ว่าด้วย คราวที่สุนัขดำกินคน พระศาสดา เมื่อเสด็จประทับอยู่ ณ พระเชตวันมหาวิหาร ทรงพระปรารภความประพฤติประโยชน์แก่สัตวโลก จึงตรัสเรื่องนี้ ดังนี้. ความพิสดารมีว่า วันหนึ่ง ภิกษุทั้งหลายนั่งในธรรมสภาพรรณนาถึงพระคุณของพระทศพลที่ทรงประพฤติเป็นประโยชน์แก่สัตวโลกว่า ดูก่อนอาวุโสทั้งหลาย พระศาสดาทรงปฏิบัติเพื่อประโยชน์เกื้อกูลแก่ชนเป็นจำนวนมาก ทรงละความผาสุกส่วนพระองค์เสีย ทรงประพฤติประโยชน์แก่สัตวโลกโดยส่วนเดียว จำเดิมแต่บรรลุพระปรมาภิสัมโพธิญาณแล้ว ทรงถือบาตรจีวรด้วยพระองค์เอง เสด็จพุทธดำเนินทางสิบแปดโยชน์ ทรงแสดงธรรมจักรแก่พระเถระปัญจวัคคีย์ ในดิถีที่ ๕ แห่งปักษ์ ตรัสอนัตตลักขณสูตร ประทานพระอรหัตแก่พระเถระปัญจวัคคีย์ทั้งหมด แล้วเสด็จไปอุรุเวลาประเทศ ทรงแสดงพระปาฏิหาริย์สามพันห้าร้อยแก่ชฎิลสามพี่น้อง ให้บรรพชาแล้วพาไปคยาสีสประเทศ ทรงแสดงอาทิตตปริยายสูตร ประทานพระอรหัตแก่ชฎิลพันหนึ่ง เสด็จไปต้อนรับพระมหากัสสประยะทางสามคาวุต ประทานอุปสมบทด้วยโอวาทสามข้อ ครั้งหนึ่ง เวลาปัจฉาภัตร เสด็จแต่พระองค์เดียวล่วงมรรคาสิบห้าโยชน์ ให้ปุกกุสาติกุลบุตรตั้งอยู่ในอนาคามิผล เสด็จไปต้อนรับมหากัปปินะ ระยะทางยี่สิบโยชน์ ประทานพระอรหัต ครั้งหนึ่งเวลาปัจฉาภัตร เสด็จแต่พระองค์เดียวล่วงมรรคาสามสิบโยชน์ ให้พระองคุลีมาลซึ่งเป็นคนหยาบช้าตั้งอยู่ในพระอรหัต ครั้งหนึ่งเสด็จล่วงมรรคาสามสิบโยชน์ โปรดอาฬวกยักษ์ให้ตั้งอยู่ในโสดาปัตติผล ทรงกระทำความสวัสดีแก่กุมารที่จะเป็นอาหารยักษ์ ครั้งหนึ่งเสด็จจำพรรษาในดาวดึงส์พิภพ ให้เทวดาแปดสิบโกฏิบรรลุธรรมาภิสมัย แล้วเสด็จไปพรหมโลก ทำลายทิฏฐิของพวกพรหม ประทานพระอรหัตแก่พวกพรหมหมื่นหนึ่ง เสด็จจาริกไปสามมณฑลตามลำดับปี ประทานสรณะและศีลแก่พวกมนุษย์ที่มีอุปนิสัยสมบูรณ์ ทรงประพฤติประโยชน์มีประการต่างๆ แม้แก่นาคและสุบรรณเป็นต้น. พระศาสดาเสด็จมาตรัสถามว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บัดนี้พวกเธอนั่งสนทนากันด้วยเรื่องอะไร เมื่อภิกษุนั้นกราบทูลให้ทรงทราบแล้ว ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ตถาคตบรรลุอภิสัมโพธิญาณแล้วประพฤติเป็นประโยชน์แก่สัตวโลกในบัดนี้ ไม่น่าอัศจรรย์ แม้ในกาลก่อนเมื่อตถาคตยังมีกิเลสมีราคะเป็นต้น ก็ได้ประพฤติเป็นประโยชน์แก่สัตวโลกมาแล้วเหมือนกัน ทรงนำอดีตนิทานมาดังต่อไปนี้.

