Γλώσσα Γ΄. Επανάληψη 12ης ενότητας: ΄΄ Του κόσμου το ψωμί΄΄

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής
http://kritiria.blogspot.gr/
Γλώσσα Γ΄- Επανάληψη 12ης
Ενότητας:
΄΄ Του κόσμου το ψωμί ΄΄
 Θεωρία - Γραμματική
 Φύλλα εργασιών των μαθημάτων
 Επαναληπτικά
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.1

www.PageBorders.net
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Θεωρία - Γραμματική σελ. 3 - 24 & 78-88
Φύλλα εργασιών σελ. 25 - 60
Επαναληπτικά σελ. 61 - 77

Γραμματική

Γραμματική και Συντακτικό Γ’ Δημοτικού ανά ενότητα - Παρασκευή Αντωνίου
39
ΕΕννόόττηητταα 1100ηη:: ««ΤΤοουυ κκόόσσμμοουυ ττοο ψψωωμμίί»»
Θηλυκά ουσιαστικά σε –ισσα ..................................................................................39
Ευθύς και πλάγιος λόγος .........................................................................................40
Επιφωνήματα ..........................................................................................................41
Ουδέτερα ουσιαστικά σε –είο ..................................................................................41
Υποκοριστικά...........................................................................................................42
Σημεία στίξης: διπλή τελεία-εισαγωγικά .................................................................42
Υπερθετικός βαθμός επιθέτων.................................................................................43
Αντίθετες λέξεις.......................................................................................................15
Σύνθετες λέξεις........................................................................................................16
Μεταφορά................................................................................................................20
ΘΘηηλλυυκκάά οουυσσιιαασσττιικκάά σσεε --ίίσσσσαα
Τα θηλυκά ουσιαστικά σε -ίσσα γράφονται με -ι- και δύο -σσ-.
Τέτοια ουσιαστικά είναι αυτά που δηλώνουν:
α) τη γυναίκα που ασκεί ορισμένο επάγγελμα
πχ: μάγειρας - μαγείρισσα
φούρναρης - φουρνάρισσα
βαρκάρης - βαρκάρισσα
β) τη γυναίκα που έχει τίτλο ή αξίωμα
πχ: βασιλιάς - βασίλισσα
πρίγκιπας - πριγκίπισσα
άρχοντας - αρχόντισσα
γ) τη γυναίκα που κατάγεται από έναν τόπο
πχ: Ροδίτης - Ροδίτισσα
νησιώτης - νησιώτισσα
Ηπειρώτης - Ηπειρώτισσα
δ) τη γυναίκα που χαρακτηρίζεται από την ιδιότητα του αρσενικού
πχ: αριστοκράτης - αριστοκράτισσα
πελάτης - πελάτισσα
αγρότης - αγρότισσα
Εξαιρούνται:
α) με ι και ένα σ: Λάρισα, σάρισα (=μακεδονικό δόρυ)
β) με η και δύο σσ: γόησσα
γ) με υ και δύο σσ: λύσσα

40
ΕΕυυθθύύςς κκααιι ππλλάάγγιιοοςς λλόόγγοοςς
Ευθύς λέγεται ο λόγος μέσω του οποίου μεταδίδονται τα λόγια ενός προσώπου
άμεσα, δηλαδή έτσι ακριβώς όπως τα είπε.
πχ: - Θα φύγω σε λίγο.
- Γιατί;
- Θυμήθηκα πως έχω κάποια δουλειά.
- Εντάξει, τα λέμε άλλη φορά.
Πλάγιος λόγος λέγεται ο λόγος μέσω του οποίου μεταδίδονται τα λόγια ενός
προσώπου έμμεσα, δηλαδή όχι ακριβώς όπως τα είπε αλλά όπως μας τα μεταφέρει
ένα τρίτο πρόσωπο.
πχ: Ο Γιάννης τον ρώτησε γιατί φεύγει.
Εκείνος απάντησε πως έχει κάποια δουλειά.
Για να μετατρέψουμε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο:
α) προσθέτουμε τα ονόματα των προσώπων,
β) βάζουμε συνδέσμους για να ενώσουμε τις προτάσεις
γ) χρησιμοποιούμε ρήματα όπως "ρώτησε", "απάντησε", "είπε" κ.ά.
δ) αλλάζουμε το πρόσωπο των ρημάτων από πρώτο σε τρίτο.
ε) παραλείπουμε τις παύλες.
πχ: Ευθύς λόγος: - Έχεις πολλή δουλεία;
Πλάγιος λόγος: Ο Δημήτρης τον ρώτησε αν έχει πολλή δουλειά.
"ο Δημήτρης", "τον" (δηλαδή αυτόν) >>> μπαίνουν τα πρόσωπα
"αν" >>> μπαίνει ο σύνδεσμος που ενώνει τις προτάσεις
"ρώτησε" >>> το ρήμα που χρησιμοποιούμε
το ρήμα "έχεις" >>> μπαίνει σε τρίτο πρόσωπο "έχει"
Στον ευθύ λόγο τα λόγια ενός προσώπου μπορεί να είναι μέσα σε εισαγωγικά (" "),
ενώ προηγείται διπλή τελεία (:). Στην περίπτωση αυτή όταν μετατρέπουμε τον ευθύ
σε πλάγιο λόγο, παραλείπουμε τα εισαγωγικά και τη διπλή τελεία, ενώ κάποιες λέξεις
μπορεί να αλλάξουν ανάλογα με το νόημα.
πχ: Ευθύς λόγος: Ο δάσκαλος είπε: "Ανοίξτε τα βιβλία σας".
Πλάγιος λόγος: Ο δάσκαλος είπε ν' ανοίξουν τα βιβλία τους.

41
ΕΕππιιφφωωννήήμμαατταα
Οι άκλιτες λέξεις που φανερώνουν χαρά, λύπη, θαυμασμό, απορία, έκπληξη, πόνο
ευχή, έπαινο, κτλ, δηλαδή εκφράζουν συναισθήματα, λέγονται επιφωνήματα.
1. θαυμασμό: α! ποπό! ω! μπα!
2. απορία: α! ο! μπα!
3. πόνος, λύπη: αχ! α! όχου! άου! οχ! αλί! αλίμονο!
4. περίπαιγμα: ε! ου! αχαχούχα!
5. ευχή: είθε! μακάρι! άμποτε!
6. έπαινος: εύγε! μπράβο!
7. κάλεσμα: ε! ω!
8. ειρωνεία: ε! ου!
9. στεναχώρια, αηδία: ε! ου! ουφ! πουφ! πα πα πα!
10. παρακίνηση: άντε! άμε! μαρς! αλτ! στοπ! σουτ! στ! αέρα!
11. άρνηση: α μπα!
12. αβεβαιότητα: χμ!
πχ: Οχ! το πόδι μου.
Μπράβο σου! πολύ καλά τα κατάφερες.
Προσοχή:
- Μετά τα επιφωνήματα βάζουμε πάντα θαυμαστικό.
- Όταν έχουμε το επιφώνημα "μακάρι", μπορούμε να βάλουμε το θαυμαστικό στο
τέλος της πρότασης για να μην κόψουμε το νόημα.
ΟΟυυδδέέττεερραα οουυσσιιαασσττιικκάά σσεε --εείίοο
Τα ουδέτερα ουσιαστικά σε -ειο, τα οποία τονίζονται στην παραλήγουσα και
δηλώνουν τόπο, γράφονται με -ει-.
πχ: σχολείο, γραφείο, κουρείο, νοσοκομείο, ιατρείο, μαγειρείο, καφενείο, ξενοδοχείο,
νηπιαγωγείο
Επίσης, με -ει-γράφονται και τα ουδέτερα ουσιαστικά που δηλώνουν την αρχή, την
υπηρεσία και τα πρόσωπα που την αποτελούν.
πχ: αρχηγείο, διδασκαλείο, εφετείο, λιμεναρχείο, στρατοδικείο, σωματείο
Εξαιρούνται και δε γράφονται με ει, αν και τονίζονται στην παραλήγουσα, τα
ουσιαστικά κρύο, πλοίο, βιβλίο, θρανίο κ.ά.

42
ΥΥπποοκκοορριισσττιικκάά
Υποκοριστικά λέγονται οι λέξεις που δείχνουν ότι κάτι είναι μικρό, είτε επειδή είναι
πραγματικά μικρό είτε επειδή το λένε έτσι χαϊδευτικά ή κοροϊδευτικά. Τα
υποκοριστικά έχουν καταλήξεις, όπως -άκι, -ούλα, -ούλι,-ούλης, -άκης, - άκος, -
ίτσα, -ούδι, -όπουλο, -οπούλα, -ίσκος, -ίδιο. πχ:
παιδί - παιδάκι, παιδούλα, παιδόπουλα
αδερφή - αδερφούλα
σακί - σακούλι
αδερφός - αδερφούλης
Γιάννης - Γιαννάκης
δάσκαλος - δασκαλάκος
κούκλα - κουκλίτσα
άγγελος - αγγελούδι
βοσκός - βοσκόπουλο, βοσκοπούλα
λόφος - λοφίσκος
κράτος - κρατίδιο
Μερικές λέξεις μας δίνουν περισσότερα υποκοριστικά με διαφορετική κατάληξη κάθε
φορά. πχ: βάρκα - βαρκάκι, βαρκούλα
γάτα - γατάκι, γατούλα, γατούλι
πέτρα - πετρούλα, πετρίτσα
ΗΗ δδιιππλλήή ττεελλεείίαα κκααιι τταα εειισσααγγωωγγιικκάά
Η διπλή τελεία ( : ) χρησιμοποιείται:
α) όταν γράφουμε τα λόγια ενός ανθρώπου ακριβώς όπως τα είπε.
πχ: Η Σοφία είπε: "Θέλεις να παίξουμε μπάλα;"
β) όταν παραθέτουμε παροιμίες ή γνωμικά.
πχ: Μια λαϊκή παροιμία λέει: "Στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα".
γ) όταν απαριθμούμε πράγματα: Αγόρασα ό,τι μπορείς να φανταστείς: γλυκά,
σοκολάτες, καραμέλες, κτλ.
δ) Όταν θέλουμε να εξηγήσουμε κάτι
πχ: Το πρόβλημα θα το λύσετε έτσι: πρώτα θα βρείτε πόσα ήταν τα πορτοκάλια και
ύστερα θα...
Προσοχή!
 Μετά τη διπλή τελεία συνεχίζουμε με μικρό γράμμα όταν απαριθμούμε
πράγματα ή επεξηγούμε κάτι.
 Μετά τη διπλή τελεία συνεχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα όταν ακολουθούν τα
λόγια ενός ανθρώπου ακριβώς όπως τα είπε (τα λόγια μπαίνουν σε εισαγωγικά)
ή παροιμία ή ρητό.

