπικής αντωνυμίας τη(ν)
 στις λέξεις που είναι άκλιτες : δε(ν) και μη(ν).
Κατερίνα Λάζαρη
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.19

20. Διατηρούν το τελικό ν
Οι λέξεις που μετά από αυτές ακολουθεί μια άλλη λέξη που
αρχίζει από :
Φωνήεν ( α, ε, η, ι, ο, υ, ω )
Δίψηφο φωνήεν ( αι, ει, οι, υι, ου )
Συνδυασμό φωνηέντων ( αυ, ευ )
ή
Δίψηφο σύμφωνο ( μπ, ντ, γκ, τσ, τζ )
Τα διπλά σύμφωνα ( ξ, ψ )
Τα σύμφωνα κ, π , τ
Κατερίνα Λάζαρη
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.20

21. Χάνουν το τελικό ν
Οι λέξεις που μετά από αυτές ακολουθεί μια άλλη λέξη που
αρχίζει από :
Οποιοδήποτε άλλο σύμφωνο ( β, γ, δ,
ζ, θ, λ, μ, ν, ρ, σ, φ, χ )
π.χ. Τη βάρκα , τη χαρά, τη θάλασσα
κλπ.
Κατερίνα Λάζαρη
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.21

22. Το τελικό ν διατηρείται πάντα
Στο άρθρο της γενικής πληθυντικού (των)
π.χ. των φάρων
Στη λέξη (σαν)
π.χ. σαν λεμόνι
Κατερίνα Λάζαρη
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.22

23. Το τελικό ν
Γιάννης ΦερεντίνοςΕπιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.23

24. Ποιες λέξεις διατηρούν ή χάνουν το
τελικό ν;
Μερικές λέξεις άλλοτε διατηρούν το τελικό ν και
άλλοτε όχι. Οι λέξεις αυτές είναι οι εξής:
• Τα άρθρα το(ν), τη(ν), ,ένα(ν), στο(ν), στη(ν)
• Το αριθμητικό ένα(ν)
• Η προσωπική αντωνυμία αυτή(ν) – τη(ν)
• Οι άκλιτες λέξεις δε(ν), μη(ν)
Γιάννης Φερεντίνος
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.24

25. Πότε διατηρούν το τελικό ν
οι παραπάνω λέξεις;
Οι παραπάνω λέξεις διατηρούν το τελικό ν,
όταν η ακόλουθη λέξη αρχίζει από:
• Φωνήεν (α, ε, η, ι, ο, υ, ω)
Π.χ. τον άνθρωπο, την οδό, στον ουρανό
• Τα σύμφωνα κ, π, τ και ξ, ψ (κάποτε ψάξε)
Π.χ. έναν κύριο, στην πλατεία, τον τοίχο,
δεν ξέρω, τον ψαρά
• Τα δίψηφα σύμφωνα μπ, ντ, γκ, τσ, τζ
Π.χ. δεν μπορώ, μην ντρέπεσαι
Θυμήσου τη
φράση
Γιάννης Φερεντίνος
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.25

26. Πότε χάνουν το τελικό ν
οι παραπάνω λέξεις;
• Οι παραπάνω λέξεις χάνουν το τελικό ν όταν η
λέξη που ακολουθεί, αρχίζει από τα σύμφωνα:
β, γ, δ, ζ, θ, λ, μ, ν, ρ, σ, φ, χ
Π.χ. τη βάρκα, μη χαίρεσαι
Γιάννης Φερεντίνος
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.26

27. Ποιες λέξεις διατηρούν πάντα
το τελικό ν;
Διατηρούν πάντα το τελικό ν:
• Το επίρρημα σαν
π.χ. σαν αλεπού, σαν ζαρκάδι
• Η προσωπική αντωνυμία αυτόν – τον
π.χ. αυτόν θέλω, τον γνωρίζω
• Η αόριστη αντωνυμία έναν
π.χ. Γνώρισα κάποτε έναν μ’ αυτό το όνομα.
Γιάννης Φερεντίνος
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.27