1. 1
มหากัณหชาดก
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๙ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย ชาดก ภาค ๑
๖. มหากัณหชาดก (จากพระไตรปิฎก ลาดับเรื่องที่ ๔๖๙)
ว่าด้วยคราวที่สุนัขดากินคน
(พระราชาตรัสถามท้าวสักกะว่า)
[๖๑] สุนัขของท่านทั้งดาทั้งดุ แยกเขี้ยวขาววาววาม ล่ามด้วยเชือก ๕
เส้น มันร้องทาไม
(ท้าวสักกะตรัสว่า)
[๖๒] พระเจ้าอุสินนระ สุนัขดาตัวนี้ไม่ต้องการเนื้อสัตว์
มันจะหลุดออกไปในคราวที่มันจะทาพวกมนุษย์ให้พินาศ
(ท้าวสักกะได้ตรัสอีกว่า)
[๖๓] เมื่อใดพวกสมณะศีรษะโล้นครองผ้าสังฆาฏิ อุ้มบาตร
ทาไร่ทานาเลี้ยงชีพ เมื่อนั้นสุนัขดาก็จะหลุดออกไปกินเนื้อสมณะโล้นนั้น
[๖๔] เมื่อใดนักบวชหญิงมีศีรษะโล้นครองผ้าสังฆาฏิ ปฏิญาณตนว่า
บาเพ็ญตบะ แต่ซ่องเสพกามคุณ เที่ยวไปในโลก
เมื่อนั้นสุนัขดาก็จะหลุดออกไป(กินเนื้อนักบวชหญิงนั้น)
[๖๕] เมื่อใดพวกชฎิลมีเครายาว มีขี้ฟันเขรอะ
มีธุลีบนศีรษะเที่ยวทวงหนี้อยู่ เมื่อนั้นสุนัขดาก็จะหลุดออกไป(กินเนื้อชฎิลนั้น)
[๖๖] เมื่อใดพราหมณ์ทั้งหลายเรียนพระเวท เรียนสาวิตติฉันท์
และเรียนยัญวิธีแล้วเที่ยวรับจ้างทาการบูชายัญ
เมื่อนั้นสุนัขดาก็จะหลุดออกไป(กินเนื้อพราหมณ์เหล่านั้น)
[๖๗] เมื่อใดพ่อและแม่ผู้แก่เฒ่าชราผ่านวัยหนุ่มสาวไปแล้ว
บุตรธิดามีความสามารถพอแต่ไม่เลี้ยงดู
เมื่อนั้นสุนัขดาก็จะหลุดออกไป(กินเนื้อบุตรธิดาเหล่านั้น)
[๖๘] เมื่อใดพ่อและแม่ผู้แก่เฒ่าชราผ่านวัยหนุ่มสาวไปแล้ว
บุตรธิดากล่าวหาว่า ท่านทั้งหลายเป็นคนพาล
เมื่อนั้นสุนัขดาก็จะหลุดออกไป(กินเนื้อบุตรธิดาเหล่านั้น)
[๖๙] เมื่อใดชายทั้งหลายในโลกเที่ยวประพฤติอสัทธรรม (คบชู้)
กับภรรยาของอาจารย์ก็ดี ภรรยาของเพื่อนก็ดี ป้ า น้าสาว อาสาวก็ดี
เมื่อนั้นสุนัขดาก็จะหลุดออกไป(กินเนื้อชายเหล่านั้น)
[๗๐] เมื่อใดพราหมณ์ทั้งหลายถือดาบและโล่หนัง เหน็บกริชทาการปล้น
ฆ่าคนเดินทาง เมื่อนั้นสุนัขดาก็จะหลุดออกไป(กินเนื้อพราหมณ์เหล่านั้น)

2. 2
[๗๑] เมื่อใดชายทั้งหลายผู้ขัดสีฉวีวรรณ มีลาแขนล่าสัน
ไม่ปรากฏหลักฐาน ก่อเวรให้หญิงหม้าย ทาลายมิตรภาพ
เมื่อนั้นสุนัขดาก็จะหลุดออกไป(กินเนื้อชายเหล่านั้น)
[๗๒] เมื่อใดคนมีมายา ผิดกฎกติกา
มีความคิดอย่างคนชั่วจักมีอยู่ในโลก
เมื่อนั้นสุนัขดาก็จะหลุดออกไป(กินเนื้อคนมีมายานั้น)
มหากัณหชาดกที่ ๖ จบ
---------------------------
คาอธิบายเพิ่มเติมนามาจากบางส่วนของอรรถกถา
มหากัณหชาดก
ว่าด้วย คราวที่สุนัขดากินคน
พระศาสดา เมื่อเสด็จประทับอยู่ ณ พระเชตวันมหาวิหาร
ทรงพระปรารภความประพฤติประโยชน์แก่สัตวโลก จึงตรัสเรื่องนี้ ดังนี้.