43
Τα εισαγωγικά (" ") χρησιμοποιούνται:
α) όταν θέλουμε να γράψουμε τα λόγια ενός προσώπου ακριβώς έτσι όπως τα είπε.
πχ: Ο Παύλος είπε: "Έκανα όλα μου τα μαθήματα".
β) όταν θέλουμε να παραθέσουμε λέξεις ή φράσεις που χρησιμοποιούνται σπάνια ή
μεταφορικά, ή διάφορες εκφράσεις, παροιμίες, γνωμικά.
πχ: "Τα πήρε στο κρανίο" μ' αυτά που άκουγε.
γ) σε τίτλους βιβλίων, περιοδικών, εφημερίδων, έργων κ.λπ.
πχ: "Ο μικρός πρίγκιπας" είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο.
Διάβασα χτες στην "Ελευθεροτυπία" ένα ενδιαφέρον άρθρο.
ΟΟ υυππεερρθθεεττιικκόόςς ββααθθμμόόςς ττωωνν εεππιιθθέέττωωνν
Οι βαθμοί του επιθέτου είναι τρεις: ο θετικός, ο συγκριτικός και ο υπερθετικός. Ο
συγκριτικός και ο υπερθετικός βαθμός ενός επιθέτου ονομάζονται παραθετικά του
επιθέτου.
Ο υπερθετικός μπορεί να σχηματιστεί με δύο τρόπους: μονολεκτικά (δηλαδή με μία
λέξη) ή περιφραστικά (δηλαδή με περισσότερες από μια λέξεις)
Μονολεκτικά: Προσθέτουμε στο θέμα του θετικού βαθμού τις καταλήξεις:
-ότατος, -ότατη, -ότατο (στα επίθετα σε -ος)
πχ: ωραιότατος, ωραιότατη, ωραιότατο
φρεσκότατος, φρεσκότατη, φρεσκότατο
-ύτατος, -ύτατη, -ύτατο (στα επίθετα σε -ύς)
πχ: βαρύτερος, βαρύτερη. βαρύτατο
φαρδύτατος, φαρδύτατη, φαρδύτατο
-έστατος, έστατη, -έστατο (στα επίθετα σε -ης)
πχ: υγιέστατος, υγιέστατη, υγιέστατο
επιεικέστατος, επιεικέστατη, επιεικέστατο
Περιφραστικά: Βάζουμε το άρθρο ο, η, το μπροστά από το μονολεκτικό ή
περιφραστικό συγκριτικό. πχ: ο μικρότερος ή ο πιο μικρός
οι ζωηρότερες ή πιο ζωηρές
Άρα έχουμε τρεις τύπους υπερθετικού βαθμού:
Θετικός Υπερθετικός
Μονολεκτικά Περιφραστικά
φρέσκος φρεσκότατος ο φρεσκότερος ο πιο φρέσκος
εύκολη ευκολότατη η ευκολότερη η πιο εύκολη

87
Ασκήσεις
1. Να γράψεις πώς λέγεται αυτός που κατάγεται από :
α) Πάτρα …………………………………………..
β) Πάρο …………………………………………..
γ) Καλαµάτα …………………………………………..
δ) Ρόδος …………………………………………..
ε) Αίγυπτος …………………………………………..
στ) Μάνη …………………………………………..
ΣΣΣτττοοο νννηηησσσίίί ΑΑΑιιιόόόλλλοοουυυ
Μελλοντικοί χρόνοι
Εξακολουθητικός µέλλοντας βλέπε σελ. 70
Στιγµιαίος µέλλοντας βλέπε σελ. 70
Συντελεσµένος µέλλοντας βλέπε σελ. 75
ΤΤΤοοο πππιιιοοο γγγλλλυυυκκκόόό ψψψωωωµµµίίί
Ο υπερθετικός βαθµός των επιθέτων βλέπε σελ.
Κυριολεξία – µεταφορά βλέπε σελ.
Αντίθετα βλέπε σελ.
Θηλυκά ουσιαστικά σε –ισσα
Τα θηλυκά ουσιαστικά που τελειώνουν σε –ισσα γράφονται µε ι και δύο σσ.
Τέτοια ουσιαστικά είναι αυτά που δηλώνουν :
α) τη γυναίκα που ασκεί ορισµένο επάγγελµα.
π.χ. µαγείρισσα, φουρνάρισσα, βαρκάρισσα
mgavala

88
β) τη γυναίκα που έχει τίτλο ή αξίωµα.
π.χ. βασίλισσα, πριγκίπισσα, αρχόντισσα, κόµισσα
γ) τη γυναίκα που κατάγεται από έναν τόπο.
π.χ. Ηπειρώτισσα, νησιώτισσα, Μανιάτισσα
δ) τη γυναίκα που χαρακτηρίζεται από την ιδιότητα του αρσενικού.
π.χ. αριστοκράτης – αριστοκράτισσα, χωριάτης – χωριάτισσα
εξαιρούνται και γράφονται:
α) µε ι και ένα σ : Λάρισα, σάρισα (µακεδονικό δόρυ)
β) µε η και δύο σσ: γόησσα
γ) µε υ και δύο σσ: λύσσα
Ασκήσεις
1. Να συµπληρώσεις τα κενά των παρακάτω λέξεων.
α) βασίλ…….α β) γύφτ……α γ) λ……α δ) περιβολάρ……α
ε) σάρ……α στ) Άµφ……α ζ) Μεσολογγίτ……α
Ευθύς και πλάγιος λόγος
Ευθύς λέγεται ο λόγος µέσω του οποίου µεταδίδονται τα λόγια ενός
προσώπου άµεσα, δηλαδή ακριβώς όπως τα είπε.
π.χ. – Θα φύγω σε λίγο.
- Γιατί;
- Θυµήθηκα πως έχω κάποια δουλειά.
- Εντάξει, τα λέµε.
Πλάγιος λέγεται ο λόγος µέσω του οποίου µεταδίδονται τα λόγια ενός
προσώπου έµµεσα, δηλαδή όχι ακριβώς όπως τα είπε αλλά όπως µας τα
µεταφέρει ένα τρίτο πρόσωπο.
π.χ. Ο Γιάννης τον ρώτησε γιατί φεύγει.
Εκείνος απάντησε πως έχει κάποια δουλειά.
mgavala

89
Για να µετατρέψουµε τον ευθύ σε πλάγιο λόγο:
α) προσθέτουµε τα ονόµατα των προσώπων,
β) βάζουµε συνδέσµους για να ενώσουµε τις προτάσεις,
γ) χρησιµοποιούµε ρήµατα όπως το ρώτησε, απάντησε, είπε κ.ά.
δ) αλλάζουµε το πρόσωπο των ρηµάτων από πρώτο σε τρίτο,
ε) παραλείπουµε τις παύλες.
π.χ. Ευθύς λόγος: Έχεις πολλή δουλειά;
Πλάγιος λόγος: Ο ∆ηµήτρης τον ρώτησε αν έχει πολλή δουλειά.
Στον ευθύ λόγο τα λόγια ενός προσώπου µπορεί να είναι µέσα σε
εισαγωγικά, ενώ προηγείται διπλή τελεία. Στην περίπτωση αυτή, όταν
µετατρέπουµε τον ευθύ σε πλάγιο λόγο, παραλείπουµε τα εισαγωγικά και τη
διπλή τελεία, ενώ κάποιες λέξεις µπορεί ν’ αλλάξουν ανάλογα µε το νόηµα.
π.χ. Ευθύς: Ο δάσκαλος είπε: «Ανοίξτε τα βιβλία σας»
Πλάγιος: Ο δάσκαλος είπε ν’ ανοίξουν τα βιβλία τους.
Ασκήσεις
1. Να µετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο.
α) «Πώς πέρασες τις γιορτές;» τον ρώτησα.
……………………………………………………………………………………………………………
β) «Ντύσου γρήγορα, Ανδρέα» είπε η µητέρα.
……………………………………………………………………………………………………………
γ) «Θα φύγω αύριο» ανακοίνωσε η Πέπη.
……………………………………………………………………………………………………………
δ) «Τι ώρα θα γυρίσεις το βράδυ;» ρώτησε ο πατέρας την Άννα.
……………………………………………………………………………………………………………
2. Να µετατρέψεις τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.
α) Η µητέρα είπε να διαβάσουµε τα µαθήµατά µας.
……………………………………………………………………………………………………………
β) Η δασκάλα ρώτησε αγριεµένη ποιος έσπασε το τζάµι.
……………………………………………………………………………………………………………
γ) Ο πατέρας τον συµβούλεψε να προσέχει.
……………………………………………………………………………………………………………
δ) Ο διευθυντής ρώτησε πόσα παιδιά θα έρθουν στην εκδροµή.
……………………………………………………………………………………………………………
mgavala

90
ΤΤΤοοο πππιιιοοο γγγλλλυυυκκκόόό ψψψωωωµµµίίί (((σσσυυυνννέέέχχχεεειιιααα)))
Σηµεία στίξης (η διπλή τελεία – τα εισαγωγικά) βλέπε σελ. 2
ΨΨΨωωωµµµίίί
Σύνθετες λέξεις βλέπε σελ. 53
ΚΚΚαααλλλήήή όόόρρρεεεξξξηηη
Αντίθετα βλέπε σελ. 24
ΟΟΟ ΚΚΚαααρρραααγγγκκκιιιόόόζζζηηηςςς φφφοοούύύρρρννναααρρρηηηςςς
Επιφωνήµατα
Οι άκλιτες λέξεις που φανερώνουν χαρά, λύπη, θαυµασµό, απορία, έκπληξη,
πόνο, ευχή, έπαινο κτλ. δηλαδή εκφράζουν συναισθήµατα, λέγονται
επιφωνήµατα.
Τα επιφωνήµατα συνοδεύονται από θαυµαστικό και φανερώνουν:
• θαυµασµό: α! ο! µπα! ποπό!
• απορία: α! ο! µπα!
• πόνο, λύπη: αχ! ω! οχ! όχου! αλί! αλίµονο!
• χαρά: χα χα χα!
• ευχή: µακάρι! είθε! άµποτε!
• έπαινο: µπράβο! εύγε!
mgavala