28. Καρανάσιου Μαρία
τάξη: Δ ’
μάθημα: Νεοελληνική Γλώσσα
θέμα: «Κορίτσι..»
Στόχοι:
1 ) Να εμπεδώσουν οι μαθητές τη χρήση του τελικού (ν).
2 ) Να γνωρίσουν οι μαθητές σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του
Οδυσσέα Ελύτη.
3 ) Να καλλιεργηθεί στους μαθητές η φιλαναγνωσία ως στάση ζωής.
Υλικά: Βιβλίο μαθητή, πίνακας,power point, μελοποιημένο ποίημα μαθήματος με
βίντεο από την Τάνια Τσανακλίδου, φύλλο εργασίας.
Διαδιακασία:
1 ) Εισαγωγή- προβληματισμός : Διαβάζω στους μαθητές το ποίημα του Οδυσσέα
Ελύτη «Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας» από την ομώνυμη ποιητική του συλλογή και ζητάω
από τους μαθητές να το σχολιάσουν (τι τους άρεσε πολύ στο ποίημα, ποιό στοιχείο
τους έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση και γιατί). Στη συνέχεια δείχνω ένα σύντομο
βίντεο power point στους μαθητές για τη ζωή και το έργο του Οδυσσέα Ελύτη.
2 ) Επαφή με τα δεδομένα : Κάνω ανάγνωση του ποιήματος και ακολουθούν
ερωτήσεις για την πληρέστερη κατανόηση του περιεχομένου του ποιήματος. Οι
μαθητές αναζητάνε μέσα στ ποίημα τις απαντήσεις και τις δίνουν προφορικά.
(ατομική εργασία). – άσκηση 1 και 2 του βιβλίου-
3 ) Εμπέδωση- Επέκταση :
 Γράφω στον πίνακα 2 προτάσεις-παραδείγματα παρμένα από το ποίημα και
ζητάω από τους μαθητές να διακρίνουν οι μαθητές σε ποια πρόταση
ακολουθεί το τελικό (ν) και γιατί. Σκοπός είναι να δοθεί η αφόρμηση για να
προσεγγίσουμε ξανά την αντίστοιχη θεωρία της γραμματικής. Πρώτα όμως
θα δώσουμε μερικά ακόμα παραδείγματα χρήσης του τελικού (ν) ώστε να
οδηγηθούν οι μαθητές με την καθοδήγησή μου στην διατύπωση τελικά της
θεωρίας.
 Στη συνέχεια διαβάζουμε τη θεωρία στο power point που προβάλλουμε
στον πίνακα της τάξης και ακολουθεί η 1η
άσκηση του φύλλου εργασιών.
(ομαδική εργασία η 1η
άσκηση και ατομική εργασία η 2η
άσκηση)
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.28

29. 4 ) Ανακεφαλαίωση- Αξιολόγηση:
 Στη συνέχεια θα αφιερώσουμε αρκετό χρόνο στην Πέμπτη δραστηριότητα
του σχολικού βιβλίου, η οποία ζητάει από τους μαθητές μία εξόρμησή τους
στη φύση που τους εντυπωσίασε. Θα ακολουθήσουν οι ιδέες των παιδιών
για μια τέτοια πιθανή εξόρμηση (καταιγισμός ιδεών) και στη συνέχεια οι
μαθητές θα ξεκινήσουν με τη συγγραφή της σύντομης περιγραφής τους.
 Ολοκληρώνοντας το μάθημα θα αναθέσω μία δραστηριότητα για το σπίτι
στους μαθητές: να ανατρέξουν σε ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη, να
επιλέξουν ένα ποίημά του που τους άρεσε πολύ και να γράψουν ένα κείμενο
5 σειρών όπου θα αιτιολογούν την προτίμησή τους (γιατί τους άρεσε το
ποίημα, τι συναισθήματα και σκέψεις τους προκαλεί, τι τους έκανε τη
μεγαλύτερη εντύπωση).
 Για να κλείσουμε ευχάριστα το μάθημα θα ακούσουμε το ποίημα του
σχολικού βιβλίου όπως μελοποιήθηκε από τον Δημήτρη Λάγιο από την
τραγουδίστρια Τάνια Τσανακλίδου.
Για το σπίτι: η πέμπτη δραστηριότητα του σχολικού βιβλίου ( αν δεν ολοκληρωθεί
μέσα στην τάξη) και η 2η
και 3η
άσκηση του φύλλου εργασιών.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.29