ความพิสดารมีว่า วันหนึ่ง
ภิกษุทั้งหลายนั่งในธรรมสภาพรรณนาถึงพระคุณของพระทศพลที่ทรงประพฤติเ
ป็นประโยชน์แก่สัตวโลกว่า
ดูก่อนอาวุโสทั้งหลาย
พระศาสดาทรงปฏิบัติเพื่อประโยชน์เกื้อกูลแก่ชนเป็ นจานวนมาก
ทรงละความผาสุกส่วนพระองค์เสีย
ทรงประพฤติประโยชน์แก่สัตวโลกโดยส่วนเดียว
จาเดิมแต่บรรลุพระปรมาภิสัมโพธิญาณแล้ว
ทรงถือบาตรจีวรด้วยพระองค์เอง เสด็จพุทธดาเนินทางสิบแปดโยชน์ ทรงแสดงธ
รรมจักรแก่พระเถระปัญจวัคคีย์ ในดิถีที่ ๕ แห่งปักษ์ ตรัสอนัตตลักขณสูตร ประ
ทานพระอรหัตแก่พระเถระปัญจวัคคีย์ทั้งหมด
แล้วเสด็จไปอุรุเวลาประเทศ ทรงแสดงพระปาฏิหาริย์สามพันห้าร้อยแ
ก่ชฎิลสามพี่น้อง
ให้บรรพชาแล้วพาไปคยาสีสประเทศ ทรงแสดงอาทิตตปริยายสูตร ประทานพระ
อรหัตแก่ชฎิลพันหนึ่ง
เสด็จไปต้อนรับพระมหากัสสประยะทางสามคาวุต
ประทานอุปสมบทด้วยโอวาทสามข้อ
ครั้งหนึ่ง เวลาปัจฉาภัตร
เสด็จแต่พระองค์เดียวล่วงมรรคาสิบห้าโยชน์ ให้ปุกกุสาติกุลบุตรตั้งอยู่ในอนาคา
มิผล เสด็จไปต้อนรับมหากัปปินะ ระยะทางยี่สิบโยชน์ ประทานพระอรหัต
ครั้งหนึ่งเวลาปัจฉาภัตร
เสด็จแต่พระองค์เดียวล่วงมรรคาสามสิบโยชน์ ให้พระองคุลีมาลซึ่งเป็ นคนหยาบ

3. 3
ช้าตั้งอยู่ในพระอรหัต ครั้งหนึ่งเสด็จล่วงมรรคาสามสิบโยชน์ โปรดอาฬวกยักษ์ใ
ห้ตั้งอยู่ในโสดาปัตติผล ทรงกระทาความสวัสดีแก่กุมารที่จะเป็นอาหารยักษ์
ครั้งหนึ่งเสด็จจาพรรษาในดาวดึงส์พิภพ
ให้เทวดาแปดสิบโกฏิบรรลุธรรมาภิสมัย แล้วเสด็จไปพรหมโลก
ทาลายทิฏฐิของพวกพรหม ประทานพระอรหัตแก่พวกพรหมหมื่นหนึ่ง
เสด็จจาริกไปสามมณฑลตามลาดับปี
ประทานสรณะและศีลแก่พวกมนุษย์ที่มีอุปนิสัยสมบูรณ์
ทรงประพฤติประโยชน์มีประการต่างๆ แม้แก่นาคและสุบรรณเป็นต้น.