91
• κάλεσµα: ε! ω!
• περίπαιγµα: ε! ου!
• στενοχώρια, αηδία: ε! ου! ουφ! πα πα πα!
• παρακίνηση: άιντε! άµε! µαρς ! αλτ! στοπ! σουτ!
• αβεβαιότητα: χµ!
• άρνηση: α µπα!
π.χ. Αχ! τι έπαθε η καηµένη η Νίτσα.
Οχ! το πόδι µου.
Μετά τα επιφωνήµατα βάζουµε πάντα θαυµαστικό.
Τι να προσέξω στην ορθογραφία!!!
Μετά τα επιφωνήµατα βάζουµε πάντα θαυµαστικό.
Όταν έχουµε το επιφώνηµα µακάρι, µπορούµε να
βάλουµε το θαυµαστικό στο τέλος της πρότασης, για να
µην κόψουµε το νόηµα.
π.χ. Μακάρι να έχει καλό καιρό αύριο.
Ασκήσεις
1. Να συµπληρώσεις τις παρακάτω προτάσεις µε το κατάλληλο
επιφώνηµα από το πλαίσιο.
Ουφ! Μπράβο! Ποπό! Οχ! Άντε! Μπα!
Χα χα ! Στοπ!
α) ………………………. πολύ ωραία τα καταφέρατε.
β) ………………………. τι συµφορά είναι αυτή.
γ) ……………………….δε νοµίζω ότι έγιναν έτσι τα πράγµατα.
δ) ………………………. σταµατήστε πια να τσακώνεστε.
ε) ………………………. πολύ αστείο αυτό που είπες.
στ) ………………………. ας βάλουµε ένα χεράκι όλοι µαζί.
ζ) ………………………. µην προχωράτε άλλο.
η) ………………………. µε τσίµπησε ένα κουνούπι.
mgavala

92
Υποκοριστικά
Υποκοριστικά λέγονται οι λέξεις που µας δείχνουν ότι κάτι είναι µικρό, είτε
επειδή είναι πραγµατικά µικρό είτε επειδή το λένε έτσι χαϊδευτικά ή
κοροϊδευτικά. Τα υποκοριστικά έχουν διάφορες καταλήξεις, όπως –άκι, -ούλα,
-ούλι, -ούλης, -άκης, -άκος, -ίτσα, -ούδι, -όπουλο, -οπούλα, -ίσκος, -ίδιο.
π.χ. παιδί – παιδάκι, παιδούλα, παιδόπουλα
αδερφή – αδερφούλα
σακί – σακούλι
αδερφός – αδερφούλης
Γιάννης – Γιαννάκης
κούκλα – κουκλίτσα
βοσκός – βοσκόπουλο, βοσκοπούλα
λόφος – λοφίσκος
Μερικές λέξεις δίνουν περισσότερα υποκοριστικά µε διαφορετική κατάληξη
κάθε φορά.
π.χ. βάρκα – βαρκάκι, βαρκούλα
γάτα – γατάκι, γατούλα, γατούλης
Ασκήσεις
1. Να γράψεις τα υποκοριστικά που παράγονται από τις παρακάτω λέξεις.
α) Βασίλης ………………………………………………………………………….
β) δέντρο …………………………………………………………………………..
γ) καρδιά …………………………………………………………………………..
δ) χάντρα …………………………………………………………………………..
ε) όµορφος …………………………………………………………………………..
στ) γλώσσα …………………………………………………………………………..
ζ) µύτη …………………………………………………………………………..
η) κρυφτό …………………………………………………………………………..
θ) µπάλα …………………………………………………………………………..
ι) καρέκλα …………………………………………………………………………..
Ουδέτερα ουσιαστικά σε –είο
Τα ουδέτερα ουσιαστικά σε –είο, τα οποία τονίζονται στην παραλήγουσα και
δηλώνουν τόπο, γράφονται µε ει.
mgavala

93
π.χ. σχολείο, γραφείο, κουρείο, νοσοκοµείο, ιατρείο, µαγειρείο
Επίσης, µε ει γράφονται και τα ουδέτερα ουσιαστικά που δηλώνουν την
αρχή, την υπηρεσία και τα πρόσωπα που την αποτελούν.
π.χ. αρχηγείο, διδασκαλείο, εφετείο, λιµεναρχείο, στρατοδικείο, σωµατείο
Ε ξ α ι ρ ο ύ ν τ α ι και δε γράφονται µε ει, αν και τονίζονται στην
παραλήγουσα, τα ουσιαστικά κρύο, πλοίο, βιβλίο, θρανίο, θηρίο κ.ά.
Ασκήσεις
1. Να γράψεις πώς λέγεται το µέρος που:
α) πωλούνται ψητά : …………………………………………..
β) πωλούνται άνθη: …………………………………………..
γ) πωλούνται δίσκοι: …………………………………………..
2. Να συµπληρώσεις τα κενά των λέξεων µε ει, οι, ι και να βάλεις τόνο.
α) ξενοδοχ……ο, β) οδοντιατρ……ο γ) θηρ……ο δ) θραν……ο
ε) βρεφοκοµ……ο στ) πλ……ο ζ) τυροκοµ……ο η) πανδοχ……ο
ΒΒΒοοοηηηθθθάάάµµµεεε νννααα γγγίίίνννεεειιι κκκαααλλλύύύτττεεερρροοοςςς οοο κκκόόόσσσµµµοοοςςς µµµαααςςς
Αρκτικόλεξα βλέπε σελ. 62
ΗΗΗ πππτττήήήσσσηηη τττωωωννν γγγεεερρρααανννώώώννν
Αριθµητικά επίθετα
Τα επίθετα που φανερώνουν αριθµούς λέγονται αριθµητικά. Τα αριθµητικά
επίθετα ανάλογα µε τη σηµασία τους χωρίζονται σε απόλυτα, τακτικά,
πολλαπλασιαστικά και αναλογικά.
mgavala

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΓΡΑΦΟΝΤΑΙ ΜΕ ι ΚΑΙ
ΔΥΟ σσ.
ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ: Λάρισα, σάρισα, γόησσα, λύσσα
 Να σχηματίσεις τα θηλυκά ουσιαστικά που παράγονται από τα
παρακάτω αρσενικά.
ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΘΗΛΥΚΑ
ακροβάτης 
μάγειρας 
Μακεδόνας 
φούρναρης 
νησιώτης 
Βεροιώτης 
αγρότης 
βασιλιάς 
άρχοντας 
πελάτης 
γείτονας 
κόμης 
πρίγκιπας 
Όνομα_____________
Επώνυμο___________
Ημερομηνία________
Βαθμός __
ΔΑΣΚΑΛΟΣ:
ΦΩΤΗΣ ΣΤΑΜΟΣ

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Ευθύς λέγεται ο λόγος μέσω του οποίου μεταδίδονται τα λόγια
ενός προσώπου άμεσα, δηλαδή έτσι ακριβώς όπως τα είπε.
Π.χ. − Θέλεις να παίξουμε το απόγευμα;
− Ναι, μετά τις πέντε.
Πλάγιος λέγεται ο λόγος μέσω του οποίου μεταδίδονται τα λόγια ενός
προσώπου έμμεσα, δηλαδή όπως τα μεταφέρει ένα τρίτο πρόσωπο.
Π.χ. Ο Γιώργος ρώτησε τον Κώστα αν θέλει να παίξουν το απόγευμα.
Εκείνος απάντησε ότι θέλει να παίξουν μετά τις πέντε.
 Στον ευθύ λόγο τα λόγια ενός προσώπου μπορεί να είναι μέσα σε
εισαγωγικά, ενώ προηγείται διπλή τελεία.
Π.χ. Ευθύς λόγος ⇒ Η δασκάλα είπε: «Διαβάστε τα μαθήματά σας».
Πλάγιος λόγος⇒ Η δασκάλα είπε να διαβάσουν τα μαθήματά τους.
Μπορείς να μετατρέψεις τον πλάγιο λόγο σε ευθύ;
 Η Μαρία είπε ότι θα επιστρέψει αύριο.
___________________________________________________________
 Τους ρώτησε πού θα πάνε για φαγητό.
 Ο δάσκαλος ρώτησε το μαθητή γιατί δε διάβασε.
 Η μητέρα φώναξε στα παιδιά να έρθουν για φαγητό.
___________________________________________________________
 Οι φίλοι μού είπαν να παίξω μαζί τους.
___________________________________________________________
 Ο Φώτης με ρώτησε αν θέλω παγωτό.
___________________________________________________________
Όνομα__________
Επώνυμο_________
Hμ/νία_________
Βαθμός__ /100
ΔΑΣΚΑΛΟΣ:
ΦΩΤΗΣ ΣΤΑΜΟΣ

Ενότητα 6 «Οι φίλοι μας, οι φίλες ας» - © Γρηγόρης Ζερβός
1
Ε υ θ ύ ς ονοµάζεται ο λόγος κατά τον οποίο τα λόγια κάποιου µεταδίδονται αυτούσια, δηλαδή
όπως ακριβώς τα είπε. Στην περίπτωση αυτή τα λόγια του οµιλητή µπαίνουν σε εισαγωγικά («»)
και πριν από αυτά ή ανάµεσα από αυτά µπαίνει κάποιο λεκτικό ή ερωτηµατικό ρήµα ή κάποια
φράση µε παρόµοια σηµασία.
Π.χ.:
«Πού πήγες;» τον ρώτησε.
Κι εκείνος απάντησε: «Πήγα στο σπίτι του Κώστα».
Π λ ά γ ι ο ς ονοµάζεται ο λόγος κατά τον οποίο τα λόγια κάποιου µεταδίδονται έµµεσα, δηλα-
δή όχι ακριβώς όπως τα λέει το πρόσωπο που µιλάει, αλλά αλλαγµένα στη µορφή. Στην περί-
πτωση αυτή τα λόγια του οµιλητή δεν µπαίνουν εισαγωγικά («»).
Π.χ.:
Τον ρώτησε πού πήγε µετά το σχολείο.
Κι εκείνος του απάντησε ότι πήγε στο σπίτι του Κώστα.
Περισσότερες… λεπτοµέρειες
Όταν µας ζητείται να µετατρέψουµε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο, πρέπει να προσέξουµε κά-
ποιες αλλαγές που αφορούν:
Τα πρόσωπα που µιλούν, τα οποία πρέπει να δηλώνονται είτε µε το όνοµά τους είτε µε
κάποια αντωνυµία.
Π.χ.
Ευθύς λόγος Πλάγιος λόγος
«Πότε θα φύγεις;»
«Θα φύγω αύριο».
Η Μαρία ρώτησε το Νίκο πότε θα φύγει κι
εκείνος της απάντησε ότι θα φύγει αύριο.

Ενότητα 6 «Οι φίλοι μας, οι φίλες ας» - © Γρηγόρης Ζερβός
2
Τους συνδέσµους (ότι, πως, να, αν κ.ά.), που χρειάζεται να προστεθούν σε πολλές περι-
πτώσεις για να συνδεθούν οι προτάσεις µεταξύ τους.
Π.χ.:
«Θα φύγω αµέσως» του φώναξε.
«Θα φύγω όποτε θέλω» της είπε.
Του φώναξε να φύγει αµέ-
σως κι εκείνος της είπε πως
θα έφευγε όποτε ήθελε.
Τα ρήµατα που χρειάζεται να χρησιµοποιήσουµε, αν δε µας δίνονται, για να εισάγουµε
τον πλάγιο λόγο. Τα ρήµατα που χρησιµοποιούνται συνήθως σε µια τέτοια περίπτωση εί-
ναι: λέω, υποστηρίζω, αναφέρω, ρωτώ, απαντώ, διατάζω, παρακαλώ, ζητώ κ.ά.
Π.χ.
«Θα έρθεις µαζί µου;»
«Δεν ξέρω ακόµη».
Τον ρώτησε αν θα έρθει µαζί της κι ε-
κείνος απάντησε πως δεν ήξερε ακόµη.
Τα πρόσωπα των ρηµάτων, που, κατά κανόνα, αλλάζουν και µπαίνουν στο γ΄ ενικό ή
πληθυντικό, ανάλογα, πρόσωπο και τις αντωνυµίες.
Π.χ.
«Εγώ δε θέλω να έρθω» Είπε ότι αυτή δε θέλει να έρθει.
Σηµείωση
Κατά τη µετατροπή του ευθύ λόγου σε πλάγιο µπορεί επίσης να υπάρξουν αλλαγές και
στους χρόνους των ρηµάτων, ανάλογα µε το τι θέλει κάθε φορά ο οµιλητής.
Π.χ.
«Πού πας;» µε ρώτησε.
Με ρώτησε πού πάω.
Ή
Με ρώτησε πού πήγαινα.

Φύλλο εργασίας 49
Ονοματεπώνυμο:
Από τον Ευθύ λόγο στον Πλάγιο λόγο
Μεταφέρω τον παρακάτω διάλογο στον Πλάγιο Λόγο:
_ Ποια είσαι; τη ρώτησε ο μικρός πρίγκιπας.
_ Είμαι μια αλεπού, είπε η αλεπού.
_ Έλα να παίξεις μαζί μου, της πρότεινε ο μικρός πρίγκιπας.
_ Δεν μπορώ να παίξω μαζί σου, είπε η αλεπού.
_ Για ποιο λόγο; ρώτησε απορημένος ο πρίγκιπας.
_ Γιατί δε με έχουν ημερώσει, απάντησε η αλεπού.
Βίλη Καραγιώργου

Όνομα:………………………………………………………………………………………. Ημερ:………
Ενότητα 12 «Του κόσμου το ψωμί»
Ορθογραφικές ασκήσεις
1. Βάζω τις πιο κάτω λέξεις σε αλφαβητική σειρά
τύχη, ευτυχία, ευτυχισμένος, δυνατός, αδύνατος, αδυνατίζω, ζύμη, ζυμάρι,
ζυμώνω
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………….
2. Διορθώνω τα λάθη στις πιο κάτω λέξεις
( ο αριθμός στην παρένθεση δείχνει πόσα λάθη έχει η κάθε λέξη)
χοράφη (2) αλόνη (2) γέρωντας (1) κωριφή (2) ιδρότας (1)
ζίμι (2) ζιμαρικά(1) ιγία (2) κιλικίο (2) γλικύσματα (2)
3. Συλλαβίζω τις πιο κάτω λέξεις
μύλος ……………………………. βράδυ …………………………….
βραδινό ……………………………. αργυρός …………………………….
δισκοπότηρο ……………………………. νύφη …………………………….
θυσία ……………………………. καλοσύνη …………………………….
υγιεινός ……………………………. αναψυκτικά …………………………….
Θάλεια Μηνά

αρχόντισσα ……………………………. πριγκίπισσα…………………………….
4. Γράφω ρήματα που παράγονται από τα πιο κάτω ουσιαστικά όπως στο
παράδειγμα.
Όργωμα  οργώνω αλώνισμα  ……………………………
θέρισμα  …………………………… ζύμωμα  ……………………………
σπορά  …………………………… λίχνισμα  ……………………………
άλεσμα  …………………………… ψήσιμο  ……………………………
5. Γράφω προτάσεις με τις πιο κάτω λέξεις:
Ζυμώνω, ευτυχισμένος, κυλικείο, υγεία.
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………..
6. Συμπληρώνω με υ, ι, η και βάζω τόνο όπου χρειάζεται
Ο Μάριος και η Νεφέλη βρ …σκονται σ’ ένα χωράφ… με ώρ…μα στάχ..α.
Είναι η εποχ…. του θερ….σμού.
Τα χρ…σά στάχ…ια είναι έτοιμα πια. Οι γεωργοί τα θερ…ζουν. Τα δένουν σε
μεγάλα δεμάτ…α. …στερα θα τα αλων…σουν και θα πάνε τους σπόρους του
σ..ταρ..ού στο μ…..λο για να πάρουν το αλεύρ…. της χρον….άς.
7. Γράφω τα αντίθετα
βλαβερό  ………………………
νόστιμο  ………………………
υγιεινό  ………………………
τύχη  ………………………
δυνατός  ………………………
παχαίνω  ………………………
Θάλεια Μηνά

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΛΕΞΕΩΝ
• ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
(άρθρο, ουσιαστικό , επίθετο, ρήμα , μετοχή , αντωνυμία ,
επίρρημα)
• ΑΡΘΡΑ
Ο η το οι οι τα
Του της του των των των
Τον την το τους τις τα
• ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν πρόσωπα ζώα πράγματα
κατάσταση ενεργεία ιδιότητα
• ΕΠΙΘΕΤΟ
Οι λέξεις που προσδιορίζουν το ουσιαστικό
Π.χ. η μεγάλη πλατεία
• ΡΗΜΑ
Λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν τι κάνω , τι παθαίνω ,
η σε ποια κατάσταση βρίσκομαι.
• ΜΕΤΟΧΗ
Μια από τις εγκλίσεις των ρημάτων είναι η μετοχή.
Έχουμε δυο μετοχές:
Τη μετοχή της ενεργητικής φωνής του ενεστώτα που
τελειώνει σε –όντας η –ωντας με ωμέγα , όταν παίρνει τόνο
το ω.
• ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ
Αντωνυμίες είναι οι λέξεις που μπαίνουν στη
θέση των ονοματων.Υπαρχουν 8 ειδή
αντωνυμίας (προσωπικές , οριστικές
,ερωτηματικές ,κτητικές , δεικτικές , αναφορικές
, αυτοπαθείς , αόριστες )

• ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
Επιρρήματα είναι οι άκλιτες λέξεις που μας δείχνουν:
Τροπο,τοπο, ποσό , χρόνο , βεβαίωση , άρνηση , δισταγμό.
Γένος :αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
Αριθμός :ενικός πληθυντικός
Πτωση:ονομαστικη γενική αιτιατική κλητική
ΑΥΤΑ ΚΥΡΙΩΣ ΤΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΣΤΗΝ
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ
ΚΑΙ ΣΤΑ ΑΡΘΡΑ.
Φωνη:ενεργητικη , παθητική
Χρόνος εν.,παρατ, αορ, παρ, υπερ, ….
Πρόσωπο :Α Β Γ ενικό η Α Β Γ πληθυντικό
Από ποιο ρήμα προερχεται:βαζουμε το ρήμα στο
πρώτο πρόσωπο ενικού στον ενεστώτα.
ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΕΙΡΑ ΤΗ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ
ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ
ΚΟΡΟΝΕΛΛΟΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ

Φύλλα
εργασιών

Το πιο γλυκό ψωμί
Ευθύς και Πλάγιος Λόγος
Ευθύς Λόγος
 Ευθύς λέγεται ο λόγος μέσω του οποίου μεταδίδονται τα λόγια ενός προσώπου άμεσα,
δηλαδή έτσι ακριβώς όπως τα είπε.
π.χ.  Θέλεις να παίξουμε το απόγευμα;
 Ναι, μετά τις πέντε.
Πλάγιος Λόγος
 Πλάγιος λέγεται ο λόγος μέσω του οποίου μεταδίδονται τα λόγια ενός προσώπου
έμμεσα, δηλαδή όπως τα μεταφέρει ένα τρίτο πρόσωπο.
π.χ. Ο Γιώργος ρώτησε τον Κώστα αν θέλει να παίξουν το απόγευμα.
Εκείνος απάντησε ότι θέλει να παίξουν μετά τις πέντε.
Για να μετατρέψουμε τον ευθύ σε πλάγιο λόγο:
Ευθύς λόγος: - Έχεις πολλή δουλειά;
Πλάγιος λόγος: Ο Δημήτρης τον ρώτησε αν έχει πολλή δουλειά.
α) προσθέτουμε τα ονόματα των προσώπων (π.χ. Δημήτρης),
β) βάζουμε συνδέσμους για να ενώσουμε τις προτάσεις (π.χ. αν),
γ) χρησιμοποιούμε ρήματα όπως το ρώτησε, απάντησε, είπε κ.ά.
δ) αλλάζουμε το πρόσωπο των ρημάτων από πρώτο σε τρίτο (π.χ. έχεις  έχει),
ε) παραλείπουμε τις παύλες.
Θυμάμαι:
Στον ευθύ λόγο τα λόγια ενός προσώπου μπορεί να είναι μέσα σε εισαγωγικά, ενώ
προηγείται διπλή τελεία.
π.χ. Ο δάσκαλος είπε: «Ανοίξτε τα βιβλία σας» (ευθύς λόγος)
Στην περίπτωση αυτή, όταν μετατρέπουμε τον ευθύ σε πλάγιο λόγο, παραλείπουμε τα
εισαγωγικά και τη διπλή τελεία, ενώ κάποιες λέξεις μπορεί ν’ αλλάξουν ανάλογα με το
νόημα.
Ο δάσκαλος είπε ν’ ανοίξουν τα βιβλία τους. (πλάγιος λόγος)
Παράδειγμα:
π.χ. Ευθύς λόγος  Η δασκάλα είπε: «Διαβάστε τα μαθήματά σας».
Πλάγιος λόγος  Η δασκάλα είπε να διαβάσουν τα μαθήματά τους.
ONOMA:_________________
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:____________
Η τάξη της κυρίας ΓεωργίαςΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.26