พระศาสดาเสด็จมาตรัสถามว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
บัดนี้พวกเธอนั่งสนทนากันด้วยเรื่องอะไร เมื่อภิกษุนั้นกราบทูลให้ทรงทราบแล้ว
ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
ตถาคตบรรลุอภิสัมโพธิญาณแล้วประพฤติเป็นประโยชน์แก่สัตวโลกในบัดนี้
ไม่น่าอัศจรรย์ แม้ในกาลก่อนเมื่อตถาคตยังมีกิเลสมีราคะเป็นต้น
ก็ได้ประพฤติเป็นประโยชน์แก่สัตวโลกมาแล้วเหมือนกัน
ทรงนาอดีตนิทานมาดังต่อไปนี้.
ในอดีตกาล ครั้งพระศาสนาพระกัสสปสัมมาสัมพุทธเจ้า
พระเจ้าอุสสินนรราชเสวยราชสมบัติอยู่ในพระนครพาราณสี
เมื่อพระกัสสปสัมมาสัมพุทธเจ้าเปลื้องมหาชนให้พ้นจากเครื่องผูกพันคือกิเลส
ด้วยจตุราริยสัจเทศนา ทาพระนครคือพระนิพพานให้เต็มแล้วเสด็จปรินิพพาน
ครั้นกาลล่วงมานาน ศาสนาก็เสื่อม
ภิกษุทั้งหลายเลี้ยงชีพด้วยการแสวงหาไม่สมควร
ทาการเกี่ยวข้องกับพวกภิกษุณีจนมีบุตรธิดา ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสกและพราหมณ์
ต่างละธรรมของตนเสียสิ้น โดยมากพวกมนุษย์ประพฤติอกุศลกรรมบถสิบ
ผู้ที่ตายไปๆ จึงไปอัดแน่นกันอยู่ในอบาย.
ครั้งนั้น ท้าวสักกเทวราชไม่เห็นเทวบุตรใหม่ๆ จึงตรวจดูมนุษยโลก
ก็ทรงทราบว่า พวกมนุษยโลกไปเกิดในอบาย
ทรงเล็งเห็นความที่ศาสนาของพระศาสดาเสื่อมโทรม ทรงดาริว่า
จักทาอย่างไรดีหนอ ทรงเห็นอุบายมีอยู่อย่างหนึ่ง จึงตกลงพระทัยว่า
เราจักต้องทาให้มหาชนกลัว สะดุ้งหวาดเสียว แล้วค่อยปลอบโยนแสดงธรรม
ยกย่องพระศาสนาที่เสื่อมแล้วให้ถาวรต่อไปได้อีกพันปี
รับสั่งให้มาตลีเทพบุตรแปลงเพศเป็ นสุนัขดาใหญ่เท่าม้าอาชาไนย มีรูปร่างดุร้าย
มีเขี้ยวโตเท่าผลกล้วย มีรัศมีร้อนเป็ นไฟ พลุ่งออกจากเขี้ยวทั้งสี่
รูปพิลึกน่าสะพรึงกลัว หญิงมีครรภ์เห็นเข้าอาจแท้งลูก
มีเชือกผูกอยู่ห้าแห่งคือที่เท้าทั้งสี่และที่คอ บนศีรษะประดับพวงดอกไม้แดง
ท้าวสักกะแปลงเพศเป็นนายพรานป่า นุ่งห่มผ้าย้อมน้าฝาด

4. 4
มุ่นผมข้างหน้าไว้ข้างหลังแล้วประดับพวงดอกไม้แดง
มือขวาถือปลายเชือกที่ผูกสุนัข มือซ้ายถือธนูใหญ่มีสายมีสีดังแก้วประพาฬ
กวัดแกว่งวชิราวุธด้วยพระนขา เหาะลงในที่ห่างพระนครโยชน์หนึ่ง
ส่งเสียงขึ้นสามครั้งว่า มนุษย์ผู้เจริญทั้งหลาย
โลกจักพินาศทาให้มนุษย์ทั้งหลายหวาดเสียว แล้วไปชานพระนครส่งเสียงขึ้นอีก
พวกมนุษย์เห็นสุนัขนั้นก็หวาดเสียวพากันเข้าพระนคร
กราบทูลความเป็นไปให้พระราชาทรงทราบ
พระราชารับสั่งให้ปิดพระนครโดยด่วน
ท้าวสักกะได้โดดข้ามกาแพงสูงสิบแปดศอก เข้าไปข้างในพระนครพร้อมกับสุนัข
พวกมนุษย์กลัวสะดุ้งหวาดเสียว ต่างก็หนีเข้าเรือนปิดประตู
ฝ่ายสุนัขดาใหญ่ก็วิ่งไล่พวกมนุษย์ที่ตนได้เห็น
ทาให้พวกมนุษย์หวาดเสียวไปพระราชนิเวศน์.