1. Να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο.
α) «Πώς πέρασες τις γιορτές;» τον ρώτησα.
____________________________________________________
β) «Ντύσου γρήγορα, Ανδρέα» είπε η μητέρα.
____________________________________________________
γ) «Θα φύγω αύριο» ανακοίνωσε η Ελένη.
____________________________________________________
δ) «Τι ώρα θα γυρίσεις το βράδυ;» ρώτησε ο πατέρας την Άννα.
____________________________________________________
2. Να μετατρέψεις τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.
α) Η μητέρα είπε να διαβάσουμε τα μαθήματά µας.
____________________________________________________
β) Η δασκάλα ρώτησε αγριεμένη ποιος έσπασε το τζάμι.
____________________________________________________
γ) Ο πατέρας τον συμβούλεψε να προσέχει.
____________________________________________________
δ) Ο διευθυντής ρώτησε πόσα παιδιά θα έρθουν στην εκδρομή.
____________________________________________________
3. Να ξαναγράψεις τον παρακάτω διάλογο μεταφέροντας τα λόγια των προσώπων σε
πλάγιο λόγο.
- Ποια είσαι; τη ρώτησε ο μικρός πρίγκιπας.
- Είμαι μια αλεπού, είπε η αλεπού.
- Έλα να παίξεις μαζί μου, της πρότεινε ο μικρός πρίγκιπας.
- Δεν μπορώ να παίξω μαζί σου, είπε η αλεπού.
- Για ποιο λόγο; ρώτησε απορημένος ο πρίγκιπας.
- Γιατί δε με έχουν εξημερώσει, απάντησε η αλεπού.
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________

Θηλυκά ουσιαστικά σε –ισσα
Πρέπει να ξέρω:
Τα θηλυκά ουσιαστικά που τελειώνουν σε –ισσα γράφονται με ι και δύο σσ. Τέτοια
ουσιαστικά είναι αυτά που δηλώνουν :
α) τη γυναίκα που ασκεί ορισμένο επάγγελμα.
π.χ. μαγείρισσα, φουρνάρισσα, βαρκάρισσα
β) τη γυναίκα που έχει τίτλο ή αξίωμα.
π.χ. βασίλισσα, πριγκίπισσα, αρχόντισσα, κόμισσα
γ) τη γυναίκα που κατάγεται από έναν τόπο.
π.χ. Ηπειρώτισσα, νησιώτισσα, Μανιάτισσα
δ) τη γυναίκα που χαρακτηρίζεται από την ιδιότητα του αρσενικού.
π.χ. αριστοκράτης – αριστοκράτισσα, χωριάτης – χωριάτισσα
Εξαιρούνται και Γράφονται:
α) με ι και ένα σ : Λάρισα, σάρισα (μακεδονικό δόρυ)
β) με η και δύο σσ: γόησσα
γ) με υ και δύο σσ: λύσσα
Να σχηματίσεις τα θηλυκά ουσιαστικά που παράγονται από τα παρακάτω αρσενικά.
ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΘΗΛΥΚΑ
ακροβάτης 
μάγειρας 
Μακεδόνας 
φούρναρης 
νησιώτης 
Βεροιώτης 
αγρότης 
βασιλιάς 
άρχοντας 
πελάτης 
γείτονας 
κόμης 
πρίγκιπας 
ONOMA:_________________

Όπως θυμάμαι:
Τα επίθετα έχουν και τρεις βαθμούς : το θετικό το συγκριτικό και τον υπερθετικό βαθμό.
Ο θετικός βαθμός φανερώνει ότι ένα ουσιαστικό έχει μια ιδιότητα.
Ο συγκριτικός βαθμός φανερώνει ότι ένα ουσιαστικό έχει μια ιδιότητα σε μεγαλύτερο βαθμό
από ένα άλλο ουσιαστικό.
Ο υπερθετικός βαθμός φανερώνει ότι ένα ουσιαστικό έχει μια ιδιότητα σε πολύ μεγάλο
βαθμό. Ο υπερθετικός βαθμός περιλαμβάνει τον σχετικό υπερθετικό (ιδιότητα σε βαθμό
μεγαλύτερο από όλα τα άλλα ουσιαστικά του ίδιου είδους) και το απόλυτο υπερθετικό (μια
ιδιότητα στο μεγαλύτερο βαθμό).
π.χ Ο Γιώργος είναι έξυπνος.
Ο Γιώργος είναι πιο έξυπνος (ή εξυπνότερος) από τον Πέτρο.
Ο Γιώργος είναι ο πιο έξυπνος (ή ο εξυπνότερος) απ’ όλα τα αγόρια της τάξης.
Ο Γιώργος είναι πολύ έξυπνος (ή πάρα πολύ έξυπνος ή εξυπνότατος).
Ο συγκριτικός και ο υπερθετικός βαθμός ονομάζονται παραθετικά των επιθέτων. Αυτά
σχηματίζονται είτε μονολεκτικά είτε περιφραστικά (με περισσότερες λέξεις).
Σχηματισμός Παραθετικών
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
Σχετικός Απόλυτος
Μονολεκτικά έξυπνος εξυπνότερος εξυπνότατος
Περιφραστικά πιο έξυπνος ο εξυπνότερος
ο πιο έξυπνος
πολύ έξυπνος
πάρα πολύ έξυπνος
Ανώμαλα Παραθετικά
ONOMA:_________________

1. Να γράψεις τα παραθετικά των παρακάτω επιθέτων, μονολεκτικά και περιφραστικά, όπως
στο παράδειγμα (προσέχω και το γένος των επιθέτων).
2. Να συμπληρώσεις τα κενά βάζοντας τα επίθετα των παρενθέσεων στον κατάλληλο
βαθμό
 Το δωμάτιό μου είναι μικρότερο (ή πιο μικρό) από το δικό σου. (μικρός)
 Οι νύχτες του χειμώνα είναι ________________________ από τις νύχτες του
καλοκαιριού. (σκοτεινός)
 Το σημερινό φαγητό είναι ________________________ από το χθεσινό. (νόστιμος)
 Η χθεσινή μέρα ήταν ____________________________από τη σημερινή. (ζεστός)
3. Να σχηματίσεις προτάσεις όπως στο παράδειγμα.
 (πολυκατοικία – ψηλή – μονοκατοικία)
Η πολυκατοικία είναι ψηλότερη (ή πιο ψηλή) από τη μονοκατοικία.
 (εγγονός – νέος – παππούς)
______________________________________________________
 (αεροπλάνο – ταχύ – τρένο)
______________________________________________________
 (ωκεανός – βαθύς – λίμνη)
______________________________________________________
 (υγεία – πολύτιμη – χρήμα)
______________________________________________________
Θετικός βαθμός Συγκριτικός βαθμός Υπερθετικός βαθμός
Σχετικός Απόλυτος
η έξυπνη εξυπνότερη η εξυπνότερη εξυπνότατη
πιο έξυπνη η πιο έξυπνη (πάρα) πολύ έξυπνη
ο νέος
ο φαρδύς
το καλό
η μεγάλη
ο συνεπής

Το πιο γλυκό ψωμί (συνέχεια)
Όταν γράφουμε, στο τέλος των λέξεων ή των προτάσεων βάζουμε κάποια σημάδια
για να μας βοηθούν να διαβάσουμε το κείμενο και να καταλάβουμε καλύτερα το νόημά
του. Τα σημάδια αυτά λέγονται σημεία στίξης και είναι τα εξής:
τελεία ( . ) αποσιωπητικά ( … )
ερωτηματικό ( ; ) εισαγωγικά ( « » )
κόμμα ( , ) διπλή τελεία ( : )
θαυμαστικό ( ! ) παύλα ( - )
Διπλή τελεία ( : )
Διπλή τελεία (:) χρησιμοποιούμε όταν:
 Παραθέτουμε κατά λέξη τα λόγια κάποιου.
π.χ. Η μητέρα μου είπε: «Καλό διάβασμα» .
 Παραθέτουμε παροιμίες ή γνωμικά.
π.χ. Μια λαϊκή παροιμία λέει: «Όποιος βιάζεται σκοντάφτει»
 Απαριθμούμε πράγματα.
π.χ. Αγόρασα: γλυκά, καραμέλες, σοκολάτες, ζαχαρωτά.
 Θέλουμε να εξηγήσουμε κάτι.
π.χ. Το πρόβλημα θα το λύσουμε έτσι: πρώτα θα βρείτε την περίμετρο, μετά το
εμβαδόν και ύστερα …
Εισαγωγικά ( « » )
Τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται:
 Όταν θέλουμε να παραθέσουμε κατά λέξη τα λόγια κάποιου άλλου.
π.χ. Ο Σωκράτης είπε: «Ένα μόνο ξέρω, ότι δεν ξέρω τίποτα».
 Όταν θέλουμε να παραθέσουμε λέξεις ή φράσεις που χρησιμοποιούνται σπάνια ή
μεταφορικά ή διάφορες εκφράσεις, παροιμίες ή γνωμικά.
π.χ. «Έχασα τα λόγια μου» με αυτά που είδα.
 Σε τίτλους βιβλίων, περιοδικών, εφημερίδων, έργων, ονομάτων πλοίων κλπ.
π.χ. Θα πάμε Μυτιλήνη με το πλοίο «Νήσος Χίος».
π.χ. Διάβασα στην «Ελευθεροτυπία» ένα ενδιαφέρον άρθρο.
Θυμάμαι: Στον ευθύ λόγο τα λόγια ενός προσώπου μπορεί να είναι μέσα σε
εισαγωγικά, ενώ προηγείται διπλή τελεία.
ONOMA:_________________

Το πιο γλυκό ψωμί (συνέχεια)
1. Βάζω εισαγωγικά και τελείες όπου χρειάζεται.
Το μάθημα μας έχει τίτλο : Σαν παραμύθι
Ο γίγαντας φώναξε : Παραδώσου
Η μαμά μου είπε : Πιες το γάλα σου, για να ψηλώσεις
Θα πάμε στην Καβάλα με το πλοίο Νήσος Μύκονος
Η δασκάλα είπε : Κάντε ησυχία
 Στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτα λέει μια γνωστή παροιμία.
 Διάβασα ένα άρθρο για τους δεινόσαυρους στο περιοδικό Discovery
2. Βάζω διπλή τελεία όπου χρειάζεται.
 Ο νάνος φώναξε «Γεια σου, γείτονα!».
 Τα ψηλότερα βουνά της Ελλάδας είναι ο Όλυμπος, η Όσσα, ο Ταΰγετος και ο
Ψηλορείτης.
 Πήγα στο σούπερ μάρκετ και αγόρασα πορτοκάλια, μανταρίνια, μήλα, λεμόνια.
 Ο πατέρας μου είπε « Πρόσεχε με το ποδήλατο».
 Για να βρεις το δρόμο που ζητάς στρίψε δεξιά, συνέχισε ευθεία, μετά πήγαινε
αριστερά και όλο ευθεία.
3. Διάβασε τις παρακάτω προτάσεις και βάλε παύλα, εισαγωγικά και διπλή τελεία
όπου χρειάζεται.
Ένα απόγευμα ο Γρηγόρης συνάντησε το φίλο του το Θανάση στο σοκάκι του χωριού
τους
Γεια σου, Θανάση! Καιρό έχω να σε δω…Τι μου κάνεις;
Καλησπέρα, Γρηγόρη! Καλά είμαι. Εσύ πώς από ‘δω;
Είπα να έρθω στο χωριό γιατί μου τηλεφώνησε η αδερφή μου και μού είπε Γρηγόρη
έλα σήμερα στο χωριό γιατί η μητέρα μας σε έχει αναζητήσει .
Καλά έκανες. Μεγαλώνουν και οι γονείς μας και θέλουν να μας έχουν κοντά τους.
Έτσι είναι. Χάρηκα πολύ που σε είδα Θανάση. Χαιρετίσματα στην οικογένειά σου.
Κι εγώ χάρηκα Γρηγόρη μου. Γεια σου!

Το ψωμί
1. Γράψε 2 σύνθετες λέξεις για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις.
κήπος: _________________________________________________
ζάχαρη: ________________________________________________
πάγος: _________________________________________________
παιδί: __________________________________________________
οδός: __________________________________________________
ανοιχτός: _______________________________________________
2. Συμπλήρωσε τον παρακάτω πίνακα.
Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος Μέλλοντας Εξ. Μέλλοντας Στ.
οργώνω
σπέρνω
θερίζω
αλωνίζω
ζυμώνω
φουρνίζω
3. Ξαναγράψε τις προτάσεις από τον ενικό στο πληθυντικό κάνοντας τις αλλαγές που χρειάζεται.
 Το ψωμί δεν έφτανε για όλους.
___________________________________________________________________
 Από το σπόρο του σιταριού παίρνουμε το αλεύρι.
___________________________________________________________________
 Του αρέσει να τρώει ψωμί και τυρί.
___________________________________________________________________
 Το ψωμί έβγαινε ζεστό από το φούρνο.
___________________________________________________________________
4. Συμπλήρωσε υ ή ι στις λέξεις.
Το βράδ… τρώω πολύ ελαφρά. Λέω να μειώσω το βραδ….νό φαγητό.
Έμεινε κάμποσα βράδ…α ξάγρυπνη. Τα στάχ…α χρύσιζαν στον ήλιο του μεσημεριού.
Ο ψαράς μπάλωνε το δίχτ….. Τα διχτ….α ήταν γεμάτα ψάρια. Το στάχ….. λύγισε από τον αέρα.
ONOMA:_________________

Καλή όρεξη!
1. Να συμπληρώσεις τα κενά βάζοντας το ουσιαστικό της παρένθεσης στη σωστή
πτώση και αριθμό. Μην ξεχάσεις να συμπληρώσεις το σωστό άρθρο!
Οι Βιταμίνες
Οι βιταμίνες είναι απαραίτητες για να έχουμε ένα υγειές και όμορφο σώμα. Ο
οργανισμός μας δεν μπορεί να τις φτιάξει γι’ αυτό πρέπει να τις παίρνουμε από ___
________ (φαγητό). Η βιταμίνη Α σε βοηθά να βλέπεις καλά! Την παίρνουμε από
τα _______ (καρότο), τα πράσινα __________ (λαχανικό), __ ________ (ψάρι)
και άλλα. Η βιταμίνη Β σε βοηθά να χωνεύεις και να είσαι ένα ήρεμο παιδί. Θα τη
βρεις στις μπανάνες, σε ένα μπολ με γάλα και _________ (δημητριακό), σε μία φέτα
μαύρου ___________ (ψωμί) και ___ ________ (φασόλι). Η βιταμίνη C σε βοηθά
να μην αρρωσταίνεις, να έχεις λαμπερό δέρμα και ούλα που δε ματώνουν. ___
________ (μήλο), ___ ________ (πορτοκάλι), ___ ________ (λεμόνι) και οι
φλούδες ____ _________ (φρούτο) και ____ ____________ (λαχανικό) είναι
πολύ πλούσιες σε βιταμίνη C. Η βιταμίνη D σε βοηθά να έχεις γερά κόκκαλα!
Υπάρχει άφθονη στον κρόκο ____ _________ (αυγό), στη μαργαρίνη (Βιτάμ), στα
γαλακτοκομικά και ____ _________ (ψάρι). Η βιταμίνη Ε προστατεύει τα κύτταρά
σου από βλάβες! Υπάρχει στα πράσινα φύλλα ____ _________ (λαχανικό), στην
ψίχα ____ _________ (καρύδι), στους σπόρους ____ _________ (δημητριακό),
στις λαχταριστές ρόγες ____ _________ (σταφύλι) και στο κρέας. Τέλος η
βιταμίνη Κ σταματά την αιμορραγία όταν κόβεσαι! Γι’ αυτό μην ξεχνάς να τρως
_________ (συκώτι), _________ (κουνουπίδι) και ντομάτες.
2. Τώρα που έμαθες τόσα πολλά για τις βιταμίνες γράψε τροφές που περιέχουν καθεμιά από
αυτές.
Βιταμίνη Α
Βιταμίνη Β
Βιταμίνη C
Βιταμίνη D
Βιταμίνη E
Βιταμίνη K
ONOMA:_________________

3. Να κλίνεις το μήλο και το σταφύλι.
4. Για να δούμε πόσα ξέρεις για τη μεσογειακή διατροφή! Ζωγράφισε τα σωστά φαγητά
στα κατάλληλα σημεία της πυραμίδας!
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ονομ. το μήλο
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
σταφύλι
Λίγες φορές το
μήνα
Μερικές φορές την
εβδομάδα
Καθημερινά

Ο Καραγκιόζης φούρναρης
Επιφωνήματα
Οι άκλιτες λέξεις που φανερώνουν χαρά, λύπη, θαυμασμό, απορία, έκπληξη, πόνο, ευχή,
έπαινο κτλ. δηλαδή εκφράζουν συναισθήματα, λέγονται επιφωνήματα. Τα επιφωνήματα
συνοδεύονται από θαυμαστικό (!) και φανερώνουν:
 θαυμασμό: Α! Ο! Μπα! Ποπό!
 απορία: Α! Ο! Μπα!
 πόνο, λύπη: Αχ! Ω! Ωχ! Όχου! Αλί! Αλίμονο!
 χαρά: Χα χα χα!
 ευχή: Μακάρι! Είθε!
 έπαινο: Μπράβο! Εύγε!
 κάλεσμα: Ε! Ω!
 περίπαιγμα: Ε! Ου!
 στενοχώρια, αηδία: Ε! Ου! Ουφ! Πα πα πα!
 παρακίνηση: ‘Αιντε! Άμε! Μαρς ! Αλτ! Στοπ! Σουτ!
 αβεβαιότητα: Χμ!
 άρνηση: Α μπα!
Παραδείγματα: Αχ! τι έπαθε η καημένη η Νίτσα. Ωχ! το πόδι μου.
Θυμάμαι:
Μετά τα επιφωνήματα βάζουμε πάντα θαυμαστικό (!). Όταν έχουμε το επιφώνημα
«Μακάρι», μπορούμε να βάλουμε το θαυμαστικό στο τέλος της πρότασης, για να μην
κόψουμε το νόημα.
π.χ. Μακάρι να έχει καλό καιρό αύριο!
Άσκηση
Να συμπληρώσεις τις παρακάτω προτάσεις με το κατάλληλο επιφώνημα
από το πλαίσιο.
Ουφ! Μπράβο! Ποπό! Ωχ! Άντε! Χα χα ! Μπα! Στοπ!
α) ………………………. πολύ ωραία τα καταφέρατε.
β) ………………………. τι συμφορά είναι αυτή.
γ) ………………………. δε νομίζω ότι έγιναν έτσι τα πράγματα.
δ) ………………………. σταματήστε πια να τσακώνεστε.
ε) ………………………. πολύ αστείο αυτό που είπες.
στ) ……………………….ας βάλουμε ένα χεράκι όλοι μαζί.
ζ) ………………………. μην προχωράτε άλλο.
η) ………………………. με τσίμπησε ένα κουνούπι.
ONOMA:_________________