พวกมนุษย์ที่พระลานหลวงพากันหนีไปด้วยความกลัวเข้าพระราชนิเว
ศน์แล้วปิดพระทวาร แม้พระเจ้าอุสสินนรราชก็พานางสนมทั้งหลายขึ้นปราสาท
สุนัขดาใหญ่ยกเท้าหน้าขึ้นเกาะบานประตูแล้วเห่าลั่น
เสียงที่สุนัขเห่าดังสนั่นเบื้องล่างถึงอเวจี เบื้องบนถึงภวัครพรหม
สกลจักรวาลสะเทือนทั่วถึงกันหมด
เสียงดังเช่นนี้ได้มีในชมพูทวีปสามครั้ง คือ
เสียงของพระเจ้าปุณณกราช ใน ปุณณกชาดก ครั้งหนึ่ง
เสียงของพระยาสุทัศนนาคราช ใน ภูริทัตชาดก ครั้งหนึ่ง และ
เสียงในมหากัณหชาดกนี้ครั้งหนึ่ง
ชาวพระนครพากันกลัวสะดุ้งหวาดเสียว
แม้บุรุษคนหนึ่งก็ไม่อาจมาเจรจากับท้าวสักกะได้.
พระราชาเท่านั้นดารงพระสติไว้มั่นคง เยี่ยมพระแกล
เรียกท้าวสักกะมาตรัสว่า ดูก่อนนายพรานผู้เจริญ สุนัขของท่านเห่าเพื่ออะไร.
ท้าวสักกะตอบว่า เห่าด้วยความหิว
พระราชาตรัสว่า ถ้าเช่นนั้น เราจักให้ข้าวแก่สุนัข
แล้วรับสั่งให้ให้ข้าวที่หุงไว้สาหรับคนในราชสานักและสาหรับพระองค์ทั้งหมด
สุนัขได้ทาข้าวทั้งหมดนั้นเหมือนกะเป็ นข้าวคาเดียว แล้วก็เห่าขึ้นอีก
พระราชาตรัสถามอีก ทรงสดับว่า บัดนี้สุนัขของเรายังหิวอยู่
จึงรับสั่งให้นาอาหารที่หุงไว้สาหรับช้างม้าเป็นต้นทั้งหมดมาให้
สุนัขได้กินคาเดียวหมดเหมือนกัน
รับสั่งให้ให้อาหารที่หุงไว้สาหรับพระนครทั้งสิ้น
สุนัขได้กินอาหารนั้นโดยทานองนั้นแหละ แล้วก็เห่าขึ้นอีก
พระราชาทรงตกพระทัยสะดุ้งกลัว ทรงดาริว่า นี่เห็นจะไม่ใช่มนุษย์

5. 5
ต้องเป็นยักษ์โดยไม่ต้องสงสัย เราจะถามเหตุที่มาของนายพรานนี้
เมื่อจะตรัสถามได้ตรัสคาถาที่ ๑ ว่า
ดูก่อนท่านผู้มีความเพียร สุนัขตัวนี้ดาจริง ดุร้าย มีเขี้ยวขาว
มีความร้อนพุ่งออกจากเขี้ยว ท่านผูกไว้ด้วยเชือกถึง ๕ เส้น
สุนัขของท่านจะทาอะไร.