Ουδέτερα σε –είο
Τα ουδέτερα ουσιαστικά σε –είο, τα οποία τονίζονται στην παραλήγουσα και δηλώνουν
τόπο -χώρο όπου εξασκείται ένα επάγγελμα ή γίνεται μια εργασία, γράφονται με ει.
π.χ. σχολείο, γραφείο, κουρείο, νοσοκομείο, ιατρείο, μαγειρείο
Επίσης, με ει γράφονται και τα ουδέτερα ουσιαστικά που εκφράζουν και την υπηρεσία
που στεγάζεται εκεί.
π.χ. αρχηγείο, διδασκαλείο, εφετείο, λιμεναρχείο, στρατοδικείο, σωματείο
Ε ξ α ι ρ ο ύ ν τ α ι και δε γράφονται με ει, αν και τονίζονται στην παραλήγουσα, τα
ουσιαστικά: κρύο, πλοίο, βιβλίο, θρανίο, θηρίο κ.ά.
Ασκήσεις
1. Πώς λέγεται ο χώρος που δουλεύει ο ...
καφετζής
ιατρός
νοσοκόμoς
ράφτης
υπουργός
τυπογράφος
συμβολαιογράφος
δάσκαλος
βαφέας
λιμενάρχης
τυροκόμος
πτηνοτρόφος
παντοπώλης
μηχανικός αυτοκινήτων
μάγειρας
2. Να συμπληρώσεις τα κενά των λέξεων µε ει, οι, ι και να βάλεις τόνο.
α) ξενοδοχ……ο, β) οδοντιατρ……ο γ) θηρ……ο δ) θραν……ο ε) βρεφοκοµ……ο
στ) πλ……ο ζ) τυροκομ……ο η) πανδοχ……ο
3. Να γράψεις πώς λέγεται το μέρος που:
α) πωλούνται ψητά : ___________________
β) πωλούνται άνθη: ___________________
γ) πωλούνται δίσκοι: ___________________
ONOMA:_________________

Υποκοριστικά - Μεγεθυντικά Ουσιαστικά
Υποκοριστικά ουσιαστικά
Ο Γιωργάκης με τον ξαδερφούλι του φύτεψαν στον κήπο ένα δεντράκι.
Στην παραπάνω πρόταση τα ουσιαστικά : Γιωργάκης , ξαδερφούλι δεντράκι
παράγονται από άλλα ουσιαστικά και φανερώνουν κάτι το μικρό ή κάτι που
θέλουμε να το πούμε χαιδευτικά. Αυτές οι λέξεις λέγονται υποκοριστικά.
Συνήθως τα υποκοριστικά έχουν τις παρακάτω καταλήξεις:
-άκος π.χ. ραφτάκος , γυφτάκος
-άκι π.χ. ζωάκι , παιδάκι
-ίτσα π.χ. πασχαλίτσα , μανουλίτσα
-άκης π.χ. Γιαννάκης
-ούληςπ.χ. παππούλης , γλυκούλης
-ούλι π.χ. σακούλι
-ούλα π.χ. μανούλα , γιαγιούλα
-ουλο π.χ. βοσκόπουλο , πριγκηπόπουλο
-ίσκος π.χ. λοφίσκος , οικίσκος
-όπουλο π.χ. ραπτόπουλο, πριγκιπόπουλο κλπ.
Μερικές λέξεις δίνουν περισσότερα υποκοριστικά με διαφορετική κατάληξη
κάθε φορά.
π.χ. βάρκα – βαρκάκι, βαρκούλα γάτα – γατάκι, γατούλα, γατούλης
ΣΗΜΕΙΩΣΗ!! Μερικά υποκοριστικά έχουν μειωτική σημασία. Έτσι το
υποκοριστικό υπαλληλίσκος , σημαίνει α σ ή μ α ν τ ο υπάλληλο. Το ίδιο και
το υποκοριστικό ανθρωπάκι ή ανθρωπάριο κ.α.
Μεγεθυντικά ουσιαστικά
Με τρόμαξες με την (αγριο)φωνάρα σου.
Στην παραπάνω πρόταση το ουσιαστικό αγριοφωνάρα παράγεται από το
ουσιαστικό (άγρια) φωνή και φανερώνει κάτι το μεγάλο. Γι’ αυτό και οι λέξεις
αυτές λέγονται μεγεθυντικά.
Τα μεγεθυντικά σχηματίζονται συνήθως με τις καταλήξεις –α , -ας, -αρα,
-αρος κλπ.
ONOMA:_________________

1. Σχηματίζω και γράφω υποκοριστικά ή χαϊδευτικά με τις καταλήξεις:
-ούλης -ούλης
αδερφός αδερφούλης κοντός ………………….
παππούς …………….. όμορφος ………………….
μπάρμπας …………….. νόστιμος ………………….
-ούλα -ίτσα
μητέρα …………….. ελιά …………………
κόρη …………….. σταγόνα …………………
καρδιά …………….. ζάχαρη …………………
-ούλι -άκης
σακί ……………… Γιάννης …………………
κρυφτό ……………… Κώστας …………………
γλυκό ……………… κόσμος …………………
-άκος -όπουλο
δρόμος ……………… βοσκός …………………
γέρος ……………… βλάχος …………………
κλέφτης ……………… άρχοντας …………………
2. Χώρισε τις παρακάτω λέξεις σε δύο ομάδες: σε υποκοριστικά και σε
μεγεθυντικά.
παιδάκι, γυαλάκι, παίδαρος, φωνάρα, μανούλα, γιαγιάκα, άντρακλας,
μυτούλα, ματάρα, αυτάκι, μυτάρα, κουκλίτσα, κουκλάρα, κηπάκος,
κομματάκι, σπιτάρα, κορίτσαρος
Υποκοριστικά: _________, _________, _________,
_________, _________, _________, _________,
_________, _________
Μεγεθυντικά: _________, _________, _________,
_________, _________, _________, _________,
_________

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ
Του κόσμου το ψωμί
1. Κάνω επανάληψη τις ορθογραφίες που έγραψα σε αυτή την ενότητα.
2. Μετατρέπω τον ευθύ λόγο σε πλάγιο και τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.
 «Πώς πέρασες τις γιορτές;» τον ρώτησα.
___________________________________________________________
 «Είναι ώρα για ύπνο» φώναξε ο πατέρας.
___________________________________________________________
 «Τι ώρα θα γυρίσεις το βράδυ;» ρώτησε ο πατέρας την Άννα.
___________________________________________________________
 Ο Δήμος είπε ότι θα μείνει στο σπίτι γιατί είναι κουρασμένος.
___________________________________________________________
 Ο διευθυντής ρώτησε πόσα παιδιά θα έρθουν στην εκδρομή.
___________________________________________________________
 Ο δάσκαλος ρώτησε αν διαβάσαμε ιστορία.
___________________________________________________________
3. Γράφω μονολεκτικά και περιφραστικά τον υπερθετικό βαθμό.
4. Αντιστοιχίζω τις παρακάτω φράσεις με τη σωστή σημασία τους.
Λέει το ψωμί ψωμάκι.  
Του το στέρησε την
τελευταία στιγμή.
Βγάζω το ψωμί μου.  
Ζει με στερήσεις, πεινάει
πολύ.
Του πήρε τη μπουκιά από
το στόμα.
 
Το αγόρασε με ελάχιστα
χρήματα.
Φάγαμε ψωμί κι αλάτι.   Έχουμε περάσει πολλά μαζί.
Το πήρε για ένα κομμάτι
ψωμί.
 
Εξασφαλίζω τα αναγκαία για
επιβίωση.
α. ο σύντομος δρόμος ο πιο σύντομος δρόμος ή ο συντομότερος δρόμος
β. το μικρό μέγεθος ____________________ ή ____________________
γ. η εύκολη λύση ____________________ ή ____________________
δ. ο νέος άνδρας ____________________ ή ____________________
ε. οι καλές μαθήτριες ____________________ ή ____________________
στ τα ζωηρά παιδιά ____________________ ή ____________________
ζ. οι προσεκτικοί
οδηγοί
____________________ ή ____________________
ONOMA:________________
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:___________

5. Βάζω διπλή τελεία και εισαγωγικά στις παρακάτω προτάσεις.
 Μια παροιμία λέει Ο καλός ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται.
 Η δασκάλα ρώτησε Ποιος θα μας πει μάθημα;
 Το καλό το πράγμα αργεί να γίνει λέει μια παροιμία.
6. Ξαναγράφω τις προτάσεις με την αντίθετη σημασία των υπογραμμισμένων λέξεων.
 Το σπίτι είναι μεγάλο και φωτεινό.  ____________________________
 Τα ρούχα είναι βρόμικα.  ____________________________
 Η επιτυχία του είναι σίγουρη.  ____________________________
 Ο Τάκης και ο Σάκης είναι εχθροί.  ____________________________
 Ο κατηγορούμενος κρίθηκε ένοχος.  ____________________________
7. Συμπληρώνω τις προτάσεις με το κατάλληλο επιφώνημα από το διπλανό
πλαίσιο.
 ……………... αυτό πρέπει να το σκεφτούμε πολύ καλά.
 …………..…. φώναξε ο φρουρός σ’ αυτούς που έρχονταν.
 ……………… τα πήγες καλά στο διαγώνισμα.
 ……………… τι κακό μας βρήκε.
 ……………… εσύ έλα εδώ.
 ……………… φώναξαν οι θεατές.
 ……………… είπε δυνατά ο δάσκαλος.
8. Φτιάχνω από τις λέξεις της παρένθεσης υποκοριστικά και συμπληρώνω
τις προτάσεις.
 Έβαλα τα χρήματα στο (τσέπη) ………………………..………. του παντελονιού μου.
 Η Μαρία είναι η αγαπημένη μου ………………..………………… (ξαδέρφη)
 Η Άννα, πετώντας μια (πέτρα) ………………………………… έσπασε ένα τζάμι.
9. Συμπληρώνω τα κενά με τα θηλυκά των ουσιαστικών του πλαισίου.
 Στην Αγγλία βασιλεύει η ___________________ Ελισάβετ.
 Η θεία μου είναι _________________, αφού κατάγεται από τη Χίο.
 Οι __________________ δουλεύουν στα χωράφια.
 Η ___________________ μας ανακαίνισε το σπίτι της.
 Πήγα στην ___________________ και αγόρασα ψωμί.
 Η γιαγιά μου είναι καταπληκτική ____________________.
 Χθες πέρασε από τη γειτονιά μια ___________________
και της έδωσα κάποια παλιά μου ρούχα.
10. Πώς λέγεται το κατάστημα που πουλάει:
ψωμί  τα πάντα 
φάρμακα  κρέας 
γλυκά  αρώματα 
Αλτ!, Μπράβο!,
Ζήτω!, Ε!,
Αλίμονο!, Εύγε!,
Χμ!
γείτονας,
γύφτος,
φούρναρης,
αγρότης,
βασιλιάς,
μάγειρας,
νησιώτης

12α
το πιο γλυκό ψωμί
Ευνίκη ΤοκατλήΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.42

12β
το πιο γλυκό ψωμί

12γ
το πιο γλυκό ψωμί (συνέχεια)

12δ
το πιο γλυκό ψωμί (συνέχεια)

12ε
Ψωμί

12ζ
Ψωμί

12η
Καλή όρεξη
. Να χωρίσεις τις παρακάτω λέξεις σε οικογένειες..
γράμμα, φυτό, γραμματική, χιόνι, χιονοπόλεμος, φυτεύω, γραμματέας, γραμμή,
φυτικός, χιονάνθρωπος, χιονίζει, φυτεία.
φυτό: ……………………………………………………………………………………………………………..
γράμμα: ……………………………………………………………………………………………………………
χιόνι: ……………………………………………………………………………………………………………….