ท้าวสักกะได้ทรงสดับดังนั้น จึงตรัสคาถาที่ ๒ ว่า
ดูก่อนพระเจ้าอุสินนระ สุนัขนี้มิได้มาเพื่อต้องการกินเนื้อ
แต่เพื่อจะกินมนุษย์ทั้งหลาย
เมื่อใดจักมีมนุษย์ทาความพินาศให้แก่มนุษย์ทั้งหลาย
เมื่อนั้นสุนัขดาตัวนี้จะหลุดไปกินมนุษย์.
คาอันเป็นคาถานั้นมีอธิบายว่า
ก็สุนัขตัวนี้มิได้มาในที่นี้ด้วยหวังว่า จะกินเนื้อมฤค
เพราะฉะนั้นจะไม่มีประโยชน์สาหรับพวกมฤค แต่มาเพื่อจะกินเนื้อมนุษย์
เพราะฉะนั้น ผู้ที่จะทาความฉิบหายความพินาศให้แก่มนุษย์เหล่านั้น เมื่อใด
ผู้นั้นทาพวกมนุษย์ให้ถึงความพินาศ เมื่อนั้น สุนัขดานี้ย่อมหลุด
คือจักหลุดจากมือของเราไปกินผู้นั้น.
ลาดับนั้น พระราชาตรัสถามท้าวสักกะว่า ดูก่อนนายพรานผู้เจริญ
สุนัขดาของท่านจักกินเนื้อมนุษย์ทุกคน
หรือว่าจักกินแต่ผู้ที่มิใช่มิตรของท่านเท่านั้น.
ท้าวสักกะตอบว่า ดูก่อนพระราชาผู้ใหญ่
สุนัขจักกินเนื้อมนุษย์ที่มิใช่มิตรของเราเท่านั้น.
คนเช่นไร ที่มิใช่มิตรของท่านในที่นี้.
คนที่ไม่ยินดีในธรรม มีความประพฤติไม่เรียบร้อย ชื่อว่าผู้มิใช่มิตร.
ขอท่านจงกล่าวลักษณะคนเหล่านั้นให้เราทราบก่อน.
ลาดับนั้น ท้าวสักกเทวราช เมื่อจะตรัสบอกแก่พระราชา
ได้ตรัสพระคาถาสิบคาถาว่า
ผู้ที่ปฏิญาณตนว่าเป็นสมณะมีบาตรในมือ มีศีรษะโล้น คลุมผ้าสังฆาฏิ
ทาไร่ไถนาเลี้ยงชีพ คนเหล่านี้เป็นคนทุศีล มิใช่มิตรของเรา
สุนัขของเราจักฆ่ากินเนื้อได้เมื่อใด สุนัขดาจะหลุดจากเชือกห้าเส้นไป เมื่อนั้น.
เมื่อใด จักมีหญิงผู้ปฏิญาณตนว่ามีตบะ บวชมีศีรษะโล้น
คลุมผ้าสังฆาฏิ เที่ยวบริโภคกามคุณอยู่ เมื่อนั้น
สุนัขดาตัวนี้จะหลุดไปกินหญิงเหล่านั้น.
เมื่อใด ชฎิลทั้งหลายมีหนวดอันยาว มีฟันเขลอะ
มีศีรษะเกลือกกลั้วด้วยธุลีเที่ยวภิกขาจาร รวมทรัพย์ไว้ให้กู้
ชื่นชมยินดีด้วยดอกเบี้ยเลี้ยงชีพ เมื่อนั้น สุนัขดาตัวนี้จะหลุดไปกินชฎิลเหล่านั้น.

6. 6
เมื่อใด พราหมณ์ทั้งหลายเรียนเวทคือสาวิตติศาสตร์
ยัญญวิธีและยัญญสูตร แล้วรับจ้างบูชายัญ เมื่อนั้น
สุนัขดาเหล่านี้จะหลุดไปกินพราหมณ์เหล่านั้น.
เมื่อใด ผู้มีกาลังสามารถจะเลี้ยงดูมารดาบิดาได้
แต่ไม่เลี้ยงดูมารดาบิดาผู้แก่เฒ่าชรา เมื่อนั้น
สุนัขดาตัวนี้จะหลุดไปกินคนเหล่านั้น.