12θ

12ι

1. Να ξαναγράψεις τον παρακάτω διάλογο μεταφέροντας τα λόγια των
προσώπων σε πλάγιο λόγο.
- Ποια είσαι; τη ρώτησε ο μικρός πρίγκιπας.
- Είμαι μια αλεπού, είπε η αλεπού.
- Έλα να παίξεις μαζί μου, της πρότεινε ο μικρός πρίγκιπας.
- Δεν μπορώ να παίξω μαζί σου, είπε η αλεπού.
- Για ποιο λόγο; ρώτησε απορημένος ο πρίγκιπας.
- Γιατί δε με έχουν ημερώσει, απάντησε η αλεπού.
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
2. Να συμπληρώσεις τα κενά των προτάσεων με τον
περιφραστικό τύπο του υπερθετικού βαθμού
των επιθέτων από το διπλανό πλαίσιο.
 Το φαγητό της γιαγιάς μου είναι το πιο νόστιμο ή το νοστιμότερο που έχω φάει.
 Ο Νέστορας ήταν …………………………. ή ……………………… γέροντας των
Αχαιών.
 Το διαμέρισμα που νοίκιασε ήταν ………………………. ή ……………………….
απ’ όλα όσα είδε.
 Ο θείος του είναι από …………………………. ή ……………………………
ανθρώπους του χωριού.
 Αγόρασα ………………………….. ή ………………………….. παντελόνι.
 Ο ουρανοξύστης είναι …………………………. ή ……….…………………. κτίριο
στην πόλη.
3. Να αντιστοιχίσεις τις μεταφορικές φράσεις με την πραγματική τους σημασία.
κολυμπάει στο χρήμα   εμποδίζω, φέρνω δυσκολίες
χάνω τα λόγια μου  
προσπαθώ να παραπλανήσω, να
ξεγελάσω
στέκομαι εμπόδιο   είναι πάρα πολύ πλούσιος
μου κόπηκε το αίμα   στενοχωρήθηκε πολύ
ρίχνω στάχτη στα
μάτια
 
δεν μπορώ να μιλήσω εξαιτίας
ταραχής
το πήρε βαριά   φοβήθηκα πολύ
πλούσιος, νόστιμος,
ακριβός, σοφός,
φωτεινός, ψηλός
Τάξη Γ΄
Όνομα___________________
Επώνυμο_______________
Αθανάσιος Παλάνης

4. Να γράψεις τα αντίθετα των παρακάτω ουσιαστικών και επιθέτων.
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
βράδυ  ……………………… ψηλός  ………………………
σκοτάδι  ……………………… άγνωστος  ………………………
ανηφόρα  ……………………… σκοτεινός  ………………………
είσοδος  ……………………… ανοιχτός  ………………………
λύπη  ……………………… απρόσεκτος  ………………………
κρύο  ……………………… μαύρος  ………………………
αρχή  ……………………… φαρδύς  ………………………
5. Να γράψεις τα αντίθετα των παρακάτω ρημάτων και επιρρημάτων.
ΡΗΜΑΤΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
έρχομαι  ……………………… ψηλά  ………………………
μπαίνω  ……………………… εδώ  ………………………
διαφωνώ  ……………………… μακριά  ………………………
γράφω  ……………………… μπροστά  ………………………
γεμίζω  ……………………… αριστερά  ………………………
πουλώ  ……………………… παντού  ………………………
προσθέτω  ……………………… πολύ  ………………………
6. Να συμπληρώσεις τα κενά των προτάσεων
γράφοντας το σωστό ουσιαστικό από το
διπλανό πλαίσιο στο θηλυκό γένος.
 Στο δρόμος προς το ποτάμι συνάντησε μια ………………………….. ντυμένη με
παλιόρουχα.
 Παριστάνει την ………………………………, ενώ όλοι ξέρουμε από πού
κατάγεται.
 Η κα Μαυρίδου είναι από τις καλύτερες ………………………… του μαγαζιού
μας.
 Η Αντωνία γύρισε πίσω στο χωριό της κι έτσι από υπάλληλος έγινε
…………………………… .
 Οι …………………………… ανοίγουν καλό φύλλο και φτιάχνουν ωραίες πίτες.
 Η Κλεοπάτρα ήταν η τελευταία ………………………….. της Αιγύπτου πριν
κατακτηθεί από τους Ρωμαίους.
 Το σπίτι της ……………………………….. μας έπιασε φωτιά.
 Η γιαγιά μου είναι εκπληκτική ……………………………., όπως όλες οι γυναίκες
που κατάγοντια από την Πόλη.
Ηπειρώτης, γείτονας,
γέροντας, πελάτης,
αριστοκράτης, αγρότης,
βασιλιάς, μάγειρας

1. Να συμπληρώσεις τις προτάσεις με το κατάλληλο
επιφώνημα από το διπλανό πλαίσιο.
 Μπράβο! πολύ ωραία τα καταφέρατε.
 ……………. τι συμφορά είναι αυτή.
 ……………. δε νομίζω ότι έγιναν έτσι τα πράγματα.
 ……………. σταματήστε πια να τσακώνεστε.
 ……………. πολύ αστείο αυτό που είπες.
 ……………. ας βάλουμε ένα χεράκι όλοι μαζί.
 ……………. μην προχωράτε άλλο.
 ……………. με τσίμπησε ένα κουνούπι.
2. Να γράψεις τα υποκοριστικά που παράγονται από τις παρακάτω λέξεις.
 Βασίλης  ________________  κρυφτό  ______________
 δέντρο  ________________  σκυλί  ______________
 καρδιά  ________________  τσέπη  ______________
 όμορφος  ________________  καρέκλα  ______________
 γλώσσα  ________________  μπάλα  ______________
 μύτη  ________________  χέρι  ______________
3. Να γράψεις το μέρος όπου:
 πωλούνται ψητά: _____________________
 πωλούνται άνθη: _____________________
 πωλούνται βιβλία: _____________________
 πωλούνται αρώματα: _____________________
 πωλούνται δίσκοι: _____________________
 πωλούνται κοσμήματα: _____________________
 πωλείται κρέας: _____________________
4. Να βρεις σε ποιες λέξεις από το παρακάτω πλαίσιο αναφέρονται οι παρακάτω
φράσεις:
 το δικαστήριο που δικάζει στρατιωτικούς  στρατοδικείο
 το εργαστήριο χημείας  _______________
 η υπηρεσία που διοικεί ένα λιμάνι  _______________
 το δικαστήριο που δικάζει εφέσεις  _______________
 το ίδρυμα όπου ζουν ορφανά παιδιά  _______________
 το δικαστήριο που δικάζει ναυτικούς  _______________
 το ίδρυμα όπου μένουν ηλικιωμένα άτομα  _______________
Ουφ!,
Μπράβο!,
Ποπό!, Οχ!,
Άντε!, Μπα!,
Στοπ!, Χα χα!
λιμεναρχείο στρατοδικείο ναυτοδικείο
εφετείο ορφανοτροφείο γηροκομείο
χημείο
Τάξη Γ ΄
Όνομα________________
Επώνυμο____________

1. Ακούω και γράφω:
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Να μετατρέψεις τον ευθύ λόγο σε πλάγιο και τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.
 «Πώς πέρασες τις γιορτές;» τον ρώτησα.
___________________________________________________________
 «Είναι ώρα για ύπνο» φώναξε ο πατέρας.
___________________________________________________________
 Ο διευθυντής ρώτησε πόσα παιδιά θα έρθουν στην εκδρομή.
___________________________________________________________
 Η δασκάλα ρώτησε αγριεμένη ποιος έσπασε το τζάμι.
___________________________________________________________
 «Τι ώρα θα γυρίσεις το βράδυ;» ρώτησε ο πατέρας την Άννα.
___________________________________________________________
 Ο Δήμος είπε ότι θα μείνει στο σπίτι γιατί είναι κουρασμένος.
___________________________________________________________
3. Να γράψεις μονολεκτικά και περιφραστικά τον υπερθετικό βαθμό.
4. Να αντιστοιχίσεις τις παρακάτω φράσεις με τη σωστή σημασία τους.
τα κάνω θάλασσα   αδιαφορώ τελείως
δε μου καίγεται καρφί   προσπαθώ να παραπλανήσω, να ξεγελάσω
η αλήθεια θα λάμψει   κάνω λάθος, αποτυγχάνω τελείως
μου έφυγαν πολλά λεφτά
αυτό το μήνα
  θα αποκαλυφθεί πλήρως
ρίχνω στάχτη στα μάτια   ξόδεψα πολλά λεφτά
α. ο σύντομος δρόμος ο πιο σύντομος δρόμος ή ο συντομότερος δρόμος
β. το μικρό μέγεθος ____________________ ή ____________________
γ. η εύκολη λύση ____________________ ή ____________________
δ. ο νέος άνδρας ____________________ ή ____________________
ε. οι καλές μαθήτριες ____________________ ή ____________________
στ τα ζωηρά παιδιά ____________________ ή ____________________
ζ. οι προσεκτικοί οδηγοί ____________________ ή ____________________
Τάξη Γ ΄
Όνομα________________
Επώνυμο____________

Γλώσσα Γ΄. Επανάληψη 12ης ενότητας: ΄΄ Του κόσμου το ψωμί΄΄

Γλώσσα Γ΄. Επανάληψη 12ης ενότητας: ΄΄ Του κόσμου το ψωμί΄΄

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Γλώσσα Γ΄. Επανάληψη 12ης ενότητας: ΄΄ Του κόσμου το ψωμί΄΄

Similar to Γλώσσα Γ΄. Επανάληψη 12ης ενότητας: ΄΄ Του κόσμου το ψωμί΄΄ (20)

More from Χρήστος Χαρμπής

More from Χρήστος Χαρμπής (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (13)

Γλώσσα Γ΄. Επανάληψη 12ης ενότητας: ΄΄ Του κόσμου το ψωμί΄΄