อนึ่ง เมื่อใด ชนทั้งหลายจักกล่าวดูหมิ่นมารดาบิดาผู้แก่เฒ่าชราว่า
เป็นคนโง่เง่า เมื่อนั้น สุนัขดาตัวนี้จะหลุดไปกินคนเหล่านั้น.
อนึ่ง เมื่อใด คนในโลกจะคบหาภรรยาของอาจารย์ ภรรยาเพื่อน
ป้ าและน้าเป็ นภรรยา เมื่อนั้น สุนัขดาตัวนี้จะหลุดไปกินคนเหล่านั้น.
เมื่อใด พวกพราหมณ์จักถือโล่และดาบ
คอยดักอยู่ที่ทางฆ่าคนชิงเอาทรัพย์ เมื่อนั้น
สุนัขดาตัวนี้จะหลุดไปกินพราหมณ์เหล่านั้น.
เมื่อใด นักเลงหญิงทั้งหลาย ขัดสีผิวกายบารุงร่างกายให้อ้วนพี
ไม่รู้จักหาทรัพย์ ร่วมสังวาสกับหญิงหม้ายที่มีทรัพย์
ครั้นใช้สอยทรัพย์ของหญิงหม้ายนั้นหมดแล้ว
ก็ทาลายมิตรภาพไปหาหญิงอื่นต่อไป เมื่อนั้น
สุนัขดาตัวนี้จะหลุดไปกินนักเลงหญิงเหล่านั้น.
เมื่อใด คนผู้มีมารยา ปกปิดโทษตน เปิดเผยโทษผู้อื่น คิดให้ทุกข์ผู้อื่น
มีความคิดอย่างอสัตบุรุษอยู่ในโลก เมื่อนั้น สุนัขดาจะหลุดพ้นจากเชือก ๕
เส้นไปกินคนเหล่านั้นทั้งหมด.
ก็แหละครั้นตรัสอย่างนี้แล้ว ท้าวสักกะได้ตรัสว่า ดูก่อนมหาราช
คนเหล่านี้ไม่ใช่มิตรของเรา
แล้วทรงแสดงสุนัขทาเป็นอยากจะวิ่งไปกัดพวกอธรรมนั้นๆ ขณะนั้น
มหาชนมีจิตหวาดกลัว ท้าวสักกะทาเป็นฉุดเชือกรั้งสุนัขไว้ แล้วละเพศนายพราน
เหาะขึ้นไปในอากาศดังดวงอาทิตย์แรกขึ้น รุ่งเรืองอยู่ด้วยอานุภาพของพระองค์
แล้วตรัสว่า
ดูก่อนมหาราช เราคือท้าวสักกเทวราช มาด้วยเห็นว่าโลกนี้จักพินาศ
เพราะเดี๋ยวนี้ มหาชนพากันประมาทประพฤติอธรรม ตายไปๆ แออัดอยู่ในอบาย
เทวโลกดุจว่างเปล่า ตั้งแต่นี้ไป เราจักรู้สิ่งที่ควรทาสาหรับผู้ไม่ประพฤติธรรม
ท่านจงเป็ นผู้ไม่ประมาทเถิดพระมหาราช
แล้วทรงแสดงธรรมด้วยพระคาถาที่มีค่าตั้งร้อยสี่พระคาถาให้มนุษย์ทั้
งหลายตั้งอยู่ในธรรมและศีล
ทาพระศาสนาที่เสื่อมโทรมให้สามารถเป็นไปได้อีกพันปี
แล้วพามาตลีเสด็จไปยังพิมานของพระองค์.

7. 7
พระศาสดา ครั้นทรงนาพระธรรมเทศนานี้มาแสดง แล้วตรัสว่า
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราประพฤติประโยชน์แก่โลก แม้ในกาลก่อนอย่างนี้
แล้วทรงประชุมชาดกว่า
มาตลีเทพบุตรในครั้งนั้น ได้มาเป็น พระอานนท์
ส่วนท้าวสักกะได้มาเป็น เราตถาคต แล.
จบอรรถกถามหากัณหชาดกที่ ๖
-----------------------------------------------------